॥ ඉති ශ්රීමහාභාරතේ උද්යෝගපර්වණි ප්රජාගරපර්වණි
විදුරවාක්යේ ඒකෝනචත්වාරිංශෝऽධ්යායඃ ॥

ධෘතරාෂ්ට්ර උවාච ।

අනීශ්වරෝऽයං පුරුෂෝ භවාභවේ
සූත්රප්රෝතා දාරුමයීව යෝෂා ।
ධාත්රා හි දිෂ්ටස්ය වශේ කිලායං
තස්මාද්වද ත්වං ශ්රවණේ ඝෘතෝऽහම් ॥ 1॥

විදුර උවාච ।

අප්රාප්තකාලං වචනං බෘහස්පතිරපි බ්රුවන් ।
ලභතේ බුද්ධ්යවජ්ඤානමවමානං ච භාරත ॥ 2॥

ප්රියෝ භවති දානේන ප්රියවාදේන චාපරඃ ।
මංත්රං මූලබලේනාන්යෝ යඃ ප්රියඃ ප්රිය ඒව සඃ ॥ 3॥

ද්වේෂ්යෝ න සාධුර්භවති න මේධාවී න පංඩිතඃ ।
ප්රියේ ශුභානි කර්මාණි ද්වේෂ්යේ පාපානි භාරත ॥ 4॥

න ස ක්ෂයෝ මහාරාජ යඃ ක්ෂයෝ වෘද්ධිමාවහේත් ।
ක්ෂයඃ ස ත්විහ මංතව්යෝ යං ලබ්ධ්වා බහු නාශයේත් ॥ 5॥

සමෘද්ධා ගුණතඃ කේ චිද්භවංති ධනතෝऽපරේ ।
ධනවෘද්ධාන්ගුණෛර්හීනාංධෘතරාෂ්ට්ර විවර්ජයේත් ॥ 6॥

ධෘතරාෂ්ට්ර උවාච ।

සර්වං ත්වමායතී යුක්තං භාෂසේ ප්රාජ්ඤසම්මතම් ।
න චෝත්සහේ සුතං ත්යක්තුං යතෝ ධර්මස්තතෝ ජයඃ ॥ 7॥

විදුර උවාච ।

ස්වභාවගුණසංපන්නෝ න ජාතු විනයාන්විතඃ ।
සුසූක්ෂ්මමපි භූතානාමුපමර්දං ප්රයෝක්ෂ්යතේ ॥ 8॥

පරාපවාද නිරතාඃ පරදුඃඛෝදයේෂු ච ।
පරස්පරවිරෝධේ ච යතංතේ සතතෝථිතාඃ ॥ 9॥

ස දෝෂං දර්ශනං යේෂාං සංවාසේ සුමහද්භයම් ।
අර්ථාදානේ මහාංදෝෂඃ ප්රදානේ ච මහද්භයම් ॥ 10॥

යේ පාපා ඉති විඛ්යාතාඃ සංවාසේ පරිගර්හිතාඃ ।
යුක්තාශ්චාන්යෛර්මහාදෝෂෛර්යේ නරාස්තාන්විවර්ජයේත් ॥ 11॥

නිවර්තමානේ සෞහාර්දේ ප්රීතිර්නීචේ ප්රණශ්යති ।
යා චෛව ඵලනිර්වෘත්තිඃ සෞහෘදේ චෛව යත්සුඛම් ॥ 12॥

යතතේ චාපවාදාය යත්නමාරභතේ ක්ෂයේ ।
අල්පේऽප්යපකෘතේ මෝහාන්න ශාංතිමුපගච්ඡති ॥ 13॥

තාදෘශෛඃ සංගතං නීචෛර්නෘශංසෛරකෘතාත්මභිඃ ।
නිශාම්ය නිපුණං බුද්ධ්යා විද්වාංදූරාද්විවර්ජයේත් ॥ 14॥

යෝ ජ්ඤාතිමනුගෘහ්ණාති දරිද්රං දීනමාතුරම් ।
සපුත්රපශුභිර්වෘද්ධිං යශශ්චාව්යයමශ්නුතේ ॥ 15॥

ජ්ඤාතයෝ වර්ධනීයාස්තෛර්ය ඉච්ඡංත්යාත්මනඃ ශුභම් ।
කුලවෘද්ධිං ච රාජේංද්ර තස්මාත්සාධු සමාචර ॥ 16॥

ශ්රේයසා යෝක්ෂ්යසේ රාජන්කුර්වාණෝ ජ්ඤාතිසත්ක්රියාම් ।
විගුණා හ්යපි සංරක්ෂ්යා ජ්ඤාතයෝ භරතර්ෂභ ॥ 17॥

කිං පුනර්ගුණවංතස්තේ ත්වත්ප්රසාදාභිකාංක්ෂිණඃ ।
ප්රසාදං කුරු දීනානාං පාංඩවානාං විශාං පතේ ॥ 18॥

දීයංතාං ග්රාමකාඃ කේ චිත්තේෂාං වෘත්ත්යර්ථමීශ්වර ।
ඒවං ලෝකේ යශඃප්රාප්තෝ භවිෂ්යත්සි නරාධිප ॥ 19॥

වෘද්ධේන හි ත්වයා කාර්යං පුත්රාණාං තාත රක්ෂණම් ।
මයා චාපි හිතං වාච්යං විද්ධි මාං ත්වද්ධිතෛෂිණම් ॥ 20॥

ජ්ඤාතිභිර්විග්රහස්තාත න කර්තව්යෝ භවාර්ථිනා ।
සුඛානි සහ භෝජ්යානි ජ්ඤාතිභිර්භරතර්ෂභ ॥ 21॥

සංභෝජනං සංකථනං සංප්රීතිශ් ච පරස්පරම් ।
ජ්ඤාතිභිඃ සහ කාර්යාණි න විරෝධඃ කථං චන ॥ 22॥

ජ්ඤාතයස්තාරයංතීහ ජ්ඤාතයෝ මජ්ජයංති ච ।
සුවෘත්තාස්තාරයංතීහ දුර්වෘත්තා මජ්ජයංති ච ॥ 23॥

සුවෘත්තෝ භව රාජේංද්ර පාංඩවාන්ප්රති මානද ।
අධර්ෂණීයඃ ශත්රූණාං තෛර්වෘතස්ත්වං භවිෂ්යසි ॥ 24॥

ශ්රීමංතං ජ්ඤාතිමාසාද්ය යෝ ජ්ඤාතිරවසීදති ।
දිග්ධහස්තං මෘග ඉව ස ඒනස්තස්ය විංදති ॥ 25॥

පශ්චාදපි නරශ්රේෂ්ඨ තව තාපෝ භවිෂ්යති ।
තාන්වා හතාන්සුතාන්වාපි ශ්රුත්වා තදනුචිංතය ॥ 26॥

යේන ඛට්වාං සමාරූඪඃ පරිතප්යේත කර්මණා ।
ආදාවේව න තත්කුර්යාදධ්රුවේ ජීවිතේ සති ॥ 27॥

න කශ්චින්නාපනයතේ පුමානන්යත්ර භාර්ගවාත් ।
ශේෂසංප්රතිපත්තිස්තු බුද්ධිමත්ස්වේව තිෂ්ඨති ॥ 28॥

දුර්යෝධනේන යද්යේතත්පාපං තේෂු පුරා කෘතම් ।
ත්වයා තත්කුලවෘද්ධේන ප්රත්යානේයං නරේශ්වර ॥ 29॥

තාංස්ත්වං පදේ ප්රතිෂ්ඨාප්ය ලෝකේ විගතකල්මෂඃ ।
භවිෂ්යසි නරශ්රේෂ්ඨ පූජනීයෝ මනීෂිණාම් ॥ 30॥

සුව්යාහෘතානි ධීරාණාං ඵලතඃ ප්රවිචිංත්ය යඃ ।
අධ්යවස්යති කාර්යේෂු චිරං යශසි තිෂ්ඨති ॥ 31॥

අවෘත්තිං විනයෝ හංති හංත්යනර්ථං පරාක්රමඃ ।
හංති නිත්යං ක්ෂමා ක්රෝධමාචාරෝ හංත්යලක්ෂණම් ॥ 32॥

පරිච්ඡදේන ක්ෂත්රේණ වේශ්මනා පරිචර්යයා ।
පරීක්ෂේත කුලං රාජන්භෝජනාච්ඡාදනේන ච ॥ 33॥

යයෝශ්චිත්තේන වා චිත්තං නෛභෘතං නෛභෘතේන වා ।
සමේති ප්රජ්ඤයා ප්රජ්ඤා තයෝර්මෛත්රී න ජීර්යතේ ॥ 34॥

දුර්බුද්ධිමකෘතප්රජ්ඤං ඡන්නං කූපං තෘණෛරිව ।
විවර්ජයීත මේධාවී තස්මින්මෛත්රී ප්රණශ්යති ॥ 35॥

අවලිප්තේෂු මූර්ඛේෂු රෞද්රසාහසිකේෂු ච ।
තථෛවාපේත ධර්මේෂු න මෛත්රීමාචරේද්බුධඃ ॥ 36॥

කෘතජ්ඤං ධාර්මිකං සත්යමක්ෂුද්රං දෘඪභක්තිකම් ।
ජිතේංද්රියං ස්ථිතං ස්ථිත්යාං මිත්රමත්යාගි චේෂ්යතේ ॥ 37॥

ඉංද්රියාණාමනුත්සර්ගෝ මෘත්යුනා න විශිෂ්යතේ ।
අත්යර්ථං පුනරුත්සර්ගඃ සාදයේද්දෛවතාන්යපි ॥ 38॥

මාර්දවං සර්වභූතානාමනසූයා ක්ෂමා ධෘතිඃ ।
ආයුෂ්යාණි බුධාඃ ප්රාහුර්මිත්රාණාං චාවිමානනා ॥ 39॥

අපනීතං සුනීතේන යෝऽර්ථං ප්රත්යානිනීෂතේ ।
මතිමාස්ථාය සුදෘඪාං තදකාපුරුෂ ව්රතම් ॥ 40॥

ආයත්යාං ප්රතිකාරජ්ඤස්තදාත්වේ දෘඪනිශ්චයඃ ।
අතීතේ කාර්යශේෂජ්ඤෝ නරෝऽර්ථෛර්න ප්රහීයතේ ॥ 41॥

කර්මණා මනසා වාචා යදභීක්ෂ්ණං නිෂේවතේ ।
තදේවාපහරත්යේනං තස්මාත්කල්යාණමාචරේත් ॥ 42॥

මංගලාලංභනං යෝගඃ ශ්රුතමුත්ථානමාර්ජවම් ।
භූතිමේතානි කුර්වංති සතාං චාභීක්ෂ්ණ දර්ශනම් ॥ 43॥

අනිර්වේදඃ ශ්රියෝ මූලං දුඃඛනාශේ සුඛස්ය ච ।
මහාන්භවත්යනිර්විණ්ණඃ සුඛං චාත්යංතමශ්නුතේ ॥ 44॥

නාතඃ ශ්රීමත්තරං කිං චිදන්යත්පථ්යතමං තථා ।
ප්රභ විෂ්ණෝර්යථා තාත ක්ෂමා සර්වත්ර සර්වදා ॥ 45॥

ක්ෂමේදශක්තඃ සර්වස්ය ශක්තිමාංධර්මකාරණාත් ।
අර්ථානර්ථෞ සමෞ යස්ය තස්ය නිත්යං ක්ෂමා හිතා ॥ 46॥

යත්සුඛං සේවමානෝऽපි ධර්මාර්ථාභ්යාං න හීයතේ ।
කාමං තදුපසේවේත න මූඪ ව්රතමාචරේත් ॥ 47॥

දුඃඛාර්තේෂු ප්රමත්තේෂු නාස්තිකේෂ්වලසේෂු ච ।
න ශ්රීර්වසත්යදාංතේෂු යේ චෝත්සාහ විවර්ජිතාඃ ॥ 48॥

ආර්ජවේන නරං යුක්තමාර්ජවාත්සව්යපත්රපම් ।
අශක්තිමංතං මන්යංතෝ ධර්ෂයංති කුබුද්ධයඃ ॥ 49॥

අත්යාර්යමතිදාතාරමතිශූරමතිව්රතම් ।
ප්රජ්ඤාභිමානිනං චෛව ශ්රීර්භයාන්නෝපසර්පති ॥ 50॥

අග්නිහෝත්රඵලා වේදාඃ ශීලවෘත්තඵලං ශ්රුතම් ।
රතිපුත්ර ඵලා දාරා දත්තභුක්ත ඵලං ධනම් ॥ 51॥

අධර්මෝපාර්ජිතෛරර්ථෛර්යඃ කරෝත්යෞර්ධ්ව දේහිකම් ।
න ස තස්ය ඵලං ප්රේත්ය භුංක්තේऽර්ථස්ය දුරාගමාත් ॥ 52॥

කානාර වනදුර්ගේෂු කෘච්ඡ්රාස්වාපත්සු සංභ්රමේ ।
උද්යතේෂු ච ශස්ත්රේෂු නාස්ති ශේෂවතාං භයම් ॥ 53॥

උත්ථානං සංයමෝ දාක්ෂ්යමප්රමාදෝ ධෘතිඃ ස්මෘතිඃ ।
සමීක්ෂ්ය ච සමාරංභෝ විද්ධි මූලං භවස්ය තත් ॥ 54॥

තපෝබලං තාපසානාං බ්රහ්ම බ්රහ්මවිදාං බලම් ।
හිංසා බලමසාධූනාං ක්ෂමාගුණවතාං බලම් ॥ 55॥

අෂ්ටෞ තාන්යව්රතඝ්නානි ආපෝ මූලං ඵලං පයඃ ।
හවිර්බ්රාහ්මණ කාම්යා ච ගුරෝර්වචනමෞෂධම් ॥ 56॥

න තත්පරස්ය සංදධ්යාත්ප්රතිකූලං යදාත්මනඃ ।
සංග්රහේණෛෂ ධර්මඃ ස්යාත්කාමාදන්යඃ ප්රවර්තතේ ॥ 57॥

අක්රෝධේන ජයේත්ක්රෝධමසාධුං සාධුනා ජයේත් ।
ජයේත්කදර්යං දානේන ජයේත්සත්යේන චානෘතම් ॥ 58॥

ස්ත්රී ධූර්තකේऽලසේ භීරෞ චංඩේ පුරුෂමානිනි ।
චෞරේ කෘතඝ්නේ විශ්වාසෝ න කාර්යෝ න ච නාස්තිකේ ॥ 59॥

අභිවාදනශීලස්ය නිත්යං වෘද්ධෝපසේවිනඃ ।
චත්වාරි සංප්රවර්ධංතේ කීර්තිරායුර්යශෝබලම් ॥ 60॥

අතික්ලේශේන යේऽර්ථාඃ ස්යුර්ධර්මස්යාතික්රමේණ ච ।
අරේර්වා ප්රණිපාතේන මා ස්ම තේෂු මනඃ කෘථාඃ ॥ 61॥

අවිද්යඃ පුරුෂඃ ශෝච්යඃ ශෝච්යං මිථුනමප්රජම් ।
නිරාහාරාඃ ප්රජාඃ ශෝච්යාඃ ශෝච්යං රාෂ්ට්රමරාජකම් ॥ 62॥

අධ්වා ජරා දේහවතාං පර්වතානාං ජලං ජරා ।
අසංභෝගෝ ජරා ස්ත්රීණාං වාක්ෂල්යං මනසෝ ජරා ॥ 63॥

අනාම්නාය මලා වේදා බ්රාහ්මණස්යාව්රතං මලම් ।
කෞතූහලමලා සාධ්වී විප්රවාස මලාඃ ස්ත්රියඃ ॥ 64॥

සුවර්ණස්ය මලං රූප්යං රූප්යස්යාපි මලං ත්රපු ।
ජ්ඤේයං ත්රපු මලං සීසං සීසස්යාපි මලං මලම් ॥ 65॥

න ස්වප්නේන ජයේන්නිද්රාං න කාමේන ස්ත්රියං ජයේත් ।
නේංධනේන ජයේදග්නිං න පානේන සුරාං ජයේත් ॥ 66॥

යස්ය දානජිතං මිත්රමමිත්රා යුධි නිර්ජිතාඃ ।
අන්නපානජිතා දාරාඃ සඵලං තස්ය ජීවිතම් ॥ 67॥

සහස්රිණෝऽපි ජීවංති ජීවංති ශතිනස්තථා ।
ධෘතරාෂ්ට්රං විමුංචේච්ඡාං න කථං චින්න ජීව්යතේ ॥ 68॥

යත්පෘථිව්යාං ව්රීහි යවං හිරණ්යං පශවඃ ස්ත්රියඃ ।
නාලමේකස්ය තත්සර්වමිති පශ්යන්න මුහ්යති ॥ 69॥

රාජන්භූයෝ බ්රවීමි ත්වාං පුත්රේෂු සමමාචර ।
සමතා යදි තේ රාජන්ස්වේෂු පාංඩුසුතේෂු ච ॥ 70॥

॥ ඉති ශ්රීමහාභාරතේ උද්යෝගපර්වණි ප්රජාගරපර්වණි
විදුරවාක්යේ ඒකෝනචත්වාරිංශෝऽධ්යායඃ ॥ 39॥