કૃષ્ણ યજુર્વેદીય તૈત્તિરીય સંહિતાયા-ન્તૃતીયકાણ્ડે દ્વિતીયઃ પ્રશ્નઃ - પવમાનગ્રાહાદીનાં-વ્યાઁખ્યાનં

ઓ-ન્નમઃ પરમાત્મને, શ્રી મહાગણપતયે નમઃ,
શ્રી ગુરુભ્યો નમઃ । હ॒રિઃ॒ ઓમ્ ॥

યો વૈ પવ॑માનાનામન્વારો॒હાન્. વિ॒દ્વાન્. યજ॒તે-ઽનુ॒ પવ॑માના॒ના રો॑હતિ॒ ન પવ॑માને॒ભ્યો-ઽવ॑ ચ્છિદ્યતે શ્યે॒નો॑-ઽસિ ગાય॒ત્રછ॑ન્દા॒ અનુ॒ ત્વા-ઽઽર॑ભે સ્વ॒સ્તિ મા॒ સ-મ્પા॑રય સુપ॒ર્ણો॑-ઽસિ ત્રિ॒ષ્ટુપ્છ॑ન્દા॒ અનુ॒ ત્વા-ઽઽર॑ભે સ્વ॒સ્તિ મા॒ સ-મ્પા॑રય॒ સઘા॑-ઽસિ॒ જગ॑તીછન્દા॒ અનુ॒ ત્વા-ઽઽર॑ભે સ્વ॒સ્તિ મા॒ સમ્પા॑ર॒યેત્યા॑હૈ॒તે [ ] 1

વૈ પવ॑માનાનામન્વારો॒હાસ્તાન્. ય એ॒વં-વિઁ॒દ્વાન્. યજ॒તે-ઽનુ॒ પવ॑માના॒ના રો॑હતિ॒ ન પવ॑માને॒ભ્યો-ઽવ॑ ચ્છિદ્યતે॒ યો વૈ પવ॑માનસ્ય॒ સન્ત॑તિં॒-વેઁદ॒ સર્વ॒માયુ॑રેતિ॒ ન પુ॒રા-ઽઽયુ॑ષઃ॒ પ્ર મી॑યતે પશુ॒મા-ન્ભ॑વતિ વિ॒ન્દતે᳚ પ્ર॒જા-મ્પવ॑માનસ્ય॒ ગ્રહા॑ ગૃહ્ય॒ન્તે-ઽથ॒ વા અ॑સ્યૈ॒તે-ઽગૃ॑હીતા દ્રોણકલ॒શ આ॑ધવ॒નીયઃ॑ પૂત॒ભૃ-ત્તાન્. યદગૃ॑હીત્વોપાકુ॒ર્યા-ત્પવ॑માનં॒-વિઁ- [-ત્પવ॑માનં॒-વિઁ, છિ॒ન્દ્યા॒-ત્તં-વિઁ॒ચ્છિદ્ય॑માન-] 2

ચ્છિ॑ન્દ્યા॒-ત્તં-વિઁ॒ચ્છિદ્ય॑માન-મદ્ધ્વ॒ર્યોઃ પ્રા॒ણો-ઽનુ॒ વિચ્છિ॑દ્યે-તોપયા॒મગૃ॑હીતો-ઽસિ પ્ર॒જાપ॑તયે॒ ત્વેતિ॑ દ્રોણકલ॒શમ॒ભિ મૃ॑શે॒દિન્દ્રા॑ય॒ ત્વેત્યા॑ધવ॒નીયં॒-વિઁશ્વે᳚ભ્યસ્ત્વા દે॒વેભ્ય॒ ઇતિ॑ પૂત॒ભૃત॒-મ્પવ॑માનમે॒વ ત-થ્સ-ન્ત॑નોતિ॒ સર્વ॒માયુ॑રેતિ॒ ન પુ॒રા-ઽઽયુ॑ષઃ॒ પ્રમી॑યતે પશુ॒મા-ન્ભ॑વતિ વિ॒ન્દતે᳚ પ્ર॒જામ્ ॥ 3 ॥
(એ॒તે - વિ - દ્વિચ॑ત્વારિગ્​મ્શચ્ચ) (અ. 1)

ત્રીણિ॒ વાવ સવ॑ના॒ન્યથ॑ તૃ॒તીય॒ગ્​મ્॒ સવ॑ન॒મવ॑ લુમ્પન્ત્યન॒ગ્​મ્॒શુ કુ॒ર્વન્ત॑ ઉપા॒ગ્​મ્॒શુગ્​મ્હુ॒ત્વોપાગ્​મ્॑શુપા॒ત્રે-ઽગ્​મ્॑શુમ॒વાસ્ય॒ તન્તૃ॑તીયસવ॒ને॑ ઽપિ॒સૃજ્યા॒ભિ ષુ॑ણુયા॒દ્યદા᳚પ્યા॒યય॑તિ॒ તેનાગ્​મ્॑શુ॒મદ્યદ॑ભિષુ॒ણોતિ॒ તેન॑ર્જી॒ષિ સર્વા᳚ણ્યે॒વ ત-થ્સવ॑નાન્યગ્​મ્શુ॒મન્તિ॑ શુ॒ક્રવ॑ન્તિ સ॒માવ॑દ્વીર્યાણિ કરોતિ॒ દ્વૌ સ॑મુ॒દ્રૌ વિત॑તાવજૂ॒ર્યૌ પ॒ર્યાવ॑ર્તેતે જ॒ઠરે॑વ॒ પાદાઃ᳚ । તયોઃ॒ પશ્ય॑ન્તો॒ અતિ॑ યન્ત્ય॒ન્ય-મપ॑શ્યન્ત॒- [યન્ત્ય॒ન્ય-મપ॑શ્યન્તઃ, સેતુ॒ના-ઽતિ॑] 4

-સ્સેતુ॒ના-ઽતિ॑ યન્ત્ય॒ન્યમ્ ॥ દ્વે દ્રધ॑સી સ॒તતી॑ વસ્ત॒ એકઃ॑ કે॒શી વિશ્વા॒ ભુવ॑નાનિ વિ॒દ્વાન્ । તિ॒રો॒ધાયૈ॒ત્યસિ॑તં॒-વઁસા॑ન-શ્શુ॒ક્રમા દ॑ત્તે અનુ॒હાય॑ જા॒ર્યૈ ॥ દે॒વા વૈ યદ્ય॒જ્ઞે-ઽકુ॑ર્વત॒ તદસુ॑રા અકુર્વત॒ તે દે॒વા એ॒ત-મ્મ॑હાય॒જ્ઞમ॑પશ્ય॒-ન્તમ॑તન્વતાગ્નિહો॒ત્રં-વ્રઁ॒તમ॑કુર્વત॒ તસ્મા॒-દ્દ્વિવ્ર॑ત-સ્સ્યા॒-દ્દ્વિર્​હ્ય॑ગ્નિહો॒ત્ર-ઞ્જુહ્વ॑તિ પૌર્ણમા॒સં-યઁ॒જ્ઞ-મ॑ગ્નીષો॒મીય॑- [-મ॑ગ્નીષો॒મીય᳚મ્, પ॒શુમ॑કુર્વત] 5

-મ્પ॒શુમ॑કુર્વત દા॒ર્​શ્યં-યઁ॒જ્ઞમા᳚ગ્ને॒ય-મ્પ॒શુમ॑કુર્વત વૈશ્વદે॒વ-મ્પ્રા॑તસ્સવ॒ન -મ॑કુર્વત વરુણપ્રઘા॒સા-ન્માદ્ધ્ય॑દિન્ન॒ગ્​મ્॒ સવ॑નગ્​મ્ સાકમે॒ધા-ન્પિ॑તૃય॒જ્ઞ-ન્ત્ર્ય॑મ્બકાગ્​-સ્તૃતીયસવ॒નમ॑કુર્વત॒ તમે॑ષા॒મસુ॑રા ય॒જ્ઞ -મ॒ન્વવા॑જિગાગ્​મ્સ॒-ન્ત-ન્ના-ઽન્વવા॑ય॒-ન્તે᳚-ઽબ્રુવન્નદ્ધ્વર્ત॒વ્યા વા ઇ॒મે દે॒વા અ॑ભૂવ॒ન્નિતિ॒ તદ॑દ્ધ્વ॒રસ્યા᳚ ઽદ્ધ્વર॒ત્વ-ન્તતો॑ દે॒વા અભ॑વ॒-ન્પરા-ઽસુ॑રા॒ ય એ॒વં-વિઁ॒દ્વાન્-થ્સોમે॑ન॒ યજ॑તે॒ ભવ॑ત્યા॒ત્મના॒ પરા᳚ ઽસ્ય॒ ભ્રાતૃ॑વ્યો ભવતિ ॥ 6 ॥
(અપ॑શ્યન્તો-ઽ - ગ્નીષો॒મીય॑ - મા॒ત્મના॒ પરા॒ - ત્રીણિ॑ ચ) (અ. 2)

