| English | | Devanagari | | Telugu | | Tamil | | Kannada | | Malayalam | | Gujarati | | Odia | | Bengali | | |
| Marathi | | Assamese | | Punjabi | | Hindi | | Samskritam | | Konkani | | Nepali | | Sinhala | | Grantha | | |
ମହାନାରାୟଣ ଉପନିଷଦ୍ ତୈତ୍ତିରୀୟ ଅରଣ୍ୟକ - ଚତୁର୍ଥଃ ପ୍ରଶ୍ନଃ ଓଂ ସ॒ହ ନା॑ ଵଵତୁ । ସ॒ହ ନୌ॑ ଭୁନକ୍ତୁ । ସ॒ହ ଵୀ॒ର୍ୟଂ॑ କରଵାଵହୈ । ତେ॒ଜ॒ସ୍ଵିନା॒ ଵଧୀ॑ତମସ୍ତୁ॒ ମା ଵି॑ଦ୍ଵିଷା॒ଵହୈ᳚ ॥ ଅଂଭସ୍ୟପାରେ (4.1) ତଦେ॒ଵର୍ତଂ ତଦୁ॑ ସ॒ତ୍ୟମା॑ହୁ॒-ସ୍ତଦେ॒ଵ ବ୍ରହ୍ମ॑ ପର॒ମଂ କ॑ଵୀ॒ନାମ୍ । ଇ॒ଷ୍ଟା॒ପୂ॒ର୍ତଂ ବ॑ହୁ॒ଧା ଜା॒ତଂ ଜାୟ॑ମାନଂ-ଵିଁ॒ଶ୍ଵଂ ବି॑ଭର୍ତି॒ ଭୁଵ॑ନସ୍ୟ॒ ନାଭିଃ॑ । ତଦେ॒ଵାଗ୍ନି-ସ୍ତଦ୍ଵା॒ୟୁ-ସ୍ତଥ୍ସୂର୍ୟ॒ସ୍ତଦୁ॑ ଚଂ॒ଦ୍ରମାଃ᳚ । ତଦେ॒ଵ ଶୁ॒କ୍ରମ॒ମୃତଂ॒ ତଦ୍ବ୍ରହ୍ମ॒ ତଦାପଃ॒ ସ ପ୍ର॒ଜାପ॑ତିଃ । ସର୍ଵେ॑ ନିମେ॒ଷା ଜ॒ଜ୍ଞିରେ॑ ଵି॒ଦ୍ୟୁତଃ॒ ପୁରୁ॑ଷା॒ଦଧି॑ । କ॒ଲା ମୁ॑ହୂ॒ର୍ତାଃ କାଷ୍ଠା᳚ଶ୍ଚାହୋ-ରା॒ତ୍ରାଶ୍ଚ॑ ସର୍ଵ॒ଶଃ । ଅ॒ର୍ଧ॒ମା॒ସା ମାସା॑ ଋ॒ତଵଃ॑ ସଂଵଁଥ୍ସ॒ରଶ୍ଚ॑ କଲ୍ପଂତାମ୍ । ସ ଆପଃ॑ ପ୍ରଦୁ॒ଘେ ଉ॒ଭେ ଇ॒ମେ ଅଂ॒ତରି॑କ୍ଷ॒-ମଥୋ॒ ସୁଵଃ॑ । ନୈନ॑-ମୂ॒ର୍ଧ୍ଵଂ ନ ତି॒ର୍ୟଂ ଚ॒ ନ ମଦ୍ଧ୍ୟେ॒ ପରି॑ଜଗ୍ରଭତ୍ । ନ ତସ୍ୟେ॑ଶେ॒ କଶ୍ଚ॒ନ ତସ୍ୟ॑ ନାମ ମ॒ହଦ୍ୟଶଃ॑ ॥ 1.10 (ତୈ. ଅର. 6.1.2) ନ ସ॒ଦୃଂଶେ॑ ତିଷ୍ଠତି॒ ରୂପ॑ମସ୍ୟ॒ ନ ଚକ୍ଷୁ॑ଷା ପଶ୍ୟତି॒ କଶ୍ଚ॒ନୈନ᳚ମ୍ । ହୃ॒ଦା ମ॑ନୀ॒ଷା ମନ॑ସା॒ଽଭି କ୍ଲୃ॑ପ୍ତୋ॒ ୟ ଏ॑ନଂ-ଵିଁ॒ଦୁ-ରମୃ॑ତା॒ସ୍ତେ ଭ॑ଵଂତି । ଅ॒ଦ୍ଭ୍ୟଃ ସଂଭୂ॑ତୋ ହିରଣ୍ୟଗ॒ର୍ଭ ଇତ୍ୟ॒ଷ୍ଟୌ । ଏ॒ଷ ହି ଦେ॒ଵଃ ପ୍ର॒ଦିଶୋଽନୁ॒ ସର୍ଵାଃ॒ ପୂର୍ଵୋ॑ ହି ଜା॒ତଃ ସ ଉ॒ ଗର୍ଭେ॑ ଅଂ॒ତଃ । ସ ଵି॒ଜାୟ॑ମାନଃ ସଜନି॒ଷ୍ୟମା॑ଣଃ ପ୍ର॒ତ୍ୟଂ-ମୁଖା᳚ ସ୍ତିଷ୍ଠତି ଵି॒ଶ୍ଵତୋ॑ମୁଖଃ । ଵି॒ଶ୍ଵତ॑ଶ୍ଚ-କ୍ଷୁରୁ॒ତ ଵି॒ଶ୍ଵତୋ॑ ମୁଖୋ ଵି॒ଶ୍ଵତୋ॑ ହସ୍ତ ଉ॒ତ ଵି॒ଶ୍ଵତ॑ସ୍ପାତ୍ । ସଂ ବା॒ହୁଭ୍ୟାଂ॒ ନମ॑ତି॒ ସଂ ପତ॑ତ୍ରୈ॒-ର୍ଦ୍ୟାଵା॑ ପୃଥି॒ଵୀ ଜ॒ନୟ॑ନ୍ ଦେ॒ଵ ଏକଃ॑ । ଵେ॒ନସ୍ତତ୍ ପଶ୍ୟ॒ନ୍. ଵିଶ୍ଵା॒ ଭୁଵ॑ନାନି ଵି॒ଦ୍ଵାନ୍. ୟତ୍ର॒ ଵିଶ୍ଵଂ॒ ଭଵ॒ତ୍ୟେକ॑-ନୀଳମ୍ । ୟସ୍ମି॑ନ୍ନି॒ଦଗ୍ମ୍ ସଂଚ॒ ଵିଚୈକ॒ଗ୍ମ୍॒ ସ ଓତଃ॒ ପ୍ରୋତ॑ଶ୍ଚ ଵି॒ଭୁଃ ପ୍ର॒ଜାସୁ॑ । ପ୍ରତଦ୍ଵୋ॑ଚେ ଅ॒ମୃତ॒ନ୍ନୁ ଵି॒ଦ୍ଵାନ୍ ଗଂ॑ଧ॒ର୍ଵୋ ନାମ॒ ନିହି॑ତଂ॒ ଗୁହା॑ସୁ ॥ 