| | English | | Devanagari | | Telugu | | Tamil | | Kannada | | Malayalam | | Gujarati | | Odia | | Bengali | | |
| | Marathi | | Assamese | | Punjabi | | Hindi | | Samskritam | | Konkani | | Nepali | | Sinhala | | Grantha | | |
|
വിദുര നീതി - ഉദ്യോഗ പർവമ്, അധ്യായഃ 39 ॥ ഇതി ശ്രീമഹാഭാരതേ ഉദ്യോഗപർവണി പ്രജാഗരപർവണി ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച । അനീശ്വരോഽയം പുരുഷോ ഭവാഭവേ വിദുര ഉവാച । അപ്രാപ്തകാലം വചനം ബൃഹസ്പതിരപി ബ്രുവന് । പ്രിയോ ഭവതി ദാനേന പ്രിയവാദേന ചാപരഃ । ദ്വേഷ്യോ ന സാധുര്ഭവതി ന മേധാവീ ന പംഡിതഃ । ന സ ക്ഷയോ മഹാരാജ യഃ ക്ഷയോ വൃദ്ധിമാവഹേത് । സമൃദ്ധാ ഗുണതഃ കേ ചിദ്ഭവംതി ധനതോഽപരേ । ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച । സർവം ത്വമായതീ യുക്തം ഭാഷസേ പ്രാജ്ഞസമ്മതമ് । വിദുര ഉവാച । സ്വഭാവഗുണസംപന്നോ ന ജാതു വിനയാന്വിതഃ । പരാപവാദ നിരതാഃ പരദുഃഖോദയേഷു ച । സ ദോഷം ദര്ശനം യേഷാം സംവാസേ സുമഹദ്ഭയമ് । യേ പാപാ ഇതി വിഖ്യാതാഃ സംവാസേ പരിഗര്ഹിതാഃ । നിവര്തമാനേ സൌഹാര്ദേ പ്രീതിര്നീചേ പ്രണശ്യതി । യതതേ ചാപവാദായ യത്നമാരഭതേ ക്ഷയേ । താദൃശൈഃ സംഗതം നീചൈര്നൃശംസൈരകൃതാത്മഭിഃ । യോ ജ്ഞാതിമനുഗൃഹ്ണാതി ദരിദ്രം ദീനമാതുരമ് । ജ്ഞാതയോ വര്ധനീയാസ്തൈര്യ ഇച്ഛംത്യാത്മനഃ ശുഭമ് । ശ്രേയസാ യോക്ഷ്യസേ രാജന്കുർവാണോ ജ്ഞാതിസത്ക്രിയാമ് । കിം പുനര്ഗുണവംതസ്തേ ത്വത്പ്രസാദാഭികാംക്ഷിണഃ । ദീയംതാം ഗ്രാമകാഃ കേ ചിത്തേഷാം വൃത്ത്യര്ഥമീശ്വര । വൃദ്ധേന ഹി ത്വയാ കാര്യം പുത്രാണാം താത രക്ഷണമ് । ജ്ഞാതിഭിർവിഗ്രഹസ്താത ന കര്തവ്യോ ഭവാര്ഥിനാ । സംഭോജനം സംകഥനം സംപ്രീതിശ് ച പരസ്പരമ് । ജ്ഞാതയസ്താരയംതീഹ ജ്ഞാതയോ മജ്ജയംതി ച । സുവൃത്തോ ഭവ രാജേംദ്ര പാംഡവാന്പ്രതി മാനദ । ശ്രീമംതം ജ്ഞാതിമാസാദ്യ യോ ജ്ഞാതിരവസീദതി । പശ്ചാദപി നരശ്രേഷ്ഠ തവ താപോ ഭവിഷ്യതി । യേന ഖട്വാം സമാരൂഢഃ പരിതപ്യേത കര്മണാ । ന കശ്ചിന്നാപനയതേ പുമാനന്യത്ര ഭാര്ഗവാത് । ദുര്യോധനേന യദ്യേതത്പാപം തേഷു പുരാ കൃതമ് । താംസ്ത്വം പദേ പ്രതിഷ്ഠാപ്യ ലോകേ വിഗതകല്മഷഃ । സുവ്യാഹൃതാനി ധീരാണാം ഫലതഃ പ്രവിചിംത്യ യഃ । അവൃത്തിം വിനയോ ഹംതി ഹംത്യനര്ഥം പരാക്രമഃ । പരിച്ഛദേന ക്ഷത്രേണ വേശ്മനാ പരിചര്യയാ । യയോശ്ചിത്തേന വാ ചിത്തം നൈഭൃതം നൈഭൃതേന വാ । ദുര്ബുദ്ധിമകൃതപ്രജ്ഞം ഛന്നം കൂപം തൃണൈരിവ । അവലിപ്തേഷു മൂര്ഖേഷു രൌദ്രസാഹസികേഷു ച । കൃതജ്ഞം ധാര്മികം സത്യമക്ഷുദ്രം ദൃഢഭക്തികമ് । ഇംദ്രിയാണാമനുത്സര്ഗോ മൃത്യുനാ ന വിശിഷ്യതേ । മാര്ദവം സർവഭൂതാനാമനസൂയാ ക്ഷമാ ധൃതിഃ । അപനീതം സുനീതേന യോഽര്ഥം പ്രത്യാനിനീഷതേ । ആയത്യാം പ്രതികാരജ്ഞസ്തദാത്വേ ദൃഢനിശ്ചയഃ । കര്മണാ മനസാ വാചാ യദഭീക്ഷ്ണം നിഷേവതേ । മംഗലാലംഭനം യോഗഃ ശ്രുതമുത്ഥാനമാര്ജവമ് । അനിർവേദഃ ശ്രിയോ മൂലം ദുഃഖനാശേ സുഖസ്യ ച । നാതഃ ശ്രീമത്തരം കിം ചിദന്യത്പഥ്യതമം തഥാ । ക്ഷമേദശക്തഃ സർവസ്യ ശക്തിമാംധര്മകാരണാത് । യത്സുഖം സേവമാനോഽപി ധര്മാര്ഥാഭ്യാം ന ഹീയതേ । ദുഃഖാര്തേഷു പ്രമത്തേഷു നാസ്തികേഷ്വലസേഷു ച । ആര്ജവേന നരം യുക്തമാര്ജവാത്സവ്യപത്രപമ് । അത്യാര്യമതിദാതാരമതിശൂരമതിവ്രതമ് । അഗ്നിഹോത്രഫലാ വേദാഃ ശീലവൃത്തഫലം ശ്രുതമ് । അധര്മോപാര്ജിതൈരര്ഥൈര്യഃ കരോത്യൌര്ധ്വ ദേഹികമ് । കാനാര വനദുര്ഗേഷു കൃച്ഛ്രാസ്വാപത്സു സംഭ്രമേ । ഉത്ഥാനം സംയമോ ദാക്ഷ്യമപ്രമാദോ ധൃതിഃ സ്മൃതിഃ । തപോബലം താപസാനാം ബ്രഹ്മ ബ്രഹ്മവിദാം ബലമ് । അഷ്ടൌ താന്യവ്രതഘ്നാനി ആപോ മൂലം ഫലം പയഃ । ന തത്പരസ്യ സംദധ്യാത്പ്രതികൂലം യദാത്മനഃ । അക്രോധേന ജയേത്ക്രോധമസാധും സാധുനാ ജയേത് । സ്ത്രീ ധൂര്തകേഽലസേ ഭീരൌ ചംഡേ പുരുഷമാനിനി । അഭിവാദനശീലസ്യ നിത്യം വൃദ്ധോപസേവിനഃ । അതിക്ലേശേന യേഽര്ഥാഃ സ്യുര്ധര്മസ്യാതിക്രമേണ ച । അവിദ്യഃ പുരുഷഃ ശോച്യഃ ശോച്യം മിഥുനമപ്രജമ് । അധ്വാ ജരാ ദേഹവതാം പർവതാനാം ജലം ജരാ । അനാമ്നായ മലാ വേദാ ബ്രാഹ്മണസ്യാവ്രതം മലമ് । സുവര്ണസ്യ മലം രൂപ്യം രൂപ്യസ്യാപി മലം ത്രപു । ന സ്വപ്നേന ജയേന്നിദ്രാം ന കാമേന സ്ത്രിയം ജയേത് । യസ്യ ദാനജിതം മിത്രമമിത്രാ യുധി നിര്ജിതാഃ । സഹസ്രിണോഽപി ജീവംതി ജീവംതി ശതിനസ്തഥാ । യത്പൃഥിവ്യാം വ്രീഹി യവം ഹിരണ്യം പശവഃ സ്ത്രിയഃ । രാജന്ഭൂയോ ബ്രവീമി ത്വാം പുത്രേഷു സമമാചര । ॥ ഇതി ശ്രീമഹാഭാരതേ ഉദ്യോഗപർവണി പ്രജാഗരപർവണി
|