પ॒રિ॒ભૂર॒ગ્નિ-મ્પ॑રિ॒ભૂરિન્દ્ર॑-મ્પરિ॒ભૂર્વિશ્વા᳚-ન્દે॒વા-ન્પ॑રિ॒ભૂર્માગ્​મ્ સ॒હ બ્ર॑હ્મવર્ચ॒સેન॒ સ નઃ॑ પવસ્વ॒ શ-ઙ્ગવે॒ શ-ઞ્જના॑ય॒ શમર્વ॑તે॒ શગ્​મ્ રા॑જ॒ન્નોષ॑ધી॒ભ્યો ઽચ્છિ॑ન્નસ્ય તે રયિપતે સુ॒વીર્ય॑સ્ય રા॒યસ્પોષ॑સ્ય દદિ॒તાર॑-સ્સ્યામ । તસ્ય॑ મે રાસ્વ॒ તસ્ય॑ તે ભક્ષીય॒ તસ્ય॑ ત ઇ॒દમુન્મૃ॑જે ॥ પ્રા॒ણાય॑ મે વર્ચો॒દા વર્ચ॑સે પવસ્વા પા॒નાય॑ વ્યા॒નાય॑ વા॒ચે [વા॒ચે, દ॒ક્ષ॒ક્ર॒તુભ્યા॒-ઞ્ચક્ષુ॑ર્ભ્યા-મ્મે] 7

દ॑ક્ષક્ર॒તુભ્યા॒-ઞ્ચક્ષુ॑ર્ભ્યા-મ્મે વર્ચો॒દૌ વર્ચ॑સે પવેથા॒ગ્॒ શ્રોત્રા॑યા॒ ઽઽત્મને ઽઙ્ગે᳚ભ્ય॒ આયુ॑ષે વી॒ર્યા॑ય॒ વિષ્ણો॒રિન્દ્ર॑સ્ય॒ વિશ્વે॑ષા-ન્દે॒વાના᳚-ઞ્જ॒ઠર॑મસિ વર્ચો॒દા મે॒ વર્ચ॑સે પવસ્વ॒ કો॑-ઽસિ॒ કો નામ॒ કસ્મૈ᳚ ત્વા॒ કાય॑ ત્વા॒ ય-ન્ત્વા॒ સોમે॒નાતી॑તૃપં॒-યઁ-ન્ત્વા॒ સોમે॒નામી॑મદગ્​મ્ સુપ્ર॒જાઃ પ્ર॒જયા॑ ભૂયાસગ્​મ્ સુ॒વીરો॑ વી॒રૈ-સ્સુ॒વર્ચા॒ વર્ચ॑સા સુ॒પોષઃ॒ પોષૈ॒-ર્વિશ્વે᳚ભ્યો મે રૂ॒પેભ્યો॑ વર્ચો॒દા [વર્ચો॒દાઃ, વર્ચ॑સે] 8

વર્ચ॑સે પવસ્વ॒ તસ્ય॑ મે રાસ્વ॒ તસ્ય॑ તે ભક્ષીય॒ તસ્ય॑ ત ઇ॒દમુન્મૃ॑જે ॥ બુભૂ॑ષ॒ન્નવે᳚ક્ષેતૈ॒ષ વૈ પાત્રિ॑યઃ પ્ર॒જાપ॑તિર્ય॒જ્ઞઃ પ્ર॒જાપ॑તિ॒સ્તમે॒વ ત॑ર્પયતિ॒ સ એ॑ન-ન્તૃ॒પ્તો ભૂત્યા॒-ઽભિ પ॑વતે બ્રહ્મવર્ચ॒સકા॒મો-ઽવે᳚ક્ષેતૈ॒ષ વૈ પાત્રિ॑યઃ પ્ર॒જાપ॑તિર્ય॒જ્ઞઃ પ્ર॒જાપ॑તિ॒સ્તમે॒વ ત॑ર્પયતિ॒ સ એ॑ન-ન્તૃ॒પ્તો બ્ર॑હ્મવર્ચ॒સેના॒ભિ પ॑વત આમયા॒- [આમયા॒વી, અવે᳚ક્ષેતૈ॒ષ વૈ] 9

-વ્યવે᳚ક્ષેતૈ॒ષ વૈ પાત્રિ॑યઃ પ્ર॒જાપ॑તિર્ય॒જ્ઞઃ પ્ર॒જાપ॑તિ॒સ્તમે॒વ ત॑ર્પયતિ॒ સ એ॑ન-ન્તૃ॒પ્ત આયુ॑ષા॒-ઽભિ પ॑વતે-ઽભિ॒ચર॒ન્નવે᳚ક્ષેતૈ॒ષ વૈ પાત્રિ॑યઃ પ્ર॒જાપ॑તિર્ય॒જ્ઞઃ પ્ર॒જાપ॑તિ॒સ્તમે॒વ ત॑ર્પયતિ॒ સ એ॑ન-ન્તૃ॒પ્તઃ પ્રા॑ણાપા॒નાભ્યાં᳚-વાઁ॒ચો દ॑ક્ષક્ર॒તુભ્યા॒-ઞ્ચક્ષુ॑ર્ભ્યા॒ગ્॒ શ્રોત્રા᳚ભ્યા-મા॒ત્મનો-ઽઙ્ગે᳚ભ્ય॒ આયુ॑ષો॒-ઽન્તરે॑તિ તા॒જ-ક્પ્ર ધ॑ન્વતિ ॥ 10 ॥
(વા॒ચે-રૂ॒પેભ્યો॑ વર્ચો॒દા - આ॑મયા॒વી - પઞ્ચ॑ચત્વારિગ્​મ્શચ્ચ) (અ. 3)

સ્ફ્ય-સ્સ્વ॒સ્તિર્વિ॑ઘ॒ન-સ્સ્વ॒સ્તિઃ પર્​શુ॒ર્વેદિઃ॑ પર॒શુર્ન॑-સ્સ્વ॒સ્તિઃ । ય॒જ્ઞિયા॑ યજ્ઞ॒કૃત॑-સ્સ્થ॒ તે મા॒સ્મિન્ ય॒જ્ઞ ઉપ॑ હ્વયદ્ધ્વ॒મુપ॑ મા॒ દ્યાવા॑પૃથિ॒વી હ્વ॑યેતા॒મુપા᳚-ઽઽસ્તા॒વઃ ક॒લશ॒-સ્સોમો॑ અ॒ગ્નિરુપ॑ દે॒વા ઉપ॑ ય॒જ્ઞ ઉપ॑ મા॒ હોત્રા॑ ઉપહ॒વે હ્વ॑યન્તા॒-ન્નમો॒-ઽગ્નયે॑ મખ॒ઘ્નેમ॒ખસ્ય॑ મા॒ યશો᳚-ઽર્યા॒દિત્યા॑હવ॒નીય॒મુપ॑ તિષ્ઠતે ય॒જ્ઞો વૈ મ॒ખો [ય॒જ્ઞો વૈ મ॒ખઃ, ય॒જ્ઞં-વાઁવ] 11

ય॒જ્ઞં-વાઁવ સ તદ॑હ॒-ન્તસ્મા॑ એ॒વ ન॑મ॒સ્કૃત્ય॒ સદઃ॒ પ્રસ॑ર્પત્યા॒ત્મનો-ઽના᳚ર્ત્યૈ॒ નમો॑ રુ॒દ્રાય॑ મખ॒ઘ્ને નમ॑સ્કૃત્યા મા પા॒હીત્યાગ્ની᳚દ્ધ્ર॒-ન્તસ્મા॑ એ॒વ ન॑મ॒સ્કૃત્ય॒ સદઃ॒ પ્રસ॑ર્પત્યા॒ત્મનો-ઽના᳚ર્ત્યૈ॒ નમ॒ ઇન્દ્રા॑ય મખ॒ઘ્ન ઇ॑ન્દ્રિ॒ય-મ્મે॑ વી॒ર્ય॑-મ્મા નિર્વ॑ધી॒રિતિ॑ હો॒ત્રીય॑મા॒શિષ॑મે॒વૈતામા શા᳚સ્તૈન્દ્રિ॒યસ્ય॑ વી॒ર્ય॑સ્યાનિ॑ર્ઘાતાય॒ યા વૈ [ ] 12

