അഥ സാധനപാദഃ ।

തപഃ സ്വാധ്യായേശ്വരപ്രണിധാനാനി ക്രിയായോഗഃ ॥1॥

സമാധിഭാവനാര്ഥഃ ക്ലേശതനൂകരണാര്ഥശ്ച ॥2॥

അവിദ്യാസ്മിതാരാഗദ്വേഷാഭിനിവേശാഃ ക്ലേശാഃ ॥3॥

അവിദ്യാ ക്ഷേത്രമുത്തരേഷാം പ്രസുപ്തതനുവിച്ഛിന്നോദാരാണാമ് ॥4॥

അനിത്യാശുചിദുഃഖാനാത്മസു നിത്യശുചിസുഖാത്മഖ്യാതിരവിദ്യാ ॥5॥

ദൃഗ്ദര്ശനശക്ത്യോരേകാത്മതേവാസ്മിതാ ॥6॥

സുഖാനുശയീ രാഗഃ ॥7॥

ദുഃഖാനുശയീ ദ്വേഷഃ ॥8॥

സ്വരസവാഹീ വിദുഷോഽപി തഥാരൂഢോഽഭിനിവേശഃ ॥9॥

തേ പ്രതിപ്രസവഹേയാഃ സൂക്ഷ്മാഃ ॥10॥

ധ്യാനഹേയാസ്തദ്വൃത്തയഃ ॥11॥

ക്ലേശമൂലഃ കര്മാശയോ ദൃഷ്ടാദൃഷ്ടജന്മവേദനീയഃ ॥12॥

സതി മൂലേ തദ് വിപാകോ ജാത്യായുര്ഭോഗാഃ ॥13॥

തേ ഹ്ലാദപരിതാപഫലാഃ പുണ്യാപുണ്യഹേതുത്വാത് ॥14॥

പരിണാമതാപസംസ്കാരദുഃഖൈര്ഗുണവൃത്തിവിരോധാച്ച ദുഃഖമേവ സർവം വിവേകിനഃ ॥15॥

ഹേയം ദുഃഖമനാഗതമ് ॥16॥

ദ്രഷ്ടൃദൃശ്യയോഃ സംയോഗോ ഹേയഹേതുഃ॥17॥

പ്രകാശക്രിയാസ്ഥിതിശീലം ഭൂതേംദ്രിയാത്മകം ഭോഗാപവര്ഗാര്ഥം ദൃശ്യമ് ॥18॥

വിശേഷാവിശേഷലിംഗമാത്രാലിംഗാനി ഗുണപർവാണി ॥19॥

ദ്രഷ്ടാ ദൃശിമാത്രഃ ശുദ്ധോഽപി പ്രത്യയാനുപശ്യഃ ॥20॥

തദര്ഥ ഏവ ദൃശ്യസ്യാത്മാ ॥21॥

കൃതാര്ഥം പ്രതി നഷ്ടമപ്യനഷ്ടം തദന്യസാധാരണത്വാത് ॥22॥

സ്വസ്വാമിശക്ത്യോഃ സ്വരൂപോപലബ്ധിഹേതുഃ സംയോഗഃ ॥23॥

തസ്യ ഹേതുരവിദ്യാ ॥24॥

തദഭാവാത്സംയോഗാഭാവോ ഹാനം തദ് ദൃശേഃ കൈവല്യമ് ॥25॥

വിവേകഖ്യാതിരവിപ്ലവാ ഹാനോപായഃ ॥26॥

തസ്യ സപ്തധാ പ്രാംതഭൂമിഃ പ്രജ്ഞാ ॥27॥

യോഗാംഗാനുഷ്ഠാനാദശുദ്ധിക്ഷയേ ജ്ഞാനദീപ്തിരാവിവേകഖ്യാതേഃ ॥28॥

യമനിയമാസനപ്രാണായാമപ്രത്യാഹാരധാരണാധ്യാനസമാധയോഷ്ടാവംഗാനി ॥29॥

അഹിംസാസത്യാസ്തേയബ്രഹ്മചര്യാപരിഗ്രഹാ യമാഃ ॥30॥

ജാതിദേശകാലസമയാനവച്ഛിന്നാഃ സാർവഭൌമാ മഹാവ്രതമ് ॥31॥

ശൌചസംതോഷതപഃ സ്വാധ്യായേശ്വരപ്രണിധാനാനി നിയമാഃ ॥32॥

വിതര്കബാധനേ പ്രതിപക്ഷഭാവനമ് ॥33॥

വിതര്കാഹിംസാദയഃ കൃതകാരിതാനുമോദിതാ ലോഭക്രോധമോഹപൂർവകാ മൃദുമധ്യാധിമാത്രാ ദുഃഖാജ്ഞാനാനംതഫലാ ഇതി പ്രതിപക്ഷഭാവനമ് ॥34॥

അഹിംസാപ്രതിഷ്ഠായാം തത്സന്നിധൌ വൈരത്യാഗഃ ॥35॥

സത്യപ്രതിഷ്ഠായാം ക്രിയാഫലാശ്രയത്വമ് ॥36॥

അസ്തേയപ്രതിഷ്ഠായാം സർവരത്നോപസ്ഥാനമ് ॥37॥

ബ്രഹ്മചര്യപ്രതിഷ്ഠായാം വീര്യലാഭഃ ॥38॥

അപരിഗ്രഹസ്ഥൈര്യേ ജന്മകഥംതാസംബോധഃ ॥39॥

ശൌചാത്സ്വാംഗജുഗുപ്സാ പരൈരസംസര്ഗഃ ॥40॥

സത്ത്വശുദ്ധി-സൌമനസ്യൈകാഗ്യ്രേംദ്രിയജയാത്മദര്ശന-യോഗ്യത്വാനി ച ॥41॥

സംതോഷാത് അനുത്തമഃസുഖലാഭഃ ॥42॥

കായേംദ്രിയസിദ്ധിരശുദ്ധിക്ഷയാത് തപസഃ ॥43॥

സ്വാധ്യായാദിഷ്ടദേവതാസംപ്രയോഗഃ ॥44॥

സമാധിസിദ്ധിരീശ്വരപ്രണിധാനാത് ॥45॥

സ്ഥിരസുഖമാസനമ് ॥46॥

പ്രയത്നശൈഥില്യാനംതസമാപത്തിഭ്യാമ് ॥47॥

തതോ ദ്വംദ്വാനഭിഘാതഃ ॥48॥

തസ്മിന് സതി ശ്വാസപ്രശ്വാസയോര്ഗതിവിച്ഛേദഃ പ്രാണായാമഃ ॥49॥

(സ തു) ബാഹ്യാഭ്യംതരസ്തംഭവൃത്തിര്ദേശകാലസംഖ്യാഭിഃ പരിദൃഷ്ടോ ദീര്ഘസൂക്ഷ്മഃ ॥50॥

ബാഹ്യാഭ്യംതരവിഷയാക്ഷേപീ ചതുര്ഥഃ ॥51॥

തതഃ ക്ഷീയതേ പ്രകാശാവരണമ് ॥52॥

ധാരണാസു ച യോഗ്യതാ മനസഃ ॥53॥

സ്വവിഷയാസംപ്രയോഗേ ചിത്തസ്വരൂപാനുകാര ഇവേംദ്രിയാണാം പ്രത്യാഹാരഃ ॥54॥

തതഃ പരമാവശ്യതേംദ്രിയാണാമ് ॥55॥

ഇതി പാതംജലയോഗദര്ശനേ സാധനപാദോ നാമ ദ്വിതീയഃ പാദഃ ।