ಧ್ಯಾನಂ
ವಾಸುದೇವೇಂದ್ರಯೋಗೀಂದ್ರಂ ನತ್ವಾ ಜ್ಞಾನಪ್ರದಂ ಗುರುಮ್ ।
ಮುಮುಕ್ಷೂಣಾಂ ಹಿತಾರ್ಥಾಯ ತತ್ತ್ವಬೋಧೋಭಿಧೀಯತೇ ॥
ಸಾಧನಚತುಷ್ಟಯಸಂಪನ್ನಾಧಿಕಾರಿಣಾಂ ಮೋಕ್ಷಸಾಧನಭೂತಂ
ತತ್ತ್ವವಿವೇಕಪ್ರಕಾರಂ ವಕ್ಷ್ಯಾಮಃ ।
ಸಾಧನಚತುಷ್ಟಯಂ
ಸಾಧನಚತುಷ್ಟಯಂ ಕಿಂ ?
ನಿತ್ಯಾನಿತ್ಯವಸ್ತುವಿವೇಕಃ ।
ಇಹಾಮುತ್ರಾರ್ಥಫಲಭೋಗವಿರಾಗಃ ।
ಶಮಾದಿಷಟ್ಕಸಂಪತ್ತಿಃ ।
ಮುಮುಕ್ಷುತ್ವಂ ಚೇತಿ ।
ನಿತ್ಯಾನಿತ್ಯವಸ್ತುವಿವೇಕಃ
ನಿತ್ಯಾನಿತ್ಯವಸ್ತುವಿವೇಕಃ ಕಃ ?
ನಿತ್ಯವಸ್ತ್ವೇಕಂ ಬ್ರಹ್ಮ ತದ್ವ್ಯತಿರಿಕ್ತಂ ಸರ್ವಮನಿತ್ಯಮ್ ।
ಅಯಮೇವ ನಿತ್ಯಾನಿತ್ಯವಸ್ತುವಿವೇಕಃ ।
ವಿರಾಗಃ
ವಿರಾಗಃ ಕಃ ?
ಇಹಸ್ವರ್ಗಭೋಗೇಷು ಇಚ್ಛಾರಾಹಿತ್ಯಮ್ ।
ಶಮಾದಿಸಾಧನಸಂಪತ್ತಿಃ
ಶಮಾದಿಸಾಧನಸಂಪತ್ತಿಃ ಕಾ ?
ಶಮೋ ದಮ ಉಪರಮಸ್ತಿತಿಕ್ಷಾ ಶ್ರದ್ಧಾ ಸಮಾಧಾನಂ ಚ ಇತಿ ।ಶಮಃ ಕಃ ?
ಮನೋನಿಗ್ರಹಃ ।
ದಮಃ ಕಃ ?
ಚಕ್ಷುರಾದಿಬಾಹ್ಯೇಂದ್ರಿಯನಿಗ್ರಹಃ ।
ಉಪರಮಃ ಕಃ ?
ಸ್ವಧರ್ಮಾನುಷ್ಠಾನಮೇವ ।
ತಿತಿಕ್ಷಾ ಕಾ ?
ಶೀತೋಷ್ಣಸುಖದುಃಖಾದಿಸಹಿಷ್ಣುತ್ವಮ್ ।
ಶ್ರದ್ಧಾ ಕೀದೃಶೀ ?
ಗುರುವೇದಾಂತವಾಕ್ಯಾದಿಷು ವಿಶ್ವಾಸಃ ಶ್ರದ್ಧಾ ।
ಸಮಾಧಾನಂ ಕಿಂ ?
ಚಿತ್ತೈಕಾಗ್ರತಾ ।
ಮುಮುಕ್ಷುತ್ವಂ
ಮುಮುಕ್ಷುತ್ವಂ ಕಿಂ ?
ಮೋಕ್ಷೋ ಮೇ ಭೂಯಾದ್ ಇತಿ ಇಚ್ಛಾ ।
ಏತತ್ ಸಾಧನಚತುಷ್ಟಯಮ್ ।
ತತಸ್ತತ್ತ್ವವಿವೇಕಸ್ಯಾಧಿಕಾರಿಣೋ ಭವಂತಿ ।
ತತ್ತ್ವವಿವೇಕಃ
ತತ್ತ್ವವಿವೇಕಃ ಕಃ ?
ಆತ್ಮಾ ಸತ್ಯಂ ತದನ್ಯತ್ ಸರ್ವಂ ಮಿಥ್ಯೇತಿ ।ಆತ್ಮಾ ಕಃ ?
ಸ್ಥೂಲಸೂಕ್ಷ್ಮಕಾರಣಶರೀರಾದ್ವ್ಯತಿರಿಕ್ತಃ ಪಂಚಕೋಶಾತೀತಃ ಸನ್
ಅವಸ್ಥಾತ್ರಯಸಾಕ್ಷೀ ಸಚ್ಚಿದಾನಂದಸ್ವರೂಪಃ ಸನ್
ಯಸ್ತಿಷ್ಠತಿ ಸ ಆತ್ಮಾ ।
ಶರೀರತ್ರಯಂ (ಸ್ಥೂಲಶರೀರಂ)
ಸ್ಥೂಲಶರೀರಂ ಕಿಂ ?
ಪಂಚೀಕೃತಪಂಚಮಹಾಭೂತೈಃ ಕೃತಂ ಸತ್ಕರ್ಮಜನ್ಯಂ
ಸುಖದುಃಖಾದಿಭೋಗಾಯತನಂ ಶರೀರಂ
ಅಸ್ತಿ ಜಾಯತೇ ವರ್ಧತೇ ವಿಪರಿಣಮತೇ ಅಪಕ್ಷೀಯತೇ ವಿನಶ್ಯತೀತಿ
ಷಡ್ವಿಕಾರವದೇತತ್ಸ್ಥೂಲಶರೀರಮ್ ।
ಶರೀರತ್ರಯಂ (ಸೂಕ್ಷ್ಮಶರೀರಂ)
ಸೂಕ್ಷ್ಮಶರೀರಂ ಕಿಂ ?
ಅಪಂಚೀಕೃತಪಂಚಮಹಾಭೂತೈಃ ಕೃತಂ ಸತ್ಕರ್ಮಜನ್ಯಂ
ಸುಖದುಃಖಾದಿಭೋಗಸಾಧನಂ
ಪಂಚಜ್ಞಾನೇಂದ್ರಿಯಾಣಿ ಪಂಚಕರ್ಮೇಂದ್ರಿಯಾಣಿ ಪಂಚಪ್ರಾಣಾದಯಃ
ಮನಶ್ಚೈಕಂ ಬುದ್ಧಿಶ್ಚೈಕಾ
ಏವಂ ಸಪ್ತದಶಾಕಲಾಭಿಃ ಸಹ ಯತ್ತಿಷ್ಠತಿ ತತ್ಸೂಕ್ಷ್ಮಶರೀರಮ್ ।
ಜ್ಞಾನೇಂದ್ರಿಯಾಣಿ
ಶ್ರೋತ್ರಂ ತ್ವಕ್ ಚಕ್ಷುಃ ರಸನಾ ಘ್ರಾಣಂ ಇತಿ ಪಂಚ ಜ್ಞಾನೇಂದ್ರಿಯಾಣಿ ।
ಶ್ರೋತ್ರಸ್ಯ ದಿಗ್ದೇವತಾ ।
ತ್ವಚೋ ವಾಯುಃ ।
ಚಕ್ಷುಷಃ ಸೂರ್ಯಃ ।
ರಸನಾಯಾ ವರುಣಃ ।
ಘ್ರಾಣಸ್ಯ ಅಶ್ವಿನೌ ।
ಇತಿ ಜ್ಞಾನೇಂದ್ರಿಯದೇವತಾಃ ।
ಶ್ರೋತ್ರಸ್ಯ ವಿಷಯಃ ಶಬ್ದಗ್ರಹಣಮ್ ।
ತ್ವಚೋ ವಿಷಯಃ ಸ್ಪರ್ಶಗ್ರಹಣಮ್ ।
ಚಕ್ಷುಷೋ ವಿಷಯಃ ರೂಪಗ್ರಹಣಮ್ ।
ರಸನಾಯಾ ವಿಷಯಃ ರಸಗ್ರಹಣಮ್ ।
ಘ್ರಾಣಸ್ಯ ವಿಷಯಃ ಗಂಧಗ್ರಹಣಂ ಇತಿ ।
ಪಂಚಕರ್ಮೇಂದ್ರಿಯಾಣಿ
ವಾಕ್ಪಾಣಿಪಾದಪಾಯೂಪಸ್ಥಾನೀತಿ ಪಂಚಕರ್ಮೇಂದ್ರಿಯಾಣಿ ।
ವಾಚೋ ದೇವತಾ ವಹ್ನಿಃ ।
ಹಸ್ತಯೋರಿಂದ್ರಃ ।
ಪಾದಯೋರ್ವಿಷ್ಣುಃ ।
ಪಾಯೋರ್ಮೃತ್ಯುಃ ।
ಉಪಸ್ಥಸ್ಯ ಪ್ರಜಾಪತಿಃ ।
ಇತಿ ಕರ್ಮೇಂದ್ರಿಯದೇವತಾಃ ।
ವಾಚೋ ವಿಷಯಃ ಭಾಷಣಮ್ ।
ಪಾಣ್ಯೋರ್ವಿಷಯಃ ವಸ್ತುಗ್ರಹಣಮ್ ।
ಪಾದಯೋರ್ವಿಷಯಃ ಗಮನಮ್ ।
ಪಾಯೋರ್ವಿಷಯಃ ಮಲತ್ಯಾಗಃ ।
ಉಪಸ್ಥಸ್ಯ ವಿಷಯಃ ಆನಂದ ಇತಿ ।
ಕಾರಣಶರೀರಂ
ಕಾರಣಶರೀರಂ ಕಿಂ ?
ಅನಿರ್ವಾಚ್ಯಾನಾದ್ಯವಿದ್ಯಾರೂಪಂ ಶರೀರದ್ವಯಸ್ಯ ಕಾರಣಮಾತ್ರಂ
ಸತ್ಸ್ವರೂಪಾಽಜ್ಞಾನಂ ನಿರ್ವಿಕಲ್ಪಕರೂಪಂ ಯದಸ್ತಿ ತತ್ಕಾರಣಶರೀರಮ್ ।
ಅವಸ್ಥಾತ್ರಯಂ
ಅವಸ್ಥಾತ್ರಯಂ ಕಿಂ ?
ಜಾಗ್ರತ್ಸ್ವಪ್ನಸುಷುಪ್ತ್ಯವಸ್ಥಾಃ ।
ಜಾಗ್ರದವಸ್ಥಾ
ಜಾಗ್ರದವಸ್ಥಾ ಕಾ ?
ಶ್ರೋತ್ರಾದಿಜ್ಞಾನೇಂದ್ರಿಯೈಃ ಶಬ್ದಾದಿವಿಷಯೈಶ್ಚ ಜ್ಞಾಯತೇ ಇತಿ ಯತ್
ಸಾ ಜಾಗ್ರದಾವಸ್ಥಾ ।
ಸ್ಥೂಲ ಶರೀರಾಭಿಮಾನೀ ಆತ್ಮಾ ವಿಶ್ವ ಇತ್ಯುಚ್ಯತೇ ।
ಸ್ವಪ್ನಾವಸ್ಥಾ
ಸ್ವಪ್ನಾವಸ್ಥಾ ಕೇತಿ ಚೇತ್ ?
ಜಾಗ್ರದವಸ್ಥಾಯಾಂ ಯದ್ದೃಷ್ಟಂ ಯದ್ ಶ್ರುತಂ
ತಜ್ಜನಿತವಾಸನಯಾ ನಿದ್ರಾಸಮಯೇ ಯಃ ಪ್ರಪಂಚಃ ಪ್ರತೀಯತೇ ಸಾ
ಸ್ವಪ್ನಾವಸ್ಥಾ ।
ಸೂಕ್ಷ್ಮಶರೀರಾಭಿಮಾನೀ ಆತ್ಮಾ ತೈಜಸ ಇತ್ಯುಚ್ಯತೇ ।
ಸುಷುಪ್ತ್ಯವಸ್ಥಾ
ಅತಃ ಸುಷುಪ್ತ್ಯವಸ್ಥಾ ಕಾ ?
ಅಹಂ ಕಿಮಪಿ ನ ಜಾನಾಮಿ ಸುಖೇನ ಮಯಾ ನಿದ್ರಾಽನುಭೂಯತ ಇತಿ
ಸುಷುಪ್ತ್ಯವಸ್ಥಾ ।
ಕಾರಣಶರೀರಾಭಿಮಾನೀ ಆತ್ಮಾ ಪ್ರಾಜ್ಞ ಇತ್ಯುಚ್ಯತೇ ।
ಪಂಚ ಕೋಶಾಃ
ಪಂಚ ಕೋಶಾಃ ಕೇ ?
ಅನ್ನಮಯಃ ಪ್ರಾಣಮಯಃ ಮನೋಮಯಃ ವಿಜ್ಞಾನಮಯಃ ಆನಂದಮಯಶ್ಚೇತಿ ।
ಅನ್ನಮಯಕೋಶಃ
ಅನ್ನಮಯಃ ಕಃ ?
ಅನ್ನರಸೇನೈವ ಭೂತ್ವಾ ಅನ್ನರಸೇನೈವ ವೃದ್ಧಿಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಅನ್ನರೂಪಪೃಥಿವ್ಯಾಂ
ಯದ್ವಿಲೀಯತೇ ತದನ್ನಮಯಃ ಕೋಶಃ ಸ್ಥೂಲಶರೀರಮ್ ।
ಪ್ರಾಣಮಯಕೋಶಃ
ಪ್ರಾಣಮಯಃ ಕಃ ?
ಪ್ರಾಣಾದ್ಯಾಃ ಪಂಚವಾಯವಃ ವಾಗಾದೀಂದ್ರಿಯಪಂಚಕಂ ಪ್ರಾಣಮಯಃ ಕೋಶಃ ।
ಮನೋಮಯಕೋಶಃ
ಮನೋಮಯಃ ಕೋಶಃ ಕಃ ?
ಮನಶ್ಚ ಜ್ಞಾನೇಂದ್ರಿಯಪಂಚಕಂ ಮಿಲಿತ್ವಾ ಯೋ ಭವತಿ ಸ ಮನೋಮಯಃ ಕೋಶಃ ।
ವಿಜ್ಞಾನಮಯಕೋಶಃ
ವಿಜ್ಞಾನಮಯಃ ಕಃ ?
ಬುದ್ಧಿಜ್ಞಾನೇಂದ್ರಿಯಪಂಚಕಂ ಮಿಲಿತ್ವಾ ಯೋ ಭವತಿ ಸ ವಿಜ್ಞಾನಮಯಃ ಕೋಶಃ
ಆನಂದಮಯಕೋಶಃ
ಆನಂದಮಯಃ ಕಃ ?
ಏವಮೇವ ಕಾರಣಶರೀರಭೂತಾವಿದ್ಯಾಸ್ಥಮಲಿನಸತ್ತ್ವಂ
ಪ್ರಿಯಾದಿವೃತ್ತಿಸಹಿತಂ ಸತ್ ಆನಂದಮಯಃ ಕೋಶಃ ।
ಏತತ್ಕೋಶಪಂಚಕಮ್ ।
ಪಂಚಕೋಶಾತೀತ
ಮದೀಯಂ ಶರೀರಂ ಮದೀಯಾಃ ಪ್ರಾಣಾಃ ಮದೀಯಂ ಮನಶ್ಚ
ಮದೀಯಾ ಬುದ್ಧಿರ್ಮದೀಯಂ ಅಜ್ಞಾನಮಿತಿ ಸ್ವೇನೈವ ಜ್ಞಾಯತೇ
ತದ್ಯಥಾ ಮದೀಯತ್ವೇನ ಜ್ಞಾತಂ ಕಟಕಕುಂಡಲ ಗೃಹಾದಿಕಂ
ಸ್ವಸ್ಮಾದ್ಭಿನ್ನಂ ತಥಾ ಪಂಚಕೋಶಾದಿಕಂ ಸ್ವಸ್ಮಾದ್ಭಿನ್ನಂ
ಮದೀಯತ್ವೇನ ಜ್ಞಾತಮಾತ್ಮಾ ನ ಭವತಿ ॥
ಆತ್ಮನ್
ಆತ್ಮಾ ತರ್ಹಿ ಕಃ ?
ಸಚ್ಚಿದಾನಂದಸ್ವರೂಪಃ ।
ಸತ್ಕಿಂ ?
ಕಾಲತ್ರಯೇಽಪಿ ತಿಷ್ಠತೀತಿ ಸತ್ ।
ಚಿತ್ಕಿಂ ?
ಜ್ಞಾನಸ್ವರೂಪಃ ।
ಆನಂದಃ ಕಃ ?
ಸುಖಸ್ವರೂಪಃ ।
ಏವಂ ಸಚ್ಚಿದಾನಂದಸ್ವರೂಪಂ ಸ್ವಾತ್ಮಾನಂ ವಿಜಾನೀಯಾತ್ ।
ಜಗತ್
ಅಥ ಚತುರ್ವಿಂಶತಿತತ್ತ್ವೋತ್ಪತ್ತಿಪ್ರಕಾರಂ ವಕ್ಷ್ಯಾಮಃ ।
ಮಾಯಾ
ಬ್ರಹ್ಮಾಶ್ರಯಾ ಸತ್ತ್ವರಜಸ್ತಮೋಗುಣಾತ್ಮಿಕಾ ಮಾಯಾ ಅಸ್ತಿ ।
ಪಂಚಭೂತಾಃ
ತತಃ ಆಕಾಶಃ ಸಂಭೂತಃ ।
ಆಕಾಶಾದ್ ವಾಯುಃ ।
ವಾಯೋಸ್ತೇಜಃ ।
ತೇಜಸ ಆಪಃ ।
ಅಭ್ಧಯಃ ಪೃಥಿವೀ ।
ಸತ್ತ್ವಗುಣಃ
ಏತೇಷಾಂ ಪಂಚತತ್ತ್ವಾನಾಂ ಮಧ್ಯೇ
ಆಕಾಶಸ್ಯ ಸಾತ್ವಿಕಾಂಶಾತ್ ಶ್ರೋತ್ರೇಂದ್ರಿಯಂ ಸಂಭೂತಮ್ ।
ವಾಯೋಃ ಸಾತ್ವಿಕಾಂಶಾತ್ ತ್ವಗಿಂದ್ರಿಯಂ ಸಂಭೂತಮ್ ।
ಅಗ್ನೇಃ ಸಾತ್ವಿಕಾಂಶಾತ್ ಚಕ್ಷುರಿಂದ್ರಿಯಂ ಸಂಭೂತಮ್ ।
ಜಲಸ್ಯ ಸಾತ್ವಿಕಾಂಶಾತ್ ರಸನೇಂದ್ರಿಯಂ ಸಂಭೂತಮ್ ।
ಪೃಥಿವ್ಯಾಃ ಸಾತ್ವಿಕಾಂಶಾತ್ ಘ್ರಾಣೇಂದ್ರಿಯಂ ಸಂಭೂತಮ್ ।
ಅಂತಃಕರಣ
ಏತೇಷಾಂ ಪಂಚತತ್ತ್ವಾನಾಂ ಸಮಷ್ಟಿಸಾತ್ವಿಕಾಂಶಾತ್
ಮನೋಬುದ್ಧ್ಯಹಂಕಾರ ಚಿತ್ತಾಂತಃಕರಣಾನಿ ಸಂಭೂತಾನಿ ।
ಸಂಕಲ್ಪವಿಕಲ್ಪಾತ್ಮಕಂ ಮನಃ ।
ನಿಶ್ಚಯಾತ್ಮಿಕಾ ಬುದ್ಧಿಃ ।
ಅಹಂಕರ್ತಾ ಅಹಂಕಾರಃ ।
ಚಿಂತನಕರ್ತೃ ಚಿತ್ತಮ್ ।
ಮನಸೋ ದೇವತಾ ಚಂದ್ರಮಾಃ ।
ಬುದ್ಧೇ ಬ್ರಹ್ಮಾ ।
ಅಹಂಕಾರಸ್ಯ ರುದ್ರಃ ।
ಚಿತ್ತಸ್ಯ ವಾಸುದೇವಃ ।
ರಜೋಗುಣಃ
ಏತೇಷಾಂ ಪಂಚತತ್ತ್ವಾನಾಂ ಮಧ್ಯೇ
ಆಕಾಶಸ್ಯ ರಾಜಸಾಂಶಾತ್ ವಾಗಿಂದ್ರಿಯಂ ಸಂಭೂತಮ್ ।
ವಾಯೋಃ ರಾಜಸಾಂಶಾತ್ ಪಾಣೀಂದ್ರಿಯಂ ಸಂಭೂತಮ್ ।
ವನ್ಹೇಃ ರಾಜಸಾಂಶಾತ್ ಪಾದೇಂದ್ರಿಯಂ ಸಂಭೂತಮ್ ।
ಜಲಸ್ಯ ರಾಜಸಾಂಶಾತ್ ಉಪಸ್ಥೇಂದ್ರಿಯಂ ಸಂಭೂತಮ್ ।
ಪೃಥಿವ್ಯಾ ರಾಜಸಾಂಶಾತ್ ಗುದೇಂದ್ರಿಯಂ ಸಂಭೂತಮ್ ।
ಏತೇಷಾಂ ಸಮಷ್ಟಿರಾಜಸಾಂಶಾತ್ ಪಂಚಪ್ರಾಣಾಃ ಸಂಭೂತಾಃ ।
ತಮೋಗುಣಃ
ಏತೇಷಾಂ ಪಂಚತತ್ತ್ವಾನಾಂ ತಾಮಸಾಂಶಾತ್
ಪಂಚೀಕೃತಪಂಚತತ್ತ್ವಾನಿ ಭವಂತಿ ।
ಪಂಚೀಕರಣಂ ಕಥಂ ಇತಿ ಚೇತ್ ।
ಏತೇಷಾಂ ಪಂಚಮಹಾಭೂತಾನಾಂ ತಾಮಸಾಂಶಸ್ವರೂಪಂ
ಏಕಮೇಕಂ ಭೂತಂ ದ್ವಿಧಾ ವಿಭಜ್ಯ ಏಕಮೇಕಮರ್ಧಂ ಪೃಥಕ್
ತೂಷ್ಣೀಂ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪ್ಯ ಅಪರಮಪರಮರ್ಧಂ ಚತುರ್ಧಾಂ ವಿಭಜ್ಯ
ಸ್ವಾರ್ಧಮನ್ಯೇಷು ಅರ್ಧೇಷು ಸ್ವಭಾಗಚತುಷ್ಟಯಸಂಯೋಜನಂ ಕಾರ್ಯಮ್ ।
ತದಾ ಪಂಚೀಕರಣಂ ಭವತಿ ।
ಏತೇಭ್ಯಃ ಪಂಚೀಕೃತಪಂಚಮಹಾಭೂತೇಭ್ಯಃ ಸ್ಥೂಲಶರೀರಂ ಭವತಿ ।
ಏವಂ ಪಿಂಡಬ್ರಹ್ಮಾಂಡಯೋರೈಕ್ಯಂ ಸಂಭೂತಮ್ ।
ಜೀವಃ, ಈಶ್ವರಃ ಚ
ಸ್ಥೂಲಶರೀರಾಭಿಮಾನಿ ಜೀವನಾಮಕಂ ಬ್ರಹ್ಮಪ್ರತಿಬಿಂಬಂ ಭವತಿ ।
ಸ ಏವ ಜೀವಃ ಪ್ರಕೃತ್ಯಾ ಸ್ವಸ್ಮಾತ್ ಈಶ್ವರಂ ಭಿನ್ನತ್ವೇನ ಜಾನಾತಿ ।
ಅವಿದ್ಯೋಪಾಧಿಃ ಸನ್ ಆತ್ಮಾ ಜೀವ ಇತ್ಯುಚ್ಯತೇ ।
ಮಾಯೋಪಾಧಿಃ ಸನ್ ಈಶ್ವರ ಇತ್ಯುಚ್ಯತೇ ।
ಏವಂ ಉಪಾಧಿಭೇದಾತ್ ಜೀವೇಶ್ವರಭೇದದೃಷ್ಟಿಃ ಯಾವತ್ಪರ್ಯಂತಂ ತಿಷ್ಠತಿ
ತಾವತ್ಪರ್ಯಂತಂ ಜನ್ಮಮರಣಾದಿರೂಪಸಂಸಾರೋ ನ ನಿವರ್ತತೇ ।
ತಸ್ಮಾತ್ಕಾರಣಾನ್ನ ಜೀವೇಶ್ವರಯೋರ್ಭೇದಬುದ್ಧಿಃ ಸ್ವೀಕಾರ್ಯಾ ।
ತತ್ ತ್ವಂ ಅಸಿ
ನನು ಸಾಹಂಕಾರಸ್ಯ ಕಿಂಚಿಜ್ಜ್ಞಸ್ಯ ಜೀವಸ್ಯ ನಿರಹಂಕಾರಸ್ಯ ಸರ್ವಜ್ಞಸ್ಯ
ಈಶ್ವರಸ್ಯ ತತ್ತ್ವಮಸೀತಿ ಮಹಾವಾಕ್ಯಾತ್ ಕಥಮಭೇದಬುದ್ಧಿಃ ಸ್ಯಾದುಭಯೋಃ
ವಿರುದ್ಧಧರ್ಮಾಕ್ರಾಂತತ್ವಾತ್ ।
ಇತಿ ಚೇನ್ನ । ಸ್ಥೂಲಸೂಕ್ಷ್ಮಶರೀರಾಭಿಮಾನೀ ತ್ವಂಪದವಾಚ್ಯಾರ್ಥಃ ।
ಉಪಾಧಿವಿನಿರ್ಮುಕ್ತಂ ಸಮಾಧಿದಶಾಸಂಪನ್ನಂ ಶುದ್ಧಂ ಚೈತನ್ಯಂ
ತ್ವಂಪದಲಕ್ಷ್ಯಾರ್ಥಃ ।
ಏವಂ ಸರ್ವಜ್ಞತ್ವಾದಿವಿಶಿಷ್ಟ ಈಶ್ವರಃ ತತ್ಪದವಾಚ್ಯಾರ್ಥಃ ।
ಉಪಾಧಿಶೂನ್ಯಂ ಶುದ್ಧಚೈತನ್ಯಂ ತತ್ಪದಲಕ್ಷ್ಯಾರ್ಥಃ ।
ಏವಂ ಚ ಜೀವೇಶ್ವರಯೋ ಚೈತನ್ಯರೂಪೇಣಾಽಭೇದೇ ಬಾಧಕಾಭಾವಃ ।
ಜೀವನ್ಮುಕ್ತಃ
ಏವಂ ಚ ವೇದಾಂತವಾಕ್ಯೈಃ ಸದ್ಗುರೂಪದೇಶೇನ ಚ ಸರ್ವೇಷ್ವಪಿ
ಭೂತೇಷು ಯೇಷಾಂ
ಬ್ರಹ್ಮಬುದ್ಧಿರುತ್ಪನ್ನಾ ತೇ ಜೀವನ್ಮುಕ್ತಾಃ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।ನನು ಜೀವನ್ಮುಕ್ತಃ ಕಃ ?
ಯಥಾ ದೇಹೋಽಹಂ ಪುರುಷೋಽಹಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋಽಹಂ ಶೂದ್ರೋಽಹಮಸ್ಮೀತಿ
ದೃಢನಿಶ್ಚಯಸ್ತಥಾ ನಾಹಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಃ ನ ಶೂದ್ರಃ ನ ಪುರುಷಃ
ಕಿಂತು ಅಸಂಗಃ ಸಚ್ಚಿದಾನಂದ ಸ್ವರೂಪಃ ಪ್ರಕಾಶರೂಪಃ ಸರ್ವಾಂತರ್ಯಾಮೀ
ಚಿದಾಕಾಶರೂಪೋಽಸ್ಮೀತಿ ದೃಢನಿಶ್ಚಯ
ರೂಪೋಽಪರೋಕ್ಷಜ್ಞಾನವಾನ್ ಜೀವನ್ಮುಕ್ತಃ ॥ಬ್ರಹ್ಮೈವಾಹಮಸ್ಮೀತ್ಯಪರೋಕ್ಷಜ್ಞಾನೇನ ನಿಖಿಲಕರ್ಮಬಂಧವಿನಿರ್ಮುಕ್ತಃ
ಸ್ಯಾತ್ ।
ಕರ್ಮಾಣಿ
ಕರ್ಮಾಣಿ ಕತಿವಿಧಾನಿ ಸಂತೀತಿ ಚೇತ್
ಆಗಾಮಿಸಂಚಿತಪ್ರಾರಬ್ಧಭೇದೇನ ತ್ರಿವಿಧಾನಿ ಸಂತಿ ।
ಆಗಾಮಿ ಕರ್ಮ
ಜ್ಞಾನೋತ್ಪತ್ತ್ಯನಂತರಂ ಜ್ಞಾನಿದೇಹಕೃತಂ ಪುಣ್ಯಪಾಪರೂಪಂ ಕರ್ಮ
ಯದಸ್ತಿ ತದಾಗಾಮೀತ್ಯಭಿಧೀಯತೇ ।
ಸಂಚಿತ ಕರ್ಮ
ಸಂಚಿತಂ ಕರ್ಮ ಕಿಂ ?
ಅನಂತಕೋಟಿಜನ್ಮನಾಂ ಬೀಜಭೂತಂ ಸತ್ ಯತ್ಕರ್ಮಜಾತಂ ಪೂರ್ವಾರ್ಜಿತಂ
ತಿಷ್ಠತಿ ತತ್ ಸಂಚಿತಂ ಜ್ಞೇಯಮ್ ।
ಪ್ರಾರಬ್ಧ ಕರ್ಮ
ಪ್ರಾರಬ್ಧಂ ಕರ್ಮ ಕಿಮಿತಿ ಚೇತ್ ।
ಇದಂ ಶರೀರಮುತ್ಪಾದ್ಯ ಇಹ ಲೋಕೇ ಏವಂ ಸುಖದುಃಖಾದಿಪ್ರದಂ ಯತ್ಕರ್ಮ
ತತ್ಪ್ರಾರಬ್ಧಂ
ಭೋಗೇನ ನಷ್ಟಂ ಭವತಿ ಪ್ರಾರಬ್ಧಕರ್ಮಣಾಂ ಭೋಗಾದೇವ ಕ್ಷಯ ಇತಿ ।
ಕರ್ಮ ಮುಕ್ತಃ
ಸಂಚಿತಂ ಕರ್ಮ ಬ್ರಹ್ಮೈವಾಹಮಿತಿ ನಿಶ್ಚಯಾತ್ಮಕಜ್ಞಾನೇನ ನಶ್ಯತಿ ।ಆಗಾಮಿ ಕರ್ಮ ಅಪಿ ಜ್ಞಾನೇನ ನಶ್ಯತಿ ಕಿಂಚ ಆಗಾಮಿ ಕರ್ಮಣಾಂ
ನಲಿನೀದಲಗತಜಲವತ್ ಜ್ಞಾನಿನಾಂ ಸಂಬಂಧೋ ನಾಸ್ತಿ ।
ಜ್ಞಾನಿಃ
ಕಿಂಚ ಯೇ ಜ್ಞಾನಿನಂ ಸ್ತುವಂತಿ ಭಜಂತಿ ಅರ್ಚಯಂತಿ ತಾನ್ಪ್ರತಿ
ಜ್ಞಾನಿಕೃತಂ ಆಗಾಮಿ ಪುಣ್ಯಂ ಗಚ್ಛತಿ ।
ಯೇ ಜ್ಞಾನಿನಂ ನಿಂದಂತಿ ದ್ವಿಷಂತಿ ದುಃಖಪ್ರದಾನಂ ಕುರ್ವಂತಿ ತಾನ್ಪ್ರತಿ
ಜ್ಞಾನಿಕೃತಂ ಸರ್ವಮಾಗಾಮಿ ಕ್ರಿಯಮಾಣಂ ಯದವಾಚ್ಯಂ ಕರ್ಮ
ಪಾಪಾತ್ಮಕಂ ತದ್ಗಚ್ಛತಿ ।
ಸುಹೃದಃ ಪುಣ್ಯಕೃತಂ ದುರ್ಹೃದಃ ಪಾಪಕೃತ್ಯಂ ಗೃಹ್ಣಂತಿ ।
ಬ್ರಹ್ಮಾನಂದಂ
ತಥಾ ಚಾತ್ಮವಿತ್ಸಂಸಾರಂ ತೀರ್ತ್ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಾನಂದಮಿಹೈವ ಪ್ರಾಪ್ನೋತಿ ।
ತರತಿ ಶೋಕಮಾತ್ಮವಿತ್ ಇತಿ ಶ್ರುತೇಃ ।
ತನುಂ ತ್ಯಜತು ವಾ ಕಾಶ್ಯಾಂ ಶ್ವಪಚಸ್ಯ ಗೃಹೇಽಥ ವಾ ।
ಜ್ಞಾನಸಂಪ್ರಾಪ್ತಿಸಮಯೇ ಮುಕ್ತಾಽಸೌ ವಿಗತಾಶಯಃ । ಇತಿ ಸ್ಮೃತೇಶ್ಚ ।ಇತಿ ಶ್ರೀಶಂಕರಭಗವತ್ಪಾದಾಚಾರ್ಯಪ್ರಣೀತಃ ತತ್ತ್ವಬೋಧಪ್ರಕರಣಂ ಸಮಾಪ್ತಮ್ ।