દે॒વતા॒-સ્સદ॒સ્યાર્તિ॑મા॒ર્પય॑ન્તિ॒ યસ્તા વિ॒દ્વા-ન્પ્ર॒સર્પ॑તિ॒ ન સદ॒સ્યાર્તિ॒માર્ચ્છ॑તિ॒ નમો॒-ઽગ્નયે॑ મખ॒ઘ્ન ઇત્યા॑હૈ॒તા વૈ દે॒વતા॒-સ્સદ॒સ્યાર્તિ॒મા-ઽર્પ॑યન્તિ॒ તા ય એ॒વં-વિઁ॒દ્વા-ન્પ્ર॒સર્પ॑તિ॒ ન સદ॒સ્યાર્તિ॒માર્ચ્છ॑તિ દ્દૃ॒ઢે સ્થ॑-શ્શિથિ॒રે સ॒મીચી॒ મા-ઽગ્​મ્હ॑સસ્પાત॒ગ્​મ્॒ સૂર્યો॑ મા દે॒વો દિ॒વ્યાદગ્​મ્હ॑સસ્પાતુ વા॒યુર॒ન્તરિ॑ક્ષા- [વા॒યુર॒ન્તરિ॑ક્ષાત્, અ॒ગ્નિઃ પૃ॑થિ॒વ્યા] 13

-દ॒ગ્નિઃ પૃ॑થિ॒વ્યા ય॒મઃ પિ॒તૃભ્ય॒-સ્સર॑સ્વતી મનુ॒ષ્યે᳚ભ્યો॒ દેવી᳚ દ્વારૌ॒ મા મા॒ સ-ન્તા᳚પ્ત॒-ન્નમ॒-સ્સદ॑સે॒ નમ॒-સ્સદ॑સ॒સ્પત॑યે॒ નમ॒-સ્સખી॑ના-મ્પુરો॒ગાણા॒-ઞ્ચક્ષુ॑ષે॒ નમો॑ દિ॒વે નમઃ॑ પૃથિ॒વ્યા અહે॑ દૈધિષ॒વ્યોદત॑સ્તિષ્ઠા॒-ઽન્યસ્ય॒ સદ॑ને સીદ॒ યો᳚-ઽસ્મ-ત્પાક॑તર॒ ઉન્નિ॒વત॒ ઉદુ॒દ્વત॑શ્ચ ગેષ-મ્પા॒ત-મ્મા᳚ દ્યાવાપૃથિવી અ॒દ્યાહ્ન॒-સ્સદો॒ વૈ પ્ર॒સર્પ॑ન્ત- [વૈ પ્ર॒સર્પ॑ન્તમ્, પિ॒તરો-ઽનુ॒] 14

-મ્પિ॒તરો-ઽનુ॒ પ્રસ॑ર્પન્તિ॒ ત એ॑નમીશ્વ॒રા હિગ્​મ્સિ॑તો॒-સ્સદઃ॑ પ્ર॒સૃપ્ય॑ દક્ષિણા॒ર્ધ-મ્પરે᳚ક્ષે॒તા-ઽગ॑ન્ત પિતરઃ પિતૃ॒માન॒હં-યુઁ॒ષ્માભિ॑ર્ભૂયાસગ્​મ્ સુપ્ર॒જસો॒ મયા॑ યૂ॒ય-મ્ભૂ॑યા॒સ્તેતિ॒ તેભ્ય॑ એ॒વ ન॑મ॒સ્કૃત્ય॒ સદઃ॒ પ્રસ॑ર્પત્યા॒ત્મનો-ઽના᳚ર્ત્યૈ ॥ 15 ॥
(મ॒ખો - વા - અ॒ન્તરિ॑ક્ષાત્ - પ્ર॒સર્પ॑ન્તં॒ - ત્રય॑સ્ત્રિગ્​મ્શચ્ચ) (અ. 4)

ભક્ષેહિ॒ મા ઽઽવિ॑શ દીર્ઘાયુ॒ત્વાય॑ શન્તનુ॒ત્વાય॑ રા॒યસ્પોષા॑ય॒ વર્ચ॑સે સુપ્રજા॒સ્ત્વાયેહિ॑ વસો પુરો વસો પ્રિ॒યો મે॑ હૃ॒દો᳚-ઽસ્ય॒શ્વિનો᳚સ્ત્વા બા॒હુભ્યાગ્​મ્॑ સઘ્યાસ-ન્નૃ॒ચક્ષ॑સ-ન્ત્વા દેવ સોમ સુ॒ચક્ષા॒ અવ॑ ખ્યેષ-મ્મ॒ન્દ્રા-ઽભિભૂ॑તિઃ કે॒તુર્ય॒જ્ઞાનાં॒-વાઁગ્જુ॑ષા॒ણા સોમ॑સ્ય તૃપ્યતુ મ॒ન્દ્રા સ્વ॑ર્વા॒ચ્યદિ॑તિ॒રના॑હત શીર્​ષ્ણી॒ વાગ્જુ॑ષા॒ણા સોમ॑સ્ય તૃપ્ય॒ત્વેહિ॑ વિશ્વચર્​ષણે [ ] 16

શ॒મ્ભૂર્મ॑યો॒ભૂ-સ્સ્વ॒સ્તિ મા॑ હરિવર્ણ॒ પ્રચ॑ર॒ ક્રત્વે॒ દક્ષા॑ય રા॒યસ્પોષા॑ય સુવી॒રતા॑યૈ॒ મા મા॑ રાજ॒ન્. વિ બી॑ભિષો॒ મા મે॒ હાર્દિ॑ ત્વિ॒ષા વ॑ધીઃ । વૃષ॑ણે॒ શુષ્મા॒યા-ઽઽયુ॑ષે॒ વર્ચ॑સે ॥ વસુ॑મ-દ્ગણસ્ય સોમ દેવ તે મતિ॒વિદઃ॑ પ્રાત॒સ્સવ॒નસ્ય॑ ગાય॒ત્રછ॑ન્દસ॒ ઇન્દ્ર॑પીતસ્ય॒ નરા॒શગ્​મ્સ॑પીતસ્ય પિ॒તૃપી॑તસ્ય॒ મધુ॑મત॒ ઉપ॑હૂત॒સ્યોપ॑હૂતો ભક્ષયામિ રુ॒દ્રવ॑-દ્ગણસ્ય સોમ દેવ તે મતિ॒વિદો॒ માદ્ધ્ય॑ન્દિનસ્ય॒ સવ॑નસ્ય ત્રિ॒ષ્ટુપ્છ॑ન્દસ॒ ઇન્દ્ર॑પીતસ્ય॒ નરા॒શગ્​મ્ સ॑પીતસ્ય [ ] 17

પિ॒તૃપી॑તસ્ય॒ મધુ॑મત॒ ઉપ॑હૂત॒સ્યોપ॑હૂતો ભક્ષયામ્યાદિ॒ત્યવ॑-દ્ગણસ્ય સોમ દેવ તે મતિ॒વિદ॑સ્તૃ॒તીય॑સ્ય॒ સવ॑નસ્ય॒ જગ॑તીછન્દસ॒ ઇન્દ્ર॑પીતસ્ય॒ નરા॒શગ્​મ્ સ॑પીતસ્ય પિ॒તૃપી॑તસ્ય॒ મધુ॑મત॒ ઉપ॑હૂત॒સ્યોપ॑હૂતો ભક્ષયામિ ॥ આપ્યા॑યસ્વ॒ સમે॑તુ તે વિ॒શ્વત॑-સ્સોમ॒ વૃષ્ણિ॑યમ્ । ભવા॒ વાજ॑સ્ય સઙ્ગ॒થે ॥ હિન્વ॑ મે॒ ગાત્રા॑ હરિવો ગ॒ણા-ન્મે॒ મા વિતી॑તૃષઃ । શિ॒વો મે॑ સપ્ત॒ર્॒ષીનુપ॑ તિષ્ઠસ્વ॒ મા મે-ઽવા॒ન્નાભિ॒મતિ॑ [મા મે-ઽવા॒ન્નાભિ॒મતિ॑, ગાઃ॒ ।] 18

ગાઃ ॥ અપા॑મ॒ સોમ॑મ॒મૃતા॑ અભૂ॒મા-ઽદ॑ર્​શ્મ॒ જ્યોતિ॒રવિ॑દામ દે॒વાન્ । કિમ॒સ્માન્ કૃ॑ણવ॒દરા॑તિઃ॒ કિમુ॑ ધૂ॒ર્તિર॑મૃત॒ મર્ત્ય॑સ્ય ॥ યન્મ॑ આ॒ત્મનો॑ મિ॒ન્દા-ઽભૂ॑દ॒ગ્નિસ્ત-ત્પુન॒રા-ઽહા᳚ર્જા॒તવે॑દા॒ વિચ॑ર્​ષણિઃ ॥ પુન॑ર॒ગ્નિશ્ચક્ષુ॑રદા॒ત્-પુન॒રિન્દ્રો॒ બૃહ॒સ્પતિઃ॑ । પુન॑ર્મે અશ્વિના યુ॒વ-ઞ્ચક્ષુ॒રા ધ॑ત્તમ॒ક્ષ્યોઃ ॥ ઇ॒ષ્ટય॑જુષસ્તે દેવ સોમ સ્તુ॒તસ્તો॑મસ્ય [ ] 19

