॥ ଇତି ଶ୍ରୀମହାଭାରତେ ଉଦ୍ୟୋଗପର୍ଵଣି ପ୍ରଜାଗରପର୍ଵଣି
ଵିଦୁରଵାକ୍ୟେ ଅଷ୍ଟତ୍ରିଂଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥
ଵିଦୁର ଉଵାଚ ।
ଊର୍ଧ୍ଵଂ ପ୍ରାଣା ହ୍ୟୁତ୍କ୍ରାମଂତି ୟୂନଃ ସ୍ଥଵିର ଆୟତି ।
ପ୍ରତ୍ୟୁତ୍ଥାନାଭିଵାଦାଭ୍ୟାଂ ପୁନସ୍ତାନ୍ପତିପଦ୍ୟତେ ॥ 1॥
ପୀଠଂ ଦତ୍ତ୍ଵା ସାଧଵେଽଭ୍ୟାଗତାୟ
ଆନୀୟାପଃ ପରିନିର୍ଣିଜ୍ୟ ପାଦୌ ।
ସୁଖଂ ପୃଷ୍ଟ୍ଵା ପ୍ରତିଵେଦ୍ୟାତ୍ମ ସଂସ୍ଥଂ
ତତୋ ଦଦ୍ୟାଦନ୍ନମଵେକ୍ଷ୍ୟ ଧୀରଃ ॥ 2॥
ୟସ୍ୟୋଦକଂ ମଧୁପର୍କଂ ଚ ଗାଂ ଚ
ନ ମଂତ୍ରଵିତ୍ପ୍ରତିଗୃହ୍ଣାତି ଗେହେ ।
ଲୋଭାଦ୍ଭୟାଦର୍ଥକାର୍ପଣ୍ୟତୋ ଵା
ତସ୍ୟାନର୍ଥଂ ଜୀଵିତମାହୁରାର୍ୟାଃ ॥ 3॥
ଚିକିତ୍ସକଃ ଶକ୍ୟ କର୍ତାଵକୀର୍ଣୀ
ସ୍ତେନଃ କ୍ରୂରୋ ମଦ୍ୟପୋ ଭ୍ରୂଣହା ଚ ।
ସେନାଜୀଵୀ ଶ୍ରୁତିଵିକ୍ରାୟକଶ୍ ଚ
ଭୃଶଂ ପ୍ରିୟୋଽପ୍ୟତିଥିର୍ନୋଦକାର୍ହଃ ॥ 4॥
ଅଵିକ୍ରେୟଂ ଲଵଣଂ ପକ୍ଵମନ୍ନଂ ଦଧି
କ୍ଷୀରଂ ମଧୁ ତୈଲଂ ଘୃତଂ ଚ ।
ତିଲା ମାଂସଂ ମୂଲଫଲାନି ଶାକଂ
ରକ୍ତଂ ଵାସଃ ସର୍ଵଗଂଧା ଗୁଡଶ୍ ଚ ॥ 5॥
ଅରୋଷଣୋ ୟଃ ସମଲୋଷ୍ଟ କାଂଚନଃ
ପ୍ରହୀଣ ଶୋକୋ ଗତସଂଧି ଵିଗ୍ରହଃ ।
ନିଂଦା ପ୍ରଶଂସୋପରତଃ ପ୍ରିୟାପ୍ରିୟେ
ଚରନ୍ନୁଦାସୀନଵଦେଷ ଭିକ୍ଷୁକଃ ॥ 6॥
ନୀଵାର ମୂଲେଂଗୁଦ ଶାକଵୃତ୍ତିଃ
ସୁସଂୟତାତ୍ମାଗ୍ନିକାର୍ୟେଷ୍ଵଚୋଦ୍ୟଃ ।
ଵନେ ଵସନ୍ନତିଥିଷ୍ଵପ୍ରମତ୍ତୋ
ଧୁରଂଧରଃ ପୁଣ୍ୟକୃଦେଷ ତାପସଃ ॥ 7॥
ଅପକୃତ୍ଵା ବୁଦ୍ଧିମତୋ ଦୂରସ୍ଥୋଽସ୍ମୀତି ନାଶ୍ଵସେତ୍ ।
