ਧ੍ਯਾਨਂ
ਵਾਸੁਦੇਵੇਂਦ੍ਰਯੋਗੀਂਦ੍ਰਂ ਨਤ੍ਵਾ ਜ੍ਞਾਨਪ੍ਰਦਂ ਗੁਰੁਮ੍ ।
ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ੂਣਾਂ ਹਿਤਾਰ੍ਥਾਯ ਤਤ੍ਤ੍ਵਬੋਧੋਭਿਧੀਯਤੇ ॥
ਸਾਧਨਚਤੁਸ਼੍ਟਯਸਂਪਨ੍ਨਾਧਿਕਾਰਿਣਾਂ ਮੋਕ੍ਸ਼ਸਾਧਨਭੂਤਂ
ਤਤ੍ਤ੍ਵਵਿਵੇਕਪ੍ਰਕਾਰਂ ਵਕ੍ਸ਼੍ਯਾਮਃ ।
ਸਾਧਨਚਤੁਸ਼੍ਟਯਮ੍
ਸਾਧਨਚਤੁਸ਼੍ਟਯਂ ਕਿਮ੍ ?
ਨਿਤ੍ਯਾਨਿਤ੍ਯਵਸ੍ਤੁਵਿਵੇਕਃ ।
ਇਹਾਮੁਤ੍ਰਾਰ੍ਥਫਲਭੋਗਵਿਰਾਗਃ ।
ਸ਼ਮਾਦਿਸ਼ਟ੍ਕਸਂਪਤ੍ਤਿਃ ।
ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ੁਤ੍ਵਂ ਚੇਤਿ ।
ਨਿਤ੍ਯਾਨਿਤ੍ਯਵਸ੍ਤੁਵਿਵੇਕਃ
ਨਿਤ੍ਯਾਨਿਤ੍ਯਵਸ੍ਤੁਵਿਵੇਕਃ ਕਃ ?
ਨਿਤ੍ਯਵਸ੍ਤ੍ਵੇਕਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਤਦ੍ਵ੍ਯਤਿਰਿਕ੍ਤਂ ਸਰ੍ਵਮਨਿਤ੍ਯਮ੍ ।
ਅਯਮੇਵ ਨਿਤ੍ਯਾਨਿਤ੍ਯਵਸ੍ਤੁਵਿਵੇਕਃ ।
ਵਿਰਾਗਃ
ਵਿਰਾਗਃ ਕਃ ?
ਇਹਸ੍ਵਰ੍ਗਭੋਗੇਸ਼ੁ ਇਚ੍ਛਾਰਾਹਿਤ੍ਯਮ੍ ।
ਸ਼ਮਾਦਿਸਾਧਨਸਂਪਤ੍ਤਿਃ
ਸ਼ਮਾਦਿਸਾਧਨਸਂਪਤ੍ਤਿਃ ਕਾ ?
ਸ਼ਮੋ ਦਮ ਉਪਰਮਸ੍ਤਿਤਿਕ੍ਸ਼ਾ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾ ਸਮਾਧਾਨਂ ਚ ਇਤਿ ।ਸ਼ਮਃ ਕਃ ?
ਮਨੋਨਿਗ੍ਰਹਃ ।
ਦਮਃ ਕਃ ?
ਚਕ੍ਸ਼ੁਰਾਦਿਬਾਹ੍ਯੇਂਦ੍ਰਿਯਨਿਗ੍ਰਹਃ ।
ਉਪਰਮਃ ਕਃ ?
ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਾਨੁਸ਼੍ਠਾਨਮੇਵ ।
ਤਿਤਿਕ੍ਸ਼ਾ ਕਾ ?
ਸ਼ੀਤੋਸ਼੍ਣਸੁਖਦੁਃਖਾਦਿਸਹਿਸ਼੍ਣੁਤ੍ਵਮ੍ ।
ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾ ਕੀਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ੀ ?
ਗੁਰੁਵੇਦਾਂਤਵਾਕ੍ਯਾਦਿਸ਼ੁ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਃ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾ ।
ਸਮਾਧਾਨਂ ਕਿਮ੍ ?
ਚਿਤ੍ਤੈਕਾਗ੍ਰਤਾ ।
ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ੁਤ੍ਵਂ
ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ੁਤ੍ਵਂ ਕਿਮ੍ ?
ਮੋਕ੍ਸ਼ੋ ਮੇ ਭੂਯਾਦ੍ ਇਤਿ ਇਚ੍ਛਾ ।
ਏਤਤ੍ ਸਾਧਨਚਤੁਸ਼੍ਟਯਮ੍ ।
ਤਤਸ੍ਤਤ੍ਤ੍ਵਵਿਵੇਕਸ੍ਯਾਧਿਕਾਰਿਣੋ ਭਵਂਤਿ ।
ਤਤ੍ਤ੍ਵਵਿਵੇਕਃ
ਤਤ੍ਤ੍ਵਵਿਵੇਕਃ ਕਃ ?
ਆਤ੍ਮਾ ਸਤ੍ਯਂ ਤਦਨ੍ਯਤ੍ ਸਰ੍ਵਂ ਮਿਥ੍ਯੇਤਿ ।ਆਤ੍ਮਾ ਕਃ ?