શ॒સ્તોક્થ॑સ્ય॒ હરિ॑વત॒ ઇન્દ્ર॑પીતસ્ય॒ મધુ॑મત॒ ઉપ॑હૂત॒સ્યોપ॑હૂતો ભક્ષયામિ ॥ આ॒પૂર્યા॒-સ્સ્થા-ઽઽમા॑ પૂરયત પ્ર॒જયા॑ ચ॒ ધને॑ન ચ ॥ એ॒ત-ત્તે॑ તત॒ યે ચ॒ ત્વામન્વે॒ત-ત્તે॑ પિતામહ પ્રપિતામહ॒ યે ચ॒ ત્વામન્વત્ર॑ પિતરો યથાભા॒ગ-મ્મ॑ન્દદ્ધ્વ॒-ન્નમો॑ વઃ પિતરો॒ રસા॑ય॒ નમો॑ વઃ પિતર॒-શ્શુષ્મા॑ય॒ નમો॑ વઃ પિતરો જી॒વાય॒ નમો॑ વઃ પિતર- [નમો॑ વઃ પિતરઃ, સ્વ॒ધાયૈ॒] 20

-સ્સ્વ॒ધાયૈ॒ નમો॑ વઃ પિતરો મ॒ન્યવે॒ નમો॑ વઃ પિતરો ઘો॒રાય॒ પિત॑રો॒ નમો॑ વો॒ ય એ॒તસ્મિ॑ન્ ઁલો॒કેસ્થ યુ॒ષ્માગ્​સ્તે-ઽનુ॒ યે᳚-ઽસ્મિન્ ઁલો॒કે મા-ન્તે-ઽનુ॒ ય એ॒તસ્મિ॑ન્ ઁલો॒કે સ્થ યૂ॒ય-ન્તેષાં॒-વઁસિ॑ષ્ઠા ભૂયાસ્ત॒ યે᳚-ઽસ્મિન્ ઁલો॒કે॑-ઽહ-ન્તેષાં॒-વઁસિ॑ષ્ઠો ભૂયાસ॒-મ્પ્રજા॑પતે॒ ન ત્વદે॒તાન્ય॒ન્યો વિશ્વા॑ જા॒તાનિ॒ પરિ॒તા બ॑ભૂવ । 21

ય-ત્કા॑માસ્તે જુહુ॒મસ્તન્નો॑ અસ્તુ વ॒યગ્ગ્​ સ્યા॑મ॒ પત॑યો રયી॒ણામ્ ॥ દે॒વકૃ॑ત॒સ્યૈન॑સો ઽવ॒યજ॑નમસિ મનુ॒ષ્ય॑કૃત॒સ્યૈન॑સો ઽવ॒યજ॑નમસિ પિ॒તૃકૃ॑ત॒સ્યૈન॑સો ઽવ॒યજ॑નમસ્ય॒ફ્સુ ધૌ॒તસ્ય॑ સોમ દેવ તે॒ નૃભિ॑-સ્સુ॒તસ્યે॒ષ્ટ ય॑જુષ-સ્સ્તુ॒તસ્તો॑મસ્ય શ॒સ્તોક્થ॑સ્ય॒ યો ભ॒ક્ષોઅ॑શ્વ॒સનિ॒ર્યો ગો॒સનિ॒સ્તસ્ય॑ તે પિ॒તૃભિ॑ર્ભ॒ક્ષ-ઙ્કૃ॑ત॒સ્યો-પ॑હૂત॒સ્યોપ॑હૂતો ભક્ષયામિ ॥ 22 ॥
(વિ॒શ્વ॒ચ॒ર્​ષ॒ણે॒ - ત્રિ॒ષ્ટુપ્છ॑ન્દસ॒ ઇન્દ્ર॑પીતસ્ય॒ નરા॒શગ્​મ્ સ॑પીત॒સ્યા - ઽતિ॑ -સ્તુ॒તસ્તો॑મસ્ય - જી॒વાય॒ નમો॑ વઃ પિતરો - બભૂવ॒ - ચતુ॑શ્ચત્વારિગ્​મ્શચ્ચ) (અ. 5)

મ॒હી॒ના-મ્પયો॑-ઽસિ॒ વિશ્વે॑ષા-ન્દે॒વાના᳚-ન્ત॒નૂર્-ઋ॒દ્ધ્યાસ॑મ॒દ્ય પૃષ॑તીના॒-ઙ્ગ્રહ॒-મ્પૃષ॑તીના॒-ઙ્ગ્રહો॑-ઽસિ॒ વિષ્ણો॒ર્॒હૃદ॑યમ॒સ્યેક॑મિષ॒ વિષ્ણુ॒સ્ત્વા-ઽનુ॒ વિચ॑ક્રમે ભૂ॒તિર્દ॒દ્ધ્ના ઘૃ॒તેન॑ વર્ધતા॒-ન્તસ્ય॑ મે॒ષ્ટસ્ય॑ વી॒તસ્ય॒ દ્રવિ॑ણ॒મા ગ॑મ્યા॒જ્જ્યોતિ॑રસિ વૈશ્વાન॒ર-મ્પૃશ્ઞિ॑યૈ દુ॒ગ્ધં-યાઁવ॑તી॒ દ્યાવા॑પૃથિ॒વી મ॑હિ॒ત્વા યાવ॑ચ્ચ સ॒પ્ત સિન્ધ॑વો વિત॒સ્થુઃ । તાવ॑ન્તમિન્દ્ર તે॒ [તાવ॑ન્તમિન્દ્ર તે, ગ્રહગ્​મ્॑] 23

ગ્રહગ્​મ્॑ સ॒હોર્જા ગૃ॑હ્ણા॒મ્યસ્તૃ॑તમ્ ॥ ય-ત્કૃ॑ષ્ણશકુ॒નઃ પૃ॑ષદા॒જ્યમ॑વમૃ॒શેચ્છૂ॒દ્રા અ॑સ્ય પ્ર॒માયુ॑કા-સ્સ્યુ॒ર્યચ્છ્વા ઽવ॑મૃ॒શેચ્ચતુ॑ષ્પાદો-ઽસ્ય પ॒શવઃ॑ પ્ર॒માયુ॑કા-સ્સ્યુ॒ર્ય-થ્સ્કન્દે॒-દ્યજ॑માનઃ પ્ર॒માયુ॑ક-સ્સ્યા-ત્પ॒શવો॒ વૈ પૃ॑ષદા॒જ્ય-મ્પ॒શવો॒ વા એ॒તસ્ય॑ સ્કન્દન્તિ॒ યસ્ય॑ પૃષદા॒જ્યગ્ગ્​ સ્કન્દ॑તિ॒ ય-ત્પૃ॑ષદા॒જ્ય-મ્પુન॑ર્ગૃ॒હ્ણાતિ॑ પ॒શૂને॒વાસ્મૈ॒ પુન॑ર્ગૃહ્ણાતિ પ્રા॒ણો વૈ પૃ॑ષદા॒જ્ય-મ્પ્રા॒ણો વા [પૃ॑ષદા॒જ્ય-મ્પ્રા॒ણો વૈ, એ॒તસ્ય॑] 24

એ॒તસ્ય॑ સ્કન્દતિ॒ યસ્ય॑ પૃષદા॒જ્યગ્ગ્​ સ્કન્દ॑તિ॒ ય-ત્પૃ॑ષદા॒જ્ય-મ્પુન॑ર્ગૃ॒હ્ણાતિ॑ પ્રા॒ણમે॒વાસ્મૈ॒ પુન॑ર્ગૃહ્ણાતિ॒ હિર॑ણ્યમવ॒ધાય॑ ગૃહ્ણાત્ય॒મૃતં॒-વૈઁ હિર॑ણ્ય-મ્પ્રા॒ણઃ પૃ॑ષદા॒જ્યમ॒મૃત॑મે॒વાસ્ય॑ પ્રા॒ણે દ॑ધાતિ શ॒તમા॑ન-મ્ભવતિ શ॒તાયુઃ॒ પુરુ॑ષ-શ્શ॒તેન્દ્રિ॑ય॒ આયુ॑ષ્યે॒વેન્દ્રિ॒યે પ્રતિ॑તિષ્ઠ॒ત્યશ્વ॒મવ॑ ઘ્રાપયતિ પ્રાજાપ॒ત્યો વા અશ્વઃ॑ પ્રાજાપ॒ત્યઃ પ્રા॒ણ-સ્સ્વાદે॒વાસ્મૈ॒ યોનેઃ᳚ પ્રા॒ણ-ન્નિર્મિ॑મીતે॒ વિ વા એ॒તસ્ય॑ ય॒જ્ઞશ્છિ॑દ્યતે॒ યસ્ય॑ પૃષદા॒જ્યગ્ગ્​ સ્કન્દ॑તિ વૈષ્ણ॒વ્યર્ચા પુન॑ર્ગૃહ્ણાતિ ય॒જ્ઞો વૈ વિષ્ણુ॑ર્ય॒જ્ઞેનૈ॒વ ય॒જ્ઞગ્​મ્ સ-ન્ત॑નોતિ ॥ 25 ॥
(તે॒ - પૃ॒ષ॒દા॒જ્ય-મ્પ્રા॒ણો વૈ - યોનેઃ᳚ પ્રા॒ણં - દ્વાવિગ્​મ્॑શતિશ્ચ) (અ. 6)

