॥ ඉති ශ්රීමහාභාරතේ උද්යෝගපර්වණි ප්රජාගරපර්වණි
විදුරවාක්යේ අෂ්ටත්රිංශෝऽධ්යායඃ ॥

විදුර උවාච ।

ඌර්ධ්වං ප්රාණා හ්යුත්ක්රාමංති යූනඃ ස්ථවිර ආයති ।
ප්රත්යුත්ථානාභිවාදාභ්යාං පුනස්තාන්පතිපද්යතේ ॥ 1॥

පීඨං දත්ත්වා සාධවේऽභ්යාගතාය
ආනීයාපඃ පරිනිර්ණිජ්ය පාදෞ ।
සුඛං පෘෂ්ට්වා ප්රතිවේද්යාත්ම සංස්ථං
තතෝ දද්යාදන්නමවේක්ෂ්ය ධීරඃ ॥ 2॥

යස්යෝදකං මධුපර්කං ච ගාං ච
න මංත්රවිත්ප්රතිගෘහ්ණාති ගේහේ ।
ලෝභාද්භයාදර්ථකාර්පණ්යතෝ වා
තස්යානර්ථං ජීවිතමාහුරාර්යාඃ ॥ 3॥

චිකිත්සකඃ ශක්ය කර්තාවකීර්ණී
ස්තේනඃ ක්රූරෝ මද්යපෝ භ්රූණහා ච ।
සේනාජීවී ශ්රුතිවික්රායකශ් ච
භෘශං ප්රියෝऽප්යතිථිර්නෝදකාර්හඃ ॥ 4॥

අවික්රේයං ලවණං පක්වමන්නං දධි
ක්ෂීරං මධු තෛලං ඝෘතං ච ।
තිලා මාංසං මූලඵලානි ශාකං
රක්තං වාසඃ සර්වගංධා ගුඩශ් ච ॥ 5॥

අරෝෂණෝ යඃ සමලෝෂ්ට කාංචනඃ
ප්රහීණ ශෝකෝ ගතසංධි විග්රහඃ ।
නිංදා ප්රශංසෝපරතඃ ප්රියාප්රියේ
චරන්නුදාසීනවදේෂ භික්ෂුකඃ ॥ 6॥

නීවාර මූලේංගුද ශාකවෘත්තිඃ
සුසංයතාත්මාග්නිකාර්යේෂ්වචෝද්යඃ ।
වනේ වසන්නතිථිෂ්වප්රමත්තෝ
ධුරංධරඃ පුණ්යකෘදේෂ තාපසඃ ॥ 7॥

අපකෘත්වා බුද්ධිමතෝ දූරස්ථෝऽස්මීති නාශ්වසේත් ।
දීර්ඝෞ බුද්ධිමතෝ බාහූ යාභ්යාං හිංසති හිංසිතඃ ॥ 8॥

න විශ්වසේදවිශ්වස්තේ විශ්වස්තේ නාතිවිශ්වසේත් ।
විශ්වාසාද්භයමුත්පන්නං මූලාන්යපි නිකෘංතති ॥ 9॥

අනීර්ෂ්යුර්ගුප්තදාරඃ ස්යාත්සංවිභාගී ප්රියංවදඃ ।
ශ්ලක්ෂ්ණෝ මධුරවාක්ස්ත්රීණාං න චාසාං වශගෝ භවේත් ॥ 10॥

පූජනීයා මහාභාගාඃ පුණ්යාශ්ච ගෘහදීප්තයඃ ।
ස්ත්රියඃ ශ්රියෝ ගෘහස්යෝක්තාස්තස්මාද්රක්ෂ්යා විශේෂතඃ ॥ 11॥

පිතුරංතඃපුරං දද්යාන්මාතුර්දද්යාන්මහානසම් ।
ගෝෂු චාත්මසමං දද්යාත්ස්වයමේව කෘෂිං ව්රජේත් ।
භෘත්යෛර්වණිජ්යාචාරං ච පුත්රෛඃ සේවේත බ්රාහ්මණාන් ॥ 12॥