1.15 (ତୈ. ଅର. 6.1.3) ତ୍ରୀଣି॑ ପ॒ଦା ନିହି॑ତା॒ ଗୁହା॑ସୁ॒ ୟସ୍ତଦ୍ଵେଦ॑ ସଵି॒ତୁଃ ପି॒ତାଽସ॑ତ୍ । ସ ନୋ॒ ବଂଧୁ॑-ର୍ଜନି॒ତା ସ ଵି॑ଧା॒ତା ଧାମା॑ନି॒ ଵେଦ॒ ଭୁଵ॑ନାନି॒ ଵିଶ୍ଵା᳚ । ୟତ୍ର॑ ଦେ॒ଵା ଅ॒ମୃତ॑ମାନ-ଶା॒ନାସ୍ତୃ॒ତୀୟେ॒ ଧାମା᳚ନ୍ୟ॒-ଭ୍ୟୈର॑ୟଂତ । ପରି॒ ଦ୍ୟାଵା॑ପୃଥି॒ଵୀ ୟଂ॑ତି ସ॒ଦ୍ୟଃ ପରି॑ ଲୋ॒କାନ୍ ପରି॒ ଦିଶଃ॒ ପରି॒ ସୁଵଃ॑ । ଋ॒ତସ୍ୟ॒ ତଂତୁଂ॑-ଵିଁତତଂ-ଵିଁ॒ଚୃତ୍ୟ॒ ତଦ॑ପଶ୍ୟ॒ତ୍ ତଦ॑ଭଵତ୍ ପ୍ର॒ଜାସୁ॑ । ପ॒ରୀତ୍ୟ॑ ଲୋ॒କାନ୍ ପ॒ରୀତ୍ୟ॑ ଭୂ॒ତାନି॑ ପ॒ରୀତ୍ୟ॒ ସର୍ଵାଃ᳚ ପ୍ର॒ଦିଶୋ॒ ଦିଶ॑ଶ୍ଚ । ପ୍ର॒ଜାପ॑ତିଃ ପ୍ରଥମ॒ଜା ଋ॒ତସ୍ୟା॒ତ୍ମନା॒-ଽଽତ୍ମାନ॑-ମ॒ଭି-ସଂବ॑ଭୂଵ । ସଦ॑ସ॒ସ୍ପତି॒-ମଦ୍ଭୁ॑ତଂ ପ୍ରି॒ୟମିଂଦ୍ର॑ସ୍ୟ॒ କାମ୍ୟ᳚ମ୍ । ସନିଂ॑ ମେ॒ଧା ମ॑ୟାସିଷମ୍ । ଉଦ୍ଦୀ᳚ପ୍ୟସ୍ଵ ଜାତଵେଦୋ ଽପ॒ଘ୍ନନ୍ନିର୍ଋ॑ତିଂ॒ ମମ॑ ॥ 1.19 (ତୈ. ଅର. 6.1.4) ପ॒ଶୂଗ୍ଗ୍ଶ୍ଚ॒ ମହ୍ୟ॒ମାଵ॑ହ॒ ଜୀଵ॑ନଂଚ॒ ଦିଶୋ॑ ଦିଶ । ମାନୋ॑ ହିଗ୍ମ୍ସୀ ଜ୍ଜାତଵେଦୋ॒ ଗାମଶ୍ଵଂ॒ ପୁରୁ॑ଷଂ॒ ଜଗ॑ତ୍ । ଅବି॑ଭ୍ର॒ଦଗ୍ନ॒ ଆଗ॑ହି ଶ୍ରି॒ୟା ମା॒ ପରି॑ପାତୟ ॥ 1.21 (ତୈ. ଅର. 6.1.5) ଗାୟତ୍ରୀ ମଂତ୍ରାଃ (4.2) ଦୂର୍ଵା ସୂକ୍ତଂ (4.3) ଏ॒ଵା ନୋ॑ ଦୂର୍ଵେ॒ ପ୍ରତ॑ନୁ ସ॒ହସ୍ରେ॑ଣ ଶ॒ତେନ॑ ଚ । ୟା ଶ॒ତେନ॑ ପ୍ରତ॒ନୋଷି॑ ସ॒ହସ୍ରେ॑ଣ ଵି॒ରୋହ॑ସି । ତସ୍ୟା᳚ସ୍ତେ ଦେଵୀଷ୍ଟକେ ଵି॒ଧେମ॑ ହ॒ଵିଷା॑ ଵ॒ୟମ୍ । ଅଶ୍ଵ॑କ୍ରାଂ॒ତେ ର॑ଥକ୍ରାଂ॒ତେ॒ ଵି॒ଷ୍ଣୁକ୍ରାଂ᳚ତେ ଵ॒ସୁଂଧ॑ରା । ଶିରସା॑ ଧାର॑ୟିଷ୍ୟା॒ମି॒ ର॒କ୍ଷ॒ସ୍ଵ ମାଂ᳚ ପଦେ॒ ପଦେ ॥ 1.37 (ତୈ. ଅର. 6.1.8) ମୃତ୍ତିକା ସୂକ୍ତମ୍ (4.4) ମୃ॒ତ୍ତିକେ᳚ ପ୍ରତିଷ୍ଠି॑ତେ ସ॒ର୍ଵଂ॒ ତ॒ନ୍ମେ ନି॑ର୍ଣୁଦ॒ ମୃତ୍ତି॑କେ । ତୟା॑ ହ॒ତେନ॑ ପାପେ॒ନ॒ ଗ॒ଚ୍ଛା॒ମି ପ॑ରମାଂ॒ ଗତିମ୍ ॥ 1.40 (ତୈ. ଅର. 6.1.9) ଶତ୍ରୁଜୟ ମଂତ୍ରାଃ (4.5) ବ୍ରହ୍ମ॑ ଜଜ୍ଞା॒ନଂ ପ୍ର॑ଥ॒ମଂ ପୁ॒ରସ୍ତା॒ଦ୍-ଵିସୀ॑ମ॒ତଃ ସୁ॒ରୁଚୋ॑ ଵେ॒ନ ଆ॑ଵଃ । ସ ବୁ॒ଧ୍ନିୟା॑ ଉପ॒ମା ଅ॑ସ୍ୟ ଵି॒ଷ୍ଠାଃ ସ॒ତଶ୍ଚ॒ ୟୋନି॒-ମସ॑ତଶ୍ଚ॒ ଵିଵଃ॑ । ସ୍ୟୋ॒ନା ପୃ॑ଥିଵି॒ ଭଵା॑ ନୃକ୍ଷ॒ରା ନି॒ଵେଶ॑ନୀ । ୟଚ୍ଛା॑ ନଃ॒ ଶର୍ମ॑ ସ॒ପ୍ରଥାଃ᳚ । ଗଂ॒ଧ॒ଦ୍ଵା॒ରାଂ ଦୁ॑ରାଧ॒ର୍ଷାଂ॒ ନି॒ତ୍ୟପୁ॑ଷ୍ଟାଂ କରୀ॒ଷିଣୀ᳚ମ୍ । ଈ॒ଶ୍ଵରୀଗ୍ମ୍॑ ସର୍ଵ॑ଭୂତା॒ନାଂ॒ ତାମି॒ହୋପ॑ହ୍ଵୟେ॒ ଶ୍ରିୟମ୍ । ଶ୍ରୀ᳚ର୍ମେ ଭ॒ଜତୁ । ଅଲକ୍ଷ୍ମୀ᳚ର୍ମେ ନ॒ଶ୍ୟତୁ । ଵିଷ୍ଣୁ॑ମୁଖା॒ ଵୈ ଦେ॒ଵାଃ ଛଂଦୋ॑-ଭିରି॒ମାଂଲ୍ଲୋଁ॒କା-ନ॑ନପଜ॒ୟ୍ୟ-ମ॒ଭ୍ୟ॑ଜୟନ୍ନ୍ । ମ॒ହାଗ୍ମ୍ ଇଂଦ୍ରୋ॒ ଵଜ୍ର॑ବାହୁଃ ଷୋଡ॒ଶୀ ଶର୍ମ॑ ୟଚ୍ଛତୁ ॥ 1.48 (ତୈ. ଅର. 6.1.10) ସ୍ଵ॒ସ୍ତି ନୋ॑ ମ॒ଘଵା॑ କରୋତୁ॒ ହଂତୁ॑ ପା॒ପ୍ମାନଂ॒-ୟୋଁ᳚ଽସ୍ମାନ୍ ଦ୍ଵେଷ୍ଟି॑ । ସୋ॒ମାନ॒ଗ୍ଗ୍॒ ସ୍ଵର॑ଣଂ କୃଣୁ॒ହି ବ୍ର॑ହ୍ମଣସ୍ପତେ । କ॒କ୍ଷୀଵଂ॑ତଂ॒-ୟଁ ଔ॑ଶି॒ଜମ୍ । ଶରୀ॑ରଂ-ୟଁଜ୍ଞଶମ॒ଲଂ କୁସୀ॑ଦଂ॒ ତସ୍ମି᳚ନ୍ ଥ୍ସୀଦତୁ॒ ୟୋ᳚ଽସ୍ମାନ୍ ଦ୍ଵେଷ୍ଟି॑ । ଚର॑ଣଂ ପ॒ଵିତ୍ରଂ॒-ଵିଁତ॑ତଂ ପୁରା॒ଣଂ-ୟେଁନ॑ ପୂ॒ତ-ସ୍ତର॑ତି ଦୁଷ୍କୃ॒ତାନି॑ । ତେନ॑ ପ॒ଵିତ୍ରେ॑ଣ ଶୁ॒ଦ୍ଧେନ॑ ପୂ॒ତା ଅତି॑ ପା॒ପ୍ମାନ॒-ମରା॑ତିଂ ତରେମ । ସ॒ଜୋଷା॑ ଇଂଦ୍ର॒ ସଗ॑ଣୋ ମ॒ରୁଦ୍ଭିଃ॒ ସୋମଂ॑ ପିବ ଵୃତ୍ରହଂଛୂର ଵି॒ଦ୍ଵାନ୍ । ଜ॒ହି ଶତ୍ରୂ॒ଗ୍ମ୍॒ ରପ॒ ମୃଧୋ॑ ନୁଦ॒ସ୍ଵାଥାଭ॑ୟଂ କୃଣୁହି ଵି॒ଶ୍ଵତୋ॑ ନଃ । ସୁ॒ମି॒ତ୍ରା ନ॒ ଆପ॒ ଓଷ॑ଧୟଃ ସଂତୁ ଦୁର୍ମି॒ତ୍ରାସ୍ତସ୍ମୈ॑ ଭୂୟାସୁ॒-ର୍ୟା᳚ଽସ୍ମାନ୍ ଦ୍ଵେଷ୍ଟି॒ ୟଂଚ॑ ଵ॒ୟଂ ଦ୍ଵି॒ଷ୍ମଃ । ଆପୋ॒ ହିଷ୍ଠା ମ॑ୟୋ॒ ଭୁଵ॒ସ୍ତା ନ॑ ଊ॒ର୍ଜେ ଦ॑ଧାତନ । 1.53 (ତୈ. ଅର. 6.1.11) ମ॒ହେରଣା॑ୟ॒ ଚକ୍ଷ॑ସେ । ୟୋ ଵଃ॑ ଶି॒ଵତ॑ମୋ॒ ରସ॒-ସ୍ତସ୍ୟ॑ ଭାଜୟତେ॒ ହ ନଃ॑ । ଉ॒ଶ॒ତୀ-ରି॑ଵ ମା॒ତରଃ॑ । ତସ୍ମା॒ ଅରଂ॑ଗମାମଵୋ॒ ୟସ୍ୟ॒ କ୍ଷୟା॑ୟ॒ ଜିନ୍ଵ॑ଥ । ଆପୋ॑ ଜ॒ନୟ॑ଥା ଚ ନଃ ॥ 1.54 (ତୈ. ଅର. 6.1.12) ଅଘମର୍ଷଣ ସୂକ୍ତମ୍ (4.6) ୟଦ॒ପାଂ କ୍ରୂ॒ରଂ-ୟଁଦ॑ମେ॒ଦ୍ଧ୍ୟଂ-ୟଁଦ॑ଶାଂ॒ତଂ ତଦପ॑ଗଚ୍ଛତାତ୍ । ଅ॒ତ୍ୟା॒ଶ॒ନା-ଦ॑ତୀପା॒ନା॒-ଦ୍ୟ॒ଚ୍ଚ ଉ॒ଗ୍ରାତ୍ ପ୍ର॑ତି॒ଗ୍ରହା᳚ତ୍ । ତନ୍ନୋ॒ ଵରୁ॑ଣୋ ରା॒ଜା॒ ପା॒ଣିନା᳚ ହ୍ୟଵ॒ମର୍ଶ॑ତୁ । ସୋ॑ଽହମ॑ପା॒ପୋ ଵି॒ରଜୋ॒ ନିର୍ମୁ॒କ୍ତୋ ମୁ॑କ୍ତକି॒ଲ୍ବିଷଃ । ନାକ॑ସ୍ୟ ପୃ॒ଷ୍ଠମାରୁ॑ହ୍ୟ॒ ଗଚ୍ଛେ॒-ଦ୍ବ୍ରହ୍ମ॑ସଲୋ॒କତାମ୍ । ୟଶ୍ଚା॒॑ଫ୍ସୁ ଵରୁ॑ଣଃ॒ ସ ପୁ॒ନାତ୍ଵ॑ଘମର୍ଷ॒ଣଃ । ଇ॒ମଂ ମେ॑ ଗଂଗେ ୟମୁନେ ସରସ୍ଵତି॒ ଶୁତୁ॑ଦ୍ରି॒ ସ୍ତୋମଗ୍ମ୍॑ ସଚତା॒ ପରୁ॒ଷ୍ଣିୟା । ଅ॒ସି॒କ୍ନି॒ୟା ମ॑ରୁଦ୍ଵୃଧେ ଵି॒ତସ୍ତ॒ୟା-ଽଽର୍ଜୀ॑କୀୟେ ଶୃଣୁ॒ହ୍ୟା ସୁ॒ଷୋମ॑ୟା । ଋ॒ତଂଚ॑ ସ॒ତ୍ୟଂଚା॒-ଭୀ᳚ଦ୍ଧା॒ ତ୍ତପ॒ସୋଽଦ୍ଧ୍ୟ॑ଜାୟତ । ତତୋ॒ ରାତ୍ରି॑-ରଜାୟତ॒ ତତଃ॑ ସମୁ॒ଦ୍ରୋ ଅ॑ର୍ଣ॒ଵଃ ॥ 