അധ്യായ 1
വല്ലീ 2
അന്യച്ഛ്രേയോഽന്യദുതൈവ പ്രേയസ്തേ ഉഭേ നാനാര്ഥേ പുരുഷം സിനീതഃ।
തയോഃ ശ്രേയ ആദദാനസ്യ സാധുര്ഭവതി ഹീയതേഽര്ഥാദ്യ ഉ പ്രേയോ വൃണീതേ ॥1॥
ശ്രേയശ്ച പ്രേയശ്ച മനുഷ്യമേതസ്തൌ സംപരീത്യ വിവിനക്തി ധീരഃ।
ശ്രേയോ ഹി ധീരോഽഭി പ്രേയസോ വൃണീതേ പ്രേയോ മംദോ യോഗക്ശേമാദ്വൃണീതേ ॥2॥
സ ത്വം പ്രിയാന്പ്രിയരൂപാംശ്ച കാമാനഭിധ്യായന്നചികേതോഽത്യസ്രാക്ഷീഃ।
നൈതാം സൃംകാം-വിഁത്തമയീമവാപ്തോ യസ്യാം മജ്ജംതി ബഹവോ മനുഷ്യാഃ ॥3॥
ദൂരമേതേ വിപരീതേ വിഷൂചീ അവിദ്യാ യാ ച വിദ്യേതി ജ്ഞാതാ।
വിദ്യാഭീപ്സിനം നചികേതസം മന്യേ ന ത്വാ കാമാ ബഹവോഽലോലുപംത ॥4॥
അവിദ്യായാമംതരേ വര്തമാനാഃ സ്വയം ധീരാഃ പംഡിതമ്മന്യമാനാഃ।
ദംദ്രമ്യമാണാഃ പരിയംതി മൂഢാ അംധേനൈവ നീയമാനാ യഥാംധാഃ ॥5॥
ന സാംപരായഃ പ്രതിഭാതി ബാലം പ്രമാദ്യംതം-വിഁത്തമോഹേന മൂഢമ്।
അയം-ലോഁകോ നാസ്തി പര ഇതി മാനീ പുനഃ പുനർവശമാപദ്യതേ മേ ॥6॥
ശ്രവണായാപി ബഹുഭിര്യോ ന ലഭ്യഃ ശൃണ്വംതോഽപി ബഹവോ യം ന വിദ്യുഃ।
ആശ്ചര്യോ വക്താ കുശലോഽസ്യ ലബ്ധാശ്ചര്യോ ജ്ഞാതാ കുശലാനുശിഷ്ടഃ ॥7॥
ന നരേണാവരേണ പ്രോക്ത ഏഷ സുവിജ്ഞേയോ ബഹുധാ ചിംത്യമാനഃ।
അനന്യപ്രോക്തേ ഗതിരത്ര നാസ്ത്യണീയാന് ഹ്യതര്ക്യമണുപ്രമാണാത് ॥8॥
നൈഷാ തര്കേണ മതിരാപനേയാ പ്രോക്താന്യേനൈവ സുജ്ഞാനായ പ്രേഷ്ഠ।
യാം ത്വമാപഃ സത്യധൃതിര്ബതാസി ത്വാദൃങ നോ ഭൂയാന്നചികേതഃ പ്രഷ്ടാ ॥9॥
ജാനാമ്യഹം ശേവധിരിത്യനിത്യം ന ഹ്യധ്രുവൈഃ പ്രാപ്യതേ ഹി ധ്രുവം തത്।
തതോ മയാ നാചികേതശ്ചിതോഽഗ്നിരനിത്യൈര്ദ്രവ്യൈഃ പ്രാപ്തവാനസ്മി നിത്യമ് ॥10॥
കാമസ്യാപ്തിം ജഗതഃ പ്രതിഷ്ഠാം ക്രതോരാനംത്യമഭയസ്യ പാരമ്।
സ്തോമം അഹദുരുഗായം പ്രതിഷ്ഠാം ദൃഷ്ട്വാ ധൃത്യാ ധീരോ നചികേതോഽത്യസ്രാക്ഷീഃ ॥11॥
തം ദുര്ദര്ശം ഗൂഢമനുപ്രവിഷ്ടം ഗുഹാഹിതം ഗഹ്വരേഷ്ഠം പുരാണമ്।
അധ്യാത്മയോഗാധിഗമേന ദേവം മത്വാ ധീരോ ഹര്ഷശോകൌ ജഹാതി ॥12॥
ഏതച്ഛ്രുത്വാ സംപരിഗൃഹ്യ മര്ത്യഃ പ്രവൃഹ്യ ധര്മ്യമണുമേതമാപ്യ।
സ മോദതേ മോദനീയം ഹി ലബ്ധ്വാ വിവൃതം സദ്മ നചികേതസം മന്യേ ॥13॥
അന്യത്ര ധര്മാദന്യത്രാധര്മാദന്യത്രാസ്മാത്കൃതാകൃതാത്।
അന്യത്ര ഭൂതാച്ച ഭവ്യാച്ച യത്തത്പശ്യസി തദ്വദ ॥14॥
സർവേ വേദാ യത്പദമാമനംതി തപാംസി സർവാണി ച യദ്വദംതി।
യദിച്ഛംതോ ബ്രഹ്മചര്യം ചരംതി തത്തേ പദം സംഗ്രഹേണ ബ്രവീമ്യോമിത്യേതത് ॥15॥
ഏതദ്ധ്യേവാക്ഷരം ബ്രഹ്മ ഏതദ്ധ്യേവാക്ഷരം പരമ്।
ഏതദ്ധ്യേവാക്ഷരം ജ്ഞാത്വാ യോ യദിച്ഛതി തസ്യ തത് ॥16॥
ഏതദാലംബനം ശ്രേഷ്ഠമേതദാലംബനം പരമ്।
ഏതദാലംബനം ജ്ഞാത്വാ ബ്രഹ്മലോകേ മഹീയതേ ॥17॥
ന ജായതേ മ്രിയതേ വാ വിപശ്ചിന്നായം കുതശ്ചിന്ന ബഭൂവ കശ്ചിത്।
അജോ നിത്യഃ ശാശ്വതോഽയം പുരാണോ ന ഹന്യതേ ഹന്യമാനേ ശരീരേ ॥18॥
ഹംതാ ചേന്മന്യതേ ഹംതും ഹതശ്ചേന്മന്യതേ ഹതമ്।
ഉഭൌ തൌ ന വിജാനീതോ നായം ഹംതി ന ഹന്യതേ ॥19॥
അണോരണീയാന്മഹതോ മഹീയാനാത്മാസ്യ ജംതോര്നിഹിതോ ഗുഹായാമ്।
തമക്രതുഃ പശ്യതി വീതശോകോ ധാതുപ്രസാദാന്മഹിമാനമാത്മനഃ ॥20॥
ആസീനോ ദൂരം-വ്രഁജതി ശയാനോ യാതി സർവതഃ।
കസ്തം മദാമദം ദേവം മദന്യോ ജ്ഞാതുമര്ഹതി ॥21॥
അശരീരം ശരീരേഷ്വനവസ്ഥേഷ്വവസ്ഥിതമ്।
മഹാംതം-വിഁഭുമാത്മാനം മത്വാ ധീരോ ന ശോചതി ॥22॥
നായമാത്മാ പ്രവചനേന ലഭ്യോ ന മേധയാ ന ബഹുനാ ശ്രുതേന।
യമേവൈഷ വൃണുതേ തേന ലഭ്യസ്തസ്യൈഷ ആത്മാ വിവൃണുതേ തനൂം സ്വാമ് ॥23॥
നാവിരതോ ദുശ്ചരിതാന്നാശാംതോ നാസമാഹിതഃ।
നാശാംതമാനസോ വാപി പ്രജ്ഞാനേനൈനമാപ്നുയാത് ॥24॥
യസ്യ ബ്രഹ്മ ച ക്ഷത്രം ച ഉഭേ ഭവത ഓദനഃ।
മൃത്യുര്യസ്യോപസേചനം ക ഇത്ഥാ വേദ യത്ര സഃ ॥25॥