દેવ॑ સવિતરે॒ત-ત્તે॒ પ્રા-ઽઽહ॒ ત-ત્પ્ર ચ॑ સુ॒વ પ્ર ચ॑ યજ॒ બૃહ॒સ્પતિ॑ર્બ્ર॒હ્મા ઽઽયુ॑ષ્મત્યા ઋ॒ચો મા ગા॑ત તનૂ॒પા-થ્સામ્ન॑-સ્સ॒ત્યા વ॑ આ॒શિષ॑-સ્સન્તુ સ॒ત્યા આકૂ॑તય ઋ॒ત-ઞ્ચ॑ સ॒ત્ય-ઞ્ચ॑ વદત સ્તુ॒ત દે॒વસ્ય॑ સવિ॒તુઃ પ્ર॑સ॒વે સ્તુ॒તસ્ય॑ સ્તુ॒તમ॒સ્યૂર્જ॒-મ્મહ્યગ્ગ્॑ સ્તુ॒ત-ન્દુ॑હા॒મા મા᳚ સ્તુ॒તસ્ય॑ સ્તુ॒ત-ઙ્ગ॑મ્યાચ્છ॒સ્ત્રસ્ય॑ શ॒સ્ત્ર- [શ॒સ્ત્રમ્, અ॒સ્યૂર્જ॒-મ્મહ્યગ્​મ્॑] 26

-મ॒સ્યૂર્જ॒-મ્મહ્યગ્​મ્॑ શ॒સ્ત્ર-ન્દુ॑હા॒મા મા॑ શ॒સ્ત્રસ્ય॑ શ॒સ્ત્ર-ઙ્ગ॑મ્યા-દિન્દ્રિ॒યાવ॑ન્તો વનામહે ધુક્ષી॒મહિ॑ પ્ર॒જામિષ᳚મ્ ॥ સા મે॑ સ॒ત્યા-ઽઽશીર્દે॒વેષુ॑ ભૂયા-દ્બ્રહ્મવર્ચ॒સ-મ્મા-ઽઽ ગ॑મ્યાત્ ॥ ય॒જ્ઞો બ॑ભૂવ॒ સ આ બ॑ભૂવ॒ સપ્રજ॑જ્ઞે॒ સ વા॑વૃધે । સ દે॒વાના॒મધિ॑-પતિર્બભૂવ॒ સો અ॒સ્માગ્​મ્ અધિ॑પતીન્ કરોતુ વ॒યગ્ગ્​ સ્યા॑મ॒ પત॑યો રયી॒ણામ્ ॥ ય॒જ્ઞો વા॒ વૈ [ ] 27

ય॒જ્ઞપ॑તિ-ન્દુ॒હે ય॒જ્ઞપ॑તિર્વા ય॒જ્ઞ-ન્દુ॑હે॒ સ ય-સ્સ્તુ॑તશ॒સ્ત્રયો॒ર્દોહ॒મ વિ॑દ્વા॒ન્॒. યજ॑તે॒ તં-યઁ॒જ્ઞો દુ॑હે॒ સ ઇ॒ષ્ટ્વા પાપી॑યા-ન્ભવતિ॒ ય એ॑નયો॒ર્દોહં॑-વિઁ॒દ્વાન્. યજ॑તે॒ સ ય॒જ્ઞ-ન્દુ॑હે॒ સ ઇ॒ષ્ટ્વા વસી॑યા-ન્ભવતિ સ્તુ॒તસ્ય॑ સ્તુ॒તમ॒સ્યૂર્જ॒-મ્મહ્યગ્ગ્॑ સ્તુ॒ત-ન્દુ॑હા॒મા મા᳚ સ્તુ॒તસ્ય॑ સ્તુ॒ત-ઙ્ગ॑મ્યાચ્છ॒સ્ત્રસ્ય॑ શ॒સ્ત્રમ॒સ્યૂર્જ॒-મ્મહ્યગ્​મ્॑ શ॒સ્ત્ર-ન્દુ॑હા॒ મા મા॑ શ॒સ્ત્રસ્ય॑ શ॒સ્ત્ર-ઙ્ગ॑મ્યા॒દિત્યા॑હૈ॒ષ વૈ સ્તુ॑તશ॒સ્ત્રયો॒ર્દોહ॒સ્તં-યઁ એ॒વં-વિઁ॒દ્વાન્. યજ॑તે દુ॒હ એ॒વ ય॒જ્ઞમિ॒ષ્ટ્વા વસી॑યા-ન્ભવતિ ॥ 28 ॥
(શ॒સ્ત્રં - ઁવૈ - શ॒સ્ત્રન્દુ॑હાં॒ - દ્વાવિગ્​મ્॑શતિશ્ચ) (અ. 7)

શ્યે॒નાય॒ પત્વ॑ને॒ સ્વાહા॒ વટ્થ્સ્વ॒યમ॑ભિગૂર્તાય॒ નમો॑ વિષ્ટ॒મ્ભાય॒ ધર્મ॑ણે॒ સ્વાહા॒ વટ્થ્સ્વ॒યમ॑ભિગૂર્તાય॒ નમઃ॑ પરિ॒ધયે॑ જન॒પ્રથ॑નાય॒ સ્વાહા॒ વટ્થ્સ્વ॒યમ॑ભિગૂર્તાય॒ નમ॑ ઊ॒ર્જે હોત્રા॑ણા॒ગ્॒ સ્વાહા॒ વટ્થ્સ્વ॒યમ॑ભિગૂર્તાય॒ નમઃ॒ પય॑સે॒ હોત્રા॑ણા॒ગ્॒ સ્વાહા॒ વટ્થ્સ્વ॒યમ॑ભિગૂર્તાય॒ નમઃ॑ પ્ર॒જાપ॑તયે॒ મન॑વે॒ સ્વાહા॒ વટ્થ્સ્વ॒યમ॑ભિગૂર્તાય॒ નમ॑ ઋ॒તમૃ॑તપા-સ્સુવર્વા॒ટ્થ્સ્વાહા॒ વટ્થ્સ્વ॒યમ॑ભિગૂર્તાય॒ નમ॑સ્તૃ॒મ્પન્તા॒ગ્​મ્॒ હોત્રા॒ મધો᳚ર્ઘૃ॒તસ્ય॑ ય॒જ્ઞપ॑તિ॒મૃષ॑ય॒ એન॑સા- [એન॑સા, આ॒હુઃ॒ ।] 29

-ઽઽહુઃ । પ્ર॒જા નિર્ભ॑ક્તા અનુત॒પ્યમા॑ના મધ॒વ્યૌ᳚ સ્તો॒કાવપ॒ તૌ ર॑રાધ ॥ સ-ન્ન॒સ્તાભ્યાગ્​મ્॑ સૃજતુવિ॒શ્વક॑ર્મા ઘો॒રા ઋષ॑યો॒ નમો॑ અસ્ત્વેભ્યઃ । ચક્ષુ॑ષ એષા॒-મ્મન॑સશ્ચ સ॒ન્ધૌ બૃહ॒સ્પત॑યે॒ મહિ॒ ષ-દ્દ્યુ॒મન્નમઃ॑ ॥ નમો॑ વિ॒શ્વક॑ર્મણે॒ સ ઉ॑ પાત્વ॒સ્માન॑ન॒ન્યાન્-થ્સો॑મ॒પા-ન્મન્ય॑માનઃ । પ્રા॒ણસ્ય॑ વિ॒દ્વાન્-થ્સ॑મ॒રે ન ધીર॒ એન॑શ્ચકૃ॒વા-ન્મહિ॑ બ॒દ્ધ એ॑ષામ્ ॥ તં-વિઁ॑શ્વકર્મ॒- [તં-વિઁ॑શ્વકર્મન્ન્, પ્ર મુ॑ઞ્ચા સ્વ॒સ્તયે॒] 30

-ન્પ્ર મુ॑ઞ્ચા સ્વ॒સ્તયે॒ યે ભ॒ક્ષય॑ન્તો॒ ન વસૂ᳚ન્યાનૃ॒હુઃ । યાન॒ગ્નયો॒-ઽન્વત॑પ્યન્ત॒ ધિષ્ણિ॑યા ઇ॒ય-ન્તેષા॑મવ॒યા દુરિ॑ષ્ટ્યૈ॒ સ્વિ॑ષ્ટિ-ન્ન॒સ્તા-ઙ્કૃ॑ણોતુ વિ॒શ્વક॑ર્મા ॥ નમઃ॑ પિ॒તૃભ્યો॑ અ॒ભિ યે નો॒ અખ્ય॑ન્. યજ્ઞ॒કૃતો॑ ય॒જ્ઞકા॑મા-સ્સુદે॒વા અ॑કા॒મા વો॒ દક્ષિ॑ણા॒-ન્ન ની॑નિમ॒ મા ન॒સ્તસ્મા॒ દેન॑સઃ પાપયિષ્ટ । યાવ॑ન્તો॒ વૈ સ॑દ॒સ્યા᳚સ્તે સર્વે॑ દક્ષિ॒ણ્યા᳚સ્તેભ્યો॒ યો દક્ષિ॑ણા॒-ન્ન [ ] 31

નયે॒દૈભ્યો॑ વૃશ્ચ્યેત॒ ય-દ્વૈ᳚શ્વકર્મ॒ણાનિ॑ જુ॒હોતિ॑ સદ॒સ્યા॑ને॒વ ત-ત્પ્રી॑ણાત્ય॒સ્મે દે॑વાસો॒ વપુ॑ષે ચિકિથ્સત॒ યમા॒શિરા॒ દમ્પ॑તી વા॒મમ॑શ્ઞુ॒તઃ । પુમા᳚-ન્પુ॒ત્રો જા॑યતે વિ॒ન્દતે॒ વસ્વથ॒ વિશ્વે॑ અર॒પા એ॑ધતે ગૃ॒હઃ ॥ આ॒શી॒ર્દા॒યા દમ્પ॑તી વા॒મમ॑શ્ઞુતા॒મરિ॑ષ્ટો॒ રાય॑-સ્સચતા॒ગ્​મ્॒ સમો॑કસા । ય આ-ઽસિ॑ચ॒-થ્સ-ન્દુ॑ગ્ધ-ઙ્કુ॒મ્ભ્યા સ॒હેષ્ટેન॒ યામ॒ન્નમ॑તિ-ઞ્જહાતુ॒ સઃ ॥ સ॒ર્પિ॒ર્ગ્રી॒વી [ ] 32

પીવ॑ર્યસ્ય જા॒યા પીવા॑નઃ પુ॒ત્રા અકૃ॑શાસો અસ્ય । સ॒હજા॑નિ॒ર્ય-સ્સુ॑મખ॒સ્યમા॑ન॒ ઇન્દ્રા॑યા॒-ઽઽશિરગ્​મ્॑ સ॒હ કુ॒મ્ભ્યા-ઽદા᳚ત્ ॥ આ॒શીર્મ॒ ઊર્જ॑મુ॒ત સુ॑પ્રજા॒સ્ત્વમિષ॑-ન્દધાતુ॒ દ્રવિ॑ણ॒ગ્​મ્॒ સવ॑ર્ચસમ્ । સ॒-ઞ્જય॒ન્ ક્ષેત્રા॑ણિ॒ સહ॑સા॒-ઽહમિ॑ન્દ્ર કૃણ્વા॒નો અ॒ન્યાગ્​મ્ અધ॑રાન્​થ્સ॒પત્નાન્॑ ॥ ભૂ॒તમ॑સિ ભૂ॒તે મા॑ ધા॒ મુખ॑મસિ॒ મુખ॑-મ્ભૂયાસ॒-ન્દ્યાવા॑પૃથિ॒વીભ્યા᳚-ન્ત્વા॒ પરિ॑ગૃહ્ણામિ॒ વિશ્વે᳚ ત્વા દે॒વા વૈ᳚શ્વાન॒રાઃ [વૈ᳚શ્વાન॒રાઃ, પ્રચ્યા॑વયન્તુ] 33

પ્રચ્યા॑વયન્તુ દિ॒વિ દે॒વા-ન્દૃગ્​મ્॑હા॒ન્તરિ॑ક્ષે॒ વયાગ્​મ્॑સિ પૃથિ॒વ્યા-મ્પાર્થિ॑વા-ન્ધ્રુ॒વ-ન્ધ્રુ॒વેણ॑ હ॒વિષા-ઽવ॒ સોમ॑-ન્નયામસિ । યથા॑ ન॒-સ્સર્વ॒મિજ્જગ॑દય॒ક્ષ્મગ્​મ્ સુ॒મના॒ અસ॑ત્ । યથા॑ ન॒ ઇન્દ્ર॒ ઇદ્વિશઃ॒ કેવ॑લી॒-સ્સર્વા॒-સ્સમ॑નસઃ॒ કર॑ત્ । યથા॑ ન॒-સ્સર્વા॒ ઇદ્દિશો॒-ઽસ્માક॒-ઙ્કેવ॑લી॒રસન્ન્॑ ॥ 34 ॥
(એન॑સા - વિશ્વકર્મ॒ન્ - યો દક્ષિ॑ણા॒-ન્ન - સ॑ર્પિર્ગ્રી॒વી - વૈ᳚શ્વન॒રા - શ્ચ॑ત્વારિ॒ગ્​મ્॒શચ્ચ॑) (અ. 8)

યદ્વૈ હોતા᳚-ઽદ્ધ્વ॒ર્યુમ॑ભ્યા॒હ્વય॑તે॒ વજ્ર॑મેનમ॒ભિ પ્રવ॑ર્તય॒ત્યુક્થ॑શા॒ ઇત્યા॑હ પ્રાતસ્સવ॒ન-મ્પ્ર॑તિ॒ગીર્ય॒ ત્રીણ્યે॒તાન્ય॒ક્ષરા॑ણિ ત્રિ॒પદા॑ ગાય॒ત્રી ગા॑ય॒ત્ર-મ્પ્રા॑તસ્સવ॒ન-ઙ્ગા॑યત્રિ॒યૈવ પ્રા॑તસ્સવ॒ને વજ્ર॑મ॒ન્તર્ધ॑ત્ત ઉ॒ક્થં-વાઁ॒ચીત્યા॑હ॒ માદ્ધ્ય॑દિન્ન॒ગ્​મ્॒ સવ॑ન-મ્પ્રતિ॒ગીર્ય॑ ચ॒ત્વાર્યે॒તાન્ય॒-ક્ષરા॑ણિ॒ ચતુ॑ષ્પદા ત્રિ॒ષ્ટુ-પ્ત્રૈષ્ટુ॑ભ॒-મ્માદ્ધ્ય॑દિન્ન॒ગ્​મ્॒ સવ॑ન-ન્ત્રિ॒ષ્ટુભૈ॒વ માદ્ધ્ય॑ન્દિને॒ સવ॑ને॒ વજ્ર॑મ॒ન્તર્ધ॑ત્ત [વજ્ર॑મ॒ન્તર્ધ॑ત્તે, ઉ॒ક્થં-વાઁ॒ચીન્દ્રા॒યેત્યા॑હ] 35

ઉ॒ક્થં-વાઁ॒ચીન્દ્રા॒યેત્યા॑હ તૃતીયસવ॒ન-મ્પ્ર॑તિ॒ગીર્ય॑ સ॒પ્તૈતાન્ય॒ક્ષરા॑ણિ સ॒પ્તપ॑દા॒ શક્વ॑રી શાક્વ॒રો વજ્રો॒ વજ્રે॑ણૈ॒વ તૃ॑તીયસવ॒ને વજ્ર॑મ॒ન્તર્ધ॑ત્તે બ્રહ્મવા॒દિનો॑ વદન્તિ॒ સ ત્વા અ॑દ્ધ્વ॒ર્યુ-સ્સ્યા॒દ્યો ય॑થાસવ॒ન-મ્પ્ર॑તિગ॒રે છન્દાગ્​મ્॑સિ સમ્પા॒દયે॒-ત્તેજઃ॑ પ્રાત-સ્સવ॒ન આ॒ત્મ-ન્દધી॑તેન્દ્રિ॒ય-મ્માદ્ધ્ય॑ન્દિને॒ સવ॑ને પ॒શૂગ્​ સ્તૃ॑તીયસવ॒ન ઇત્યુક્થ॑શા॒ ઇત્યા॑હ પ્રાતસ્સવ॒ન-મ્પ્ર॑તિ॒ગીર્ય॒ ત્રીણ્યે॒તાન્ય॒ક્ષરા॑ણિ [ ] 36