ਸ੍ਥੂਲਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮਕਾਰਣਸ਼ਰੀਰਾਦ੍ਵ੍ਯਤਿਰਿਕ੍ਤਃ ਪਂਚਕੋਸ਼ਾਤੀਤਃ ਸਨ੍
ਅਵਸ੍ਥਾਤ੍ਰਯਸਾਕ੍ਸ਼ੀ ਸਚ੍ਚਿਦਾਨਂਦਸ੍ਵਰੂਪਃ ਸਨ੍
ਯਸ੍ਤਿਸ਼੍ਠਤਿ ਸ ਆਤ੍ਮਾ ।
ਸ਼ਰੀਰਤ੍ਰਯਂ (ਸ੍ਥੂਲਸ਼ਰੀਰਮ੍)
ਸ੍ਥੂਲਸ਼ਰੀਰਂ ਕਿਮ੍ ?
ਪਂਚੀਕ੍ਰੁਰੁਇਤਪਂਚਮਹਾਭੂਤੈਃ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਂ ਸਤ੍ਕਰ੍ਮਜਨ੍ਯਂ
ਸੁਖਦੁਃਖਾਦਿਭੋਗਾਯਤਨਂ ਸ਼ਰੀਰਮ੍
ਅਸ੍ਤਿ ਜਾਯਤੇ ਵਰ੍ਧਤੇ ਵਿਪਰਿਣਮਤੇ ਅਪਕ੍ਸ਼ੀਯਤੇ ਵਿਨਸ਼੍ਯਤੀਤਿ
ਸ਼ਡ੍ਵਿਕਾਰਵਦੇਤਤ੍ਸ੍ਥੂਲਸ਼ਰੀਰਮ੍ ।
ਸ਼ਰੀਰਤ੍ਰਯਂ (ਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮਸ਼ਰੀਰਮ੍)
ਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮਸ਼ਰੀਰਂ ਕਿਮ੍ ?
ਅਪਂਚੀਕ੍ਰੁਰੁਇਤਪਂਚਮਹਾਭੂਤੈਃ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਂ ਸਤ੍ਕਰ੍ਮਜਨ੍ਯਂ
ਸੁਖਦੁਃਖਾਦਿਭੋਗਸਾਧਨਂ
ਪਂਚਜ੍ਞਾਨੇਂਦ੍ਰਿਯਾਣਿ ਪਂਚਕਰ੍ਮੇਂਦ੍ਰਿਯਾਣਿ ਪਂਚਪ੍ਰਾਣਾਦਯਃ
ਮਨਸ਼੍ਚੈਕਂ ਬੁਦ੍ਧਿਸ਼੍ਚੈਕਾ
ਏਵਂ ਸਪ੍ਤਦਸ਼ਾਕਲਾਭਿਃ ਸਹ ਯਤ੍ਤਿਸ਼੍ਠਤਿ ਤਤ੍ਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮਸ਼ਰੀਰਮ੍ ।
ਜ੍ਞਾਨੇਂਦ੍ਰਿਯਾਣਿ
ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਂ ਤ੍ਵਕ੍ ਚਕ੍ਸ਼ੁਃ ਰਸਨਾ ਘ੍ਰਾਣਂ ਇਤਿ ਪਂਚ ਜ੍ਞਾਨੇਂਦ੍ਰਿਯਾਣਿ ।
ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਸ੍ਯ ਦਿਗ੍ਦੇਵਤਾ ।
ਤ੍ਵਚੋ ਵਾਯੁਃ ।
ਚਕ੍ਸ਼ੁਸ਼ਃ ਸੂਰ੍ਯਃ ।
ਰਸਨਾਯਾ ਵਰੁਣਃ ।
ਘ੍ਰਾਣਸ੍ਯ ਅਸ਼੍ਵਿਨੌ ।
ਇਤਿ ਜ੍ਞਾਨੇਂਦ੍ਰਿਯਦੇਵਤਾਃ ।
ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਸ੍ਯ ਵਿਸ਼ਯਃ ਸ਼ਬ੍ਦਗ੍ਰਹਣਮ੍ ।
ਤ੍ਵਚੋ ਵਿਸ਼ਯਃ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਗ੍ਰਹਣਮ੍ ।
ਚਕ੍ਸ਼ੁਸ਼ੋ ਵਿਸ਼ਯਃ ਰੂਪਗ੍ਰਹਣਮ੍ ।
ਰਸਨਾਯਾ ਵਿਸ਼ਯਃ ਰਸਗ੍ਰਹਣਮ੍ ।
ਘ੍ਰਾਣਸ੍ਯ ਵਿਸ਼ਯਃ ਗਂਧਗ੍ਰਹਣਂ ਇਤਿ ।
ਪਂਚਕਰ੍ਮੇਂਦ੍ਰਿਯਾਣਿ
ਵਾਕ੍ਪਾਣਿਪਾਦਪਾਯੂਪਸ੍ਥਾਨੀਤਿ ਪਂਚਕਰ੍ਮੇਂਦ੍ਰਿਯਾਣਿ ।
ਵਾਚੋ ਦੇਵਤਾ ਵਹ੍ਨਿਃ ।
ਹਸ੍ਤਯੋਰਿਂਦ੍ਰਃ ।
ਪਾਦਯੋਰ੍ਵਿਸ਼੍ਣੁਃ ।
ਪਾਯੋਰ੍ਮ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਯੁਃ ।
ਉਪਸ੍ਥਸ੍ਯ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਃ ।
ਇਤਿ ਕਰ੍ਮੇਂਦ੍ਰਿਯਦੇਵਤਾਃ ।
ਵਾਚੋ ਵਿਸ਼ਯਃ ਭਾਸ਼ਣਮ੍ ।
ਪਾਣ੍ਯੋਰ੍ਵਿਸ਼ਯਃ ਵਸ੍ਤੁਗ੍ਰਹਣਮ੍ ।
ਪਾਦਯੋਰ੍ਵਿਸ਼ਯਃ ਗਮਨਮ੍ ।
ਪਾਯੋਰ੍ਵਿਸ਼ਯਃ ਮਲਤ੍ਯਾਗਃ ।
ਉਪਸ੍ਥਸ੍ਯ ਵਿਸ਼ਯਃ ਆਨਂਦ ਇਤਿ ।
ਕਾਰਣਸ਼ਰੀਰਮ੍
ਕਾਰਣਸ਼ਰੀਰਂ ਕਿਮ੍ ?
ਅਨਿਰ੍ਵਾਚ੍ਯਾਨਾਦ੍ਯਵਿਦ੍ਯਾਰੂਪਂ ਸ਼ਰੀਰਦ੍ਵਯਸ੍ਯ ਕਾਰਣਮਾਤ੍ਰਂ
ਸਤ੍ਸ੍ਵਰੂਪਾਜ੍ਞਾਨਂ ਨਿਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪਕਰੂਪਂ ਯਦਸ੍ਤਿ ਤਤ੍ਕਾਰਣਸ਼ਰੀਰਮ੍ ।
ਅਵਸ੍ਥਾਤ੍ਰਯਮ੍
ਅਵਸ੍ਥਾਤ੍ਰਯਂ ਕਿਮ੍ ?
ਜਾਗ੍ਰਤ੍ਸ੍ਵਪ੍ਨਸੁਸ਼ੁਪ੍ਤ੍ਯਵਸ੍ਥਾਃ ।
ਜਾਗ੍ਰਦਵਸ੍ਥਾ
ਜਾਗ੍ਰਦਵਸ੍ਥਾ ਕਾ ?
ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਾਦਿਜ੍ਞਾਨੇਂਦ੍ਰਿਯੈਃ ਸ਼ਬ੍ਦਾਦਿਵਿਸ਼ਯੈਸ਼੍ਚ ਜ੍ਞਾਯਤੇ ਇਤਿ ਯਤ੍
ਸਾ ਜਾਗ੍ਰਦਾਵਸ੍ਥਾ ।
ਸ੍ਥੂਲ ਸ਼ਰੀਰਾਭਿਮਾਨੀ ਆਤ੍ਮਾ ਵਿਸ਼੍ਵ ਇਤ੍ਯੁਚ੍ਯਤੇ ।
ਸ੍ਵਪ੍ਨਾਵਸ੍ਥਾ
ਸ੍ਵਪ੍ਨਾਵਸ੍ਥਾ ਕੇਤਿ ਚੇਤ੍ ?
ਜਾਗ੍ਰਦਵਸ੍ਥਾਯਾਂ ਯਦ੍ਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਂ ਯਦ੍ ਸ਼੍ਰੁਤਮ੍
ਤਜ੍ਜਨਿਤਵਾਸਨਯਾ ਨਿਦ੍ਰਾਸਮਯੇ ਯਃ ਪ੍ਰਪਂਚਃ ਪ੍ਰਤੀਯਤੇ ਸਾ
ਸ੍ਵਪ੍ਨਾਵਸ੍ਥਾ ।
ਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮਸ਼ਰੀਰਾਭਿਮਾਨੀ ਆਤ੍ਮਾ ਤੈਜਸ ਇਤ੍ਯੁਚ੍ਯਤੇ ।
ਸੁਸ਼ੁਪ੍ਤ੍ਯਵਸ੍ਥਾ
ਅਤਃ ਸੁਸ਼ੁਪ੍ਤ੍ਯਵਸ੍ਥਾ ਕਾ ?
ਅਹਂ ਕਿਮਪਿ ਨ ਜਾਨਾਮਿ ਸੁਖੇਨ ਮਯਾ ਨਿਦ੍ਰਾਨੁਭੂਯਤ ਇਤਿ
ਸੁਸ਼ੁਪ੍ਤ੍ਯਵਸ੍ਥਾ ।
ਕਾਰਣਸ਼ਰੀਰਾਭਿਮਾਨੀ ਆਤ੍ਮਾ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞ ਇਤ੍ਯੁਚ੍ਯਤੇ ।
ਪਂਚ ਕੋਸ਼ਾਃ
ਪਂਚ ਕੋਸ਼ਾਃ ਕੇ ?
ਅਨ੍ਨਮਯਃ ਪ੍ਰਾਣਮਯਃ ਮਨੋਮਯਃ ਵਿਜ੍ਞਾਨਮਯਃ ਆਨਂਦਮਯਸ਼੍ਚੇਤਿ ।
ਅਨ੍ਨਮਯਕੋਸ਼ਃ
ਅਨ੍ਨਮਯਃ ਕਃ ?
ਅਨ੍ਨਰਸੇਨੈਵ ਭੂਤ੍ਵਾ ਅਨ੍ਨਰਸੇਨੈਵ ਵ੍ਰੁਰੁਇਦ੍ਧਿਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਅਨ੍ਨਰੂਪਪ੍ਰੁਰੁਇਥਿਵ੍ਯਾਂ
ਯਦ੍ਵਿਲੀਯਤੇ ਤਦਨ੍ਨਮਯਃ ਕੋਸ਼ਃ ਸ੍ਥੂਲਸ਼ਰੀਰਮ੍ ।
ਪ੍ਰਾਣਮਯਕੋਸ਼ਃ
ਪ੍ਰਾਣਮਯਃ ਕਃ ?
ਪ੍ਰਾਣਾਦ੍ਯਾਃ ਪਂਚਵਾਯਵਃ ਵਾਗਾਦੀਂਦ੍ਰਿਯਪਂਚਕਂ ਪ੍ਰਾਣਮਯਃ ਕੋਸ਼ਃ ।
ਮਨੋਮਯਕੋਸ਼ਃ
ਮਨੋਮਯਃ ਕੋਸ਼ਃ ਕਃ ?
ਮਨਸ਼੍ਚ ਜ੍ਞਾਨੇਂਦ੍ਰਿਯਪਂਚਕਂ ਮਿਲਿਤ੍ਵਾ ਯੋ ਭਵਤਿ ਸ ਮਨੋਮਯਃ ਕੋਸ਼ਃ ।
ਵਿਜ੍ਞਾਨਮਯਕੋਸ਼ਃ
ਵਿਜ੍ਞਾਨਮਯਃ ਕਃ ?
ਬੁਦ੍ਧਿਜ੍ਞਾਨੇਂਦ੍ਰਿਯਪਂਚਕਂ ਮਿਲਿਤ੍ਵਾ ਯੋ ਭਵਤਿ ਸ ਵਿਜ੍ਞਾਨਮਯਃ ਕੋਸ਼ਃ
ਆਨਂਦਮਯਕੋਸ਼ਃ
ਆਨਂਦਮਯਃ ਕਃ ?
ਏਵਮੇਵ ਕਾਰਣਸ਼ਰੀਰਭੂਤਾਵਿਦ੍ਯਾਸ੍ਥਮਲਿਨਸਤ੍ਤ੍ਵਂ
ਪ੍ਰਿਯਾਦਿਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤਿਸਹਿਤਂ ਸਤ੍ ਆਨਂਦਮਯਃ ਕੋਸ਼ਃ ।
ਏਤਤ੍ਕੋਸ਼ਪਂਚਕਮ੍ ।
ਪਂਚਕੋਸ਼ਾਤੀਤ
ਮਦੀਯਂ ਸ਼ਰੀਰਂ ਮਦੀਯਾਃ ਪ੍ਰਾਣਾਃ ਮਦੀਯਂ ਮਨਸ਼੍ਚ
ਮਦੀਯਾ ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਮਦੀਯਂ ਅਜ੍ਞਾਨਮਿਤਿ ਸ੍ਵੇਨੈਵ ਜ੍ਞਾਯਤੇ
ਤਦ੍ਯਥਾ ਮਦੀਯਤ੍ਵੇਨ ਜ੍ਞਾਤਂ ਕਟਕਕੁਂਡਲ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹਾਦਿਕਂ
ਸ੍ਵਸ੍ਮਾਦ੍ਭਿਨ੍ਨਂ ਤਥਾ ਪਂਚਕੋਸ਼ਾਦਿਕਂ ਸ੍ਵਸ੍ਮਾਦ੍ਭਿਨ੍ਨਮ੍
ਮਦੀਯਤ੍ਵੇਨ ਜ੍ਞਾਤਮਾਤ੍ਮਾ ਨ ਭਵਤਿ ॥
ਆਤ੍ਮਨ੍
ਆਤ੍ਮਾ ਤਰ੍ਹਿ ਕਃ ?
ਸਚ੍ਚਿਦਾਨਂਦਸ੍ਵਰੂਪਃ ।
ਸਤ੍ਕਿਮ੍ ?
ਕਾਲਤ੍ਰਯੇਪਿ ਤਿਸ਼੍ਠਤੀਤਿ ਸਤ੍ ।
ਚਿਤ੍ਕਿਮ੍ ?
ਜ੍ਞਾਨਸ੍ਵਰੂਪਃ ।
ਆਨਂਦਃ ਕਃ ?
ਸੁਖਸ੍ਵਰੂਪਃ ।
ਏਵਂ ਸਚ੍ਚਿਦਾਨਂਦਸ੍ਵਰੂਪਂ ਸ੍ਵਾਤ੍ਮਾਨਂ ਵਿਜਾਨੀਯਾਤ੍ ।
ਜਗਤ੍
ਅਥ ਚਤੁਰ੍ਵਿਂਸ਼ਤਿਤਤ੍ਤ੍ਵੋਤ੍ਪਤ੍ਤਿਪ੍ਰਕਾਰਂ ਵਕ੍ਸ਼੍ਯਾਮਃ ।
ਮਾਯਾ
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਸ਼੍ਰਯਾ ਸਤ੍ਤ੍ਵਰਜਸ੍ਤਮੋਗੁਣਾਤ੍ਮਿਕਾ ਮਾਯਾ ਅਸ੍ਤਿ ।
ਪਂਚਭੂਤਾਃ
ਤਤਃ ਆਕਾਸ਼ਃ ਸਂਭੂਤਃ ।
ਆਕਾਸ਼ਾਦ੍ ਵਾਯੁਃ ।
ਵਾਯੋਸ੍ਤੇਜਃ ।
ਤੇਜਸ ਆਪਃ ।
ਅਭ੍ਧਯਃ ਪ੍ਰੁਰੁਇਥਿਵੀ ।
ਸਤ੍ਤ੍ਵਗੁਣਃ
ਏਤੇਸ਼ਾਂ ਪਂਚਤਤ੍ਤ੍ਵਾਨਾਂ ਮਧ੍ਯੇ
ਆਕਾਸ਼ਸ੍ਯ ਸਾਤ੍ਵਿਕਾਂਸ਼ਾਤ੍ ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰੇਂਦ੍ਰਿਯਂ ਸਂਭੂਤਮ੍ ।
ਵਾਯੋਃ ਸਾਤ੍ਵਿਕਾਂਸ਼ਾਤ੍ ਤ੍ਵਗਿਂਦ੍ਰਿਯਂ ਸਂਭੂਤਮ੍ ।
ਅਗ੍ਨੇਃ ਸਾਤ੍ਵਿਕਾਂਸ਼ਾਤ੍ ਚਕ੍ਸ਼ੁਰਿਂਦ੍ਰਿਯਂ ਸਂਭੂਤਮ੍ ।
ਜਲਸ੍ਯ ਸਾਤ੍ਵਿਕਾਂਸ਼ਾਤ੍ ਰਸਨੇਂਦ੍ਰਿਯਂ ਸਂਭੂਤਮ੍ ।
ਪ੍ਰੁਰੁਇਥਿਵ੍ਯਾਃ ਸਾਤ੍ਵਿਕਾਂਸ਼ਾਤ੍ ਘ੍ਰਾਣੇਂਦ੍ਰਿਯਂ ਸਂਭੂਤਮ੍ ।
ਅਂਤਃਕਰਣ
ਏਤੇਸ਼ਾਂ ਪਂਚਤਤ੍ਤ੍ਵਾਨਾਂ ਸਮਸ਼੍ਟਿਸਾਤ੍ਵਿਕਾਂਸ਼ਾਤ੍
ਮਨੋਬੁਦ੍ਧ੍ਯਹਂਕਾਰ ਚਿਤ੍ਤਾਂਤਃਕਰਣਾਨਿ ਸਂਭੂਤਾਨਿ ।
ਸਂਕਲ੍ਪਵਿਕਲ੍ਪਾਤ੍ਮਕਂ ਮਨਃ ।
ਨਿਸ਼੍ਚਯਾਤ੍ਮਿਕਾ ਬੁਦ੍ਧਿਃ ।
ਅਹਂਕਰ੍ਤਾ ਅਹਂਕਾਰਃ ।
ਚਿਂਤਨਕਰ੍ਤ੍ਰੁਰੁਇ ਚਿਤ੍ਤਮ੍ ।
ਮਨਸੋ ਦੇਵਤਾ ਚਂਦ੍ਰਮਾਃ ।
ਬੁਦ੍ਧੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ।
ਅਹਂਕਾਰਸ੍ਯ ਰੁਦ੍ਰਃ ।
ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਯ ਵਾਸੁਦੇਵਃ ।
ਰਜੋਗੁਣਃ
ਏਤੇਸ਼ਾਂ ਪਂਚਤਤ੍ਤ੍ਵਾਨਾਂ ਮਧ੍ਯੇ
ਆਕਾਸ਼ਸ੍ਯ ਰਾਜਸਾਂਸ਼ਾਤ੍ ਵਾਗਿਂਦ੍ਰਿਯਂ ਸਂਭੂਤਮ੍ ।
ਵਾਯੋਃ ਰਾਜਸਾਂਸ਼ਾਤ੍ ਪਾਣੀਂਦ੍ਰਿਯਂ ਸਂਭੂਤਮ੍ ।
ਵਨ੍ਹੇਃ ਰਾਜਸਾਂਸ਼ਾਤ੍ ਪਾਦੇਂਦ੍ਰਿਯਂ ਸਂਭੂਤਮ੍ ।
ਜਲਸ੍ਯ ਰਾਜਸਾਂਸ਼ਾਤ੍ ਉਪਸ੍ਥੇਂਦ੍ਰਿਯਂ ਸਂਭੂਤਮ੍ ।
ਪ੍ਰੁਰੁਇਥਿਵ੍ਯਾ ਰਾਜਸਾਂਸ਼ਾਤ੍ ਗੁਦੇਂਦ੍ਰਿਯਂ ਸਂਭੂਤਮ੍ ।
ਏਤੇਸ਼ਾਂ ਸਮਸ਼੍ਟਿਰਾਜਸਾਂਸ਼ਾਤ੍ ਪਂਚਪ੍ਰਾਣਾਃ ਸਂਭੂਤਾਃ ।
ਤਮੋਗੁਣਃ
ਏਤੇਸ਼ਾਂ ਪਂਚਤਤ੍ਤ੍ਵਾਨਾਂ ਤਾਮਸਾਂਸ਼ਾਤ੍
ਪਂਚੀਕ੍ਰੁਰੁਇਤਪਂਚਤਤ੍ਤ੍ਵਾਨਿ ਭਵਂਤਿ ।
ਪਂਚੀਕਰਣਂ ਕਥਂ ਇਤਿ ਚੇਤ੍ ।
ਏਤੇਸ਼ਾਂ ਪਂਚਮਹਾਭੂਤਾਨਾਂ ਤਾਮਸਾਂਸ਼ਸ੍ਵਰੂਪਮ੍
ਏਕਮੇਕਂ ਭੂਤਂ ਦ੍ਵਿਧਾ ਵਿਭਜ੍ਯ ਏਕਮੇਕਮਰ੍ਧਂ ਪ੍ਰੁਰੁਇਥਕ੍
ਤੂਸ਼੍ਣੀਂ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਾਪ੍ਯ ਅਪਰਮਪਰਮਰ੍ਧਂ ਚਤੁਰ੍ਧਾਂ ਵਿਭਜ੍ਯ
ਸ੍ਵਾਰ੍ਧਮਨ੍ਯੇਸ਼ੁ ਅਰ੍ਧੇਸ਼ੁ ਸ੍ਵਭਾਗਚਤੁਸ਼੍ਟਯਸਂਯੋਜਨਂ ਕਾਰ੍ਯਮ੍ ।
ਤਦਾ ਪਂਚੀਕਰਣਂ ਭਵਤਿ ।
ਏਤੇਭ੍ਯਃ ਪਂਚੀਕ੍ਰੁਰੁਇਤਪਂਚਮਹਾਭੂਤੇਭ੍ਯਃ ਸ੍ਥੂਲਸ਼ਰੀਰਂ ਭਵਤਿ ।
ਏਵਂ ਪਿਂਡਬ੍ਰਹ੍ਮਾਂਡਯੋਰੈਕ੍ਯਂ ਸਂਭੂਤਮ੍ ।
ਜੀਵਃ, ਈਸ਼੍ਵਰਃ ਚ
ਸ੍ਥੂਲਸ਼ਰੀਰਾਭਿਮਾਨਿ ਜੀਵਨਾਮਕਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪ੍ਰਤਿਬਿਂਬਂ ਭਵਤਿ ।
ਸ ਏਵ ਜੀਵਃ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਯਾ ਸ੍ਵਸ੍ਮਾਤ੍ ਈਸ਼੍ਵਰਂ ਭਿਨ੍ਨਤ੍ਵੇਨ ਜਾਨਾਤਿ ।
ਅਵਿਦ੍ਯੋਪਾਧਿਃ ਸਨ੍ ਆਤ੍ਮਾ ਜੀਵ ਇਤ੍ਯੁਚ੍ਯਤੇ ।
ਮਾਯੋਪਾਧਿਃ ਸਨ੍ ਈਸ਼੍ਵਰ ਇਤ੍ਯੁਚ੍ਯਤੇ ।
ਏਵਂ ਉਪਾਧਿਭੇਦਾਤ੍ ਜੀਵੇਸ਼੍ਵਰਭੇਦਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਿਃ ਯਾਵਤ੍ਪਰ੍ਯਂਤਂ ਤਿਸ਼੍ਠਤਿ
ਤਾਵਤ੍ਪਰ੍ਯਂਤਂ ਜਨ੍ਮਮਰਣਾਦਿਰੂਪਸਂਸਾਰੋ ਨ ਨਿਵਰ੍ਤਤੇ ।
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਕਾਰਣਾਨ੍ਨ ਜੀਵੇਸ਼੍ਵਰਯੋਰ੍ਭੇਦਬੁਦ੍ਧਿਃ ਸ੍ਵੀਕਾਰ੍ਯਾ ।
ਤਤ੍ ਤ੍ਵਂ ਅਸਿ
ਨਨੁ ਸਾਹਂਕਾਰਸ੍ਯ ਕਿਂਚਿਜ੍ਜ੍ਞਸ੍ਯ ਜੀਵਸ੍ਯ ਨਿਰਹਂਕਾਰਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞਸ੍ਯ
ਈਸ਼੍ਵਰਸ੍ਯ ਤਤ੍ਤ੍ਵਮਸੀਤਿ ਮਹਾਵਾਕ੍ਯਾਤ੍ ਕਥਮਭੇਦਬੁਦ੍ਧਿਃ ਸ੍ਯਾਦੁਭਯੋਃ
ਵਿਰੁਦ੍ਧਧਰ੍ਮਾਕ੍ਰਾਂਤਤ੍ਵਾਤ੍ ।
ਇਤਿ ਚੇਨ੍ਨ । ਸ੍ਥੂਲਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮਸ਼ਰੀਰਾਭਿਮਾਨੀ ਤ੍ਵਂਪਦਵਾਚ੍ਯਾਰ੍ਥਃ ।
ਉਪਾਧਿਵਿਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤਂ ਸਮਾਧਿਦਸ਼ਾਸਂਪਨ੍ਨਂ ਸ਼ੁਦ੍ਧਂ ਚੈਤਨ੍ਯਂ
ਤ੍ਵਂਪਦਲਕ੍ਸ਼੍ਯਾਰ੍ਥਃ ।
ਏਵਂ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞਤ੍ਵਾਦਿਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟ ਈਸ਼੍ਵਰਃ ਤਤ੍ਪਦਵਾਚ੍ਯਾਰ੍ਥਃ ।
ਉਪਾਧਿਸ਼ੂਨ੍ਯਂ ਸ਼ੁਦ੍ਧਚੈਤਨ੍ਯਂ ਤਤ੍ਪਦਲਕ੍ਸ਼੍ਯਾਰ੍ਥਃ ।
ਏਵਂ ਚ ਜੀਵੇਸ਼੍ਵਰਯੋ ਚੈਤਨ੍ਯਰੂਪੇਣਾਭੇਦੇ ਬਾਧਕਾਭਾਵਃ ।
ਜੀਵਨ੍ਮੁਕ੍ਤਃ
ਏਵਂ ਚ ਵੇਦਾਂਤਵਾਕ੍ਯੈਃ ਸਦ੍ਗੁਰੂਪਦੇਸ਼ੇਨ ਚ ਸਰ੍ਵੇਸ਼੍ਵਪਿ
ਭੂਤੇਸ਼ੁ ਯੇਸ਼ਾਂ
ਬ੍ਰਹ੍ਮਬੁਦ੍ਧਿਰੁਤ੍ਪਨ੍ਨਾ ਤੇ ਜੀਵਨ੍ਮੁਕ੍ਤਾਃ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ।ਨਨੁ ਜੀਵਨ੍ਮੁਕ੍ਤਃ ਕਃ ?
ਯਥਾ ਦੇਹੋਹਂ ਪੁਰੁਸ਼ੋਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋਹਂ ਸ਼ੂਦ੍ਰੋਹਮਸ੍ਮੀਤਿ
ਦ੍ਰੁਰੁਇਢਨਿਸ਼੍ਚਯਸ੍ਤਥਾ ਨਾਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਨ ਸ਼ੂਦ੍ਰਃ ਨ ਪੁਰੁਸ਼ਃ
ਕਿਂਤੁ ਅਸਂਗਃ ਸਚ੍ਚਿਦਾਨਂਦ ਸ੍ਵਰੂਪਃ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਰੂਪਃ ਸਰ੍ਵਾਂਤਰ੍ਯਾਮੀ
ਚਿਦਾਕਾਸ਼ਰੂਪੋਸ੍ਮੀਤਿ ਦ੍ਰੁਰੁਇਢਨਿਸ਼੍ਚਯ
ਰੂਪੋਪਰੋਕ੍ਸ਼ਜ੍ਞਾਨਵਾਨ੍ ਜੀਵਨ੍ਮੁਕ੍ਤਃ ॥ਬ੍ਰਹ੍ਮੈਵਾਹਮਸ੍ਮੀਤ੍ਯਪਰੋਕ੍ਸ਼ਜ੍ਞਾਨੇਨ ਨਿਖਿਲਕਰ੍ਮਬਂਧਵਿਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤਃ
ਸ੍ਯਾਤ੍ ।
ਕਰ੍ਮਾਣਿ
ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਕਤਿਵਿਧਾਨਿ ਸਂਤੀਤਿ ਚੇਤ੍
ਆਗਾਮਿਸਂਚਿਤਪ੍ਰਾਰਬ੍ਧਭੇਦੇਨ ਤ੍ਰਿਵਿਧਾਨਿ ਸਂਤਿ ।
ਆਗਾਮਿ ਕਰ੍ਮ
ਜ੍ਞਾਨੋਤ੍ਪਤ੍ਤ੍ਯਨਂਤਰਂ ਜ੍ਞਾਨਿਦੇਹਕ੍ਰੁਰੁਇਤਂ ਪੁਣ੍ਯਪਾਪਰੂਪਂ ਕਰ੍ਮ
ਯਦਸ੍ਤਿ ਤਦਾਗਾਮੀਤ੍ਯਭਿਧੀਯਤੇ ।
ਸਂਚਿਤ ਕਰ੍ਮ
ਸਂਚਿਤਂ ਕਰ੍ਮ ਕਿਮ੍ ?
ਅਨਂਤਕੋਟਿਜਨ੍ਮਨਾਂ ਬੀਜਭੂਤਂ ਸਤ੍ ਯਤ੍ਕਰ੍ਮਜਾਤਂ ਪੂਰ੍ਵਾਰ੍ਜਿਤਂ
ਤਿਸ਼੍ਠਤਿ ਤਤ੍ ਸਂਚਿਤਂ ਜ੍ਞੇਯਮ੍ ।
ਪ੍ਰਾਰਬ੍ਧ ਕਰ੍ਮ
ਪ੍ਰਾਰਬ੍ਧਂ ਕਰ੍ਮ ਕਿਮਿਤਿ ਚੇਤ੍ ।
ਇਦਂ ਸ਼ਰੀਰਮੁਤ੍ਪਾਦ੍ਯ ਇਹ ਲੋਕੇ ਏਵਂ ਸੁਖਦੁਃਖਾਦਿਪ੍ਰਦਂ ਯਤ੍ਕਰ੍ਮ
ਤਤ੍ਪ੍ਰਾਰਬ੍ਧਂ
ਭੋਗੇਨ ਨਸ਼੍ਟਂ ਭਵਤਿ ਪ੍ਰਾਰਬ੍ਧਕਰ੍ਮਣਾਂ ਭੋਗਾਦੇਵ ਕ੍ਸ਼ਯ ਇਤਿ ।
ਕਰ੍ਮ ਮੁਕ੍ਤਃ
ਸਂਚਿਤਂ ਕਰ੍ਮ ਬ੍ਰਹ੍ਮੈਵਾਹਮਿਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯਾਤ੍ਮਕਜ੍ਞਾਨੇਨ ਨਸ਼੍ਯਤਿ ।ਆਗਾਮਿ ਕਰ੍ਮ ਅਪਿ ਜ੍ਞਾਨੇਨ ਨਸ਼੍ਯਤਿ ਕਿਂਚ ਆਗਾਮਿ ਕਰ੍ਮਣਾਂ
ਨਲਿਨੀਦਲਗਤਜਲਵਤ੍ ਜ੍ਞਾਨਿਨਾਂ ਸਂਬਂਧੋ ਨਾਸ੍ਤਿ ।
ਜ੍ਞਾਨਿਃ
ਕਿਂਚ ਯੇ ਜ੍ਞਾਨਿਨਂ ਸ੍ਤੁਵਂਤਿ ਭਜਂਤਿ ਅਰ੍ਚਯਂਤਿ ਤਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ
ਜ੍ਞਾਨਿਕ੍ਰੁਰੁਇਤਂ ਆਗਾਮਿ ਪੁਣ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ।
ਯੇ ਜ੍ਞਾਨਿਨਂ ਨਿਂਦਂਤਿ ਦ੍ਵਿਸ਼ਂਤਿ ਦੁਃਖਪ੍ਰਦਾਨਂ ਕੁਰ੍ਵਂਤਿ ਤਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ
ਜ੍ਞਾਨਿਕ੍ਰੁਰੁਇਤਂ ਸਰ੍ਵਮਾਗਾਮਿ ਕ੍ਰਿਯਮਾਣਂ ਯਦਵਾਚ੍ਯਂ ਕਰ੍ਮ
ਪਾਪਾਤ੍ਮਕਂ ਤਦ੍ਗਚ੍ਛਤਿ ।
ਸੁਹ੍ਰੁਰੁਇਦਃ ਪੁਣ੍ਯਕ੍ਰੁਰੁਇਤਂ ਦੁਰ੍ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਃ ਪਾਪਕ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਯਂ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ੍ਣਂਤਿ ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂਦਮ੍
ਤਥਾ ਚਾਤ੍ਮਵਿਤ੍ਸਂਸਾਰਂ ਤੀਰ੍ਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂਦਮਿਹੈਵ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ।
ਤਰਤਿ ਸ਼ੋਕਮਾਤ੍ਮਵਿਤ੍ ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤੇਃ ।
ਤਨੁਂ ਤ੍ਯਜਤੁ ਵਾ ਕਾਸ਼੍ਯਾਂ ਸ਼੍ਵਪਚਸ੍ਯ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹੇਥ ਵਾ ।
ਜ੍ਞਾਨਸਂਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿਸਮਯੇ ਮੁਕ੍ਤਾਸੌ ਵਿਗਤਾਸ਼ਯਃ । ਇਤਿ ਸ੍ਮ੍ਰੁਰੁਇਤੇਸ਼੍ਚ ।ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਸ਼ਂਕਰਭਗਵਤ੍ਪਾਦਾਚਾਰ੍ਯਪ੍ਰਣੀਤਃ ਤਤ੍ਤ੍ਵਬੋਧਪ੍ਰਕਰਣਂ ਸਮਾਪ੍ਤਮ੍ ।