ଦୀର୍ଘୌ ବୁଦ୍ଧିମତୋ ବାହୂ ୟାଭ୍ୟାଂ ହିଂସତି ହିଂସିତଃ ॥ 8॥
ନ ଵିଶ୍ଵସେଦଵିଶ୍ଵସ୍ତେ ଵିଶ୍ଵସ୍ତେ ନାତିଵିଶ୍ଵସେତ୍ ।
ଵିଶ୍ଵାସାଦ୍ଭୟମୁତ୍ପନ୍ନଂ ମୂଲାନ୍ୟପି ନିକୃଂତତି ॥ 9॥
ଅନୀର୍ଷ୍ୟୁର୍ଗୁପ୍ତଦାରଃ ସ୍ୟାତ୍ସଂଵିଭାଗୀ ପ୍ରିୟଂଵଦଃ ।
ଶ୍ଲକ୍ଷ୍ଣୋ ମଧୁରଵାକ୍ସ୍ତ୍ରୀଣାଂ ନ ଚାସାଂ ଵଶଗୋ ଭଵେତ୍ ॥ 10॥
ପୂଜନୀୟା ମହାଭାଗାଃ ପୁଣ୍ୟାଶ୍ଚ ଗୃହଦୀପ୍ତୟଃ ।
ସ୍ତ୍ରିୟଃ ଶ୍ରିୟୋ ଗୃହସ୍ୟୋକ୍ତାସ୍ତସ୍ମାଦ୍ରକ୍ଷ୍ୟା ଵିଶେଷତଃ ॥ 11॥
ପିତୁରଂତଃପୁରଂ ଦଦ୍ୟାନ୍ମାତୁର୍ଦଦ୍ୟାନ୍ମହାନସମ୍ ।
ଗୋଷୁ ଚାତ୍ମସମଂ ଦଦ୍ୟାତ୍ସ୍ଵୟମେଵ କୃଷିଂ ଵ୍ରଜେତ୍ ।
ଭୃତ୍ୟୈର୍ଵଣିଜ୍ୟାଚାରଂ ଚ ପୁତ୍ରୈଃ ସେଵେତ ବ୍ରାହ୍ମଣାନ୍ ॥ 12॥
ଅଦ୍ଭ୍ୟୋଽଗ୍ନିର୍ବ୍ରହ୍ମତଃ କ୍ଷତ୍ରମଶ୍ମନୋ ଲୋହମୁତ୍ଥିତମ୍ ।
ତେଷାଂ ସର୍ଵତ୍ରଗଂ ତେଜଃ ସ୍ଵାସୁ ୟୋନିଷୁ ଶାମ୍ୟତି ॥ 13॥
ନିତ୍ୟଂ ସଂତଃ କୁଲେ ଜାତାଃ ପାଵକୋପମ ତେଜସଃ ।
କ୍ଷମାଵଂତୋ ନିରାକାରାଃ କାଷ୍ଠେଽଗ୍ନିରିଵ ଶେରତେ ॥ 14॥
ୟସ୍ୟ ମଂତ୍ରଂ ନ ଜାନଂତି ବାହ୍ୟାଶ୍ଚାଭ୍ୟଂତରାଶ୍ ଚ ୟେ ।
ସ ରାଜା ସର୍ଵତଶ୍ଚକ୍ଷୁଶ୍ଚିରମୈଶ୍ଵର୍ୟମଶ୍ନୁତେ ॥ 15॥
କରିଷ୍ୟନ୍ନ ପ୍ରଭାଷେତ କୃତାନ୍ୟେଵ ଚ ଦର୍ଶୟେତ୍ ।
ଧର୍ମକାମାର୍ଥ କାର୍ୟାଣି ତଥା ମଂତ୍ରୋ ନ ଭିଦ୍ୟତେ ॥ 16॥
One should never speak of what one intends to do in respect of virtue, profit and pleasure, let it not be revealed till it is done. Don't let your counsels be divulged to others.