ત્રિ॒પદા॑ ગાય॒ત્રી ગા॑ય॒ત્ર-મ્પ્રા॑તસ્સવ॒ન-મ્પ્રા॑તસ્સવ॒ન એ॒વ પ્ર॑તિગ॒રે છન્દાગ્​મ્॑સિ॒ સમ્પા॑દય॒ત્યથો॒ તેજો॒ વૈ ગા॑ય॒ત્રી તેજઃ॑ પ્રાત-સ્સવ॒ન-ન્તેજ॑ એ॒વ પ્રા॑તસ્સવ॒ન આ॒ત્મ-ન્ધ॑ત્ત ઉ॒ક્થં-વાઁ॒ચીત્યા॑હ॒ માદ્ધ્ય॑ન્દિન॒ગ્​મ્॒ સવ॑ન-મ્પ્રતિ॒ગીર્ય॑ ચ॒ત્વાર્યે॒તાન્ય॒ક્ષરા॑ણિ॒ ચતુ॑ષ્પદા ત્રિ॒ષ્ટુ-પ્ત્રૈષ્ટુ॑ભ॒-મ્માદ્ધ્ય॑ન્દિન॒ગ્​મ્॒ સવ॑ન॒-મ્માદ્ધ્ય॑દિન્ન એ॒વ સવ॑ને પ્રતિગ॒રે છન્દાગ્​મ્॑સિ॒ સમ્પા॑દય॒ત્યથો॑ ઇન્દ્રિ॒યં-વૈઁ ત્રિ॒ષ્ટુગિ॑ન્દ્રિ॒ય-મ્માદ્ધ્ય॑દિન્ન॒ગ્​મ્॒ સવ॑ન- [સવ॑નમ્, ઇ॒ન્દ્રિ॒યમે॒વ] 37

-મિન્દ્રિ॒યમે॒વ માદ્ધ્ય॑ન્દિને॒ સવ॑ન આ॒ત્મ-ન્ધ॑ત્ત ઉ॒ક્થં-વાઁ॒ચીન્દ્રા॒યેત્યા॑હ તૃતીયસવ॒ન-મ્પ્ર॑તિ॒ગીર્ય॑ સ॒પ્તૈતાન્ય॒ક્ષરા॑ણિ સ॒પ્તપ॑દા॒ શક્વ॑રી શાક્વ॒રાઃ પ॒શવો॒ જાગ॑ત-ન્તૃતીયસવ॒ન-ન્તૃ॑તીયસવ॒ન એ॒વ પ્ર॑તિગ॒રે છન્દાગ્​મ્॑સિ॒ સમ્પા॑દય॒ત્યથો॑ પ॒શવો॒ વૈ જગ॑તી પ॒શવ॑સ્તૃતીયસવ॒ન-મ્પ॒શૂને॒વ તૃ॑તીયસવ॒ન આ॒ત્મ-ન્ધ॑ત્તે॒ યદ્વૈ હોતા᳚-ઽદ્ધ્વ॒ર્યુમ॑ભ્યા॒હ્વય॑ત આ॒વ્ય॑મસ્મિ-ન્દધાતિ॒ તદ્યન્ના- [તદ્યન્ન, અ॒પ॒હની॑ત પુ॒રા-ઽસ્ય॑] 38

-ઽપ॒હની॑ત પુ॒રા-ઽસ્ય॑ સં​વઁથ્સ॒રા-દ્ગૃ॒હ આ વે॑વીર॒ઞ્છોગ્​મ્સા॒ મોદ॑ ઇ॒વેતિ॑ પ્ર॒ત્યાહ્વ॑યતે॒ તેનૈ॒વ તદપ॑ હતે॒ યથા॒ વા આય॑તા-મ્પ્ર॒તીક્ષ॑ત એ॒વમ॑દ્ધ્વ॒ર્યુઃ પ્ર॑તિગ॒ર-મ્પ્રતી᳚ક્ષતે॒ યદ॑ભિ પ્રતિગૃણી॒યાદ્યથા ઽઽય॑તયા સમૃ॒ચ્છતે॑ તા॒દૃગે॒વ તદ્યદ॑ર્ધ॒ર્ચાલ્લુપ્યે॑ત॒ યથા॒ ધાવ॑દ્ભ્યો॒ હીય॑તે તા॒દૃગે॒વ ત-ત્પ્ર॒બાહુ॒ગ્વા ઋ॒ત્વિજા॑મુદ્ગી॒થા ઉ॑દ્ગી॒થ એ॒વો-દ્ગા॑તૃ॒ણા- [એ॒વો-દ્ગા॑તૃ॒ણામ્, ઋ॒ચઃ પ્ર॑ણ॒વ] 39

-મૃ॒ચઃ પ્ર॑ણ॒વ ઉ॑ક્થશ॒ગ્​મ્॒સિના᳚-મ્પ્રતિગ॒રો᳚-ઽદ્ધ્વર્યૂ॒ણાં-યઁ એ॒વં-વિઁ॒દ્વા-ન્પ્ર॑તિગૃ॒ણાત્ય॑ન્ના॒દ એ॒વ ભ॑વ॒ત્યા-ઽસ્ય॑ પ્ર॒જાયાં᳚-વાઁ॒જી જા॑યત ઇ॒યં-વૈઁ હોતા॒-ઽસાવ॑દ્ધ્વ॒ર્યુર્યદાસી॑ન॒-શ્શગ્​મ્ સ॑ત્ય॒સ્યા એ॒વ તદ્ધોતા॒ નૈત્યાસ્ત॑ ઇવ॒ હીયમથો॑ ઇ॒મામે॒વ તેન॒ યજ॑માનો દુહે॒ ય-ત્તિષ્ઠ॑-ન્પ્રતિગૃ॒ણાત્ય॒મુષ્યા॑ એ॒વ તદ॑દ્ધ્વ॒ર્યુર્નૈતિ॒ [તદ॑દ્ધ્વ॒ર્યુર્નૈતિ॑, તિષ્ઠ॑તીવ॒ હ્ય॑સાવથો॑] 40

તિષ્ઠ॑તીવ॒ હ્ય॑સાવથો॑ અ॒મૂમે॒વ તેન॒ યજ॑માનો દુહે॒ યદાસી॑ન॒-શ્શગ્​મ્સ॑તિ॒ તસ્મા॑દિ॒તઃ પ્ર॑દાન-ન્દે॒વા ઉપ॑ જીવન્તિ॒ ય-ત્તિષ્ઠ॑-ન્પ્રતિગૃ॒ણાતિ॒ તસ્મા॑દ॒મુતઃ॑ પ્રદાન-મ્મનુ॒ષ્યા॑ ઉપ॑ જીવન્તિ॒ ય-ત્પ્રાંઆસી॑ન॒-શ્શગ્​મ્સ॑તિ પ્ર॒ત્ય-ન્તિષ્ઠ॑-ન્પ્રતિગૃ॒ણાતિ॒ તસ્મા᳚-ત્પ્રા॒ચીન॒ગ્​મ્॒ રેતો॑ ધીયતે પ્ર॒તીચીઃ᳚ પ્ર॒જા જા॑યન્તે॒ યદ્વૈ હોતા᳚-ઽદ્ધ્વ॒ર્યુમ॑ભ્યા॒હ્વય॑તે॒ વજ્ર॑મેનમ॒ભિ પ્રવ॑ર્તયતિ॒ પરાં॒આ વ॑ર્તતે॒ વજ્ર॑મે॒વ તન્નિ ક॑રોતિ ॥ 41 ॥
(સવ॑ને॒ વજ્ર॑મ॒ન્તર્ધ॑ત્તે॒ - ત્રીણ્યે॒તાન્ય॒ક્ષરા॑ણી - ન્દ્રિ॒ય-મ્માધ્ય॑ન્દિન॒ગ્​મ્॒ સવ॑નં॒ - નો - દ્ગા॑તૃ॒ણા - મ॑ધ્વ॒ર્યુર્નૈતિ॑ - વર્તયત્ય॒ - ષ્ટૌ ચ॑) (અ. 9)

ઉ॒પ॒યા॒મગૃ॑હીતો-ઽસિ વાક્ષ॒સદ॑સિ વા॒ક્પાભ્યા᳚-ન્ત્વા ક્રતુ॒પાભ્યા॑મ॒સ્ય ય॒જ્ઞસ્ય॑ ધ્રુ॒વસ્યા-ઽદ્ધ્ય॑-ક્ષાભ્યા-ઙ્ગૃહ્ણા-મ્યુપયા॒મગૃ॑હીતો-ઽસ્યૃત॒સદ॑સિ ચક્ષુ॒ષ્પાભ્યા᳚-ન્ત્વા ક્રતુ॒પાભ્યા॑મ॒સ્ય ય॒જ્ઞસ્ય॑ ધ્રુ॒વસ્યા-ઽદ્ધ્ય॑ક્ષાભ્યા-ઙ્ગૃહ્ણામ્યુપયા॒મગૃ॑હીતો-ઽસિ શ્રુત॒સદ॑સિ શ્રોત્ર॒પાભ્યા᳚-ન્ત્વા ક્રતુ॒પાભ્યા॑મ॒સ્ય ય॒જ્ઞસ્ય॑ ધ્રુ॒વસ્યા-ઽદ્ધ્ય॑ક્ષાભ્યા-ઙ્ગૃહ્ણામિ દે॒વેભ્ય॑સ્ત્વા વિ॒શ્વદે॑વેભ્યસ્ત્વા॒ વિશ્વે᳚ભ્યસ્ત્વા દે॒વેભ્યો॒ વિષ્ણ॑વુરુક્રમૈ॒ષ તે॒ સોમ॒સ્તગ્​મ્ ર॑ક્ષસ્વ॒ [સોમ॒સ્તગ્​મ્ ર॑ક્ષસ્વ, ત-ન્તે॑] 42

ત-ન્તે॑ દુ॒શ્ચક્ષા॒ મા-ઽવ॑ ખ્ય॒ન્મયિ॒ વસુઃ॑ પુરો॒વસુ॑ર્વા॒ક્પા વાચ॑-મ્મે પાહિ॒ મયિ॒ વસુ॑ર્વિ॒દદ્વ॑સુશ્ચક્ષુ॒ષ્પાશ્ચક્ષુ॑-ર્મે પાહિ॒ મયિ॒ વસુ॑-સ્સં॒​યઁદ્વ॑સુ-શ્શ્રોત્ર॒પા-શ્શ્રોત્ર॑-મ્મે પાહિ॒ ભૂર॑સિ॒ શ્રેષ્ઠો॑ રશ્મી॒ના-મ્પ્રા॑ણ॒પાઃ પ્રા॒ણ-મ્મે॑ પાહિ॒ ધૂર॑સિ॒ શ્રેષ્ઠો॑ રશ્મી॒નામ॑પાન॒પા અ॑પા॒ન-મ્મે॑ પાહિ॒ યો ન॑ ઇન્દ્રવાયૂ મિત્રાવરુણા-વશ્વિનાવભિ॒દાસ॑તિ॒ ભ્રાતૃ॑વ્ય ઉ॒ત્પિપી॑તે શુભસ્પતી ઇ॒દમ॒હ-ન્તમધ॑ર-મ્પાદયામિ॒ યથે᳚ન્દ્રા॒-ઽહમુ॑ત્ત॒મશ્ચે॒તયા॑નિ ॥ 43 ॥
(ર॒ક્ષ॒સ્વ॒ - ભ્ર્રાતૃ॑વ્ય॒ - સ્ત્રયો॑દશ ચ) (અ. 10)

પ્ર સો અ॑ગ્ને॒ તવો॒તિભિ॑-સ્સુ॒વીરા॑ભિસ્તરતિ॒ વાજ॑કર્મભિઃ । યસ્ય॒ ત્વગ્​મ્ સ॒ખ્યમાવિ॑થ ॥ પ્ર હોત્રે॑ પૂ॒ર્વ્યં-વઁચો॒-ઽગ્નયે॑ ભરતા બૃ॒હત્ । વિ॒પા-ઞ્જ્યોતીગ્​મ્॑ષિ॒ બિભ્ર॑તે॒ ન વે॒ધસે᳚ ॥ અગ્ને॒ ત્રી તે॒ વાજિ॑ના॒ ત્રી ષ॒ધસ્થા॑ તિ॒સ્રસ્તે॑ જિ॒હ્વા ઋ॑તજાત પૂ॒ર્વીઃ । તિ॒સ્ર ઉ॑ તે ત॒નુવો॑ દે॒વવા॑તા॒સ્તાભિ॑ર્નઃ પાહિ॒ ગિરો॒ અપ્ર॑યુચ્છન્ન્ ॥ સં-વાઁ॒-ઙ્કર્મ॑ણા॒ સમિ॒ષા [સમિ॒ષા, હિ॒નો॒મીન્દ્રા॑-વિષ્ણૂ॒] 44

હિ॑નો॒મીન્દ્રા॑-વિષ્ણૂ॒ અપ॑સસ્પા॒રે અ॒સ્ય । જુ॒ષેથાં᳚-યઁ॒જ્ઞ-ન્દ્રવિ॑ણ-ઞ્ચ ધત્ત॒મરિ॑ષ્ટૈર્નઃ પ॒થિભિઃ॑ પા॒રય॑ન્તા ॥ ઉ॒ભા જિ॑ગ્યથુ॒ર્ન પરા॑ જયેથે॒ ન પરા॑ જિગ્યે કત॒રશ્ચ॒નૈનોઃ᳚ । ઇન્દ્ર॑શ્ચ વિષ્ણો॒ યદપ॑સ્પૃધેથા-ન્ત્રે॒ધા સ॒હસ્રં॒-વિઁ તદૈ॑રયેથામ્ ॥ ત્રીણ્યાયૂગ્​મ્॑ષિ॒ તવ॑ જાતવેદસ્તિ॒સ્ર આ॒જાની॑રુ॒ષસ॑સ્તે અગ્ને । તાભિ॑ર્દે॒વાના॒મવો॑ યક્ષિ વિ॒દ્વાનથા॑ [વિ॒દ્વાનથ॑, ભ॒વ॒ યજ॑માનાય॒ શં​યોઁઃ ।] 45

-ભવ॒ યજ॑માનાય॒ શં​યોઁઃ ॥ અ॒ગ્નિસ્ત્રીણિ॑ ત્રિ॒ધાતૂ॒ન્યા ક્ષે॑તિ વિ॒દથા॑ ક॒વિઃ । સ ત્રીગ્​મ્રે॑કાદ॒શાગ્​મ્ ઇ॒હ ॥ યક્ષ॑ચ્ચ પિ॒પ્રય॑ચ્ચ નો॒ વિપ્રો॑ દૂ॒તઃ પરિ॑ષ્કૃતઃ । નભ॑ન્તામન્ય॒કે સ॑મે ॥ ઇન્દ્રા॑વિષ્ણૂ દૃગ્​મ્હિ॒તા-શ્શમ્બ॑રસ્ય॒ નવ॒ પુરો॑ નવ॒તિ-ઞ્ચ॑- શ્ઞથિષ્ટમ્ । શ॒તં-વઁ॒ર્ચિન॑-સ્સ॒હસ્ર॑-ઞ્ચ સા॒કગ્​મ્ હ॒થો અ॑પ્ર॒ત્યસુ॑રસ્ય વી॒રાન્ ॥ ઉ॒ત મા॒તા મ॑હિ॒ષ મન્વ॑વેનદ॒મી ત્વા॑ જહતિ પુત્ર દે॒વાઃ । અથા᳚બ્રવી-દ્વૃ॒ત્રમિન્દ્રો॑ હનિ॒ષ્યન્-થ્સખે॑ વિષ્ણો વિત॒રં-વિઁક્ર॑મસ્વ ॥ 46 ॥
(ઇ॒ષા - ઽથ॑ - ત્વા॒ - ત્રયો॑દશ ચ) (અ. 11)

(યો વૈ પવ॑માનાનાં॒ - ત્રીણિ॑ - પરિ॒ભૂરઃ - સ્ફ્ય-સ્સ્વ॒સ્તિ - ર્ભક્ષેહિ॑ - મહી॒ના-મ્પયો॑-ઽસિ॒ - દેવ॑ સવિતરે॒તત્તે᳚ - શ્યે॒નાય॒ - યદ્વૈ હોતો॑ - પયા॒મગૃ॑હીતો-ઽસિ વાક્ષ॒સત્ - પ્ર સો અ॑ગ્ન॒ - એકા॑દશ )

(યો વૈ - સ્ફ્ય-સ્સ્વ॒સ્તિઃ - સ્વ॒ધાયૈ॒ નમઃ॒ - પ્રમુ॑ઞ્ચ॒ - તિષ્ઠ॑તીવ॒ - ષટ્ચ॑ત્વારિગ્​મ્શત્ )

(યો વૈ પવ॑માનાના॒મ્, વિક્ર॑મસ્વ)

॥ હરિઃ॑ ઓમ્ ॥

॥ કૃષ્ણ યજુર્વેદીય તૈત્તિરીય સંહિતાયા-ન્તૃતીયકાણ્ડે દ્વિતીયઃ પ્રશ્ન-સ્સમાપ્તઃ ॥