අද්භ්යෝऽග්නිර්බ්රහ්මතඃ ක්ෂත්රමශ්මනෝ ලෝහමුත්ථිතම් ।
තේෂාං සර්වත්රගං තේජඃ ස්වාසු යෝනිෂු ශාම්යති ॥ 13॥

නිත්යං සංතඃ කුලේ ජාතාඃ පාවකෝපම තේජසඃ ।
ක්ෂමාවංතෝ නිරාකාරාඃ කාෂ්ඨේऽග්නිරිව ශේරතේ ॥ 14॥

යස්ය මංත්රං න ජානංති බාහ්යාශ්චාභ්යංතරාශ් ච යේ ।
ස රාජා සර්වතශ්චක්ෂුශ්චිරමෛශ්වර්යමශ්නුතේ ॥ 15॥

කරිෂ්යන්න ප්රභාෂේත කෘතාන්යේව ච දර්ශයේත් ।
ධර්මකාමාර්ථ කාර්යාණි තථා මංත්රෝ න භිද්යතේ ॥ 16॥

ගිරිපෘෂ්ඨමුපාරුහ්ය ප්රාසාදං වා රහෝගතඃ ।
අරණ්යේ නිඃශලාකේ වා තත්ර මංත්රෝ විධීයතේ ॥ 17॥

නාසුහෘත්පරමං මංත්රං භාරතාර්හති වේදිතුම් ।
අපංඩිතෝ වාපි සුහෘත්පංඩිතෝ වාප්යනාත්මවාන් ।
අමාත්යේ හ්යර්ථලිප්සා ච මංත්රරක්ෂණමේව ච ॥ 18॥

කෘතානි සර්වකාර්යාණි යස්ය වා පාර්ෂදා විදුඃ ।
ගූඪමංත්රස්ය නෘපතේස්තස්ය සිද්ධිරසංශයම් ॥ 19॥

අප්රශස්තානි කර්මාණි යෝ මෝහාදනුතිෂ්ඨති ।
ස තේෂාං විපරිභ්රංශේ භ්රශ්යතේ ජීවිතාදපි ॥ 20॥

කර්මණාං තු ප්රශස්තානාමනුෂ්ඨානං සුඛාවහම් ।
තේෂාමේවානනුෂ්ඨානං පශ්චාත්තාපකරං මහත් ॥ 21॥

ස්ථානවෘද්ධ ක්ෂයජ්ඤස්ය ෂාඩ්ගුණ්ය විදිතාත්මනඃ ।
අනවජ්ඤාත ශීලස්ය ස්වාධීනා පෘථිවී නෘප ॥ 22॥

අමෝඝක්රෝධහර්ෂස්ය ස්වයං කෘත්යාන්වවේක්ෂිණඃ ।
ආත්මප්රත්යය කෝශස්ය වසුධේයං වසුංධරා ॥ 23॥

නාමමාත්රේණ තුෂ්යේත ඡත්රේණ ච මහීපතිඃ ।
භෘත්යේභ්යෝ විසෘජේදර්ථාන්නෛකඃ සර්වහරෝ භවේත් ॥ 24॥

බ්රාහ්මණෝ බ්රාහ්මණං වේද භර්තා වේද ස්ත්රියං තථා ।
අමාත්යං නෘපතිර්වේද රාජා රාජානමේව ච ॥ 25॥

න ශත්රුරංකමාපන්නෝ මෝක්තව්යෝ වධ්යතාං ගතඃ ।
අහතාද්ධි භයං තස්මාජ්ජායතේ නචිරාදිව ॥ 26॥

දෛවතේෂු ච යත්නේන රාජසු බ්රාහ්මණේෂු ච ।
නියංතව්යඃ සදා ක්රෝධෝ වෘද්ධබාලාතුරේෂු ච ॥ 27॥

නිරර්ථං කලහං ප්රාජ්ඤෝ වර්ජයේන්මූඪ සේවිතම් ।
කීර්තිං ච ලභතේ ලෝකේ න චානර්ථේන යුජ්යතේ ॥ 28॥

ප්රසාදෝ නිෂ්ඵලෝ යස්ය ක්රෝධශ්චාපි නිරර්ථකඃ ।
න තං භර්තාරමිච්ඡංති ෂංඪං පතිමිව ස්ත්රියඃ ॥ 29॥

න බුද්ධිර්ධනලාභාය න ජාඩ්යමසමෘද්ධයේ ।
ලෝකපර්යාය වෘත්තාංතං ප්රාජ්ඤෝ ජානාති නේතරඃ ॥ 30॥

විද්යා ශීලවයෝවෘද්ධාන්බුද්ධිවෘද්ධාංශ්ච භාරත ।
ධනාභිජන වෘද්ධාංශ්ච නිත්යං මූඪෝऽවමන්යතේ ॥ 31॥

අනාර්ය වෘත්තමප්රාජ්ඤමසූයකමධාර්මිකම් ।
අනර්ථාඃ ක්ෂිප්රමායාංති වාග්දුෂ්ටං ක්රෝධනං තථා ॥ 32॥

අවිසංවාදනං දානං සමයස්යාව්යතික්රමඃ ।
ආවර්තයංති භූතානි සම්යක්ප්රණිහිතා ච වාක් ॥ 33॥

අවිසංවාදකෝ දක්ෂඃ කෘතජ්ඤෝ මතිමානෘජුඃ ।
අපි සංක්ෂීණ කෝශෝऽපි ලභතේ පරිවාරණම් ॥ 34॥

ධෘතිඃ ශමෝ දමඃ ශෞචං කාරුණ්යං වාගනිෂ්ඨුරා ।
මිත්රාණාං චානභිද්රෝහඃ සතෛතාඃ සමිධඃ ශ්රියඃ ॥ 35॥

අසංවිභාගී දුෂ්ටාත්මා කෘතඝ්නෝ නිරපත්රපඃ ।
තාදෘඞ්නරාධමෝ ලෝකේ වර්ජනීයෝ නරාධිප ॥ 36॥

න ස රාත්රෞ සුඛං ශේතේ ස සර්ප ඉව වේශ්මනි ।
යඃ කෝපයති නිර්දෝෂං ස දෝෂෝऽභ්යංතරං ජනම් ॥ 37॥

යේෂු දුෂ්ටේෂු දෝෂඃ ස්යාද්යෝගක්ෂේමස්ය භාරත ।
සදා ප්රසාදනං තේෂාං දේවතානාමිවාචරේත් ॥ 38॥

යේऽර්ථාඃ ස්ත්රීෂු සමාසක්තාඃ ප්රථමෝත්පතිතේෂු ච ।
යේ චානාර්ය සමාසක්තාඃ සර්වේ තේ සංශයං ගතාඃ ॥ 39॥

යත්ර ස්ත්රී යත්ර කිතවෝ යත්ර බාලෝऽනුශාස්ති ච ।
මජ්ජංති තේऽවශා දේශා නද්යාමශ්මප්ලවා ඉව ॥ 40॥

ප්රයෝජනේෂු යේ සක්තා න විශේෂේෂු භාරත ।
තානහං පංඩිතාන්මන්යේ විශේෂා හි ප්රසංගිනඃ ॥ 41॥

යං ප්රශංසංති කිතවා යං ප්රශංසංති චාරණාඃ ।
යං ප්රශංසංති බංධක්යෝ න ස ජීවති මානවඃ ॥ 42॥

හිත්වා තාන්පරමේෂ්වාසාන්පාංඩවානමිතෞජසඃ ।
ආහිතං භාරතෛශ්වර්යං ත්වයා දුර්යෝධනේ මහත් ॥ 43॥

තං ද්රක්ෂ්යසි පරිභ්රෂ්ටං තස්මාත්ත්වං නචිරාදිව ।
ඓශ්වර්යමදසම්මූඪං බලිං ලෝකත්රයාදිව ॥ 44॥

॥ ඉති ශ්රීමහාභාරතේ උද්යෝගපර්වණි ප්රජාගරපර්වණි
විදුරවාක්යේ අෂ්ටත්රිංශෝऽධ්යායඃ ॥ 38॥