ଗିରିପୃଷ୍ଠମୁପାରୁହ୍ୟ ପ୍ରାସାଦଂ ଵା ରହୋଗତଃ ।
ଅରଣ୍ୟେ ନିଃଶଲାକେ ଵା ତତ୍ର ମଂତ୍ରୋ ଵିଧୀୟତେ ॥ 17॥
ନାସୁହୃତ୍ପରମଂ ମଂତ୍ରଂ ଭାରତାର୍ହତି ଵେଦିତୁମ୍ ।
ଅପଂଡିତୋ ଵାପି ସୁହୃତ୍ପଂଡିତୋ ଵାପ୍ୟନାତ୍ମଵାନ୍ ।
ଅମାତ୍ୟେ ହ୍ୟର୍ଥଲିପ୍ସା ଚ ମଂତ୍ରରକ୍ଷଣମେଵ ଚ ॥ 18॥
କୃତାନି ସର୍ଵକାର୍ୟାଣି ୟସ୍ୟ ଵା ପାର୍ଷଦା ଵିଦୁଃ ।
ଗୂଢମଂତ୍ରସ୍ୟ ନୃପତେସ୍ତସ୍ୟ ସିଦ୍ଧିରସଂଶୟମ୍ ॥ 19॥
ଅପ୍ରଶସ୍ତାନି କର୍ମାଣି ୟୋ ମୋହାଦନୁତିଷ୍ଠତି ।
ସ ତେଷାଂ ଵିପରିଭ୍ରଂଶେ ଭ୍ରଶ୍ୟତେ ଜୀଵିତାଦପି ॥ 20॥
କର୍ମଣାଂ ତୁ ପ୍ରଶସ୍ତାନାମନୁଷ୍ଠାନଂ ସୁଖାଵହମ୍ ।
ତେଷାମେଵାନନୁଷ୍ଠାନଂ ପଶ୍ଚାତ୍ତାପକରଂ ମହତ୍ ॥ 21॥
ସ୍ଥାନଵୃଦ୍ଧ କ୍ଷୟଜ୍ଞସ୍ୟ ଷାଡ୍ଗୁଣ୍ୟ ଵିଦିତାତ୍ମନଃ ।
ଅନଵଜ୍ଞାତ ଶୀଲସ୍ୟ ସ୍ଵାଧୀନା ପୃଥିଵୀ ନୃପ ॥ 22॥
ଅମୋଘକ୍ରୋଧହର୍ଷସ୍ୟ ସ୍ଵୟଂ କୃତ୍ୟାନ୍ଵଵେକ୍ଷିଣଃ ।
ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟ କୋଶସ୍ୟ ଵସୁଧେୟଂ ଵସୁଂଧରା ॥ 23॥
ନାମମାତ୍ରେଣ ତୁଷ୍ୟେତ ଛତ୍ରେଣ ଚ ମହୀପତିଃ ।
ଭୃତ୍ୟେଭ୍ୟୋ ଵିସୃଜେଦର୍ଥାନ୍ନୈକଃ ସର୍ଵହରୋ ଭଵେତ୍ ॥ 24॥
ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ବ୍ରାହ୍ମଣଂ ଵେଦ ଭର୍ତା ଵେଦ ସ୍ତ୍ରିୟଂ ତଥା ।
ଅମାତ୍ୟଂ ନୃପତିର୍ଵେଦ ରାଜା ରାଜାନମେଵ ଚ ॥ 25॥
ନ ଶତ୍ରୁରଂକମାପନ୍ନୋ ମୋକ୍ତଵ୍ୟୋ ଵଧ୍ୟତାଂ ଗତଃ ।
ଅହତାଦ୍ଧି ଭୟଂ ତସ୍ମାଜ୍ଜାୟତେ ନଚିରାଦିଵ ॥ 26॥
ଦୈଵତେଷୁ ଚ ୟତ୍ନେନ ରାଜସୁ ବ୍ରାହ୍ମଣେଷୁ ଚ ।
ନିୟଂତଵ୍ୟଃ ସଦା କ୍ରୋଧୋ ଵୃଦ୍ଧବାଲାତୁରେଷୁ ଚ ॥ 27॥
ନିରର୍ଥଂ କଲହଂ ପ୍ରାଜ୍ଞୋ ଵର୍ଜୟେନ୍ମୂଢ ସେଵିତମ୍ ।
କୀର୍ତିଂ ଚ ଲଭତେ ଲୋକେ ନ ଚାନର୍ଥେନ ୟୁଜ୍ୟତେ ॥ 28॥
ପ୍ରସାଦୋ ନିଷ୍ଫଲୋ ୟସ୍ୟ କ୍ରୋଧଶ୍ଚାପି ନିରର୍ଥକଃ ।
ନ ତଂ ଭର୍ତାରମିଚ୍ଛଂତି ଷଂଢଂ ପତିମିଵ ସ୍ତ୍ରିୟଃ ॥ 29॥
ନ ବୁଦ୍ଧିର୍ଧନଲାଭାୟ ନ ଜାଡ୍ୟମସମୃଦ୍ଧୟେ ।
ଲୋକପର୍ୟାୟ ଵୃତ୍ତାଂତଂ ପ୍ରାଜ୍ଞୋ ଜାନାତି ନେତରଃ ॥ 30॥
ଵିଦ୍ୟା ଶୀଲଵୟୋଵୃଦ୍ଧାନ୍ବୁଦ୍ଧିଵୃଦ୍ଧାଂଶ୍ଚ ଭାରତ ।
ଧନାଭିଜନ ଵୃଦ୍ଧାଂଶ୍ଚ ନିତ୍ୟଂ ମୂଢୋଽଵମନ୍ୟତେ ॥ 31॥
ଅନାର୍ୟ ଵୃତ୍ତମପ୍ରାଜ୍ଞମସୂୟକମଧାର୍ମିକମ୍ ।
ଅନର୍ଥାଃ କ୍ଷିପ୍ରମାୟାଂତି ଵାଗ୍ଦୁଷ୍ଟଂ କ୍ରୋଧନଂ ତଥା ॥ 32॥
ଅଵିସଂଵାଦନଂ ଦାନଂ ସମୟସ୍ୟାଵ୍ୟତିକ୍ରମଃ ।
ଆଵର୍ତୟଂତି ଭୂତାନି ସମ୍ୟକ୍ପ୍ରଣିହିତା ଚ ଵାକ୍ ॥ 33॥
ଅଵିସଂଵାଦକୋ ଦକ୍ଷଃ କୃତଜ୍ଞୋ ମତିମାନୃଜୁଃ ।
ଅପି ସଂକ୍ଷୀଣ କୋଶୋଽପି ଲଭତେ ପରିଵାରଣମ୍ ॥ 34॥
ଧୃତିଃ ଶମୋ ଦମଃ ଶୌଚଂ କାରୁଣ୍ୟଂ ଵାଗନିଷ୍ଠୁରା ।
ମିତ୍ରାଣାଂ ଚାନଭିଦ୍ରୋହଃ ସତୈତାଃ ସମିଧଃ ଶ୍ରିୟଃ ॥ 35॥
ଅସଂଵିଭାଗୀ ଦୁଷ୍ଟାତ୍ମା କୃତଘ୍ନୋ ନିରପତ୍ରପଃ ।
ତାଦୃଙ୍ନରାଧମୋ ଲୋକେ ଵର୍ଜନୀୟୋ ନରାଧିପ ॥ 36॥
ନ ସ ରାତ୍ରୌ ସୁଖଂ ଶେତେ ସ ସର୍ପ ଇଵ ଵେଶ୍ମନି ।
ୟଃ କୋପୟତି ନିର୍ଦୋଷଂ ସ ଦୋଷୋଽଭ୍ୟଂତରଂ ଜନମ୍ ॥ 37॥
ୟେଷୁ ଦୁଷ୍ଟେଷୁ ଦୋଷଃ ସ୍ୟାଦ୍ୟୋଗକ୍ଷେମସ୍ୟ ଭାରତ ।
ସଦା ପ୍ରସାଦନଂ ତେଷାଂ ଦେଵତାନାମିଵାଚରେତ୍ ॥ 38॥
ୟେଽର୍ଥାଃ ସ୍ତ୍ରୀଷୁ ସମାସକ୍ତାଃ ପ୍ରଥମୋତ୍ପତିତେଷୁ ଚ ।
ୟେ ଚାନାର୍ୟ ସମାସକ୍ତାଃ ସର୍ଵେ ତେ ସଂଶୟଂ ଗତାଃ ॥ 39॥
ୟତ୍ର ସ୍ତ୍ରୀ ୟତ୍ର କିତଵୋ ୟତ୍ର ବାଲୋଽନୁଶାସ୍ତି ଚ ।
ମଜ୍ଜଂତି ତେଽଵଶା ଦେଶା ନଦ୍ୟାମଶ୍ମପ୍ଲଵା ଇଵ ॥ 40॥
ପ୍ରୟୋଜନେଷୁ ୟେ ସକ୍ତା ନ ଵିଶେଷେଷୁ ଭାରତ ।
ତାନହଂ ପଂଡିତାନ୍ମନ୍ୟେ ଵିଶେଷା ହି ପ୍ରସଂଗିନଃ ॥ 41॥
ୟଂ ପ୍ରଶଂସଂତି କିତଵା ୟଂ ପ୍ରଶଂସଂତି ଚାରଣାଃ ।
ୟଂ ପ୍ରଶଂସଂତି ବଂଧକ୍ୟୋ ନ ସ ଜୀଵତି ମାନଵଃ ॥ 42॥
ହିତ୍ଵା ତାନ୍ପରମେଷ୍ଵାସାନ୍ପାଂଡଵାନମିତୌଜସଃ ।
ଆହିତଂ ଭାରତୈଶ୍ଵର୍ୟଂ ତ୍ଵୟା ଦୁର୍ୟୋଧନେ ମହତ୍ ॥ 43॥
ତଂ ଦ୍ରକ୍ଷ୍ୟସି ପରିଭ୍ରଷ୍ଟଂ ତସ୍ମାତ୍ତ୍ଵଂ ନଚିରାଦିଵ ।
ଐଶ୍ଵର୍ୟମଦସମ୍ମୂଢଂ ବଲିଂ ଲୋକତ୍ରୟାଦିଵ ॥ 44॥
॥ ଇତି ଶ୍ରୀମହାଭାରତେ ଉଦ୍ୟୋଗପର୍ଵଣି ପ୍ରଜାଗରପର୍ଵଣି
ଵିଦୁରଵାକ୍ୟେ ଅଷ୍ଟତ୍ରିଂଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥ 38॥
Browse Related Categories:
