॥ ඉති ශ්රීමහාභාරතේ උද්යෝගපර්වණි ප්රජාගරපර්වණි
විදුරවාක්යේ සප්තත්රිංශෝऽධ්යායඃ ॥
විදුර උවාච ।
සප්තදශේමාන්රාජේංද්ර මනුඃ ස්වායංභුවෝऽබ්රවීත් ।
වෛචිත්රවීර්ය පුරුෂානාකාශං මුෂ්ටිභිර්ඝ්නතඃ ॥ 1॥
තානේවිංද්රස්ය හි ධනුරනාම්යං නමතෝऽබ්රවීත් ।
අථෝ මරීචිනඃ පාදානනාම්යාන්නමතස්තථා ॥ 2॥
යශ්චාශිෂ්යං ශාසති යශ් ච කුප්යතේ
යශ්චාතිවේලං භජතේ ද්විෂංතම් ।
ස්ත්රියශ්ච යෝऽරක්ෂති භද්රමස්තු තේ
යශ්චායාච්යං යාචති යශ් ච කත්ථතේ ॥ 3॥
යශ්චාභිජාතඃ ප්රකරෝත්යකාර්යං
යශ්චාබලෝ බලිනා නිත්යවෛරී ।
අශ්රද්දධානාය ච යෝ බ්රවීති
යශ්චාකාම්යං කාමයතේ නරේංද්ර ॥ 4॥
වධ්වා හාසං ශ්වශුරෝ යශ් ච මන්යතේ
වධ්වා වසන්නුත යෝ මානකාමඃ ।
පරක්ෂේත්රේ නිර්වපති යශ්ච බීජං
ස්ත්රියං ච යඃ පරිවදතේऽතිවේලම් ॥ 5॥
යශ්චෛව ලබ්ධ්වා න ස්මරාමීත්යුවාච
දත්ත්වා ච යඃ කත්ථති යාච්යමානඃ ।
යශ්චාසතඃ සාංත්වමුපාසතීහ
ඒතේऽනුයාංත්යනිලං පාශහස්තාඃ ॥ 6॥
යස්මින්යථා වර්තතේ යෝ මනුෂ්යස්
තස්මිංස්තථා වර්තිතව්යං ස ධර්මඃ ।
මායාචාරෝ මායයා වර්තිතව්යඃ
සාධ්වාචාරඃ සාධුනා ප්රත්යුදේයඃ ॥ 7॥
ධෘතරාෂ්ට්ර උවාච ।
ශතායුරුක්තඃ පුරුෂඃ සර්වවේදේෂු වෛ යදා ।
නාප්නෝත්යථ ච තත්සර්වමායුඃ කේනේහ හේතුනා ॥ 8॥
විදුර උවාච ।
අතිවාදෝऽතිමානශ්ච තථාත්යාගෝ නරාධිපඃ ।
ක්රෝධශ්චාතිවිවිත්සා ච මිත්රද්රෝහශ්ච තානි ෂට් ॥ 9॥
ඒත ඒවාසයස්තීක්ෂ්ණාඃ කෘංතංත්යායූංෂි දේහිනාම් ।
ඒතානි මානවාන්ඝ්නංති න මෘත්යුර්භද්රමස්තු තේ ॥ 10॥
විශ්වස්තස්යෛති යෝ දාරාන්යශ්චාපි ගුරු තක්පගඃ ।
වෘෂලී පතිර්ද්විජෝ යශ්ච පානපශ්චෛව භාරත ॥ 11॥
ශරණාගතහා චෛව සර්වේ බ්රහ්මහණෛඃ සමාඃ ।
ඒතෛඃ සමේත්ය කර්තව්යං ප්රායශ්චිත්තමිති ශ්රුතිඃ ॥ 12॥
ගෘහී වදාන්යෝऽනපවිද්ධ වාක්යඃ
ශේෂාන්න භෝකාප්යවිහිංසකශ් ච ।
නානර්ථකෘත්ත්යක්තකලිඃ කෘතජ්ඤඃ
සත්යෝ මෘදුඃ ස්වර්ගමුපෛති විද්වාන් ॥ 13॥
සුලභාඃ පුරුෂා රාජන්සතතං ප්රියවාදිනඃ ।
අප්රියස්ය තු පථ්යස්ය වක්තා ශ්රෝතා ච දුර්ලභඃ ॥ 14॥
යෝ හි ධර්මං ව්යපාශ්රිත්ය හිත්වා භර්තුඃ ප්රියාප්රියේ ।
අප්රියාණ්යාහ පථ්යානි තේන රාජා සහායවාන් ॥ 15॥
ත්යජේත්කුලාර්ථේ පුරුෂං ග්රාමස්යාර්ථේ කුලං ත්යජේත් ।
ග්රාමං ජනපදස්යාර්ථේ ආත්මාර්ථේ පෘථිවීං ත්යජේත් ॥ 16॥
ආපදර්ථං ධනං රක්ෂේද්දාරාන්රක්ෂේද්ධනෛරපි ।
ආත්මානං සතතං රක්ෂේද්දාරෛරපි ධනෛරපි ॥ 17॥
උක්තං මයා ද්යූතකාලේऽපි රාජන්
නෛවං යුක්තං වචනං ප්රාතිපීය ।
තදෞෂධං පථ්යමිවාතුරස්ය
න රෝචතේ තව වෛචිත්ර වීර්ය ॥ 18॥
කාකෛරිමාංශ්චිත්රබර්හාන්මයූරාන්
පරාජෛෂ්ඨාඃ පාංඩවාංධාර්තරාෂ්ට්රෛඃ ।
හිත්වා සිංහාන්ක්රෝෂ්ටු කාන්ගූහමානඃ
ප්රාප්තේ කාලේ ශෝචිතා ත්වං නරේංද්ර ॥ 19॥
යස්තාත න ක්රුධ්යති සර්වකාලං
භෘත්යස්ය භක්තස්ය හිතේ රතස්ය ।
තස්මින්භෘත්යා භර්තරි විශ්වසංති
න චෛනමාපත්සු පරිත්යජංති ॥ 20॥
න භෘත්යානාං වෘත්ති සංරෝධනේන
බාහ්යං ජනං සංජිඝෘක්ෂේදපූර්වම් ।
ත්යජංති හ්යේනමුචිතාවරුද්ධාඃ
ස්නිග්ධා හ්යමාත්යාඃ පරිහීනභෝගාඃ ॥ 21॥
කෘත්යානි පූර්වං පරිසංඛ්යාය සර්වාණ්ය්
ආයව්යයාවනුරූපාං ච වෘත්තිම් ।
සංගෘහ්ණීයාදනුරූපාන්සහායාන්
සහායසාධ්යානි හි දුෂ්කරාණි ॥ 22॥
අභිප්රායං යෝ විදිත්වා තු භර්තුඃ
සර්වාණි කාර්යාණි කරෝත්යතංද්රීඃ ।
වක්තා හිතානාමනුරක්ත ආර්යඃ
ශක්තිජ්ඤ ආත්මේව හි සෝऽනුකංප්යඃ ॥ 23॥
වාක්යං තු යෝ නාද්රියතේऽනුශිෂ්ටඃ
ප්රත්යාහ යශ්චාපි නියුජ්යමානඃ ।
ප්රජ්ඤාභිමානී ප්රතිකූලවාදී
ත්යාජ්යඃ ස තාදෘක්ත්වරයෛව භෘත්යඃ ॥ 24॥
අස්තබ්ධමක්ලීබමදීර්ඝසූත්රං
සානුක්රෝශං ශ්ලක්ෂ්ණමහාර්යමන්යෛඃ ।
අරෝග ජාතීයමුදාරවාක්යං
දූතං වදංත්යෂ්ට ගුණෝපපන්නම් ॥ 25॥
න විශ්වාසාජ්ජාතු පරස්ය ගේහං
ගච්ඡේන්නරශ්චේතයානෝ විකාලේ ।
න චත්වරේ නිශි තිෂ්ඨේන්නිගූඪෝ
න රාජන්යාං යෝෂිතං ප්රාර්ථයීත ॥ 26॥
න නිහ්නවං සත්ර ගතස්ය ගච්ඡේත්
සංසෘෂ්ට මංත්රස්ය කුසංගතස්ය ।
න ච බ්රූයාන්නාශ්වසාමි ත්වයීති
ස කාරණං ව්යපදේශං තු කුර්යාත් ॥ 27॥
ඝෘණී රාජා පුංශ්චලී රාජභෘත්යඃ
පුත්රෝ භ්රාතා විධවා බාල පුත්රා ।
සේනා ජීවී චෝද්ධෘත භක්ත ඒව
ව්යවහාරේ වෛ වර්ජනීයාඃ ස්යුරේතේ ॥ 28॥
ගුණා දශ ස්නානශීලං භජංතේ
බලං රූපං ස්වරවර්ණප්රශුද්ධිඃ ।
ස්පර්ශශ්ච ගංධශ්ච විශුද්ධතා ච
ශ්රීඃ සෞකුමාර්යං ප්රවරාශ්ච නාර්යඃ ॥ 29॥
ගුණාශ්ච ෂණ්මිතභුක්තං භජංතේ
ආරෝග්යමායුශ්ච සුඛං බලං ච ।
අනාවිලං චාස්ය භවේදපත්යං
න චෛනමාද්යූන ඉති ක්ෂිපංති ॥ 30॥
අකර්ම ශීලං ච මහාශනං ච
ලෝකද්විෂ්ටං බහු මායං නෘශංසම් ।
අදේශකාලජ්ඤමනිෂ්ට වේෂම්
ඒතාන්ගෘහේ න ප්රතිවාසයීත ॥ 31॥
කදර්යමාක්රෝශකමශ්රුතං ච
වරාක සංභූතමමාන්ය මානිනම් ।
නිෂ්ඨූරිණං කෘතවෛරං කෘතඝ්නම්
ඒතාන්භෘතාර්තෝऽපි න ජාතු යාචේත් ॥ 32॥
සංක්ලිෂ්ටකර්මාණමතිප්රවාදං
නිත්යානෘතං චාදෘඪ භක්තිකං ච ।
විකෘෂ්ටරාගං බහුමානිනං චාප්ය්
ඒතාන්න සේවේත නරාධමාන්ෂට් ॥ 33॥
සහායබංධනා හ්යර්ථාඃ සහායාශ්චාර්ථබංධනාඃ ।
අන්යෝන්යබංධනාවේතෞ විනාන්යෝන්යං න සිධ්යතඃ ॥ 34॥
උත්පාද්ය පුත්රානනෘණාංශ්ච කෘත්වා
වෘත්තිං ච තේභ්යෝऽනුවිධාය කාං චිත් ।
ස්ථානේ කුමාරීඃ ප්රතිපාද්ය සර්වා
අරණ්යසංස්ථෝ මුනිවද්බුභූෂේත් ॥ 35॥
හිතං යත්සර්වභූතානාමාත්මනශ්ච සුඛාවහම් ।
තත්කුර්යාදීශ්වරෝ හ්යේතන්මූලං ධර්මාර්ථසිද්ධයේ ॥ 36॥
බුද්ධිඃ ප්රභාවස්තේජශ්ච සත්ත්වමුත්ථානමේව ච ।
ව්යවසායශ්ච යස්ය ස්යාත්තස්යාවෘත්ති භයං කුතඃ ॥ 37॥
පශ්ය දෝෂාන්පාංඩවෛර්විග්රහේ ත්වං
යත්ර ව්යථේරන්නපි දේවාඃ ස ශක්රාඃ ।
පුත්රෛර්වෛරං නිත්යමුද්විග්නවාසෝ
යශඃ ප්රණාශෝ ද්විෂතාං ච හර්ෂඃ ॥ 38॥
භීෂ්මස්ය කෝපස්තව චේංද්ර කල්ප
ද්රෝණස්ය රාජ්ඤශ්ච යුධිෂ්ඨිරස්ය ।
උත්සාදයේල්ලෝකමිමං ප්රවෘද්ධඃ
ශ්වේතෝ ග්රහස්තිර්යගිවාපතන්ඛේ ॥ 39॥
තව පුත්රශතං චෛව කර්ණඃ පංච ච පාංඩවාඃ ।
පෘථිවීමනුශාසේයුරඛිලාං සාගරාංබරාම් ॥ 40॥
ධාර්තරාෂ්ට්රා වනං රාජන්ව්යාඝ්රාඃ පාංඩුසුතා මතාඃ ।
මා වනං ඡිංධි ස ව්යාඝ්රං මා ව්යාඝ්රාන්නීනශෝ වනාත් ॥ 41॥
න ස්යාද්වනමෘතේ ව්යාඝ්රාන්ව්යාඝ්රා න ස්යුරෘතේ වනම් ।
වනං හි රක්ෂ්යතේ ව්යාඝ්රෛර්ව්යාඝ්රාන්රක්ෂති කානනම් ॥ 42॥
න තථේච්ඡංත්යකල්යාණාඃ පරේෂාං වේදිතුං ගුණාන් ।
යථෛෂාං ජ්ඤාතුමිච්ඡංති නෛර්ගුණ්යං පාපචේතසඃ ॥ 43॥
අර්ථසිද්ධිං පරාමිච්ඡංධර්මමේවාදිතශ් චරේත් ।
න හි ධර්මාදපෛත්යර්ථඃ ස්වර්ගලෝකාදිවාමෘතම් ॥ 44॥
යස්යාත්මා විරතඃ පාපාත්කල්යාණේ ච නිවේශිතඃ ।
තේන සර්වමිදං බුද්ධං ප්රකෘතිර්විකෘතිර්ශ්ච යා ॥ 45॥
යෝ ධර්මමර්ථං කාමං ච යථාකාලං නිෂේවතේ ।
ධර්මාර්ථකාමසංයෝගං යෝऽමුත්රේහ ච විංදති ॥ 46॥
සන්නියච්ඡති යෝ වේගමුත්ථිතං ක්රෝධහර්ෂයෝඃ ।
ස ශ්රියෝ භාජනං රාජන්යශ්චාපත්සු න මුහ්යති ॥ 47॥
බලං පංච විධං නිත්යං පුරුෂාණාං නිබෝධ මේ ।
යත්තු බාහුබලං නාම කනිෂ්ඨං බලමුච්යතේ ॥ 48॥
අමාත්යලාභෝ භද්රං තේ ද්විතීයං බලමුච්යතේ ।
ධනලාභස්තෘතීයං තු බලමාහුර්ජිගීෂවඃ ॥ 49॥
යත්ත්වස්ය සහජං රාජන්පිතෘපෛතාමහං බලම් ।
අභිජාත බලං නාම තච්චතුර්ථං බලං ස්මෘතම් ॥ 50॥
යේන ත්වේතානි සර්වාණි සංගෘහීතානි භාරත ।
යද්බලානාං බලං ශ්රේෂ්ඨං තත්ප්රජ්ඤා බලමුච්යතේ ॥ 51॥
මහතේ යෝऽපකාරාය නරස්ය ප්රභවේන්නරඃ ।
තේන වෛරං සමාසජ්ය දූරස්ථෝऽස්මීති නාශ්වසේත් ॥ 52॥
ස්ත්රීෂු රාජසු සර්පේෂු ස්වාධ්යායේ ශත්රුසේවිෂු ।
භෝගේ චායුෂි විශ්වාසං කඃ ප්රාජ්ඤඃ කර්තුමර්හති ॥ 53॥
ප්රජ්ඤා ශරේණාභිහතස්ය ජංතෝශ්
චිකිත්සකාඃ සංති න චෞෂධානි ।
න හෝමමංත්රා න ච මංගලානි
නාථර්වණා නාප්යගදාඃ සුසිද්ධාඃ ॥ 54॥
සර්පශ්චාග්නිශ්ච සිංහශ්ච කුලපුත්රශ්ච භාරත ।
නාවජ්ඤේයා මනුෂ්යේණ සර්වේ තේ හ්යතිතේජසඃ ॥ 55॥
අග්නිස්තේජෝ මහල්ලෝකේ ගූඪස්තිෂ්ඨති දාරුෂු ।
න චෝපයුංක්තේ තද්දාරු යාවන්නෝ දීප්යතේ පරෛඃ ॥ 56॥
ස ඒව ඛලු දාරුභ්යෝ යදා නිර්මථ්ය දීප්යතේ ।
තදා තච්ච වනං චාන්යන්නිර්දහත්යාශු තේජසා ॥ 57॥
ඒවමේව කුලේ ජාතාඃ පාවකෝපම තේජසඃ ।
ක්ෂමාවංතෝ නිරාකාරාඃ කාෂ්ඨේऽග්නිරිව ශේරතේ ॥ 58॥
ලතා ධර්මා ත්වං සපුත්රඃ ශාලාඃ පාංඩුසුතා මතාඃ ।
න ලතා වර්ධතේ ජාතු මහාද්රුමමනාශ්රිතා ॥ 59॥
වනං රාජංස්ත්වං සපුත්රෝऽංබිකේය
සිංහාන්වනේ පාංඩවාංස්තාත විද්ධි ।
සිංහෛර්විහීනං හි වනං විනශ්යේත්
සිංහා විනශ්යේයුරෘතේ වනේන ॥ 60॥
॥ ඉති ශ්රීමහාභාරතේ උද්යෝගපර්වණි ප්රජාගරපර්වණි
විදුරවාක්යේ සප්තත්රිංශෝऽධ්යායඃ ॥ 37॥
Browse Related Categories:
