ଶଂଭୁସ୍ଵୟଂଭୁହରୟୋ ହରିଣେକ୍ଷଣାନାଂ
ୟେନାକ୍ରିୟଂତ ସତତଂ ଗୃହକୁଂଭଦାସାଃ ।
ଵାଚାଂ ଅଗୋଚରଚରିତ୍ରଵିଚିତ୍ରିତାୟ
ତସ୍ମୈ ନମୋ ଭଗଵତେ ମକରଧ୍ଵଜାୟ ॥ 2.1 ॥
ସ୍ମିତେନ ଭାଵେନ ଚ ଲଜ୍ଜୟା ଭିୟା
ପରାଣ୍ମୁଖୈରର୍ଧକଟାକ୍ଷଵୀକ୍ଷଣୈଃ ।
ଵଚୋଭିରୀର୍ଷ୍ୟାକଲହେନ ଲୀଲୟା
ସମସ୍ତଭାଵୈଃ ଖଲୁ ବଂଧନଂ ସ୍ତ୍ରିୟଃ ॥ 2.2 ॥
ଭ୍ରୂଚାତୁର୍ୟାତ୍କୁଷ୍ଚିତାକ୍ଷାଃ କଟାକ୍ଷାଃ
ସ୍ନିଗ୍ଧା ଵାଚୋ ଲଜ୍ଜିତାଂତାଶ୍ଚ ହାସାଃ ।
ଲୀଲାମଂଦଂ ପ୍ରସ୍ଥିତଂ ଚ ସ୍ଥିତଂ ଚ
ସ୍ତ୍ରୀଣାଂ ଏତଦ୍ଭୂଷଣଂ ଚାୟୁଧଂ ଚ ॥ 2.3 ॥
କ୍ଵଚିତ୍ସଭ୍ରୂଭଂଗୈଃ କ୍ଵଚିଦପି ଚ ଲଜ୍ଜାପରିଗତୈଃ
କ୍ଵଚିଦ୍ଭୂରିତ୍ରସ୍ତୈଃ କ୍ଵଚିଦପି ଚ ଲୀଲାଵିଲଲିତୈଃ ।
କୁମାରୀଣାଂ ଏତୈର୍ମଦନସୁଭଗୈର୍ନେତ୍ରଵଲିତୈଃ
ସ୍ଫୁରନ୍ନୀଲାବ୍ଜାନାଂ ପ୍ରକରପରିକୀର୍ଣା ଇଵ ଦିଶଃ ॥ 2.4 ॥
ଵକ୍ତ୍ରଂ ଚଂଦ୍ରଵିକାସି ପଂକଜପରୀହାସକ୍ଷମେ ଲୋଚନେ
ଵର୍ଣଃ ସ୍ଵର୍ଣଂ ଅପାକରିଷ୍ଣୁରଲିନୀଜିଷ୍ଣୁଃ କଚାନାଂ ଚୟଃ ।
ବକ୍ଷୋଜାଵିଭକୁଂଭଵିଭ୍ରମହରୌ ଗୁର୍ଵୀ ନିତଂବସ୍ଥଲୀ
ଵାଚାଂ ହାରି ଚ ମାର୍ଦଵଂ ୟୁଵତୀଷୁ ସ୍ଵାଭାଵିକଂ ମଂଡନମ୍ ॥ 2.5 ॥
ସ୍ମିତକିଂଚିନ୍ମୁଗ୍ଧଂ ସରଲତରଲୋ ଦୃଷ୍ଟିଵିଭଵଃ
ପରିସ୍ପଂଦୋ ଵାଚାଂ ଅଭିନଵଵିଲାସୋକ୍ତିସରସଃ ।
ଗତାନାଂ ଆରଂଭଃ କିସଲୟିତଲୀଲାପରିକରଃ
ସ୍ପୃଶଂତ୍ୟାସ୍ତାରୁଣ୍ୟଂ କିଂ ଇଵ ନ ହି ରମ୍ୟଂ ମୃଗଦୃଶଃ ॥ 2.6 ॥
ଦ୍ରଷ୍ଟଵ୍ୟେଷୁ କିଂ ଉତ୍ତମଂ ମୃଗଦୃଶଃ ପ୍ରେମପ୍ରସନ୍ନଂ ମୁଖଂ
ଘ୍ରାତଵେଷ୍ଵପି କିଂ ତଦ୍ଆସ୍ୟପଵନଃ ଶ୍ରଵ୍ୟେଷୁ କିଂ ତଦ୍ଵଚଃ ।
କିଂ ସ୍ଵାଦ୍ୟେଷୁ ତଦ୍ଓଷ୍ଠପଲ୍ଲଵରସଃ ସ୍ପୃଶ୍ୟେଷୁ କିଂ ତଦ୍ଵପୁର୍ଧ୍ୟେୟଂ
କିଂ ନଵୟୌଵନେ ସହୃଦୟୈଃ ସର୍ଵତ୍ର ତଦ୍ଵିଭ୍ରମାଃ ॥ 2.7 ॥
ଏତାଶ୍ଚଲଦ୍ଵଲୟସଂହତିମେଖଲୋତ୍ଥଝଂକାର
ନୂପୁରପରାଜିତରାଜହଂସ୍ୟଃ ।
କୁର୍ଵଂତି କସ୍ୟ ନ ମନୋ ଵିଵଶଂ ତରୁଣ୍ୟୋ
ଵିତ୍ରସ୍ତମୁଗ୍ଧହରିଣୀସଦୃଶୈଃ କଟାକ୍ଷୈଃ ॥ 2.8 ॥
କୁଂକୁମପଂକକଲଂକିତଦେହା
ଗୌରପୟୋଧରକଂପିତହାରା ।
ନୂପୁରହଂସରଣତ୍ପଦ୍ମା
କଂ ନ ଵଶୀକୁରୁତେ ଭୁଵି ରାମା ॥ 2.9 ॥
ନୂନଂ ହି ତେ କଵିଵରା ଵିପରୀତଵାଚୋ
ୟେ ନିତ୍ୟଂ ଆହୁରବଲା ଇତି କାମିନୀସ୍ତାଃ ।
ୟାଭିର୍ଵିଲୋଲିତରତାରକଦୃଷ୍ଟିପାତୈଃ
ଶକ୍ରାଦୟୋଽପି ଵିଜିତାସ୍ତ୍ଵବଲାଃ କଥଂ ତାଃ ॥ 2.10 ॥
ନୂନଂ ଆଜ୍ଞାକରସ୍ତସ୍ୟାଃ ସୁଭ୍ରୁଵୋ ମକରଧ୍ଵଜଃ ।
ୟତସ୍ତନ୍ନେତ୍ରସଂଚାରସୂଚିତେଷୁ ପ୍ରଵର୍ତତେ ॥ 2.11 ॥
କେଶାଃ ସଂୟମିନଃ ଶ୍ରୁତେରପି ପରଂ ପାରଂ ଗତେ ଲୋଚନେ
ଅଂତର୍ଵକ୍ତ୍ରଂ ଅପି ସ୍ଵଭାଵଶୁଚିଭୀଃ କୀର୍ଣଂ ଦ୍ଵିଜାନାଂ ଗଣୈଃ ।
ମୁକ୍ତାନାଂ ସତତାଧିଵାସରୁଚିରୌ ଵକ୍ଷୋଜକୁଂଭାଵିମାଵିତ୍ଥଂ
ତନ୍ଵି ଵପୁଃ ପ୍ରଶାଂତଂ ଅପି ତେରାଗଂ କରୋତ୍ୟେଵ ନଃ ॥ 2.12 ॥
ମୁଗ୍ଧେ ଧାନୁଷ୍କତା କେୟଂ ଅପୂର୍ଵା ତ୍ଵୟି ଦୃଶ୍ୟତେ ।
ୟୟା ଵିଧ୍ୟସି ଚେତାଂସି ଗୁଣୈରେଵ ନ ସାୟକୈଃ ॥ 2.13 ॥
ସତି ପ୍ରଦୀପେ ସତ୍ୟଗ୍ନୌ ସତ୍ସୁ ତାରାରଵୀଂଦୁଷୁ ।
ଵିନା ମେ ମୃଗଶାଵାକ୍ଷ୍ୟା ତମୋଭୂତଂ ଇଦଂ ଜଗଥ୍ ॥ 2.14 ॥
ଉଦ୍ଵୃତ୍ତଃ ସ୍ତନଭାର ଏଷ ତରଲେ ନେତ୍ରେ ଚଲେ ଭ୍ରୂଲତେ
ରାଗାଧିଷ୍ଠିତଂ ଓଷ୍ଠପଲ୍ଲଵଂ ଇଦଂ କୁର୍ଵଂତୁ ନାମ ଵ୍ୟଥାମ୍ ।
ସୌଭାଗ୍ୟାକ୍ଷରମାଲିକେଵ ଲିଖିତା ପୁଷ୍ପାୟୁଧେନ ସ୍ଵୟଂ
ମଧ୍ୟସ୍ଥାପି କରୋତି ତାପଂ ଅଧିକଂ ରୌମ୍ଆଵଲିଃ କେନ ସା ॥ 2.15 ॥
ମୁଖେନ ଚଂଦ୍ରକାଂତେନ ମହାନୀଲୈଃ ଶିରୋରୁହୈଃ ।
କରାଭ୍ୟାଂ ପଦ୍ମରାଗାଭ୍ୟାଂ ରେଜେ ରତ୍ନମୟୀଵ ସା ॥ 2.16 ॥
ଗୁରୁଣା ସ୍ତନଭାରେଣ ମୁଖଚଂଦ୍ରେଣ ଭାସ୍ଵତା ।
ଶନୈଶ୍ଚରାଭ୍ୟାଂ ପାଦାଭ୍ୟାଂ ରେଜେ ଗ୍ରହମୟୀଵ ସା ॥ 2.17 ॥
ତସ୍ୟାଃ ସ୍ତନୌ ୟଦି ଘନୌ ଜଘନଂ ଚ ହାରି
ଵକ୍ତ୍ରଂ ଚ ଚାରୁ ତଵ ଚିତ୍ତ କିଂ ଆକୁଲତ୍ଵମ୍ ।
ପୁଣ୍ୟଂ କୁରୁଷ୍ଵ ୟଦି ତେଷୁ ତଵାସ୍ତି ଵାଂଛା
ପୁଣ୍ୟୈର୍ଵିନା ନ ହି ଭଵଂତି ସମୀହିତାର୍ଥାଃ ॥ 2.18 ॥
ଇମେ ତାରୁଣ୍ୟଶ୍ରୀନଵପରିମଲାଃ ପ୍ରୌଢସୁରତପ୍ରତାପ
ପ୍ରାରଂଭାଃ ସ୍ମରଵିଜୟଦାନପ୍ରତିଭୁଵଃ ।
ଚିରଂ ଚେତଶ୍ଚୋରା ଅଭିନଵଵିକାରୈକଗୁରଵୋ
ଵିଲାସଵ୍ୟାପାରାଃ କିଂ ଅପି ଵିଜୟଂତେ ମୃଗଦୃଶାମ୍ ॥ 2.19 ॥
ପ୍ରଣୟମଧୁରାଃ ପ୍ରେମୋଦ୍ଗାରା ରସାଶ୍ରୟତାଂ ଗତାଃ
ଫଣିତିମଧୁରା ମୁଗ୍ଧପ୍ରାୟାଃ ପ୍ରକାଶିତସମ୍ମଦାଃ ।
ପ୍ରକୃତିସୁଭଗା ଵିସ୍ରଂଭାର୍ଦ୍ରାଃ ସ୍ମରୋଦୟଦାୟିନୀ
ରହସି କିଂ ଅପି ସ୍ଵୈରାଲାପା ହରଂତି ମୃଗୀଦୃଶାମ୍ ॥ 2.20 ॥
ଵିଶ୍ରମ୍ୟ ଵିଶ୍ରମ୍ୟ ଵନଦ୍ରୁମାଣାଂ
ଛାୟାସୁ ତନ୍ଵୀ ଵିଚଚାର କାଚିତ୍ ।
ସ୍ତନୋତ୍ତରୀୟେଣ କରୋଦ୍ଧୃତେନ
ନିଵାରୟଂତୀ ଶଶିନୋ ମୟୂଖାନ୍ ॥ 2.21 ॥
ଅଦର୍ଶନେ ଦର୍ଶନମାତ୍ରକାମା
ଦୃଷ୍ଟ୍ଵା ପରିଷ୍ଵଂଗସୁଖୈକଲୋଲା ।
ଆଲିଂଗିତାୟାଂ ପୁନରାୟତାକ୍ଷ୍ୟାମାଶାସ୍ମହେ
ଵିଗ୍ରହୟୋରଭେଦମ୍ ॥ 2.22 ॥
ମାଲତୀ ଶିରସି ଜୃଂଭଣଂ ମୁଖେ
ଚଂଦନଂ ଵପୁଷି କୁଂକୁମାଵିଲମ୍ ।
ଵକ୍ଷସି ପ୍ରିୟତମା ମଦାଲସା
ସ୍ଵର୍ଗ ଏଷ ପରିଶିଷ୍ଟ ଆଗମଃ ॥ 2.23 ॥
ପ୍ରାଙ୍ମାଂ ଏତି ମନାଗନାଗତରସଂ ଜାତାଭିଲାଷାଂ ତତଃ
ସଵ୍ରୀଡଂ ତଦନୁ ଶ୍ଲଥୋଦ୍ୟମଂ ଅଥ ପ୍ରଧ୍ଵସ୍ତଧୈର୍ୟଂ ପୁନଃ ।
ପ୍ରେମାର୍ଦ୍ରଂ ସ୍ପୃହଣୀୟନିର୍ଭରରହଃ କ୍ରୀଡାପ୍ରଗଲ୍ଭଂ ତତୋ
ନିଃସଂଗାଂଗଵିକର୍ଷଣାଧିକସୁଖରମ୍ୟଂ କୁଲସ୍ତ୍ରୀରତମ୍ ॥ 2.24 ॥
ଉରସି ନିପତିତାନାଂ ସ୍ରସ୍ତଧମ୍ମିଲ୍ଲକାନାଂ
ମୁକୁଲିତନୟନାନାଂ କିଂଚିଦ୍ଉନ୍ମୀଲିତାନାମ୍ ।
ଉପରି ସୁରତଖେଦସ୍ଵିନ୍ନଗଂଡସ୍ଥଲାନାମଧର
ମଧୁ ଵଧୂନାଂ ଭାଗ୍ୟଵଂତଃ ପିବଂତି ॥ 2.25 ॥
ଆମୀଲିତନୟନାନାଂ ୟଃ
ସୁରତରସୋଽନୁ ସଂଵିଦଂ ଭାତି ।
ମିଥୁରୈର୍ମିଥୋଽଵଧାରିତମଵିତଥମ୍
ଇଦଂ ଏଵ କାମନିର୍ବର୍ହଣମ୍ ॥ 2.26 ॥
ଇଦଂ ଅନୁଚିତଂ ଅକ୍ରମଶ୍ଚ ପୁଂସାଂ
ୟଦିହ ଜରାସ୍ଵପି ମନ୍ମଥା ଵିକାରାଃ ।
ତଦପି ଚ ନ କୃତଂ ନିତଂବିନୀନାଂ
ସ୍ତନପତନାଵଧି ଜୀଵିତଂ ରତଂ ଵା ॥ 2.27 ॥
ରାଜସ୍ତୃଷ୍ଣାଂବୁରାଶେର୍ନ ହି ଜଗତି ଗତଃ କଶ୍ଚିଦେଵାଵସାନଂ
କୋ ଵାର୍ଥୋଽର୍ଥୈଃ ପ୍ରଭୂତୈଃ ସ୍ଵଵପୁଷି ଗଲିତେ ୟୌଵନେ ସାନୁରାଗେ ।
ଗଚ୍ଛାମଃ ସଦ୍ମ ୟାଵଦ୍ଵିକସିତନୟନେଂଦୀଵରାଲୋକିନୀନାମାକ୍ରମ୍ୟାକ୍ରମ୍ୟ
ରୂପଂ ଝଟିତି ନ ଜରୟା ଲୁପ୍ୟତେ ପ୍ରେୟସୀନାମ୍ ॥ 2.28 ॥
ରାଗସ୍ୟାଗାରଂ ଏକଂ ନରକଶତମହାଦୁଃଖସଂପ୍ରାପ୍ତିହେତୁର୍ମୋହସ୍ୟୋତ୍ପତ୍ତି
ବୀଜଂ ଜଲଧରପଟଲଂ ଜ୍ଞାନତାରାଧିପସ୍ୟ ।
କଂଦର୍ପସ୍ୟୈକମିତ୍ରଂ ପ୍ରକଟିତଵିଵିଧସ୍ପଷ୍ଟଦୋଷପ୍ରବଂଧଂ
ଲୋକେଽସ୍ମିନ୍ନ ହ୍ୟର୍ଥଵ୍ରଜକୁଲଭଵନୟୌଵନାଦନ୍ୟଦସ୍ତି ॥ 2.29 ॥
ଶୃଂଗାରଦ୍ରୁମନୀରଦେ ପ୍ରସୃମରକ୍ରୀଡାରସସ୍ରୋତସି
ପ୍ରଦ୍ୟୁମ୍ନପ୍ରିୟବାଂଧଵେ ଚତୁରଵାଙ୍ମୁକ୍ତାଫଲୋଦନ୍ଵତି ।
ତନ୍ଵୀନେତ୍ରଚକୋରପାଵନଵିଧୌ ସୌଭାଗ୍ୟଲକ୍ଷ୍ମୀନିଧୌ
ଧନ୍ୟଃ କୋଽପି ନ ଵିକ୍ରିୟାଂ କଲୟତି ପ୍ରାପ୍ତେ ନଵେ ୟୌଵନେ ॥ 2.30 ॥
ସଂସାରେଽସ୍ମିନ୍ନସାରେ କୁନୃପତିଭଵନଦ୍ଵାରସେଵାକଲଂକଵ୍ୟାସଂଗ
ଵ୍ୟସ୍ତଧୈର୍ୟଂ କଥଂ ଅମଲଧିୟୋ ମାନସଂ ସଂଵିଦଧ୍ୟୁଃ ।
ୟଦ୍ୟେତାଃ ପ୍ରୋଦ୍ୟଦ୍ଇଂଦୁଦ୍ୟୁତିନିଚୟଭୃତୋ ନ ସ୍ୟୁରଂଭୋଜନେତ୍ରାଃ
ପ୍ରେଂଖତ୍କାଂଚୀକଲାପାଃ ସ୍ତନଭରଵିନମନ୍ମଧ୍ୟଭାଜସ୍ତରୁଣ୍ୟଃ ॥ 2.31 ॥
ସିଦ୍ଧାଧ୍ୟାସିତକଂଦରେ ହରଵୃଷସ୍କଂଧାଵରୁଗ୍ଣଦ୍ରୁମେ
ଗଂଗାଧୌତଶିଲାତଲେ ହିମଵତଃ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଥିତେ ଶ୍ରେୟସି ।
କଃ କୁର୍ଵୀତ ଶିରଃ ପ୍ରଣାମମଲିନଂ ମ୍ଲାନଂ ମନସ୍ଵୀ ଜନୋ
ୟଦ୍ଵିତ୍ରସ୍ତକୁରଂଗଶାଵନୟନା ନ ସ୍ୟୁଃ ସ୍ମରାସ୍ତ୍ରଂ ସ୍ତ୍ରିୟଃ ॥ 2.32 ॥
ସଂସାର ତଵ ପର୍ୟଂତପଦଵୀ ନ ଦଵୀୟସୀ ।
ଅଂତରା ଦୁସ୍ତରା ନ ସ୍ୟୁର୍ୟଦି ତେ ମଦିରେକ୍ଷଣାମ୍ ॥ 2.33 ॥
ଦିଶ ଵନହରିଣୀଭ୍ୟୋ ଵଂଶକାଂଡଚ୍ଛଵୀନାଂ
କଵଲଂ ଉପଲକୋଟିଚ୍ଛିନ୍ନମୂଲଂ କୁଶାନାମ୍ ।
ଶକୟୁଵତିକପୋଲାପାଂଡୁତାଂବୂଲଵଲ୍ଲୀଦଲମ୍
ଅରୁଣନଖାଗ୍ରୈଃ ପାଟିତଂ ଵା ଵଧୂଭ୍ୟଃ ॥ 2.34 ॥
ଅସାରାଃ ସର୍ଵେ ତେ ଵିରତିଵିରସାଃ ପାପଵିଷୟା
ଜୁଗୁପ୍ସ୍ୟଂତାଂ ୟଦ୍ଵା ନନୁ ସକଲଦୋଷାସ୍ପଦଂ ଇତି ।
ତଥାପ୍ୟେତଦ୍ଭୂମୌ ନହି ପରହିତାତ୍ପୁଣ୍ୟଂ ଅଧିକଂ
ନ ଚାସ୍ମିନ୍ସଂସାରେ କୁଵଲୟଦୃଶୋ ରମ୍ୟଂ ଅପରମ୍ ॥ 2.35 ॥
ଏତତ୍କାମଫଲୋ ଲୋକେ ୟଦ୍ଦ୍ଵୟୋରେକଚିତ୍ତତା ।
ଅନ୍ୟଚିତ୍ତକୃତେ କାମେ ଶଵୟୋରିଵ ସଂଗମଃ ॥ 2.351 ॥
ମାତ୍ସର୍ୟଂ ଉତ୍ସାର୍ୟ ଵିଚାର୍ୟ କାର୍ୟମାର୍ୟାଃ
ସମର୍ୟାଦଂ ଇଦଂ ଵଦଂତୁ ।
ସେଵ୍ୟା ନିତଂବାଃ କିଂ ଉ ଭୂଧରାଣାମତ
ସ୍ମରସ୍ମେରଵିଲାସିନୀନାମ୍ ॥ 2.36 ॥
ସଂସାରେ ସ୍ଵପ୍ନସାରେ ପରିଣତିତରଲେ ଦ୍ଵେ ଗତୀ ପଂଡିତାନାଂ
ତତ୍ତ୍ଵଜ୍ଞାନାମୃତାଂଭଃପ୍ଲଵଲଲିତଧିୟାଂ ୟାତୁ କାଲଃ କଥଂଚିତ୍ ।
ନୋ ଚେନ୍ମୁଗ୍ଧାଂଗନାନାଂ ସ୍ତନଜଘନଘନାଭୋଗସଂଭୋଗିନୀନାଂ
ସ୍ଥୂଲୋପସ୍ଥସ୍ଥଲୀଷୁ ସ୍ଥଗିତକରତଲସ୍ପର୍ଶଲୀଲୋଦ୍ୟମାନାମ୍ ॥ 2.37 ॥
ଆଵାସଃ କ୍ରିୟତାଂ ଗଂଗେ ପାପହାରିଣି ଵାରିଣି ।
ସ୍ତନଦ୍ଵୟେ ତରୁଣ୍ୟା ଵା ମନୋହାରିଣି ହାରିଣି ॥ 2.38 ॥
କିଂ ଇହ ବହୁଭିରୁକ୍ତୈର୍ୟୁକ୍ତିଶୂନ୍ୟୈଃ ପ୍ରଲାପୈର୍ଦ୍ଵୟମ୍
ଇହ ପୁରୁଷାଣାଂ ସର୍ଵଦା ସେଵନୀୟମ୍ ।
ଅଭିନଵମଦଲୀଲାଲାଲସଂ ସୁଂଦରୀଣାଂ
ସ୍ତନଭରପରିଖିନ୍ନଂ ୟୌଵନଂ ଵା ଵନଂ ଵା ॥ 2.39 ॥
ସତ୍ୟଂ ଜନା ଵଚ୍ମି ନ ପକ୍ଷପାତାଲ୍
ଲୋକେଷୁ ସପ୍ତସ୍ଵପି ତଥ୍ୟଂ ଏତତ୍ ।
ନାନ୍ୟନ୍ମନୋହାରି ନିତଂବିନୀଭ୍ୟୋ
ଦୁଃଖୈକହେତୁର୍ନ ଚ କଶ୍ଚିଦନ୍ୟଃ ॥ 2.40 ॥
କାଂତେତ୍ୟୁତ୍ପଲଲୋଚନେତି ଵିପୁଲଶ୍ରୋଣୀଭରେତ୍ୟୁନ୍ନମତ୍ପୀନୋତ୍ତୁଂଗ
ପୟୋଧରେତି ସମୁଖାଂଭୋଜେତି ସୁଭ୍ରୂରିତି ।
ଦୃଷ୍ଟ୍ଵା ମାଦ୍ୟତି ମୋଦତେଽଭିରମତେ ପ୍ରସ୍ତୌତି ଵିଦ୍ଵାନପି
ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷାଶୁଚିଭସ୍ତ୍ରିକାଂ ସ୍ତ୍ରିୟଂ ଅହୋ ମୋହସ୍ୟ ଦୁଶ୍ଚେଷ୍ଟିତମ୍ ॥ 2.41 ॥
ସ୍ମୃତା ଭଵତି ତାପାୟ ଦୃଷ୍ଟା ଚୋନ୍ମାଦକାରିଣୀ ।
ସ୍ପୃଷ୍ଟା ଭଵତି ମୋହାୟ ସା ନାମ ଦୟିତା କଥମ୍ ॥ 2.42 ॥
ତାଵଦେଵାମୃତମୟୀ ୟାଵଲ୍ଲୋଚନଗୋଚରା ।
ଚକ୍ଷୁଷ୍ପଥାଦତୀତା ତୁ ଵିଷାଦପ୍ୟତିରିଚ୍ୟତେ ॥ 2.43 ॥
ନାମୃତଂ ନ ଵିଷଂ କିଂଚିଦେତାଂ ମୁକ୍ତ୍ଵା ନିତଂବିନୀମ୍ ।
ସୈଵାମୃତଲତା ରକ୍ତା ଵିରକ୍ତା ଵିଷଵଲ୍ଲରୀ ॥ 2.44 ॥
ଆଵର୍ତଃ ସଂଶୟାନାଂ ଅଵିନୟଭୁଵନଂ ପଟ୍ଟଣଂ ସାହସାନାଂ
ଦୋଷାଣାଂ ସନ୍ନିଧାନଂ କପଟଶତମୟଂ କ୍ଷେତ୍ରଂ ଅପ୍ରତ୍ୟୟାନାମ୍ ।
ସ୍ଵର୍ଗଦ୍ଵାରସ୍ୟ ଵିଘ୍ନୋ ନରକପୁରମୁଖ ସର୍ଵମାୟାକରଂଡଂ
ସ୍ତ୍ରୀୟଂତ୍ରଂ କେନ ସୃଷ୍ଟଂ ଵିଷଂ ଅମୃତମୟଂ ପ୍ରାଣିଲୋକସ୍ୟ ପାଶଃ ॥ 2.45 ॥
ନୋ ସତ୍ୟେନ ମୃଗାଂକ ଏଷ ଵଦନୀଭୂତୋ ନ ଚେଂଦୀଵରଦ୍ଵଂଦ୍ଵଂ
ଲୋଚନତାଂ ଗତ ନ କନକୈରପ୍ୟଂଗୟଷ୍ଟିଃ କୃତା ।
କିଂତ୍ଵେଵଂ କଵିଭିଃ ପ୍ରତାରିତମନାସ୍ତତ୍ତ୍ଵଂ ଵିଜାନନ୍ନପି
ତ୍ଵଙ୍ମାଂସାସ୍ଥିମୟଂ ଵପୁର୍ମୃଗଦୃଶାଂ ମଂଦୋ ଜନଃ ସେଵତେ ॥ 2.46 ॥
ଲୀଲାଵତୀନାଂ ସହଜା ଵିଲାସାସ୍ତ
ଏଵ ମୂଢସ୍ୟ ହୃଦି ସ୍ଫୁରଂତି ।
ରାଗୋ ନଲିନ୍ୟା ହି ନିସର୍ଗସିଦ୍ଧସ୍ତତ୍ର
ଭ୍ରମ୍ତ୍ୟେଵ ଵୃଥା ଷଡ୍ଅଂଘ୍ରିଃ ॥ 2.47 ॥
ସଂମୋହୟଂତି ମଦୟଂତି ଵିଡଂବୟଂତି
ନିର୍ଭର୍ତ୍ସ୍ୟଂତି ରମୟଂତି ଵିଷାଦୟଂତି ।
ଏତାଃ ପ୍ରଵିଶ୍ୟ ସଦୟଂ ହୃଦୟଂ ନରାଣାଂ
କିଂ ନାମ ଵାମନୟନା ନ ସମାଚରଂତି ॥ 2.471 ॥
ୟଦେତତ୍ପୂର୍ଣେଂଦୁଦ୍ୟୁତିହରଂ ଉଦାରାକୃତି ପରଂ
ମୁଖାବ୍ଜଂ ତନ୍ଵଂଗ୍ୟାଃ କିଲ ଵସତି ୟତ୍ରାଧରମଧୁ ।
ଇଦଂ ତତ୍କିଂ ପାକଦ୍ରୁମଫଲଂ ଇଦାନୀଂ ଅତିରସଵ୍ୟତୀତେଽସ୍ମିନ୍
କାଲେ ଵିଷଂ ଇଵ ଭଵିଷ୍ୟ୍ତ୍ୟସୁଖଦମ୍ ॥ 2.48 ॥
ଉନ୍ମୀଲତ୍ତ୍ରିଵଲୀତରଂଗନିଲୟା ପ୍ରୋତ୍ତୁଂଗପୀନସ୍ତନଦ୍ଵଂଦ୍ଵେନୋଦ୍ଗତ
ଚକ୍ରଵାକୟୁଗଲା ଵକ୍ତ୍ରାଂବୁଜୋଦ୍ଭାସିନୀ ।
କାଂତାକାରଧରା ନଦୀୟଂ ଅଭିତଃ କ୍ରୂରାତ୍ର ନାପେକ୍ଷତେ
ସଂସାରାର୍ଣଵମଜ୍ଜନଂ ୟଦି ତଦା ଦୂରେଣ ସଂତ୍ୟଜ୍ୟତାମ୍ ॥ 2.49 ॥
ଜଲ୍ପଂତି ସାର୍ଧଂ ଅନ୍ୟେନ ପଶ୍ୟଂତ୍ୟନ୍ୟଂ ସଵିଭ୍ରମାଃ ।
ହୃଦ୍ଗତଂ ଚିଂତୟଂତ୍ୟନ୍ୟଂ ପ୍ରିୟଃ କୋ ନାମ ୟୋଷିତାମ୍ ॥ 2.50 ॥
ମଧୁ ତିଷ୍ଠତି ଵାଚି ୟୋଷିତାଂ ହୃଦି ହାଲାହଲଂ ଏଵ କେଵଲମ୍ ।
ଅତଏଵ ନିପୀୟତେଽଧରୋ ହୃଦୟଂ ମୁଷ୍ଟିଭିରେଵ ତାଡ୍ୟତେ ॥ 2.51 ॥
ଅପସର ସଖେ ଦୂରାଦସ୍ମାତ୍କଟାକ୍ଷଵିଷାନଲାତ୍
ପ୍ରକୃତିଵିଷମାଦ୍ୟୋଷିତ୍ସର୍ପାଦ୍ଵିଲାସଫଣାଭୃତଃ ।
ଇତରଫଣିନା ଦଷ୍ଟଃ ଶକ୍ୟଶ୍ଚିକିତ୍ସିତୁଂ ଔଷଧୈଶ୍ଚତୁର୍
ଵନିତାଭୋଗିଗ୍ରସ୍ତଂ ହି ମଂତ୍ରିଣଃ ॥ 2.52 ॥
ଵିସ୍ତାରିତଂ ମକରକେତନଧୀଵରେଣ
ସ୍ତ୍ରୀସଂଜ୍ଞିତଂ ବଡିଶଂ ଅତ୍ର ଭଵାଂବୁରାଶୌ ।
ୟେନାଚିରାତ୍ତଦ୍ଅଧରାମିଷଲୋଲମର୍ତ୍ୟ
ମତ୍ସ୍ୟାନ୍ଵିକୃଷ୍ୟ ଵିପଚତ୍ୟନୁରାଗଵହ୍ନୌ ॥ 2.53 ॥
କାମିନୀକାୟକାଂତାରେ କୁଚପର୍ଵତଦୁର୍ଗମେ ।
ମା ସଂଚର ମନଃ ପାଂଥ ତତ୍ରାସ୍ତେ ସ୍ମରତସ୍କରଃ ॥ 2.54 ॥
ଵ୍ୟାଦୀର୍ଘେଣ ଚଲେନ ଵକ୍ତ୍ରଗତିନା ତେଜସ୍ଵିନା ଭୋଗିନା
ନୀଲାବ୍ଜଦ୍ୟୁତିନାହିନା ପରଂ ଅହଂ ଦୃଷ୍ଟୋ ନ ତଚ୍ଚକ୍ଷୁଷା ।
ଦୃଷ୍ଟେ ସଂତି ଚିକିତ୍ସକା ଦିଶି ଦିଶି ପ୍ରାୟେଣ ଦର୍ମାର୍ଥିନୋ
ମୁଗ୍ଧାକ୍ଷ୍କ୍ଷଣଵୀକ୍ଷିତସ୍ୟ ନ ହି ମେ ଵୈଦ୍ୟୋ ନ ଚାପ୍ୟୌଷଧମ୍ ॥ 2.55 ॥
ଇହ ହି ମଧୁରଗୀତଂ ନୃତ୍ୟଂ ଏତଦ୍ରସୋଽୟଂ
ସ୍ଫୁରତି ପରିମଲୋଽସୌ ସ୍ପର୍ଶ ଏଷ ସ୍ତନାନାମ୍ ।
ଇତି ହତପରମାର୍ଥୈରିଂଦ୍ରିୟୈର୍ଭ୍ରାମ୍ୟମାଣଃ
ସ୍ଵହିତକରଣଧୂର୍ତୈଃ ପଂଚଭିର୍ଵଂଚିତୋଽସ୍ମି ॥ 2.56 ॥
ନ ଗମ୍ୟୋ ମଂତ୍ରାଣାଂ ନ ଚ ଭଵତି ଭୈଷଜ୍ୟଵିଷୟୋ
ନ ଚାପି ପ୍ରଧ୍ଵଂସଂ ଵ୍ରଜତି ଵିଵିଧୈଃ ଶାଂତିକଶତୈଃ ।
ଭ୍ରମାଵେଶାଦଂଗେ କଂ ଅପି ଵିଦଧଦ୍ଭଂଗଂ ଅସକୃତ୍
ସ୍ମରାପସ୍ମାରୋଽୟଂ ଭ୍ରମୟତି ଦୃଶଂ ଘୂର୍ଣୟତି ଚ ॥ 2.57 ॥
ଜାତ୍ୟ୍ଅଂଧାୟ ଚ ଦୁର୍ମୁଖାୟ ଚ ଜରାଜୀର୍ଣା ଖିଲାଂଗାୟ ଚ
ଗ୍ରାମୀଣାୟ ଚ ଦୁଷ୍କୁଲାୟ ଚ ଗଲତ୍କୁଷ୍ଠାଭିଭୂତାୟ ଚ ।
ୟଚ୍ଛଂତୀଷୁ ମନୋହରଂ ନିଜଵପୁଲକ୍ଷ୍ମୀଲଵଶ୍ରଦ୍ଧୟା
ପଣ୍ୟସ୍ତ୍ରୀଷୁ ଵିଵେକକଲ୍ପଲତିକାଶସ୍ତ୍ରୀଷୁ ରାଜ୍ୟେତ କଃ ॥ 2.58 ॥
ଵେଶ୍ୟାସୌ ମଦନଜ୍ଵାଲା
ରୂପେଽଂଧନଵିଵର୍ଧିତା ।
କାମିଭିର୍ୟତ୍ର ହୂୟଂତେ
ୟୌଵନାନି ଧନାନି ଚ ॥ 2.59 ॥
କଶ୍ଚୁଂବତି କୁଲପୁରୁଷୋ ଵେଶ୍ୟାଧରପଲ୍ଲଵଂ ମନୋଜ୍ଞଂ ଅପି ।
ଚାରଭଟଚୋରଚେଟକନଟଵିଟନିଷ୍ଠୀଵନଶରାଵମ୍ ॥ 2.60 ॥
ଧନ୍ୟାସ୍ତ ଏଵ ଧଵଲାୟତଲୋଚନାନାଂ
ତାରୁଣ୍ୟଦର୍ପଘନପୀନପୟୋଧରାଣାମ୍ ।
କ୍ଷାମୋଦରୋପରି ଲସତ୍ତ୍ରିଵଲୀଲତାନାଂ
ଦୃଷ୍ଟ୍ଵାକୃତିଂ ଵିକୃତିଂ ଏତି ମନୋ ନ ୟେଷାମ୍ ॥ 2.61 ॥
ବାଲେ ଲୀଲାମୁକୁଲିତଂ ଅମୀ ମଂଥରା ଦୃଷ୍ଟିପାତାଃ
କିଂ କ୍ଷିପ୍ୟଂତେ ଵିରମଵିରମ ଵ୍ୟର୍ଥ ଏଷ ଶ୍ରମସ୍ତେ ।
ସଂପ୍ରତ୍ୟନ୍ୟେ ଵୟଂ ଉପରତଂ ବାଲ୍ୟଂ ଆସ୍ଥା ଵନାଂତେ
କ୍ଷୀଣୋ ମୋହସ୍ତୃଣଂ ଇଵ ଜଗଜ୍ଜାଲଂ ଆଲୋକୟାମଃ ॥ 2.62 ॥
ଇୟଂ ବାଲା ମାଂ ପ୍ରତ୍ୟନଵରତଂ ଇଂଦୀଵରଦଲପ୍ରଭା
ଚୀରଂ ଚକ୍ଷୁଃ କ୍ଷିପତି କିଂ ଅଭିପ୍ରେତଂ ଅନୟା ।
ଗତୋ ମୋହୋଽସ୍ମାକଂ ସ୍ମରଶବରବାଣଵ୍ୟତିକରଜ୍ଵର
ଜ୍ଵାଲା ଶାଂତା ତଦପି ନ ଵରାକୀ ଵିରମତି ॥ 2.63 ॥
କିଂ କଂଦର୍ପ କରଂ କଦର୍ଥୟସି ରେ କୋଦଂଡଟଂକାରିତଂ
ରେ ରେ କୋକିଲ କୌମ୍ଅଲଂ କଲରଵଂ କିଂ ଵା ଵୃଥା ଜଲ୍ପସି ।
ମୁଗ୍ଧେ ସ୍ନିଗ୍ଧଵିଦଗ୍ଧଚାରୁମଧୁରୈର୍ଲୋଲୈଃ କଟାକ୍ଷୈରଲଂ
ଚେତଶ୍ଚୁଂବିତଚଂଦ୍ରଚୂଡଚରଣଧ୍ୟାନାମୃତଂ ଵର୍ତତେ ॥ 2.64 ॥
ଵିରହେଽପି ସଂଗମଃ ଖଲୁ
ପରସ୍ପରଂ ସଂଗତଂ ମନୋ ୟେଷାମ୍ ।
ହୃଦୟଂ ଅପି ଵିଘଟ୍ଟିତଂ ଚେତ୍
ସଂଗୀ ଵିରହଂ ଵିଶେଷୟତି ॥ 2.65 ॥
କିଂ ଗତେନ ୟଦି ସା ନ ଜୀଵତି
ପ୍ରାଣିତି ପ୍ରିୟତମା ତଥାପି କିମ୍ ।
ଇତ୍ୟୁଦୀକ୍ଷ୍ୟ ନଵମେଘମାଲିକାଂ
ନ ପ୍ରୟାତି ପଥିକଃ ସ୍ଵମଂଦିରମ୍ ॥ 2.66 ॥
ଵିରମତ ବୁଧା ୟୋଷିତ୍ସଂଗାତ୍ସୁଖାତ୍କ୍ଷଣଭଂଗୁରାତ୍
କୁରୁତ କରୁଣାମୈତ୍ରୀପ୍ରଜ୍ଞାଵଧୂଜନସଂଗମମ୍ ।
ନ ଖଲୁ ନରକେ ହାରାକ୍ରାଂତଂ ଘନସ୍ତନମଂଡଲଂ
ଶରଣଂ ଅଥଵା ଶ୍ରୋଣୀବିଂବଂ ରଣନ୍ମଣିମେଖଲମ୍ ॥ 2.67 ॥
ୟଦା ୟୋଗାଭ୍ୟାସଵ୍ୟସନକୃଶୟୋରାତ୍ମମନସୋରଵିଚ୍ଛିନ୍ନା
ମୈତ୍ରୀ ସ୍ଫୁରତି କୃତିନସ୍ତସ୍ୟ କିଂ ଉ ତୈଃ ।
ପ୍ରିୟାଣାଂ ଆଲାପୈରଧରମଧୁଭିର୍ଵକ୍ତ୍ରଵିଧୁଭିଃ
ସନିଶ୍ଵାସାମୋଦୈଃ ସକୁଚକଲଶାଶ୍ଲେଷସୁରତୈଃ ॥ 2.68 ॥
ୟଦାସୀଦଜ୍ଞାନଂ ସ୍ମରତିମିରସଂଚାରଜନିତଂ
ତଦା ଦୃଷ୍ଟନାରୀମୟଂ ଇଦଂ ଅଶେଷଂ ଜଗଦିତି ।
ଇଦାନୀଂ ଅସ୍ମାକଂ ପଟୁତରଵିଵେକାଂଜନଜୁଷାଂ
ସମୀଭୂତା ଦୃଷ୍ଟିସ୍ତ୍ରିଭୁଵନଂ ଅପି ବ୍ରହ୍ମ ମନୁତେ ॥ 2.69 ॥
ତାଵଦେଵ କୃତିନାଂ ଅପି ସ୍ଫୁରତ୍ୟେଷ
ନିର୍ମଲଵିଵେକଦୀପକଃ ।
ୟାଵଦେଵ ନ କୁରଂଗଚକ୍ଷୁଷାଂ
ତାଡ୍ୟତେ ଚଟୁଲଲୋଚନାଂଚଲୈଃ ॥ 2.70 ॥
ଵଚସି ଭଵତି ସଂଗତ୍ୟାଗଂ ଉଦ୍ଦିଶ୍ୟ ଵାର୍ତା
ଶ୍ରୁତିମୁଖରମୁଖାନାଂ କେଵଲଂ ପଂଡିତାନାମ୍ ।
ଜଘନଂ ଅରୁଣରତ୍ନଗ୍ରଂଥିକାଂଚୀକଲାପଂ
କୁଵଲୟନୟନାନାଂ କୋ ଵିହାତୁଂ ସମର୍ଥଃ ॥ 2.71 ॥
ସ୍ଵପରପ୍ରତାରକୋଽସୌ
ନିଂଦତି ୟୋଽଲୀକପଂଡିତୋ ୟୁଵତୀଃ ।
ୟସ୍ମାତ୍ତପସୋଽପି ଫଲଂ
ସ୍ଵର୍ଗଃ ସ୍ଵର୍ଗେଽପି ଚାପ୍ସରସଃ ॥ 2.72 ॥
ମତ୍ତେଭକୁଂଭଦଲନେ ଭୁଵି ସଂତି ଧୀରାଃ
କେଚିତ୍ପ୍ରଚଂଡମୃଗରାଜଵଧେଽପି ଦକ୍ଷାଃ ।
କିଂତୁ ବ୍ରଵୀମି ବଲିନାଂ ପୁରତଃ ପ୍ରସହ୍ୟ
କଂଦର୍ପଦର୍ପଦଲନେ ଵିରଲା ମନୁଷ୍ୟାଃ ॥ 2.73 ॥
ସନ୍ମାର୍ଗେ ତାଵଦାସ୍ତେ ପ୍ରଭଵତି ଚ ନରସ୍ତାଵଦେଵେଂଦ୍ରିୟାଣାଂ
ଲଜ୍ଜାଂ ତାଵଦ୍ଵିଧତ୍ତେ ଵିନୟଂ ଅପି ସମାଲଂବତେ ତାଵଦେଵ ।
ଭ୍ରୂଚାପାକୃଷ୍ଟମୁକ୍ତାଃ ଶ୍ରଵଣପଥଗତା ନୀଲପକ୍ଷ୍ମାଣ ଏତେ
ୟାଵଲ୍ଲୀଲାଵତୀନାଂ ହୃଦି ନ ଧୃତିମୁଷୋ ଦୃଷ୍ଟିବାଣାଃ ପତଂତି ॥ 2.74 ॥
ଉନ୍ମତ୍ତପ୍ରେମସଂରଂଭାଦ୍
ଆରଭଂତେ ୟଦ୍ଅଂଗନାଃ ।
ତତ୍ର ପ୍ରତ୍ୟୂହଂ ଆଧାତୁଂ
ବ୍ରହ୍ମାପି ଖଲୁ କାତରଃ ॥ 2.75 ॥
ତାଵନ୍ମହତ୍ତ୍ଵଂ ପାଂଡିତ୍ୟଂ
କୁଲୀନତ୍ଵଂ ଵିଵେକିତା ।
ୟାଵଜ୍ଜ୍ଵଲତି ନାଂଗେଷୁ
ହତଃ ପଂଚେଷୁପାଵକଃ ॥ 2.76 ॥
ଶାସ୍ତ୍ରଜ୍ଞୋଽପି ପ୍ରଗୁଣିତନୟୋଽତ୍ୟାଂତବାଧାପି ବାଢଂ
ସଂସାରେଽସ୍ମିନ୍ଭଵତି ଵିରଲୋ ଭାଜନଂ ସଦ୍ଗତୀନାମ୍ ।
ୟେନୈତସ୍ମିନ୍ନିରୟନଗରଦ୍ଵାରଂ ଉଦ୍ଘାଟୟଂତୀ
ଵାମାକ୍ଷୀଣାଂ ଭଵତି କୁଟିଲା ଭ୍ରୂଲତା କୁଂଚିକେଵ ॥ 2.77 ॥
କୃଶଃ କାଣଃ ଖଂଜଃ ଶ୍ରଵଣରହିତଃ ପୁଚ୍ଛଵିକଲୋ
ଵ୍ରଣୀ ପୂୟକ୍ଲିନ୍ନଃ କୃମିକୁଲଶତୈରାଵୃତତନୁଃ ।
କ୍ଷୁଧା କ୍ଷାମୋ ଜୀର୍ଣଃ ପିଠରକକପାଲାର୍ପିତଗଲଃ
ଶୁନୀଂ ଅନ୍ଵେତି ଶ୍ଵା ହତଂ ଅପି ଚ ହଂତ୍ୟେଵ ମଦନଃ ॥ 2.78 ॥
ସ୍ତ୍ରୀମୁଦ୍ରାଂ କୁସୁମାୟୁଧସ୍ୟ ଜୟିନୀଂ ସର୍ଵାର୍ଥସଂପତ୍କରୀଂ
ୟେ ମୂଢାଃ ପ୍ରଵିହାୟ ୟାଂତି କୁଧିୟୋ ମିଥ୍ୟାଫଲାନ୍ଵେଷିଣଃ ।
ତେ ତେନୈଵ ନିହତ୍ୟ ନିର୍ଦୟତରଂ ନଗ୍ନୀକୃତା ମୁଂଡିତାଃ
କେଚିତ୍ପଂଚଶିଖୀକୃତାଶ୍ଚ ଜଟିଲାଃ କାପାଲିକାଶ୍ଚାପରେ ॥ 2.79 ॥
ଵିଶ୍ଵାମିତ୍ରପରାଶରପ୍ରଭୃତୟୋ ଵାତାଂବୁପର୍ଣାଶନାସ୍ତେଽପି
ସ୍ତ୍ରୀମୁଖପଂକଜଂ ସୁଲଲିତଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ଵୈଵ ମୋହଂ ଗତାଃ ।
ଶାଲ୍ୟନ୍ନଂ ସଘୃତଂ ପୟୋଦଧିୟୁତଂ ୟେ ଭୁଂଜତେ ମାନଵାସ୍ତେଷାମ୍
ଇଂଦ୍ରିୟନିଗ୍ରହୋ ୟଦି ଭଵେଦ୍ଵିଂଧ୍ୟଃ ପ୍ଲଵେତ୍ସାଗରେ ॥ 2.80 ॥
ପରିମଲଭୃତୋ ଵାତାଃ ଶାଖା ନଵାଂକୁରକୋଟୟୋ
ମଧୁରଵିଧୁରୋତ୍କଂଠାଭାଜଃ ପ୍ରିୟା ପିକପକ୍ଷିଣାମ୍ ।
ଵିରଲଵିରସସ୍ଵେଦୋଦ୍ଗାରା ଵଧୂଵଦନେଂଦଵଃ
ପ୍ରସରତି ମଧୌ ଧାତ୍ର୍ୟାଂ ଜାତୋ ନ କସ୍ୟ ଗୁଣୋଦୟଃ ॥ 2.81 ॥
ମଧୁରୟଂ ମଧୁରୈରପି କୋକିଲା
କଲରଵୈର୍ମଲୟସ୍ୟ ଚ ଵାୟୁଭିଃ ।
ଵିରହିଣଃ ପ୍ରହିଣସ୍ତି ଶରୀରିଣୋ
ଵିପଦି ହଂତ ସୁଧାପି ଵିଷାୟତେ ॥ 2.82 ॥
ଆଵାସଃ କିଲକିଂଚିତସ୍ୟ ଦୟିତାପାର୍ଶ୍ଵେ ଵିଲାସାଲସାଃ
କର୍ଣେ କୋକିଲକାମିନୀକଲରଵଃ ସ୍ମେରୋ ଲତାମଂଡପଃ ।
ଗୋଷ୍ଠୀ ସତ୍କଵିଭିଃ ସମଂ କତିପୟୈର୍ମୁଗ୍ଧାଃ ସୁଧାଂଶୋଃ କରାଃ
କେଷାଂଚିତ୍ସୁଖୟଂତି ଚାତ୍ର ହୃଦୟଂ ଚୈତ୍ରେ ଵିଚିତ୍ରାଃ କ୍ଷପାଃ ॥ 2.83 ॥
ପାଂଥ ସ୍ତ୍ରୀଵିରହାନଲାହୁତିକଲାଂ ଆତନ୍ଵତୀ ମଂଜରୀମାକଂଦେଷୁ
ପିକାଂଗନାଭିରଧୁନା ସୋତ୍କଂଠଂ ଆଲୋକ୍ୟତେ ।
ଅପ୍ୟେତେ ନଵପାଟଲାପରିମଲପ୍ରାଗ୍ଭାରପାଟଚ୍ଚରା
ଵାଂତିକ୍ଲାଂତିଵିତାନତାନଵକୃତଃ ଶ୍ରୀଖଂଡଶୈଲାନିଲାଃ ॥ 2.84 ॥
ପ୍ରଥିତଃ ପ୍ରଣୟଵତୀନାଂ
ତାଵତ୍ପଦଂ ଆତନୋତୁ ହୃଦି ମାନଃ ।
ଭଵତି ନ ୟାଵଚ୍ଚଂଦନତରୁ
ସୁରଭିର୍ମଲୟପଵମାନଃ ॥ 2.85 ॥
ସହକାରକୁସୁମକେସରନିକର
ଭରାମୋଦମୂର୍ଚ୍ଛିତଦିଗ୍ଅଂତେ ।
ମଧୁରମଧୁରଵିଧୁରମଧୁପେ
ମଧୌ ଭଵେତ୍କସ୍ୟ ନୋତ୍କଂଠା ॥ 2.86 ॥
ଅଚ୍ଛାଚ୍ଛଚଂଦନରସାର୍ଦ୍ରତରା ମୃଗାକ୍ଷ୍ୟୋ
ଧାରାଗୃହାଣି କୁସୁମାନି ଚ କୌମ୍ଉଦୀ ଚ ।
ମଂଦୋ ମରୁତ୍ସୁମନସଃ ଶୁଚି ହର୍ମ୍ୟପୃଷ୍ଠଂ
ଗ୍ରୀଷ୍ମେ ମଦଂ ଚ ମଦନଂ ଚ ଵିଵର୍ଧୟଂତି ॥ 2.87 ॥
ସ୍ରଜୋ ହୃଦ୍ୟାମୋଦା ଵ୍ୟଜନପଵନଶ୍ଚଂଦ୍ରକିରଣାଃ
ପରାଗଃ କାସାରୋ ମଲୟଜରଜଃ ଶୀଧୁ ଵିଶଦମ୍ ।
ଶୁଚିଃ ସୌଧୋତ୍ସଂଗଃ ପ୍ରତନୁ ଵସନଂ ପଂକଜଦୃଶୋ
ନିଦାଘର୍ତାଵେତଦ୍ଵିଲସତି ଲଭଂତେ ସୁକୃତିନଃ ॥ 2.88 ॥
ସୁଧାଶୁଭ୍ରଂ ଧାମ ସ୍ଫୁରଦ୍ଅମଲରଶ୍ମିଃ ଶଶଧରଃ
ପ୍ରିୟାଵକ୍ତ୍ରାଂଭୋଜଂ ମଲୟଜରଜଶ୍ଚାତିସୁରଭିଃ ।
ସ୍ରଜୋ ହୃଦ୍ୟାମୋଦାସ୍ତଦିଦଂ ଅଖିଲଂ ରାଗିଣି ଜନେ
କରୋତ୍ୟଂତଃ କ୍ଷୋଭଂ ନ ତୁ ଵିଷୟସଂସର୍ଗଵିମୁଖେ ॥ 2.89 ॥
ତରୁଣୀଵେଷୋଦ୍ଦୀପିତକାମା
ଵିକସଜ୍ଜାତୀପୁଷ୍ପସୁଗଂଧିଃ ।
ଉନ୍ନତପୀନପୟୋଧରଭାରା
ପ୍ରାଵୃଟ୍ତନୁତେ କସ୍ୟ ନ ହର୍ଷମ୍ ॥ 2.90 ॥
ଵିୟଦ୍ଉପଚିତମେଘଂ ଭୂମୟଃ କଂଦଲିନ୍ୟୋ
ନଵକୁଟଜକଦଂବାମୋଦିନୋ ଗଂଧଵାହାଃ ।
ଶିଖିକୁଲକଲକେକାରାଵରମ୍ୟା ଵନାଂତାଃ
ସୁଖିନଂ ଅସୁଖିନଂ ଵା ସର୍ଵଂ ଉତ୍କଂଠୟଂତି ॥ 2.91 ॥
ଉପରି ଘନଂ ଘନପଟଲଂ
ତିର୍ୟଗ୍ଗିରୟୋଽପି ନର୍ତିତମୟୂରାଃ ।
କ୍ଷିତିରପି କଂଦଲଧଵଲା
ଦୃଷ୍ଟିଂ ପଥିକଃ କ୍ଵ ପାତୟତି ॥ 2.92 ॥
ଇତୋ ଵିଦ୍ୟୁଦ୍ଵଲ୍ଲୀଵିଲସିତଂ ଇତଃ କେତକିତରୋଃ
ସ୍ଫୁରନ୍ଗଂଧଃ ପ୍ରୋଦ୍ୟଜ୍ଜଲଦନିନଦସ୍ଫୂର୍ଜିତଂ ଇତଃ ।
ଇତଃ କେକିକ୍ରୀଡାକଲକଲରଵଃ ପକ୍ଷ୍ମଲଦୃଶାଂ
କଥଂ ୟାସ୍ୟଂତ୍ୟେତେ ଵିରହଦିଵସାଃ ସଂଭୃତରସାଃ ॥ 2.93 ॥
ଅସୂଚିସଂଚାରେ ତମସି ନଭସି ପ୍ରୌଢଜଲଦଧ୍ଵନି
ପ୍ରାଜ୍ଞଂମନ୍ୟେ ପତତି ପୃଷତାନାଂ ଚ ନିଚୟେ ।
ଇଦଂ ସୌଦାମିନ୍ୟାଃ କନକକମନୀୟଂ ଵିଲସିତଂ
ମୁଦଂ ଚ ମ୍ଲାନିଂ ଚ ପ୍ରଥୟତି ପଥି ସ୍ଵୈରସୁଦୃଶାମ୍ ॥ 2.94 ॥
ଆସାରେଣ ନ ହର୍ମ୍ୟତଃ ପ୍ରିୟତମୈର୍ୟାତୁଂ ବହିଃ ଶକ୍ୟତେ
ଶୀତୋତ୍କଂପନିମିତ୍ତଂ ଆୟତଦୃଶା ଗାଢଂ ସମାଲିଂଗ୍ୟତେ ।
ଜାତାଃ ଶୀକରଶୀତଲାଶ୍ଚ ମରୁତୋରତ୍ୟଂତଖେଦଚ୍ଛିଦୋ
ଧନ୍ୟାନାଂ ବତ ଦୁର୍ଦିନଂ ସୁଦିନତାଂ ୟାତି ପ୍ରିୟାସଂଗମେ ॥ 2.95 ॥
ଅର୍ଧଂ ସୁପ୍ତ୍ଵା ନିଶାୟାଃ ସରଭସସୁରତାୟାସସନ୍ନଶ୍ଲଥାଂଗପ୍ରୋଦ୍ଭୂତାସହ୍ୟ
ତୃଷ୍ଣୋ ମଧୁମଦନିରତୋ ହର୍ମ୍ୟପୃଷ୍ଠେ ଵିଵିକ୍ତେ ।
ସଂଭୋଗକ୍ଲାଂତକାଂତାଶିଥିଲଭୁଜଲତାଵର୍ଜିତଂ କର୍କରୀତୋ
ଜ୍ୟୋତ୍ସ୍ନାଭିନ୍ନାଚ୍ଛଧାରଂ ପିବତି ନ ସଲିଲଂ ଶାରଦଂ ମଂଦପୁଣ୍ୟଃ ॥ 2.96 ॥
ହେମଂତେ ଦଧିଦୁଗ୍ଧସର୍ପିରଶନା ମାଂଜିଷ୍ଠଵାସୋଭୃତଃ
କାଶ୍ମୀରଦ୍ରଵସାଂଦ୍ରଦିଗ୍ଧଵପୁଷଶ୍ଛିନ୍ନା ଵିଚିତ୍ରୈ ରତୈଃ ।
ଵୃତ୍ତୋରୁସ୍ତନକାମିନୋଜନକୃତାଶ୍ଲେଷା ଗୃହାଭ୍ୟଂତରେ
ତାଂବୂଲୀଦଲପୂଗପୂରିତମୁଖା ଧନ୍ୟାଃ ସୁଖଂ ଶେରତେ ॥ 2.97 ॥
ପ୍ରଦୁୟତ୍ପ୍ରୌଢପ୍ରିୟଂଗୁଦ୍ୟୁତିଭୃତି ଵିକସତ୍କୁଂଦମାଦ୍ୟଦ୍ଦ୍ଵିରେଫେ
କାଲେ ପ୍ରାଲେୟଵାତପ୍ରଚଲଵିଲସିତୋଦାରମଂଦାରଧାମ୍ନି ।
ୟେଷାଂ ନୋ କଂଠଲଗ୍ନା କ୍ଷଣଂ ଅପି ତୁହିନକ୍ଷୋଦଦକ୍ଷା ମୃଗାକ୍ଷୀ
ତେସାଂ ଆୟାମୟାମା ୟମସଦନସମା ୟାମିନୀ ୟାତି ୟୂନାମ୍ ॥ 2.98 ॥
ଚୁଂବଂତୋ ଗଂଡଭିତ୍ତୀରଲକଵତି ମୁଖେ ସୀତ୍କୃତାନ୍ୟାଦଧାନା
ଵକ୍ଷଃସୂତ୍କଂଚୁକେଷୁ ସ୍ତନଭରପୁଲକୋଦ୍ଭେଦଂ ଆପାଦୟଂତଃ ।
ଊରୂନାକଂପୟଂତଃ ପୃଥୁଜଘନତଟାତ୍ସ୍ରଂସୟଂତୋଽଂଶୁକାନି
ଵ୍ୟକ୍ତଂ କାଂତାଜନାନାଂ ଵିଟଚରିତଭୃତଃ ଶୈଶିରା ଵାଂତି ଵାତାଃ ॥ 2.99 ॥
କେଶାନାକୁଲୟଂଦୃଶୋ ମୁକୁଲୟନ୍ଵାସୋ ବଲାଦାକ୍ଷିପନ୍ନାତନ୍ଵନ୍
ପୁଲକୋଦ୍ଗମଂ ପ୍ରକଟୟନ୍ନାଵେଗକଂପଂ ଶନୈଃ ।
ବାରଂ ବାରଂ ଉଦାରସୀତ୍କୃତକୃତୋ ଦଂତଚ୍ଛଦାନ୍ପୀଡୟନ୍
ପ୍ରାୟଃ ଶୈଶିର ଏଷ ସଂପ୍ରତି ମରୁତ୍କାଂତାସୁ କାଂତାୟତେ ॥ 2.100 ॥
ୟଦ୍ୟସ୍ୟ ନାସ୍ତି ରୁଚିରଂ ତସ୍ମିଂସ୍ତସ୍ୟ ସ୍ପୃହା ମନୋଜ୍ଞେଽପି ।
ରମଣୀୟେଽପି ସୁଧାଂଶୌ ନ ମନଃକାମଃ ସରୋଜିନ୍ୟାଃ ॥ 2.101 ॥
ଵୈରାଗ୍ୟେ ସଂଚରତ୍ୟେକୋ ନୀତୌ ଭ୍ରମତି ଚାପରଃ ।
ଶୃଂଗାରେ ରମତେ କଶ୍ଚିଦ୍ଭୁଵି ଭେଦାଃ ପରସ୍ପରମ୍ ॥ 2.102 ॥
ଇତି ଶୁଭଂ ଭୂୟାତ୍ ।
ଶୃଂଗାରଶତକମ୍
ଭର୍ତୃହରେଃ
ଶଂଭୁସ୍ଵୟଂଭୁହରୟୋ ହରିଣେକ୍ଷଣାନାଂ
ୟେନାକ୍ରିୟଂତ ସତତଂ ଗୃହକୁଂଭଦାସାଃ ।
ଵାଚାଂ ଅଗୋଚରଚରିତ୍ରଵିଚିତ୍ରିତାୟ
ତସ୍ମୈ ନମୋ ଭଗଵତେ ମକରଧ୍ଵଜାୟ ॥ 2.1 ॥
ସ୍ମିତେନ ଭାଵେନ ଚ ଲଜ୍ଜୟା ଭିୟା
ପରାଣ୍ମୁଖୈରର୍ଧକଟାକ୍ଷଵୀକ୍ଷଣୈଃ ।
ଵଚୋଭିରୀର୍ଷ୍ୟାକଲହେନ ଲୀଲୟା
ସମସ୍ତଭାଵୈଃ ଖଲୁ ବଂଧନଂ ସ୍ତ୍ରିୟଃ ॥ 2.2 ॥
ଭ୍ରୂଚାତୁର୍ୟାତ୍କୁଷ୍ଚିତାକ୍ଷାଃ କଟାକ୍ଷାଃ
ସ୍ନିଗ୍ଧା ଵାଚୋ ଲଜ୍ଜିତାଂତାଶ୍ଚ ହାସାଃ ।
ଲୀଲାମଂଦଂ ପ୍ରସ୍ଥିତଂ ଚ ସ୍ଥିତଂ ଚ
ସ୍ତ୍ରୀଣାଂ ଏତଦ୍ଭୂଷଣଂ ଚାୟୁଧଂ ଚ ॥ 2.3 ॥
କ୍ଵଚିତ୍ସଭ୍ରୂଭଂଗୈଃ କ୍ଵଚିଦପି ଚ ଲଜ୍ଜାପରିଗତୈଃ
କ୍ଵଚିଦ୍ଭୂରିତ୍ରସ୍ତୈଃ କ୍ଵଚିଦପି ଚ ଲୀଲାଵିଲଲିତୈଃ ।
କୁମାରୀଣାଂ ଏତୈର୍ମଦନସୁଭଗୈର୍ନେତ୍ରଵଲିତୈଃ
ସ୍ଫୁରନ୍ନୀଲାବ୍ଜାନାଂ ପ୍ରକରପରିକୀର୍ଣା ଇଵ ଦିଶଃ ॥ 2.4 ॥
ଵକ୍ତ୍ରଂ ଚଂଦ୍ରଵିକାସି ପଂକଜପରୀହାସକ୍ଷମେ ଲୋଚନେ
ଵର୍ଣଃ ସ୍ଵର୍ଣଂ ଅପାକରିଷ୍ଣୁରଲିନୀଜିଷ୍ଣୁଃ କଚାନାଂ ଚୟଃ ।
ବକ୍ଷୋଜାଵିଭକୁଂଭଵିଭ୍ରମହରୌ ଗୁର୍ଵୀ ନିତଂବସ୍ଥଲୀ
ଵାଚାଂ ହାରି ଚ ମାର୍ଦଵଂ ୟୁଵତୀଷୁ ସ୍ଵାଭାଵିକଂ ମଂଡନମ୍ ॥ 2.5 ॥
ସ୍ମିତକିଂଚିନ୍ମୁଗ୍ଧଂ ସରଲତରଲୋ ଦୃଷ୍ଟିଵିଭଵଃ
ପରିସ୍ପଂଦୋ ଵାଚାଂ ଅଭିନଵଵିଲାସୋକ୍ତିସରସଃ ।
ଗତାନାଂ ଆରଂଭଃ କିସଲୟିତଲୀଲାପରିକରଃ
ସ୍ପୃଶଂତ୍ୟାସ୍ତାରୁଣ୍ୟଂ କିଂ ଇଵ ନ ହି ରମ୍ୟଂ ମୃଗଦୃଶଃ ॥ 2.6 ॥
ଦ୍ରଷ୍ଟଵ୍ୟେଷୁ କିଂ ଉତ୍ତମଂ ମୃଗଦୃଶଃ ପ୍ରେମପ୍ରସନ୍ନଂ ମୁଖଂ
ଘ୍ରାତଵେଷ୍ଵପି କିଂ ତଦ୍ଆସ୍ୟପଵନଃ ଶ୍ରଵ୍ୟେଷୁ କିଂ ତଦ୍ଵଚଃ ।
କିଂ ସ୍ଵାଦ୍ୟେଷୁ ତଦ୍ଓଷ୍ଠପଲ୍ଲଵରସଃ ସ୍ପୃଶ୍ୟେଷୁ କିଂ ତଦ୍ଵପୁର୍ଧ୍ୟେୟଂ
କିଂ ନଵୟୌଵନେ ସହୃଦୟୈଃ ସର୍ଵତ୍ର ତଦ୍ଵିଭ୍ରମାଃ ॥ 2.7 ॥
ଏତାଶ୍ଚଲଦ୍ଵଲୟସଂହତିମେଖଲୋତ୍ଥଝଂକାର
ନୂପୁରପରାଜିତରାଜହଂସ୍ୟଃ ।
କୁର୍ଵଂତି କସ୍ୟ ନ ମନୋ ଵିଵଶଂ ତରୁଣ୍ୟୋ
ଵିତ୍ରସ୍ତମୁଗ୍ଧହରିଣୀସଦୃଶୈଃ କଟାକ୍ଷୈଃ ॥ 2.8 ॥
କୁଂକୁମପଂକକଲଂକିତଦେହା
ଗୌରପୟୋଧରକଂପିତହାରା ।
ନୂପୁରହଂସରଣତ୍ପଦ୍ମା
କଂ ନ ଵଶୀକୁରୁତେ ଭୁଵି ରାମା ॥ 2.9 ॥
ନୂନଂ ହି ତେ କଵିଵରା ଵିପରୀତଵାଚୋ
ୟେ ନିତ୍ୟଂ ଆହୁରବଲା ଇତି କାମିନୀସ୍ତାଃ ।
ୟାଭିର୍ଵିଲୋଲିତରତାରକଦୃଷ୍ଟିପାତୈଃ
ଶକ୍ରାଦୟୋଽପି ଵିଜିତାସ୍ତ୍ଵବଲାଃ କଥଂ ତାଃ ॥ 2.10 ॥
ନୂନଂ ଆଜ୍ଞାକରସ୍ତସ୍ୟାଃ ସୁଭ୍ରୁଵୋ ମକରଧ୍ଵଜଃ ।
ୟତସ୍ତନ୍ନେତ୍ରସଂଚାରସୂଚିତେଷୁ ପ୍ରଵର୍ତତେ ॥ 2.11 ॥
କେଶାଃ ସଂୟମିନଃ ଶ୍ରୁତେରପି ପରଂ ପାରଂ ଗତେ ଲୋଚନେ
ଅଂତର୍ଵକ୍ତ୍ରଂ ଅପି ସ୍ଵଭାଵଶୁଚିଭୀଃ କୀର୍ଣଂ ଦ୍ଵିଜାନାଂ ଗଣୈଃ ।
ମୁକ୍ତାନାଂ ସତତାଧିଵାସରୁଚିରୌ ଵକ୍ଷୋଜକୁଂଭାଵିମାଵିତ୍ଥଂ
ତନ୍ଵି ଵପୁଃ ପ୍ରଶାଂତଂ ଅପି ତେରାଗଂ କରୋତ୍ୟେଵ ନଃ ॥ 2.12 ॥
ମୁଗ୍ଧେ ଧାନୁଷ୍କତା କେୟଂ ଅପୂର୍ଵା ତ୍ଵୟି ଦୃଶ୍ୟତେ ।
ୟୟା ଵିଧ୍ୟସି ଚେତାଂସି ଗୁଣୈରେଵ ନ ସାୟକୈଃ ॥ 2.13 ॥
ସତି ପ୍ରଦୀପେ ସତ୍ୟଗ୍ନୌ ସତ୍ସୁ ତାରାରଵୀଂଦୁଷୁ ।
ଵିନା ମେ ମୃଗଶାଵାକ୍ଷ୍ୟା ତମୋଭୂତଂ ଇଦଂ ଜଗଥ୍ ॥ 2.14 ॥
ଉଦ୍ଵୃତ୍ତଃ ସ୍ତନଭାର ଏଷ ତରଲେ ନେତ୍ରେ ଚଲେ ଭ୍ରୂଲତେ
ରାଗାଧିଷ୍ଠିତଂ ଓଷ୍ଠପଲ୍ଲଵଂ ଇଦଂ କୁର୍ଵଂତୁ ନାମ ଵ୍ୟଥାମ୍ ।
ସୌଭାଗ୍ୟାକ୍ଷରମାଲିକେଵ ଲିଖିତା ପୁଷ୍ପାୟୁଧେନ ସ୍ଵୟଂ
ମଧ୍ୟସ୍ଥାପି କରୋତି ତାପଂ ଅଧିକଂ ରୌମ୍ଆଵଲିଃ କେନ ସା ॥ 2.15 ॥
ମୁଖେନ ଚଂଦ୍ରକାଂତେନ ମହାନୀଲୈଃ ଶିରୋରୁହୈଃ ।
କରାଭ୍ୟାଂ ପଦ୍ମରାଗାଭ୍ୟାଂ ରେଜେ ରତ୍ନମୟୀଵ ସା ॥ 2.16 ॥
ଗୁରୁଣା ସ୍ତନଭାରେଣ ମୁଖଚଂଦ୍ରେଣ ଭାସ୍ଵତା ।
ଶନୈଶ୍ଚରାଭ୍ୟାଂ ପାଦାଭ୍ୟାଂ ରେଜେ ଗ୍ରହମୟୀଵ ସା ॥ 2.17 ॥
ତସ୍ୟାଃ ସ୍ତନୌ ୟଦି ଘନୌ ଜଘନଂ ଚ ହାରି
ଵକ୍ତ୍ରଂ ଚ ଚାରୁ ତଵ ଚିତ୍ତ କିଂ ଆକୁଲତ୍ଵମ୍ ।
ପୁଣ୍ୟଂ କୁରୁଷ୍ଵ ୟଦି ତେଷୁ ତଵାସ୍ତି ଵାଂଛା
ପୁଣ୍ୟୈର୍ଵିନା ନ ହି ଭଵଂତି ସମୀହିତାର୍ଥାଃ ॥ 2.18 ॥
ଇମେ ତାରୁଣ୍ୟଶ୍ରୀନଵପରିମଲାଃ ପ୍ରୌଢସୁରତପ୍ରତାପ
ପ୍ରାରଂଭାଃ ସ୍ମରଵିଜୟଦାନପ୍ରତିଭୁଵଃ ।
ଚିରଂ ଚେତଶ୍ଚୋରା ଅଭିନଵଵିକାରୈକଗୁରଵୋ
ଵିଲାସଵ୍ୟାପାରାଃ କିଂ ଅପି ଵିଜୟଂତେ ମୃଗଦୃଶାମ୍ ॥ 2.19 ॥
ପ୍ରଣୟମଧୁରାଃ ପ୍ରେମୋଦ୍ଗାରା ରସାଶ୍ରୟତାଂ ଗତାଃ
ଫଣିତିମଧୁରା ମୁଗ୍ଧପ୍ରାୟାଃ ପ୍ରକାଶିତସମ୍ମଦାଃ ।
ପ୍ରକୃତିସୁଭଗା ଵିସ୍ରଂଭାର୍ଦ୍ରାଃ ସ୍ମରୋଦୟଦାୟିନୀ
ରହସି କିଂ ଅପି ସ୍ଵୈରାଲାପା ହରଂତି ମୃଗୀଦୃଶାମ୍ ॥ 2.20 ॥
ଵିଶ୍ରମ୍ୟ ଵିଶ୍ରମ୍ୟ ଵନଦ୍ରୁମାଣାଂ
ଛାୟାସୁ ତନ୍ଵୀ ଵିଚଚାର କାଚିତ୍ ।
ସ୍ତନୋତ୍ତରୀୟେଣ କରୋଦ୍ଧୃତେନ
ନିଵାରୟଂତୀ ଶଶିନୋ ମୟୂଖାନ୍ ॥ 2.21 ॥
ଅଦର୍ଶନେ ଦର୍ଶନମାତ୍ରକାମା
ଦୃଷ୍ଟ୍ଵା ପରିଷ୍ଵଂଗସୁଖୈକଲୋଲା ।
ଆଲିଂଗିତାୟାଂ ପୁନରାୟତାକ୍ଷ୍ୟାମାଶାସ୍ମହେ
ଵିଗ୍ରହୟୋରଭେଦମ୍ ॥ 2.22 ॥
ମାଲତୀ ଶିରସି ଜୃଂଭଣଂ ମୁଖେ
ଚଂଦନଂ ଵପୁଷି କୁଂକୁମାଵିଲମ୍ ।
ଵକ୍ଷସି ପ୍ରିୟତମା ମଦାଲସା
ସ୍ଵର୍ଗ ଏଷ ପରିଶିଷ୍ଟ ଆଗମଃ ॥ 2.23 ॥
ପ୍ରାଙ୍ମାଂ ଏତି ମନାଗନାଗତରସଂ ଜାତାଭିଲାଷାଂ ତତଃ
ସଵ୍ରୀଡଂ ତଦନୁ ଶ୍ଲଥୋଦ୍ୟମଂ ଅଥ ପ୍ରଧ୍ଵସ୍ତଧୈର୍ୟଂ ପୁନଃ ।
ପ୍ରେମାର୍ଦ୍ରଂ ସ୍ପୃହଣୀୟନିର୍ଭରରହଃ କ୍ରୀଡାପ୍ରଗଲ୍ଭଂ ତତୋ
ନିଃସଂଗାଂଗଵିକର୍ଷଣାଧିକସୁଖରମ୍ୟଂ କୁଲସ୍ତ୍ରୀରତମ୍ ॥ 2.24 ॥
ଉରସି ନିପତିତାନାଂ ସ୍ରସ୍ତଧମ୍ମିଲ୍ଲକାନାଂ
ମୁକୁଲିତନୟନାନାଂ କିଂଚିଦ୍ଉନ୍ମୀଲିତାନାମ୍ ।
ଉପରି ସୁରତଖେଦସ୍ଵିନ୍ନଗଂଡସ୍ଥଲାନାମଧର
ମଧୁ ଵଧୂନାଂ ଭାଗ୍ୟଵଂତଃ ପିବଂତି ॥ 2.25 ॥
ଆମୀଲିତନୟନାନାଂ ୟଃ
ସୁରତରସୋଽନୁ ସଂଵିଦଂ ଭାତି ।
ମିଥୁରୈର୍ମିଥୋଽଵଧାରିତମଵିତଥମ୍
ଇଦଂ ଏଵ କାମନିର୍ବର୍ହଣମ୍ ॥ 2.26 ॥
ଇଦଂ ଅନୁଚିତଂ ଅକ୍ରମଶ୍ଚ ପୁଂସାଂ
ୟଦିହ ଜରାସ୍ଵପି ମନ୍ମଥା ଵିକାରାଃ ।
ତଦପି ଚ ନ କୃତଂ ନିତଂବିନୀନାଂ
ସ୍ତନପତନାଵଧି ଜୀଵିତଂ ରତଂ ଵା ॥ 2.27 ॥
ରାଜସ୍ତୃଷ୍ଣାଂବୁରାଶେର୍ନ ହି ଜଗତି ଗତଃ କଶ୍ଚିଦେଵାଵସାନଂ
କୋ ଵାର୍ଥୋଽର୍ଥୈଃ ପ୍ରଭୂତୈଃ ସ୍ଵଵପୁଷି ଗଲିତେ ୟୌଵନେ ସାନୁରାଗେ ।
ଗଚ୍ଛାମଃ ସଦ୍ମ ୟାଵଦ୍ଵିକସିତନୟନେଂଦୀଵରାଲୋକିନୀନାମାକ୍ରମ୍ୟାକ୍ରମ୍ୟ
ରୂପଂ ଝଟିତି ନ ଜରୟା ଲୁପ୍ୟତେ ପ୍ରେୟସୀନାମ୍ ॥ 2.28 ॥
ରାଗସ୍ୟାଗାରଂ ଏକଂ ନରକଶତମହାଦୁଃଖସଂପ୍ରାପ୍ତିହେତୁର୍ମୋହସ୍ୟୋତ୍ପତ୍ତି
ବୀଜଂ ଜଲଧରପଟଲଂ ଜ୍ଞାନତାରାଧିପସ୍ୟ ।
କଂଦର୍ପସ୍ୟୈକମିତ୍ରଂ ପ୍ରକଟିତଵିଵିଧସ୍ପଷ୍ଟଦୋଷପ୍ରବଂଧଂ
ଲୋକେଽସ୍ମିନ୍ନ ହ୍ୟର୍ଥଵ୍ରଜକୁଲଭଵନୟୌଵନାଦନ୍ୟଦସ୍ତି ॥ 2.29 ॥
ଶୃଂଗାରଦ୍ରୁମନୀରଦେ ପ୍ରସୃମରକ୍ରୀଡାରସସ୍ରୋତସି
ପ୍ରଦ୍ୟୁମ୍ନପ୍ରିୟବାଂଧଵେ ଚତୁରଵାଙ୍ମୁକ୍ତାଫଲୋଦନ୍ଵତି ।
ତନ୍ଵୀନେତ୍ରଚକୋରପାଵନଵିଧୌ ସୌଭାଗ୍ୟଲକ୍ଷ୍ମୀନିଧୌ
ଧନ୍ୟଃ କୋଽପି ନ ଵିକ୍ରିୟାଂ କଲୟତି ପ୍ରାପ୍ତେ ନଵେ ୟୌଵନେ ॥ 2.30 ॥
ସଂସାରେଽସ୍ମିନ୍ନସାରେ କୁନୃପତିଭଵନଦ୍ଵାରସେଵାକଲଂକଵ୍ୟାସଂଗ
ଵ୍ୟସ୍ତଧୈର୍ୟଂ କଥଂ ଅମଲଧିୟୋ ମାନସଂ ସଂଵିଦଧ୍ୟୁଃ ।
ୟଦ୍ୟେତାଃ ପ୍ରୋଦ୍ୟଦ୍ଇଂଦୁଦ୍ୟୁତିନିଚୟଭୃତୋ ନ ସ୍ୟୁରଂଭୋଜନେତ୍ରାଃ
ପ୍ରେଂଖତ୍କାଂଚୀକଲାପାଃ ସ୍ତନଭରଵିନମନ୍ମଧ୍ୟଭାଜସ୍ତରୁଣ୍ୟଃ ॥ 2.31 ॥
ସିଦ୍ଧାଧ୍ୟାସିତକଂଦରେ ହରଵୃଷସ୍କଂଧାଵରୁଗ୍ଣଦ୍ରୁମେ
ଗଂଗାଧୌତଶିଲାତଲେ ହିମଵତଃ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଥିତେ ଶ୍ରେୟସି ।
କଃ କୁର୍ଵୀତ ଶିରଃ ପ୍ରଣାମମଲିନଂ ମ୍ଲାନଂ ମନସ୍ଵୀ ଜନୋ
ୟଦ୍ଵିତ୍ରସ୍ତକୁରଂଗଶାଵନୟନା ନ ସ୍ୟୁଃ ସ୍ମରାସ୍ତ୍ରଂ ସ୍ତ୍ରିୟଃ ॥ 2.32 ॥
ସଂସାର ତଵ ପର୍ୟଂତପଦଵୀ ନ ଦଵୀୟସୀ ।
ଅଂତରା ଦୁସ୍ତରା ନ ସ୍ୟୁର୍ୟଦି ତେ ମଦିରେକ୍ଷଣାମ୍ ॥ 2.33 ॥
ଦିଶ ଵନହରିଣୀଭ୍ୟୋ ଵଂଶକାଂଡଚ୍ଛଵୀନାଂ
କଵଲଂ ଉପଲକୋଟିଚ୍ଛିନ୍ନମୂଲଂ କୁଶାନାମ୍ ।
ଶକୟୁଵତିକପୋଲାପାଂଡୁତାଂବୂଲଵଲ୍ଲୀଦଲମ୍
ଅରୁଣନଖାଗ୍ରୈଃ ପାଟିତଂ ଵା ଵଧୂଭ୍ୟଃ ॥ 2.34 ॥
ଅସାରାଃ ସର୍ଵେ ତେ ଵିରତିଵିରସାଃ ପାପଵିଷୟା
ଜୁଗୁପ୍ସ୍ୟଂତାଂ ୟଦ୍ଵା ନନୁ ସକଲଦୋଷାସ୍ପଦଂ ଇତି ।
ତଥାପ୍ୟେତଦ୍ଭୂମୌ ନହି ପରହିତାତ୍ପୁଣ୍ୟଂ ଅଧିକଂ
ନ ଚାସ୍ମିନ୍ସଂସାରେ କୁଵଲୟଦୃଶୋ ରମ୍ୟଂ ଅପରମ୍ ॥ 2.35 ॥
ଏତତ୍କାମଫଲୋ ଲୋକେ ୟଦ୍ଦ୍ଵୟୋରେକଚିତ୍ତତା ।
ଅନ୍ୟଚିତ୍ତକୃତେ କାମେ ଶଵୟୋରିଵ ସଂଗମଃ ॥ 2.351 ॥
ମାତ୍ସର୍ୟଂ ଉତ୍ସାର୍ୟ ଵିଚାର୍ୟ କାର୍ୟମାର୍ୟାଃ
ସମର୍ୟାଦଂ ଇଦଂ ଵଦଂତୁ ।
ସେଵ୍ୟା ନିତଂବାଃ କିଂ ଉ ଭୂଧରାଣାମତ
ସ୍ମରସ୍ମେରଵିଲାସିନୀନାମ୍ ॥ 2.36 ॥
ସଂସାରେ ସ୍ଵପ୍ନସାରେ ପରିଣତିତରଲେ ଦ୍ଵେ ଗତୀ ପଂଡିତାନାଂ
ତତ୍ତ୍ଵଜ୍ଞାନାମୃତାଂଭଃପ୍ଲଵଲଲିତଧିୟାଂ ୟାତୁ କାଲଃ କଥଂଚିତ୍ ।
ନୋ ଚେନ୍ମୁଗ୍ଧାଂଗନାନାଂ ସ୍ତନଜଘନଘନାଭୋଗସଂଭୋଗିନୀନାଂ
ସ୍ଥୂଲୋପସ୍ଥସ୍ଥଲୀଷୁ ସ୍ଥଗିତକରତଲସ୍ପର୍ଶଲୀଲୋଦ୍ୟମାନାମ୍ ॥ 2.37 ॥
ଆଵାସଃ କ୍ରିୟତାଂ ଗଂଗେ ପାପହାରିଣି ଵାରିଣି ।
ସ୍ତନଦ୍ଵୟେ ତରୁଣ୍ୟା ଵା ମନୋହାରିଣି ହାରିଣି ॥ 2.38 ॥
କିଂ ଇହ ବହୁଭିରୁକ୍ତୈର୍ୟୁକ୍ତିଶୂନ୍ୟୈଃ ପ୍ରଲାପୈର୍ଦ୍ଵୟମ୍
ଇହ ପୁରୁଷାଣାଂ ସର୍ଵଦା ସେଵନୀୟମ୍ ।
ଅଭିନଵମଦଲୀଲାଲାଲସଂ ସୁଂଦରୀଣାଂ
ସ୍ତନଭରପରିଖିନ୍ନଂ ୟୌଵନଂ ଵା ଵନଂ ଵା ॥ 2.39 ॥
ସତ୍ୟଂ ଜନା ଵଚ୍ମି ନ ପକ୍ଷପାତାଲ୍
ଲୋକେଷୁ ସପ୍ତସ୍ଵପି ତଥ୍ୟଂ ଏତତ୍ ।
ନାନ୍ୟନ୍ମନୋହାରି ନିତଂବିନୀଭ୍ୟୋ
ଦୁଃଖୈକହେତୁର୍ନ ଚ କଶ୍ଚିଦନ୍ୟଃ ॥ 2.40 ॥
କାଂତେତ୍ୟୁତ୍ପଲଲୋଚନେତି ଵିପୁଲଶ୍ରୋଣୀଭରେତ୍ୟୁନ୍ନମତ୍ପୀନୋତ୍ତୁଂଗ
ପୟୋଧରେତି ସମୁଖାଂଭୋଜେତି ସୁଭ୍ରୂରିତି ।
ଦୃଷ୍ଟ୍ଵା ମାଦ୍ୟତି ମୋଦତେଽଭିରମତେ ପ୍ରସ୍ତୌତି ଵିଦ୍ଵାନପି
ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷାଶୁଚିଭସ୍ତ୍ରିକାଂ ସ୍ତ୍ରିୟଂ ଅହୋ ମୋହସ୍ୟ ଦୁଶ୍ଚେଷ୍ଟିତମ୍ ॥ 2.41 ॥
ସ୍ମୃତା ଭଵତି ତାପାୟ ଦୃଷ୍ଟା ଚୋନ୍ମାଦକାରିଣୀ ।
ସ୍ପୃଷ୍ଟା ଭଵତି ମୋହାୟ ସା ନାମ ଦୟିତା କଥମ୍ ॥ 2.42 ॥
ତାଵଦେଵାମୃତମୟୀ ୟାଵଲ୍ଲୋଚନଗୋଚରା ।
ଚକ୍ଷୁଷ୍ପଥାଦତୀତା ତୁ ଵିଷାଦପ୍ୟତିରିଚ୍ୟତେ ॥ 2.43 ॥
ନାମୃତଂ ନ ଵିଷଂ କିଂଚିଦେତାଂ ମୁକ୍ତ୍ଵା ନିତଂବିନୀମ୍ ।
ସୈଵାମୃତଲତା ରକ୍ତା ଵିରକ୍ତା ଵିଷଵଲ୍ଲରୀ ॥ 2.44 ॥
ଆଵର୍ତଃ ସଂଶୟାନାଂ ଅଵିନୟଭୁଵନଂ ପଟ୍ଟଣଂ ସାହସାନାଂ
ଦୋଷାଣାଂ ସନ୍ନିଧାନଂ କପଟଶତମୟଂ କ୍ଷେତ୍ରଂ ଅପ୍ରତ୍ୟୟାନାମ୍ ।
ସ୍ଵର୍ଗଦ୍ଵାରସ୍ୟ ଵିଘ୍ନୋ ନରକପୁରମୁଖ ସର୍ଵମାୟାକରଂଡଂ
ସ୍ତ୍ରୀୟଂତ୍ରଂ କେନ ସୃଷ୍ଟଂ ଵିଷଂ ଅମୃତମୟଂ ପ୍ରାଣିଲୋକସ୍ୟ ପାଶଃ ॥ 2.45 ॥
ନୋ ସତ୍ୟେନ ମୃଗାଂକ ଏଷ ଵଦନୀଭୂତୋ ନ ଚେଂଦୀଵରଦ୍ଵଂଦ୍ଵଂ
ଲୋଚନତାଂ ଗତ ନ କନକୈରପ୍ୟଂଗୟଷ୍ଟିଃ କୃତା ।
କିଂତ୍ଵେଵଂ କଵିଭିଃ ପ୍ରତାରିତମନାସ୍ତତ୍ତ୍ଵଂ ଵିଜାନନ୍ନପି
ତ୍ଵଙ୍ମାଂସାସ୍ଥିମୟଂ ଵପୁର୍ମୃଗଦୃଶାଂ ମଂଦୋ ଜନଃ ସେଵତେ ॥ 2.46 ॥
ଲୀଲାଵତୀନାଂ ସହଜା ଵିଲାସାସ୍ତ
ଏଵ ମୂଢସ୍ୟ ହୃଦି ସ୍ଫୁରଂତି ।
ରାଗୋ ନଲିନ୍ୟା ହି ନିସର୍ଗସିଦ୍ଧସ୍ତତ୍ର
ଭ୍ରମ୍ତ୍ୟେଵ ଵୃଥା ଷଡ୍ଅଂଘ୍ରିଃ ॥ 2.47 ॥
ସଂମୋହୟଂତି ମଦୟଂତି ଵିଡଂବୟଂତି
ନିର୍ଭର୍ତ୍ସ୍ୟଂତି ରମୟଂତି ଵିଷାଦୟଂତି ।
ଏତାଃ ପ୍ରଵିଶ୍ୟ ସଦୟଂ ହୃଦୟଂ ନରାଣାଂ
କିଂ ନାମ ଵାମନୟନା ନ ସମାଚରଂତି ॥ 2.471 ॥
ୟଦେତତ୍ପୂର୍ଣେଂଦୁଦ୍ୟୁତିହରଂ ଉଦାରାକୃତି ପରଂ
ମୁଖାବ୍ଜଂ ତନ୍ଵଂଗ୍ୟାଃ କିଲ ଵସତି ୟତ୍ରାଧରମଧୁ ।
ଇଦଂ ତତ୍କିଂ ପାକଦ୍ରୁମଫଲଂ ଇଦାନୀଂ ଅତିରସଵ୍ୟତୀତେଽସ୍ମିନ୍
କାଲେ ଵିଷଂ ଇଵ ଭଵିଷ୍ୟ୍ତ୍ୟସୁଖଦମ୍ ॥ 2.48 ॥
ଉନ୍ମୀଲତ୍ତ୍ରିଵଲୀତରଂଗନିଲୟା ପ୍ରୋତ୍ତୁଂଗପୀନସ୍ତନଦ୍ଵଂଦ୍ଵେନୋଦ୍ଗତ
ଚକ୍ରଵାକୟୁଗଲା ଵକ୍ତ୍ରାଂବୁଜୋଦ୍ଭାସିନୀ ।
କାଂତାକାରଧରା ନଦୀୟଂ ଅଭିତଃ କ୍ରୂରାତ୍ର ନାପେକ୍ଷତେ
ସଂସାରାର୍ଣଵମଜ୍ଜନଂ ୟଦି ତଦା ଦୂରେଣ ସଂତ୍ୟଜ୍ୟତାମ୍ ॥ 2.49 ॥
ଜଲ୍ପଂତି ସାର୍ଧଂ ଅନ୍ୟେନ ପଶ୍ୟଂତ୍ୟନ୍ୟଂ ସଵିଭ୍ରମାଃ ।
ହୃଦ୍ଗତଂ ଚିଂତୟଂତ୍ୟନ୍ୟଂ ପ୍ରିୟଃ କୋ ନାମ ୟୋଷିତାମ୍ ॥ 2.50 ॥
ମଧୁ ତିଷ୍ଠତି ଵାଚି ୟୋଷିତାଂ ହୃଦି ହାଲାହଲଂ ଏଵ କେଵଲମ୍ ।
ଅତଏଵ ନିପୀୟତେଽଧରୋ ହୃଦୟଂ ମୁଷ୍ଟିଭିରେଵ ତାଡ୍ୟତେ ॥ 2.51 ॥
ଅପସର ସଖେ ଦୂରାଦସ୍ମାତ୍କଟାକ୍ଷଵିଷାନଲାତ୍
ପ୍ରକୃତିଵିଷମାଦ୍ୟୋଷିତ୍ସର୍ପାଦ୍ଵିଲାସଫଣାଭୃତଃ ।
ଇତରଫଣିନା ଦଷ୍ଟଃ ଶକ୍ୟଶ୍ଚିକିତ୍ସିତୁଂ ଔଷଧୈଶ୍ଚତୁର୍
ଵନିତାଭୋଗିଗ୍ରସ୍ତଂ ହି ମଂତ୍ରିଣଃ ॥ 2.52 ॥
ଵିସ୍ତାରିତଂ ମକରକେତନଧୀଵରେଣ
ସ୍ତ୍ରୀସଂଜ୍ଞିତଂ ବଡିଶଂ ଅତ୍ର ଭଵାଂବୁରାଶୌ ।
ୟେନାଚିରାତ୍ତଦ୍ଅଧରାମିଷଲୋଲମର୍ତ୍ୟ
ମତ୍ସ୍ୟାନ୍ଵିକୃଷ୍ୟ ଵିପଚତ୍ୟନୁରାଗଵହ୍ନୌ ॥ 2.53 ॥
କାମିନୀକାୟକାଂତାରେ କୁଚପର୍ଵତଦୁର୍ଗମେ ।
ମା ସଂଚର ମନଃ ପାଂଥ ତତ୍ରାସ୍ତେ ସ୍ମରତସ୍କରଃ ॥ 2.54 ॥
ଵ୍ୟାଦୀର୍ଘେଣ ଚଲେନ ଵକ୍ତ୍ରଗତିନା ତେଜସ୍ଵିନା ଭୋଗିନା
ନୀଲାବ୍ଜଦ୍ୟୁତିନାହିନା ପରଂ ଅହଂ ଦୃଷ୍ଟୋ ନ ତଚ୍ଚକ୍ଷୁଷା ।
ଦୃଷ୍ଟେ ସଂତି ଚିକିତ୍ସକା ଦିଶି ଦିଶି ପ୍ରାୟେଣ ଦର୍ମାର୍ଥିନୋ
ମୁଗ୍ଧାକ୍ଷ୍କ୍ଷଣଵୀକ୍ଷିତସ୍ୟ ନ ହି ମେ ଵୈଦ୍ୟୋ ନ ଚାପ୍ୟୌଷଧମ୍ ॥ 2.55 ॥
ଇହ ହି ମଧୁରଗୀତଂ ନୃତ୍ୟଂ ଏତଦ୍ରସୋଽୟଂ
ସ୍ଫୁରତି ପରିମଲୋଽସୌ ସ୍ପର୍ଶ ଏଷ ସ୍ତନାନାମ୍ ।
ଇତି ହତପରମାର୍ଥୈରିଂଦ୍ରିୟୈର୍ଭ୍ରାମ୍ୟମାଣଃ
ସ୍ଵହିତକରଣଧୂର୍ତୈଃ ପଂଚଭିର୍ଵଂଚିତୋଽସ୍ମି ॥ 2.56 ॥
ନ ଗମ୍ୟୋ ମଂତ୍ରାଣାଂ ନ ଚ ଭଵତି ଭୈଷଜ୍ୟଵିଷୟୋ
ନ ଚାପି ପ୍ରଧ୍ଵଂସଂ ଵ୍ରଜତି ଵିଵିଧୈଃ ଶାଂତିକଶତୈଃ ।
ଭ୍ରମାଵେଶାଦଂଗେ କଂ ଅପି ଵିଦଧଦ୍ଭଂଗଂ ଅସକୃତ୍
ସ୍ମରାପସ୍ମାରୋଽୟଂ ଭ୍ରମୟତି ଦୃଶଂ ଘୂର୍ଣୟତି ଚ ॥ 2.57 ॥
ଜାତ୍ୟ୍ଅଂଧାୟ ଚ ଦୁର୍ମୁଖାୟ ଚ ଜରାଜୀର୍ଣା ଖିଲାଂଗାୟ ଚ
ଗ୍ରାମୀଣାୟ ଚ ଦୁଷ୍କୁଲାୟ ଚ ଗଲତ୍କୁଷ୍ଠାଭିଭୂତାୟ ଚ ।
ୟଚ୍ଛଂତୀଷୁ ମନୋହରଂ ନିଜଵପୁଲକ୍ଷ୍ମୀଲଵଶ୍ରଦ୍ଧୟା
ପଣ୍ୟସ୍ତ୍ରୀଷୁ ଵିଵେକକଲ୍ପଲତିକାଶସ୍ତ୍ରୀଷୁ ରାଜ୍ୟେତ କଃ ॥ 2.58 ॥
ଵେଶ୍ୟାସୌ ମଦନଜ୍ଵାଲା
ରୂପେଽଂଧନଵିଵର୍ଧିତା ।
କାମିଭିର୍ୟତ୍ର ହୂୟଂତେ
ୟୌଵନାନି ଧନାନି ଚ ॥ 2.59 ॥
କଶ୍ଚୁଂବତି କୁଲପୁରୁଷୋ ଵେଶ୍ୟାଧରପଲ୍ଲଵଂ ମନୋଜ୍ଞଂ ଅପି ।
ଚାରଭଟଚୋରଚେଟକନଟଵିଟନିଷ୍ଠୀଵନଶରାଵମ୍ ॥ 2.60 ॥
ଧନ୍ୟାସ୍ତ ଏଵ ଧଵଲାୟତଲୋଚନାନାଂ
ତାରୁଣ୍ୟଦର୍ପଘନପୀନପୟୋଧରାଣାମ୍ ।
କ୍ଷାମୋଦରୋପରି ଲସତ୍ତ୍ରିଵଲୀଲତାନାଂ
ଦୃଷ୍ଟ୍ଵାକୃତିଂ ଵିକୃତିଂ ଏତି ମନୋ ନ ୟେଷାମ୍ ॥ 2.61 ॥
ବାଲେ ଲୀଲାମୁକୁଲିତଂ ଅମୀ ମଂଥରା ଦୃଷ୍ଟିପାତାଃ
କିଂ କ୍ଷିପ୍ୟଂତେ ଵିରମଵିରମ ଵ୍ୟର୍ଥ ଏଷ ଶ୍ରମସ୍ତେ ।
ସଂପ୍ରତ୍ୟନ୍ୟେ ଵୟଂ ଉପରତଂ ବାଲ୍ୟଂ ଆସ୍ଥା ଵନାଂତେ
କ୍ଷୀଣୋ ମୋହସ୍ତୃଣଂ ଇଵ ଜଗଜ୍ଜାଲଂ ଆଲୋକୟାମଃ ॥ 2.62 ॥
ଇୟଂ ବାଲା ମାଂ ପ୍ରତ୍ୟନଵରତଂ ଇଂଦୀଵରଦଲପ୍ରଭା
ଚୀରଂ ଚକ୍ଷୁଃ କ୍ଷିପତି କିଂ ଅଭିପ୍ରେତଂ ଅନୟା ।
ଗତୋ ମୋହୋଽସ୍ମାକଂ ସ୍ମରଶବରବାଣଵ୍ୟତିକରଜ୍ଵର
ଜ୍ଵାଲା ଶାଂତା ତଦପି ନ ଵରାକୀ ଵିରମତି ॥ 2.63 ॥
କିଂ କଂଦର୍ପ କରଂ କଦର୍ଥୟସି ରେ କୋଦଂଡଟଂକାରିତଂ
ରେ ରେ କୋକିଲ କୌମ୍ଅଲଂ କଲରଵଂ କିଂ ଵା ଵୃଥା ଜଲ୍ପସି ।
ମୁଗ୍ଧେ ସ୍ନିଗ୍ଧଵିଦଗ୍ଧଚାରୁମଧୁରୈର୍ଲୋଲୈଃ କଟାକ୍ଷୈରଲଂ
ଚେତଶ୍ଚୁଂବିତଚଂଦ୍ରଚୂଡଚରଣଧ୍ୟାନାମୃତଂ ଵର୍ତତେ ॥ 2.64 ॥
ଵିରହେଽପି ସଂଗମଃ ଖଲୁ
ପରସ୍ପରଂ ସଂଗତଂ ମନୋ ୟେଷାମ୍ ।
ହୃଦୟଂ ଅପି ଵିଘଟ୍ଟିତଂ ଚେତ୍
ସଂଗୀ ଵିରହଂ ଵିଶେଷୟତି ॥ 2.65 ॥
କିଂ ଗତେନ ୟଦି ସା ନ ଜୀଵତି
ପ୍ରାଣିତି ପ୍ରିୟତମା ତଥାପି କିମ୍ ।
ଇତ୍ୟୁଦୀକ୍ଷ୍ୟ ନଵମେଘମାଲିକାଂ
ନ ପ୍ରୟାତି ପଥିକଃ ସ୍ଵମଂଦିରମ୍ ॥ 2.66 ॥
ଵିରମତ ବୁଧା ୟୋଷିତ୍ସଂଗାତ୍ସୁଖାତ୍କ୍ଷଣଭଂଗୁରାତ୍
କୁରୁତ କରୁଣାମୈତ୍ରୀପ୍ରଜ୍ଞାଵଧୂଜନସଂଗମମ୍ ।
ନ ଖଲୁ ନରକେ ହାରାକ୍ରାଂତଂ ଘନସ୍ତନମଂଡଲଂ
ଶରଣଂ ଅଥଵା ଶ୍ରୋଣୀବିଂବଂ ରଣନ୍ମଣିମେଖଲମ୍ ॥ 2.67 ॥
ୟଦା ୟୋଗାଭ୍ୟାସଵ୍ୟସନକୃଶୟୋରାତ୍ମମନସୋରଵିଚ୍ଛିନ୍ନା
ମୈତ୍ରୀ ସ୍ଫୁରତି କୃତିନସ୍ତସ୍ୟ କିଂ ଉ ତୈଃ ।
ପ୍ରିୟାଣାଂ ଆଲାପୈରଧରମଧୁଭିର୍ଵକ୍ତ୍ରଵିଧୁଭିଃ
ସନିଶ୍ଵାସାମୋଦୈଃ ସକୁଚକଲଶାଶ୍ଲେଷସୁରତୈଃ ॥ 2.68 ॥
ୟଦାସୀଦଜ୍ଞାନଂ ସ୍ମରତିମିରସଂଚାରଜନିତଂ
ତଦା ଦୃଷ୍ଟନାରୀମୟଂ ଇଦଂ ଅଶେଷଂ ଜଗଦିତି ।
ଇଦାନୀଂ ଅସ୍ମାକଂ ପଟୁତରଵିଵେକାଂଜନଜୁଷାଂ
ସମୀଭୂତା ଦୃଷ୍ଟିସ୍ତ୍ରିଭୁଵନଂ ଅପି ବ୍ରହ୍ମ ମନୁତେ ॥ 2.69 ॥
ତାଵଦେଵ କୃତିନାଂ ଅପି ସ୍ଫୁରତ୍ୟେଷ
ନିର୍ମଲଵିଵେକଦୀପକଃ ।
ୟାଵଦେଵ ନ କୁରଂଗଚକ୍ଷୁଷାଂ
ତାଡ୍ୟତେ ଚଟୁଲଲୋଚନାଂଚଲୈଃ ॥ 2.70 ॥
ଵଚସି ଭଵତି ସଂଗତ୍ୟାଗଂ ଉଦ୍ଦିଶ୍ୟ ଵାର୍ତା
ଶ୍ରୁତିମୁଖରମୁଖାନାଂ କେଵଲଂ ପଂଡିତାନାମ୍ ।
ଜଘନଂ ଅରୁଣରତ୍ନଗ୍ରଂଥିକାଂଚୀକଲାପଂ
କୁଵଲୟନୟନାନାଂ କୋ ଵିହାତୁଂ ସମର୍ଥଃ ॥ 2.71 ॥
ସ୍ଵପରପ୍ରତାରକୋଽସୌ
ନିଂଦତି ୟୋଽଲୀକପଂଡିତୋ ୟୁଵତୀଃ ।
ୟସ୍ମାତ୍ତପସୋଽପି ଫଲଂ
ସ୍ଵର୍ଗଃ ସ୍ଵର୍ଗେଽପି ଚାପ୍ସରସଃ ॥ 2.72 ॥
ମତ୍ତେଭକୁଂଭଦଲନେ ଭୁଵି ସଂତି ଧୀରାଃ
କେଚିତ୍ପ୍ରଚଂଡମୃଗରାଜଵଧେଽପି ଦକ୍ଷାଃ ।
କିଂତୁ ବ୍ରଵୀମି ବଲିନାଂ ପୁରତଃ ପ୍ରସହ୍ୟ
କଂଦର୍ପଦର୍ପଦଲନେ ଵିରଲା ମନୁଷ୍ୟାଃ ॥ 2.73 ॥
ସନ୍ମାର୍ଗେ ତାଵଦାସ୍ତେ ପ୍ରଭଵତି ଚ ନରସ୍ତାଵଦେଵେଂଦ୍ରିୟାଣାଂ
ଲଜ୍ଜାଂ ତାଵଦ୍ଵିଧତ୍ତେ ଵିନୟଂ ଅପି ସମାଲଂବତେ ତାଵଦେଵ ।
ଭ୍ରୂଚାପାକୃଷ୍ଟମୁକ୍ତାଃ ଶ୍ରଵଣପଥଗତା ନୀଲପକ୍ଷ୍ମାଣ ଏତେ
ୟାଵଲ୍ଲୀଲାଵତୀନାଂ ହୃଦି ନ ଧୃତିମୁଷୋ ଦୃଷ୍ଟିବାଣାଃ ପତଂତି ॥ 2.74 ॥
ଉନ୍ମତ୍ତପ୍ରେମସଂରଂଭାଦ୍
ଆରଭଂତେ ୟଦ୍ଅଂଗନାଃ ।
ତତ୍ର ପ୍ରତ୍ୟୂହଂ ଆଧାତୁଂ
ବ୍ରହ୍ମାପି ଖଲୁ କାତରଃ ॥ 2.75 ॥
ତାଵନ୍ମହତ୍ତ୍ଵଂ ପାଂଡିତ୍ୟଂ
କୁଲୀନତ୍ଵଂ ଵିଵେକିତା ।
ୟାଵଜ୍ଜ୍ଵଲତି ନାଂଗେଷୁ
ହତଃ ପଂଚେଷୁପାଵକଃ ॥ 2.76 ॥
ଶାସ୍ତ୍ରଜ୍ଞୋଽପି ପ୍ରଗୁଣିତନୟୋଽତ୍ୟାଂତବାଧାପି ବାଢଂ
ସଂସାରେଽସ୍ମିନ୍ଭଵତି ଵିରଲୋ ଭାଜନଂ ସଦ୍ଗତୀନାମ୍ ।
ୟେନୈତସ୍ମିନ୍ନିରୟନଗରଦ୍ଵାରଂ ଉଦ୍ଘାଟୟଂତୀ
ଵାମାକ୍ଷୀଣାଂ ଭଵତି କୁଟିଲା ଭ୍ରୂଲତା କୁଂଚିକେଵ ॥ 2.77 ॥
କୃଶଃ କାଣଃ ଖଂଜଃ ଶ୍ରଵଣରହିତଃ ପୁଚ୍ଛଵିକଲୋ
ଵ୍ରଣୀ ପୂୟକ୍ଲିନ୍ନଃ କୃମିକୁଲଶତୈରାଵୃତତନୁଃ ।
କ୍ଷୁଧା କ୍ଷାମୋ ଜୀର୍ଣଃ ପିଠରକକପାଲାର୍ପିତଗଲଃ
ଶୁନୀଂ ଅନ୍ଵେତି ଶ୍ଵା ହତଂ ଅପି ଚ ହଂତ୍ୟେଵ ମଦନଃ ॥ 2.78 ॥
ସ୍ତ୍ରୀମୁଦ୍ରାଂ କୁସୁମାୟୁଧସ୍ୟ ଜୟିନୀଂ ସର୍ଵାର୍ଥସଂପତ୍କରୀଂ
ୟେ ମୂଢାଃ ପ୍ରଵିହାୟ ୟାଂତି କୁଧିୟୋ ମିଥ୍ୟାଫଲାନ୍ଵେଷିଣଃ ।
ତେ ତେନୈଵ ନିହତ୍ୟ ନିର୍ଦୟତରଂ ନଗ୍ନୀକୃତା ମୁଂଡିତାଃ
କେଚିତ୍ପଂଚଶିଖୀକୃତାଶ୍ଚ ଜଟିଲାଃ କାପାଲିକାଶ୍ଚାପରେ ॥ 2.79 ॥
ଵିଶ୍ଵାମିତ୍ରପରାଶରପ୍ରଭୃତୟୋ ଵାତାଂବୁପର୍ଣାଶନାସ୍ତେଽପି
ସ୍ତ୍ରୀମୁଖପଂକଜଂ ସୁଲଲିତଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ଵୈଵ ମୋହଂ ଗତାଃ ।
ଶାଲ୍ୟନ୍ନଂ ସଘୃତଂ ପୟୋଦଧିୟୁତଂ ୟେ ଭୁଂଜତେ ମାନଵାସ୍ତେଷାମ୍
ଇଂଦ୍ରିୟନିଗ୍ରହୋ ୟଦି ଭଵେଦ୍ଵିଂଧ୍ୟଃ ପ୍ଲଵେତ୍ସାଗରେ ॥ 2.80 ॥
ପରିମଲଭୃତୋ ଵାତାଃ ଶାଖା ନଵାଂକୁରକୋଟୟୋ
ମଧୁରଵିଧୁରୋତ୍କଂଠାଭାଜଃ ପ୍ରିୟା ପିକପକ୍ଷିଣାମ୍ ।
ଵିରଲଵିରସସ୍ଵେଦୋଦ୍ଗାରା ଵଧୂଵଦନେଂଦଵଃ
ପ୍ରସରତି ମଧୌ ଧାତ୍ର୍ୟାଂ ଜାତୋ ନ କସ୍ୟ ଗୁଣୋଦୟଃ ॥ 2.81 ॥
ମଧୁରୟଂ ମଧୁରୈରପି କୋକିଲା
କଲରଵୈର୍ମଲୟସ୍ୟ ଚ ଵାୟୁଭିଃ ।
ଵିରହିଣଃ ପ୍ରହିଣସ୍ତି ଶରୀରିଣୋ
ଵିପଦି ହଂତ ସୁଧାପି ଵିଷାୟତେ ॥ 2.82 ॥
ଆଵାସଃ କିଲକିଂଚିତସ୍ୟ ଦୟିତାପାର୍ଶ୍ଵେ ଵିଲାସାଲସାଃ
କର୍ଣେ କୋକିଲକାମିନୀକଲରଵଃ ସ୍ମେରୋ ଲତାମଂଡପଃ ।
ଗୋଷ୍ଠୀ ସତ୍କଵିଭିଃ ସମଂ କତିପୟୈର୍ମୁଗ୍ଧାଃ ସୁଧାଂଶୋଃ କରାଃ
କେଷାଂଚିତ୍ସୁଖୟଂତି ଚାତ୍ର ହୃଦୟଂ ଚୈତ୍ରେ ଵିଚିତ୍ରାଃ କ୍ଷପାଃ ॥ 2.83 ॥
ପାଂଥ ସ୍ତ୍ରୀଵିରହାନଲାହୁତିକଲାଂ ଆତନ୍ଵତୀ ମଂଜରୀମାକଂଦେଷୁ
ପିକାଂଗନାଭିରଧୁନା ସୋତ୍କଂଠଂ ଆଲୋକ୍ୟତେ ।
ଅପ୍ୟେତେ ନଵପାଟଲାପରିମଲପ୍ରାଗ୍ଭାରପାଟଚ୍ଚରା
ଵାଂତିକ୍ଲାଂତିଵିତାନତାନଵକୃତଃ ଶ୍ରୀଖଂଡଶୈଲାନିଲାଃ ॥ 2.84 ॥
ପ୍ରଥିତଃ ପ୍ରଣୟଵତୀନାଂ
ତାଵତ୍ପଦଂ ଆତନୋତୁ ହୃଦି ମାନଃ ।
ଭଵତି ନ ୟାଵଚ୍ଚଂଦନତରୁ
ସୁରଭିର୍ମଲୟପଵମାନଃ ॥ 2.85 ॥
ସହକାରକୁସୁମକେସରନିକର
ଭରାମୋଦମୂର୍ଚ୍ଛିତଦିଗ୍ଅଂତେ ।
ମଧୁରମଧୁରଵିଧୁରମଧୁପେ
ମଧୌ ଭଵେତ୍କସ୍ୟ ନୋତ୍କଂଠା ॥ 2.86 ॥
ଅଚ୍ଛାଚ୍ଛଚଂଦନରସାର୍ଦ୍ରତରା ମୃଗାକ୍ଷ୍ୟୋ
ଧାରାଗୃହାଣି କୁସୁମାନି ଚ କୌମ୍ଉଦୀ ଚ ।
ମଂଦୋ ମରୁତ୍ସୁମନସଃ ଶୁଚି ହର୍ମ୍ୟପୃଷ୍ଠଂ
ଗ୍ରୀଷ୍ମେ ମଦଂ ଚ ମଦନଂ ଚ ଵିଵର୍ଧୟଂତି ॥ 2.87 ॥
ସ୍ରଜୋ ହୃଦ୍ୟାମୋଦା ଵ୍ୟଜନପଵନଶ୍ଚଂଦ୍ରକିରଣାଃ
ପରାଗଃ କାସାରୋ ମଲୟଜରଜଃ ଶୀଧୁ ଵିଶଦମ୍ ।
ଶୁଚିଃ ସୌଧୋତ୍ସଂଗଃ ପ୍ରତନୁ ଵସନଂ ପଂକଜଦୃଶୋ
ନିଦାଘର୍ତାଵେତଦ୍ଵିଲସତି ଲଭଂତେ ସୁକୃତିନଃ ॥ 2.88 ॥
ସୁଧାଶୁଭ୍ରଂ ଧାମ ସ୍ଫୁରଦ୍ଅମଲରଶ୍ମିଃ ଶଶଧରଃ
ପ୍ରିୟାଵକ୍ତ୍ରାଂଭୋଜଂ ମଲୟଜରଜଶ୍ଚାତିସୁରଭିଃ ।
ସ୍ରଜୋ ହୃଦ୍ୟାମୋଦାସ୍ତଦିଦଂ ଅଖିଲଂ ରାଗିଣି ଜନେ
କରୋତ୍ୟଂତଃ କ୍ଷୋଭଂ ନ ତୁ ଵିଷୟସଂସର୍ଗଵିମୁଖେ ॥ 2.89 ॥
ତରୁଣୀଵେଷୋଦ୍ଦୀପିତକାମା
ଵିକସଜ୍ଜାତୀପୁଷ୍ପସୁଗଂଧିଃ ।
ଉନ୍ନତପୀନପୟୋଧରଭାରା
ପ୍ରାଵୃଟ୍ତନୁତେ କସ୍ୟ ନ ହର୍ଷମ୍ ॥ 2.90 ॥
ଵିୟଦ୍ଉପଚିତମେଘଂ ଭୂମୟଃ କଂଦଲିନ୍ୟୋ
ନଵକୁଟଜକଦଂବାମୋଦିନୋ ଗଂଧଵାହାଃ ।
ଶିଖିକୁଲକଲକେକାରାଵରମ୍ୟା ଵନାଂତାଃ
ସୁଖିନଂ ଅସୁଖିନଂ ଵା ସର୍ଵଂ ଉତ୍କଂଠୟଂତି ॥ 2.91 ॥
ଉପରି ଘନଂ ଘନପଟଲଂ
ତିର୍ୟଗ୍ଗିରୟୋଽପି ନର୍ତିତମୟୂରାଃ ।
କ୍ଷିତିରପି କଂଦଲଧଵଲା
ଦୃଷ୍ଟିଂ ପଥିକଃ କ୍ଵ ପାତୟତି ॥ 2.92 ॥
ଇତୋ ଵିଦ୍ୟୁଦ୍ଵଲ୍ଲୀଵିଲସିତଂ ଇତଃ କେତକିତରୋଃ
ସ୍ଫୁରନ୍ଗଂଧଃ ପ୍ରୋଦ୍ୟଜ୍ଜଲଦନିନଦସ୍ଫୂର୍ଜିତଂ ଇତଃ ।
ଇତଃ କେକିକ୍ରୀଡାକଲକଲରଵଃ ପକ୍ଷ୍ମଲଦୃଶାଂ
କଥଂ ୟାସ୍ୟଂତ୍ୟେତେ ଵିରହଦିଵସାଃ ସଂଭୃତରସାଃ ॥ 2.93 ॥
ଅସୂଚିସଂଚାରେ ତମସି ନଭସି ପ୍ରୌଢଜଲଦଧ୍ଵନି
ପ୍ରାଜ୍ଞଂମନ୍ୟେ ପତତି ପୃଷତାନାଂ ଚ ନିଚୟେ ।
ଇଦଂ ସୌଦାମିନ୍ୟାଃ କନକକମନୀୟଂ ଵିଲସିତଂ
ମୁଦଂ ଚ ମ୍ଲାନିଂ ଚ ପ୍ରଥୟତି ପଥି ସ୍ଵୈରସୁଦୃଶାମ୍ ॥ 2.94 ॥
ଆସାରେଣ ନ ହର୍ମ୍ୟତଃ ପ୍ରିୟତମୈର୍ୟାତୁଂ ବହିଃ ଶକ୍ୟତେ
ଶୀତୋତ୍କଂପନିମିତ୍ତଂ ଆୟତଦୃଶା ଗାଢଂ ସମାଲିଂଗ୍ୟତେ ।
ଜାତାଃ ଶୀକରଶୀତଲାଶ୍ଚ ମରୁତୋରତ୍ୟଂତଖେଦଚ୍ଛିଦୋ
ଧନ୍ୟାନାଂ ବତ ଦୁର୍ଦିନଂ ସୁଦିନତାଂ ୟାତି ପ୍ରିୟାସଂଗମେ ॥ 2.95 ॥
ଅର୍ଧଂ ସୁପ୍ତ୍ଵା ନିଶାୟାଃ ସରଭସସୁରତାୟାସସନ୍ନଶ୍ଲଥାଂଗପ୍ରୋଦ୍ଭୂତାସହ୍ୟ
ତୃଷ୍ଣୋ ମଧୁମଦନିରତୋ ହର୍ମ୍ୟପୃଷ୍ଠେ ଵିଵିକ୍ତେ ।
ସଂଭୋଗକ୍ଲାଂତକାଂତାଶିଥିଲଭୁଜଲତାଵର୍ଜିତଂ କର୍କରୀତୋ
ଜ୍ୟୋତ୍ସ୍ନାଭିନ୍ନାଚ୍ଛଧାରଂ ପିବତି ନ ସଲିଲଂ ଶାରଦଂ ମଂଦପୁଣ୍ୟଃ ॥ 2.96 ॥
ହେମଂତେ ଦଧିଦୁଗ୍ଧସର୍ପିରଶନା ମାଂଜିଷ୍ଠଵାସୋଭୃତଃ
କାଶ୍ମୀରଦ୍ରଵସାଂଦ୍ରଦିଗ୍ଧଵପୁଷଶ୍ଛିନ୍ନା ଵିଚିତ୍ରୈ ରତୈଃ ।
ଵୃତ୍ତୋରୁସ୍ତନକାମିନୋଜନକୃତାଶ୍ଲେଷା ଗୃହାଭ୍ୟଂତରେ
ତାଂବୂଲୀଦଲପୂଗପୂରିତମୁଖା ଧନ୍ୟାଃ ସୁଖଂ ଶେରତେ ॥ 2.97 ॥
ପ୍ରଦୁୟତ୍ପ୍ରୌଢପ୍ରିୟଂଗୁଦ୍ୟୁତିଭୃତି ଵିକସତ୍କୁଂଦମାଦ୍ୟଦ୍ଦ୍ଵିରେଫେ
କାଲେ ପ୍ରାଲେୟଵାତପ୍ରଚଲଵିଲସିତୋଦାରମଂଦାରଧାମ୍ନି ।
ୟେଷାଂ ନୋ କଂଠଲଗ୍ନା କ୍ଷଣଂ ଅପି ତୁହିନକ୍ଷୋଦଦକ୍ଷା ମୃଗାକ୍ଷୀ
ତେସାଂ ଆୟାମୟାମା ୟମସଦନସମା ୟାମିନୀ ୟାତି ୟୂନାମ୍ ॥ 2.98 ॥
ଚୁଂବଂତୋ ଗଂଡଭିତ୍ତୀରଲକଵତି ମୁଖେ ସୀତ୍କୃତାନ୍ୟାଦଧାନା
ଵକ୍ଷଃସୂତ୍କଂଚୁକେଷୁ ସ୍ତନଭରପୁଲକୋଦ୍ଭେଦଂ ଆପାଦୟଂତଃ ।
ଊରୂନାକଂପୟଂତଃ ପୃଥୁଜଘନତଟାତ୍ସ୍ରଂସୟଂତୋଽଂଶୁକାନି
ଵ୍ୟକ୍ତଂ କାଂତାଜନାନାଂ ଵିଟଚରିତଭୃତଃ ଶୈଶିରା ଵାଂତି ଵାତାଃ ॥ 2.99 ॥
କେଶାନାକୁଲୟଂଦୃଶୋ ମୁକୁଲୟନ୍ଵାସୋ ବଲାଦାକ୍ଷିପନ୍ନାତନ୍ଵନ୍
ପୁଲକୋଦ୍ଗମଂ ପ୍ରକଟୟନ୍ନାଵେଗକଂପଂ ଶନୈଃ ।
ବାରଂ ବାରଂ ଉଦାରସୀତ୍କୃତକୃତୋ ଦଂତଚ୍ଛଦାନ୍ପୀଡୟନ୍
ପ୍ରାୟଃ ଶୈଶିର ଏଷ ସଂପ୍ରତି ମରୁତ୍କାଂତାସୁ କାଂତାୟତେ ॥ 2.100 ॥
ୟଦ୍ୟସ୍ୟ ନାସ୍ତି ରୁଚିରଂ ତସ୍ମିଂସ୍ତସ୍ୟ ସ୍ପୃହା ମନୋଜ୍ଞେଽପି ।
ରମଣୀୟେଽପି ସୁଧାଂଶୌ ନ ମନଃକାମଃ ସରୋଜିନ୍ୟାଃ ॥ 2.101 ॥
ଵୈରାଗ୍ୟେ ସଂଚରତ୍ୟେକୋ ନୀତୌ ଭ୍ରମତି ଚାପରଃ ।
ଶୃଂଗାରେ ରମତେ କଶ୍ଚିଦ୍ଭୁଵି ଭେଦାଃ ପରସ୍ପରମ୍ ॥ 2.102 ॥