1.63 (ତୈ. ଅର. 6.1.13) ସ॒ମୁ॒ଦ୍ରା-ଦ॑ର୍ଣ॒ଵା-ଦଧି॑ ସଂଵଁଥ୍ସ॒ରୋ ଅ॑ଜାୟତ । ଅ॒ହୋ॒ରା॒ତ୍ରାଣି॑ ଵି॒ଦଧ॒-ଦ୍(ମି॒ଦଧ॒ଦ୍) ଵିଶ୍ଵ॑ସ୍ୟ ମିଷ॒ତୋ ଵ॒ଶୀ । ସୂ॒ର୍ୟା॒ଚଂ॒ଦ୍ର॒ମସୌ॑ ଧା॒ତା ୟ॑ଥା ପୂ॒ର୍ଵ ମ॑କଲ୍ପୟତ୍ । ଦିଵଂ॑ଚ ପୃଥି॒ଵୀଂ ଚାଂ॒ତରି॑କ୍ଷ॒ ମଥୋ॒ ସୁଵଃ॑ । ୟତ୍ ପୃ॑ଥି॒ଵ୍ୟାଗ୍ମ୍ ରଜ॑ସ୍ସ୍ଵ॒ ମାଂତରି॑କ୍ଷେ ଵି॒ରୋଦ॑ସୀ । ଇ॒ମାଗ୍ଗ୍ ସ୍ତଦା॒ପୋ ଵ॑ରୁଣଃ ପୁ॒ନାତ୍ଵ॑ଘମର୍ଷ॒ଣଃ । ପୁ॒ନଂତୁ॒ ଵସ॑ଵଃ ପୁ॒ନାତୁ॒ ଵରୁ॑ଣଃ ପୁ॒ନାତ୍ଵ॑ଘମର୍ଷ॒ଣଃ । ଏ॒ଷ ଭୂ॒ତସ୍ୟ॑ ମ॒ଦ୍ଧ୍ୟେ ଭୁଵ॑ନସ୍ୟ ଗୋ॒ପ୍ତା । ଏ॒ଷ ପୁ॒ଣ୍ୟକୃ॑ତାଂ-ଲୋଁ॒କା॒ନେ॒ଷ ମୃ॒ତ୍ୟୋ-ର୍ହି॑ର॒ଣ୍ମୟ᳚ମ୍ । ଦ୍ୟାଵା॑ପୃଥି॒ଵ୍ୟୋ-ର୍ହି॑ର॒ଣ୍ମୟ॒ଗ୍ମ୍॒ ସଗ୍ଗ୍ଶ୍ରି॑ତ॒ଗ୍ମ୍॒ ସୁଵଃ॑ । 1.66 (ତୈ. ଅର. 6.1.14) ସ ନଃ॒ ସୁଵଃ॒ ସଗ୍ମ୍ ଶି॑ଶାଧି । ଆର୍ଦ୍ରଂ॒ ଜ୍ଵଲ॑ତି॒ ଜ୍ୟୋତି॑-ର॒ହମ॑ସ୍ମି । ଜ୍ୟୋତି॒-ର୍ଜ୍ଵଲ॑ତି॒ ବ୍ରହ୍ମା॒ହମ॑ସ୍ମି । ୟୋ॑ଽହମ॑ସ୍ମି॒ ବ୍ରହ୍ମା॒ହମ॑ସ୍ମି । ଅ॒ହମ॑ସ୍ମି॒ ବ୍ରହ୍ମା॒ହମ॑ସ୍ମି । ଅ॒ହମେ॒ଵାହଂ ମାଂ ଜୁ॑ହୋମି॒ ସ୍ଵାହା᳚ । ଅ॒କା॒ର୍ୟ॒-କା॒ର୍ୟ॑ଵ କୀ॒ର୍ଣୀ ସ୍ତେ॒ନୋ ଭ୍ରୂ॑ଣ॒ହା ଗୁ॑ରୁତ॒ଲ୍ପଗଃ । ଵରୁ॑ଣୋ॒-ଽପାମ॑ଘମର୍ଷ॒ଣ-ସ୍ତସ୍ମା᳚ତ୍ ପା॒ପାତ୍ ପ୍ରମୁ॑ଚ୍ୟତେ । ର॒ଜୋଭୂମି॑ସ୍ତ୍ଵ॒ମାଗ୍ମ୍ ରୋଦ॑ୟସ୍ଵ॒ ପ୍ରଵ॑ଦଂତି॒ ଧୀରାଃ᳚ । ଆକ୍ରାଂ᳚ଥ୍-ସମୁ॒ଦ୍ରଃ ପ୍ର॑ଥ॒ମେ ଵିଧ॑ର୍ମ-ଂଜ॒ନୟ॑ନ୍ ପ୍ର॒ଜା ଭୁଵ॑ନସ୍ୟ॒ ରାଜା᳚ । ଵୃଷା॑ ପ॒ଵିତ୍ରେ॒ ଅଧି॒ସାନୋ॒ ଅଵ୍ୟେ॑ ବୃ॒ହଥ୍ ସୋମୋ॑ ଵାଵୃଧେ ସୁଵା॒ନ ଇଂଦୁଃ॑ ॥ 1.70 (ପୁର॑ସ୍ତା॒-ଦ୍- ୟଶୋ॒ - ଗୁହା॑ସୁ॒ - ମମ॑ - ଚକ୍ରତୁଂ॒ଡାୟ॑ ଧୀମହି - ତୀକ୍ଷଦ॒ଗ୍ଗ୍॒ଷ୍ଠ୍ରାୟ॑ ଧୀମହି॒ - ପରି॑ - ପ୍ର॒ତିଷ୍ଠି॑ତଂ - ଦେଭୁ--ର୍ ୟଚ୍ଛତୁ - ଦଧାତନା॒- ଦ୍ଭ୍ୟୋ᳚ - ଽର୍ଣ॒ଵଃ - ସୁଵୋ॒ - ରାଜୈକଂ॑ ଚ) (ଆ1) ଦୁର୍ଗା ସୂକ୍ତମ୍ (4.7) [ ଓଂ କା॒ତ୍ୟା॒ୟ॒ନାୟ॑ ଵି॒ଦ୍ମହେ॑ କନ୍ୟକୁ॒ମାରି॑ ଧୀମହି । ତନ୍ନୋ॑ ଦୁର୍ଗିଃ ପ୍ରଚୋ॒ଦୟା᳚ତ୍ ॥ ] ଵ୍ୟାହୃତି ହୋମ ମଂତ୍ରାଃ (4.8) ଭୂ-ର॒ଗ୍ନୟେ॑ ପୃଥି॒ଵ୍ୟୈ ସ୍ଵାହା॒, ଭୁଵୋ॑ ଵା॒ୟଵେ॒ଽଂତରି॑କ୍ଷାୟ॒ ସ୍ଵାହା॒ , ଭୂ-ର॒ଗ୍ନୟେ॑ ଚ ପୃଥି॒ଵ୍ୟୈ ଚ॑ ମହ॒ତେ ଚ॒ ସ୍ଵାହା॒, ଭୁଵୋ॑ ଵା॒ୟଵେ॑ ଚାଂ॒ତରି॑କ୍ଷାୟ ଚ ମହ॒ତେ ଚ॒ ସ୍ଵାହା॒, ସୁଵ॑ରାଦି॒ତ୍ୟାୟ॑ ଚ ଦି॒ଵେ ଚ॑ ମହ॒ତେ ଚ॒ ସ୍ଵାହା॒, ଭୂ-ର୍ଭୁଵ॒ସ୍ସୁଵ॑-ଶ୍ଚଂ॒ଦ୍ରମ॑ସେ ଚ॒ ନକ୍ଷ॑ତ୍ରେଭ୍ୟଶ୍ଚ ଦି॒ଗ୍ଭ୍ୟଶ୍ଚ॑ ମହ॒ତେ ଚ॒ ସ୍ଵାହା॒, ନମୋ॑ ଦେ॒ଵେଭ୍ୟଃ॑ ସ୍ଵ॒ଧା ପି॒ତୃଭ୍ୟୋ॒ ଭୂର୍ଭୁଵ॒ସ୍ସୁଵ॒-ର୍ମହ॒ରୋମ୍ ॥ 5.1 (ତୈ. ଅର. 6.4.1) ଜ୍ଞାନପ୍ରାପ୍ତ୍ୟର୍ଥା ହୋମମଂତ୍ରାଃ (4.9) ପା॒ହି ନୋ॑ ଅଗ୍ନ॒ ଏକ॑ୟା । ପା॒ହ୍ୟୁ॑ତ ଦ୍ଵି॒ତୀୟ॑ୟା । ପା॒ହ୍ୟୂର୍ଜଂ॑ ତୃ॒ତୀୟ॑ୟା । ପା॒ହି ଗୀ॒ର୍ଭି-ଶ୍ଚ॑ତ॒ସୃଭି॑-ର୍ଵସୋ॒ ସ୍ଵାହା᳚ ॥ 7.1 (ତୈ. ଅର. 6.6.1) ଵେଦାଵିସ୍ମରଣାୟ ଜପମଂତ୍ରାଃ (4.10) ନମୋ॒ ବ୍ରହ୍ମ॑ଣେ ଧା॒ରଣଂ॑ ମେ ଅ॒ସ୍ତ୍ଵ-ନି॑ରାକରଣଂ-ଧା॒ରୟି॑ତା ଭୂୟାସଂ॒ କର୍ଣ॑ୟୋଃ ଶ୍ରୁ॒ତଂ ମାଚ୍ୟୋ᳚ଢ୍ଵଂ॒ ମମା॒ମୁଷ୍ୟ॒ ଓମ୍ ॥ 9.1 (ତୈ. ଅର. 6.9.1) ତପଃ ପ୍ରଶଂସା (4.11) ଵିହିତାଚରଣ ପ୍ରଶଂସା ନିଷିଦ୍ଧାଚରଣ ନିଂଦା ଚ (4.12) ଦହର ଵିଦ୍ୟା (4.13) ହ॒ଗ୍ମ୍॒ସ-ଶ୍ଶୁ॑ଚି॒ଷ-ଦ୍ଵସୁ॑-ରଂତରିକ୍ଷ॒-ସଦ୍ଧୋତା॑ ଵେଦି॒ଷ-ଦତି॑ଥି-ର୍ଦୁରୋଣ॒ସତ୍ । ନୃ॒ଷ-ଦ୍ଵ॑ର॒ସ-ଦୃ॑ତ॒ସ-ଦ୍ଵ୍ୟୋ॑ମ॒ସ-ଦ॒ବ୍ଜା ଗୋ॒ଜା ଋ॑ତ॒ଜା ଅ॑ଦ୍ରି॒ଜା ଋ॒ତଂ ବୃ॒ହତ୍ । ଘୃ॒ତଂ ମି॑ମିକ୍ଷିରେ ଘୃ॒ତମ॑ସ୍ୟ॒ ୟୋନି॑-ର୍ଘୃ॒ତେ ଶ୍ରି॒ତୋ ଘୃ॒ତମୁ॑ଵସ୍ୟ॒ ଧାମ॑ । ଅ॒ନୁ॒ଷ୍ଵ॒ଧମାଵ॑ହ ମା॒ଦୟ॑ସ୍ଵ॒ ସ୍ଵାହା॑ କୃତଂ-ଵୃଁଷଭ ଵକ୍ଷି ହ॒ଵ୍ୟମ୍ । ସ॒ମୁ॒ଦ୍ରା ଦୂ॒ର୍ମି-ର୍ମଧୁ॑ମା॒ଗ୍ମ୍॒ ଉଦା॑ର-ଦୁପା॒ଗ୍ମ୍॒ଶୁନା॒ ସମ॑ମୃତ॒ତ୍ଵ ମା॑ନଟ୍ । ଘୃ॒ତସ୍ୟ॒ ନାମ॒ ଗୁହ୍ୟଂ॒-ୟଁଦସ୍ତି॑ ଜି॒ହ୍ଵା ଦେ॒ଵାନା॑-ମ॒ମୃତ॑ସ୍ୟ॒ ନାଭିଃ॑ । ଵ॒ୟଂ ନାମ॒ ପ୍ରବ୍ର॑ଵାମା ଘୃ॒ତେନା॒ସ୍ମିନ୍. ୟ॒ଜ୍ଞେ ଧା॑ରୟାମା॒ ନମୋ॑ଭିଃ । ଉପ॑ ବ୍ର॒ହ୍ମା ଶୃ॑ଣଵଚ୍ଛ॒ସ୍ୟମା॑ନଂ॒ ଚତୁଃ॑ ଶୃଂଗୋ ଽଵମୀ-ଦ୍ଗୌ॒ର ଏ॒ତତ୍ । ଚ॒ତ୍ଵାରି॒ ଶୃଂଗା॒ ତ୍ରୟୋ॑ ଅସ୍ୟ॒ ପାଦା॒ ଦ୍ଵେ ଶୀ॒ର॒.ଷେ ସ॒ପ୍ତ ହସ୍ତା॑ସୋ ଅ॒ସ୍ୟ । ତ୍ରିଧା॑ ବ॒ଦ୍ଧୋ ଵୃ॑ଷ॒ଭୋ ରୋ॑ରଵୀତି ମ॒ହୋ ଦେ॒ଵୋ ମର୍ତ୍ୟା॒ଗ୍ମ୍॒ ଆଵି॑ଵେଶ ॥ 12.10 (ତୈ. ଅର. 6.12.2) ତ୍ରିଧା॑ ହି॒ତଂ ପ॒ଣିଭି॑-ର୍ଗୁ॒ହ୍ୟମା॑ନଂ॒ ଗଵି॑-ଦେ॒ଵାସୋ॑ ଘୃ॒ତମନ୍ଵ॑ଵିଂଦନ୍ନ୍ । ଇଂଦ୍ର॒ ଏକ॒ଗ୍ମ୍॒ ସୂର୍ୟ॒ ଏକଂ॑ ଜଜାନ ଵେ॒ନା ଦେକଗ୍ଗ୍॑ ସ୍ଵ॒ଧୟା॒ ନିଷ୍ଟ॑ତକ୍ଷୁଃ । ୟୋ ଦେ॒ଵାନାଂ᳚ ପ୍ରଥ॒ମଂ ପୁ॒ରସ୍ତା॒-ଦ୍ଵିଶ୍ଵା॒ଧିୟୋ॑ ରୁ॒ଦ୍ରୋ ମ॒ହର୍ଷିଃ॑ । ହି॒ର॒ଣ୍ୟ॒ଗ॒ର୍ଭଂ ପ॑ଶ୍ୟତ॒ ଜାୟ॑ମାନ॒ଗ୍ମ୍॒ ସନୋ॑ ଦେ॒ଵଃ ଶୁ॒ଭୟା॒ ସ୍ମୃତ୍ୟା॒ ସଂୟୁଁ॑ନକ୍ତୁ । ୟସ୍ମା॒ତ୍ପରଂ॒ ନାପ॑ର॒ ମସ୍ତି॒ କିଂଚି॒ଦ୍ୟସ୍ମା॒ନ୍ ନାଣୀ॑ୟୋ॒ ନ ଜ୍ୟାୟୋ᳚ଽସ୍ତି॒ କଶ୍ଚି॑ତ୍ । ଵୃ॒କ୍ଷ ଇ॑ଵ ସ୍ତବ୍ଧୋ ଦି॒ଵି ତି॑ଷ୍ଠ॒-ତ୍ୟେକ॒ସ୍ତେନେ॒ଦଂ ପୂ॒ର୍ଣଂ ପୁରୁ॑ଷେଣ॒ ସର୍ଵ᳚ମ୍ ॥ 12.13 (ସନ୍ୟାସ ସୂକ୍ତମ୍) (ଅଜୋ᳚ଽନ୍ୟ॒ - ଆଵି॑ଵେଶ॒ - ସର୍ଵେ॑ ଚ॒ତ୍ଵାରି॑ ଚ) ନାରାୟଣ ସୂକ୍ତଂ (4.14) ସ॒ହ॒ସ୍ର॒ଶୀର୍ଷଂ॑ ଦେ॒ଵଂ॒-ଵିଁ॒ଶ୍ଵାକ୍ଷଂ॑-ଵିଁ॒ଶ୍ଵ ଶଂ॑ ଭୁଵମ୍ । ଵିଶ୍ଵଂ॑ ନା॒ରାୟ॑ଣଂ ଦେ॒ଵ॒ମ॒କ୍ଷରଂ॑ ପର॒ମଂ ପ॒ଦମ୍ । ଵି॒ଶ୍ଵତଃ॒ ପର॑ମାନ୍ନି॒ତ୍ୟଂ॒-ଵିଁ॒ଶ୍ଵଂ ନା॑ରାୟ॒ଣଗ୍ମ୍ ହ॑ରିମ୍ । ଵିଶ୍ଵ॑ମେ॒ଵେଦଂ ପୁରୁ॑ଷ॒-ସ୍ତ-ଦ୍ଵିଶ୍ଵ॒ମୁପ॑ଜୀଵତି । ପତିଂ॒-ଵିଁଶ୍ଵ॑ସ୍ୟା॒ତ୍ମେଶ୍ଵ॑ର॒ଗ୍ମ୍॒ ଶାଶ୍ଵ॑ତଗ୍ମ୍ ଶି॒ଵମ॑ଚ୍ୟୁତମ୍ । ନା॒ରାୟ॒ଣଂ ମ॑ହାଜ୍ଞେ॒ୟଂ॒-ଵିଁ॒ଶ୍ଵାତ୍ମା॑ନଂ ପ॒ରାୟ॑ଣମ୍ । ନା॒ରାୟ॒ଣ ପ॑ରୋ ଜ୍ୟୋ॒ତି॒ରା॒ତ୍ମା ନା॑ରୟ॒ଣଃ ପ॑ରଃ । ନା॒ରାୟ॒ଣ ପ॑ରଂ ବ୍ର॒ହ୍ମ॒ ତ॒ତ୍ତ୍ଵଂ ନା॑ରାୟ॒ଣଃ ପ॑ରଃ । ନା॒ରାୟ॒ଣ ପ॑ରୋ ଧ୍ୟା॒ତା॒ ଧ୍ୟା॒ନଂ ନା॑ରାୟ॒ଣଃ ପ॑ରଃ । ୟଚ୍ଚ॑ କିଂ॒ଚିଜ୍-ଜ॑ଗଥ୍ ସ॒ର୍ଵଂ॒ ଦୃ॒ଶ୍ୟତେ᳚ ଶ୍ରୂୟ॒ତେଽପି॑ ଵା । 13.4 (ତୈ. ଅର. 6.13.1) ଅଂତ॑-ର୍ବ॒ହିଶ୍ଚ॑ ତଥ୍ ସ॒ର୍ଵଂ॒-ଵ୍ୟାଁ॒ପ୍ୟ ନା॑ରାୟ॒ଣଃ ସ୍ଥି॑ତଃ । ଅନଂ॑ତ॒ ମଵ୍ୟ॑ୟଂ କ॒ଵିଗ୍ମ୍ ସ॑ମୁ॒ଦ୍ରେଽଂତଂ॑-ଵିଁ॒ଶ୍ଵ ଶ॑ଭୁଂଵଁମ୍ । ପ॒ଦ୍ମ॒କୋ॒ଶ-ପ୍ର॑ତୀକା॒ଶ॒ଗ୍ମ୍॒ ହୃ॒ଦୟଂ॑ ଚାପ୍ୟ॒ଧୋମୁ॑ଖମ୍ । ଅଧୋ॑ ନି॒ଷ୍ଟ୍ୟା ଵି॑ତସ୍ତ୍ୟାଂ॒ତେ॒ ନା॒ଭ୍ୟାମୁ॑ପରି॒ ତିଷ୍ଠ॑ତି । ଜ୍ଵା॒ଲ॒ମା॒ଲା କୁ॑ଲଂ ଭା॒ତୀ॒ ଵି॒ଶ୍ଵସ୍ୟା॑ୟତ॒ନଂ ମ॑ହତ୍ । ସଂତ॑ତଗ୍ମ୍ ଶି॒ଲାଭି॑ସ୍ତୁ॒ ଲଂବ॑ତ୍ୟା କୋଶ॒ସନ୍ନି॑ଭମ୍ । ତସ୍ୟାଂତେ॑ ସୁଷି॒ରଗ୍ମ୍ ସୂ॒କ୍ଷ୍ମଂ ତସ୍ମିଂ᳚ଥ୍ ସ॒ର୍ଵଂ ପ୍ରତି॑ଷ୍ଠିତମ୍ । ତସ୍ୟ॒ ମଦ୍ଧ୍ୟେ॑ ମ॒ହାନ॑ଗ୍ନି-ର୍ଵି॒ଶ୍ଵାର୍ଚି॑-ର୍ଵି॒ଶ୍ଵତୋ॑ ମୁଖଃ । ସୋଽଗ୍ର॑ଭୁ॒ଗ୍ ଵିଭ॑ଜନ୍ ତି॒ଷ୍ଠ॒ନ୍-ନାହା॑ର-ମଜ॒ରଃ କ॒ଵିଃ । ତି॒ର୍ୟ॒ଗୂ॒ର୍ଧ୍ଵ ମ॑ଧଃ ଶା॒ୟୀ॒ ର॒ଶ୍ମୟ॑ସ୍ତସ୍ୟ॒ ସଂତ॑ତା । ସଂ॒ତା॒ପୟ॑ତି ସ୍ଵଂ ଦେ॒ହମାପା॑ଦତଲ॒ ମସ୍ତ॑କଃ । ତସ୍ୟ॒ ମଦ୍ଧ୍ୟେ॒ ଵହ୍ନି॑ଶିଖା ଅ॒ଣୀୟୋ᳚ର୍ଧ୍ଵା ଵ୍ୟ॒ଵସ୍ଥି॑ତଃ । ନୀ॒ଲତୋ॑ ୟଦ॑ ମଦ୍ଧ୍ୟ॒ସ୍ଥା॒-ଦ୍ଵି॒ଦ୍ୟୁଲ୍ଲେ॑ଖେଵ॒ ଭାସ୍ଵ॑ରା । ନୀ॒ଵାର॒ ଶୂକ॑ଵତ୍ତ॒ନ୍ଵୀ॒ ପୀ॒ତା ଭା᳚ସ୍ଵତ୍ୟ॒ଣୂପ॑ମା । ତସ୍ୟାଃ᳚ ଶିଖା॒ୟା ମ॑ଦ୍ଧ୍ୟେ ପ॒ରମା᳚ତ୍ମା ଵ୍ୟ॒ଵସ୍ଥି॑ତଃ । ସ ବ୍ରହ୍ମ॒ ସ ଶିଵଃ॒ ସ ହରିଃ॒ ସେଂଦ୍ରଃ॒ ସୋଽକ୍ଷ॑ରଃ ପର॒ମଃ ସ୍ଵ॒ରାଟ୍ ॥ 13.12 (ତୈ. ଅର. 6.13.2) ଆଦିତ୍ୟ ମଂଡଲେ ପରବ୍ରହ୍ମୋପାସନଂ (4.15) ଆଦିତ୍ୟପୁରୁଷସ୍ୟ ସର୍ଵାତ୍ମକତ୍ଵ ପ୍ରଦର୍ଶନଂ (4.16) ଶିଵୋପାସନ ମଂତ୍ରାଃ (4.17) ଭଵାୟ॒ ନମଃ । ଭଵଲିଂଗାୟ॒ ନମଃ । ପଶ୍ଚିମଵକ୍ତ୍ର ପ୍ରତିପାଦକ ମଂତ୍ରଃ (4.18) ଉତ୍ତର ଵକ୍ତ୍ର ପ୍ରତିପାଦକ ମଂତ୍ରଃ (4.19) ଦକ୍ଷିଣ ଵକ୍ତ୍ର ପ୍ରତିପାଦକ ମଂତ୍ରଃ (4.20) ପ୍ରାଗ୍ଵକ୍ତ୍ର ପ୍ରତିପାଦକ ମଂତ୍ରଃ (4.21) ଊର୍ଧ୍ଵ ଵକ୍ତ୍ର ପ୍ରତିପାଦକ ମଂତ୍ରଃ (4.22) ନମସ୍କାରାର୍ଥ ମଂତ୍ରାଃ (4.23) ଋ॒ତଗ୍ମ୍ ସ॒ତ୍ୟଂ ପ॑ରଂ ବ୍ର॒ହ୍ମ॒ ପୁ॒ରୁଷଂ॑ କୃଷ୍ଣ॒ପିଂଗ॑ଲମ୍ । ଊ॒ର୍ଧ୍ଵରେ॑ତଂ-ଵିଁ॑ରୂପା॒କ୍ଷଂ॒-ଵିଁ॒ଶ୍ଵରୂ॑ପାୟ॒ ଵୈ ନମୋ॒ ନମଃ॑ ॥ 23.1 (ତୈ. ଅର. 6.23.1) ସର୍ଵୋ॒ ଵୈ ରୁ॒ଦ୍ରସ୍ତସ୍ମୈ॑ ରୁ॒ଦ୍ରାୟ॒ ନମୋ॑ ଅସ୍ତୁ । ପୁରୁ॑ଷୋ॒ ଵୈ ରୁ॒ଦ୍ରଃ ସନ୍ମ॒ହୋ ନମୋ॒ ନମଃ॑ । ଵିଶ୍ଵଂ॑ ଭୂ॒ତଂ ଭୁଵ॑ନଂ ଚି॒ତ୍ରଂ ବ॑ହୁ॒ଧା ଜା॒ତଂ ଜାୟ॑ମାନଂ ଚ॒ ୟତ୍ । ସର୍ଵୋ॒ ହ୍ୟେ॑ଷ ରୁ॒ଦ୍ରସ୍ତସ୍ମୈ॑ ରୁ॒ଦ୍ରାୟ॒ ନମୋ॑ ଅସ୍ତୁ ॥ 24.1 (ତୈ. ଅର. 6.24.1) କଦ୍ରୁ॒ଦ୍ରାୟ॒ ପ୍ରଚେ॑ତସେ ମୀ॒ଢୁଷ୍ଟ॑ମାୟ॒ ତଵ୍ୟ॑ସେ । ଵୋ॒ଚେମ॒ ଶଂତ॑ମଗ୍ମ୍ ହୃ॒ଦେ ॥ ସର୍ଵୋ॒ହ୍ୟେ॑ଷ ରୁ॒ଦ୍ରସ୍ତସ୍ମୈ॑ ରୁ॒ଦ୍ରାୟ॒ ନମୋ॑ ଅସ୍ତୁ ॥ 25.1 (ତୈ. ଅର. 6.25.1) ଅଗ୍ନିହୋତ୍ର ହଵଣ୍ୟାଃ ଉପୟୁକ୍ତସ୍ୟ ଵୃକ୍ଷ ଵିଶେଷ-ସ୍ୟାଭିଧାନମ୍ (4.24-25) ଭୂଦେଵତାକ ମଂତ୍ରଃ (4.26) ସର୍ଵା ଦେଵତା ଆପଃ (4.27) ସଂଧ୍ୟାଵଂଦନ ମଂତ୍ରାଃ (4.28) ଅଗ୍ନିଶ୍ଚ ମା ମନ୍ୟୁଶ୍ଚ ମନ୍ୟୁପତୟଶ୍ଚ ମନ୍ୟୁ॑କୃତେ॒ଭ୍ୟଃ । ପାପେଭ୍ୟୋ॑ ରକ୍ଷଂ॒ତାମ୍ । ୟଦହ୍ନା ପାପ॑ମକା॒ର୍॒ଷମ୍ । ମନସା ଵାଚା॑ ହସ୍ତା॒ଭ୍ୟାମ୍ । ପଦ୍ଭ୍ୟା-ମୁଦରେ॑ଣ ଶି॒ଶ୍ନା । ଅହ॒ସ୍ତଦ॑ଵଲୁ॒ପଂତୁ । ୟତ୍କିଂଚ॑ ଦୁରି॒ତଂ ମୟି॑ । ଇଦମହ-ମାମମୃ॑ତ ୟୋ॒ନୌ । ସତ୍ୟେ ଜ୍ୟୋତିଷି ଜୁହୋ॑ମି ସ୍ଵା॒ହା ॥ 31.1 (ତୈ. ଅର. 6.31.1) ସୂର୍ୟଶ୍ଚ ମା ମନ୍ୟୁଶ୍ଚ ମନ୍ୟୁପତୟଶ୍ଚ ମନ୍ୟୁ॑କୃତେ॒ଭ୍ୟଃ । ପାପେଭ୍ୟୋ॑ ରକ୍ଷଂ॒ତାମ୍ । ୟଦ୍ରାତ୍ରିୟା ପାପ॑ମକା॒ର୍॒ଷମ୍ । ମନସା ଵାଚା॑ ହସ୍ତା॒ଭ୍ୟାମ୍ । ପଦ୍ଭ୍ୟା-ମୁଦରେ॑ଣ ଶି॒ଶ୍ନା । ରାତ୍ରି॒-ସ୍ତଦ॑ଵଲୁ॒ପଂତୁ । ୟତ୍କିଂଚ॑ ଦୁରି॒ତଂ ମୟି॑ । ଇଦମହ-ମାମମୃ॑ତ ୟୋ॒ନୌ । ସୂର୍ୟେ ଜ୍ୟୋତିଷି ଜୁହୋ॑ମି ସ୍ଵା॒ହା ॥ 32.1 (ତୈ. ଅର. 6.32.1) ପ୍ରଣଵସ୍ୟ ଋଷ୍ୟାଦି ଵିଵରଣଂ (4.29) ଗାୟତ୍ର୍ୟାଵାହନ ମଂତ୍ରାଃ (4.30) ଓଜୋ॑ଽସି॒ ସହୋ॑ଽସି॒ ବଲ॑ମସି॒ ଭ୍ରାଜୋ॑ଽସି ଦେ॒ଵାନାଂ॒ ଧାମ॒ନାମା॑॑ଽସି॒ ଵିଶ୍ଵ॑ମସି ଵି॒ଶ୍ଵାୟୁଃ॒ ସର୍ଵ॑ମସି ସ॒ର୍ଵାୟୁ-ରଭିଭୂରୋଂ-ଗାୟତ୍ରୀ-ମାଵା॑ହୟା॒ମି॒ ସାଵିତ୍ରୀ-ମାଵା॑ହୟା॒ମି॒ ସରସ୍ଵତୀ-ମାଵା॑ହୟା॒ମି॒ ଛଂଦର୍ଷୀ-ନାଵା॑ହୟା॒ମି॒ ଶ୍ରିୟ-ମାଵା॑ହୟା॒ମି॒ ଗାୟତ୍ରିୟା ଗାୟତ୍ରୀ ଛଂଦୋ ଵିଶ୍ଵାମିତ୍ର ଋଷିଃ ସଵିତା ଦେଵତାଽଗ୍ନିର୍ମୁଖଂ ବ୍ରହ୍ମା ଶିରୋ ଵିଷ୍ଣୁର୍ହୃଦୟଗ୍ମ୍ ରୁଦ୍ରଃ ଶିଖା ପୃଥିଵୀୟୋନିଃ ପ୍ରାଣାପାନ-ଵ୍ୟାନୋଦାନ-ସମାନା ସପ୍ରାଣା ଶ୍ଵେତଵର୍ଣା ସାଂଖ୍ୟାୟନ-ସଗୋତ୍ରା ଗାୟତ୍ରୀ ଚତୁର୍ଵିଗ୍ମ୍ଶତ୍ୟକ୍ଷରା ତ୍ରିପଦା॑ ଷଟ୍କୁ॒କ୍ଷିଃ॒ ପଂଚ ଶୀର୍ଷୋପନୟନେ ଵି॑ନିୟୋ॒ଗ॒, ଓଂ ଭୂଃ । ଓଂ ଭୁଵଃ । ଓଗ୍ମ୍ ସୁଵଃ । ଓଂ ମହଃ । ଓଂ ଜନଃ । ଓଂ ତପଃ । ଓଗ୍ମ୍ ସ॒ତ୍ୟମ୍ । ଓଂ ତଥ୍ ସ॑ଵି॒ତୁର୍ଵରେ᳚ଣ୍ୟଂ॒ ଭର୍ଗୋ॑ ଦେ॒ଵସ୍ୟ॑ ଧୀମହି । ଧିୟୋ॒ ୟୋ ନଃ॑ ପ୍ରଚୋ॒ଦୟା᳚ତ୍ । ଓମାପୋ॒ ଜ୍ୟୋତୀ॒ ରସୋ॒ଽମୃତଂ॒ ବ୍ରହ୍ମ॒ ଭୂର୍ଭୁଵ॒ସ୍ସୁଵ॒ରୋମ୍ ॥ 35.2 (ତୈ. ଅର. 6.35.1) ଗାୟତ୍ରୀ ଉପସ୍ଥାନ ମଂତ୍ରାଃ (4.31) ଆଦିତ୍ୟଦେଵତା ମଂତ୍ରଃ (4.32) ତ୍ରିସୁପର୍ଣମଂତ୍ରାଃ (4.33) ବ୍ରହ୍ମ॑ ମେ॒ଧୟା᳚ । ମଧୁ॑ ମେ॒ଧୟା᳚ । ବ୍ରହ୍ମ॑ମେ॒ଵ ମଧୁ॑ ମେ॒ଧୟା᳚ । ଅ॒ଦ୍ୟା ନୋ॑ ଦେଵ ସଵିତଃ ପ୍ର॒ଜାଵ॑ଥ୍ସାଵୀଃ॒ ସୌଭ॑ଗମ୍ । ପରା॑ ଦୁଃ॒ଷ୍ଵପ୍ନି॑ୟଗ୍ମ୍ ସୁଵ । ଵିଶ୍ଵା॑ନି ଦେଵ ସଵିତ-ର୍ଦୁରି॒ତାନି॒ ପରା॑ସୁଵ । ୟ-ଦ୍ଭ॒ଦ୍ରଂ ତନ୍ମ॒ ଆସୁ॑ଵ । ମଧୁ॒ଵାତା॑ ଋତାୟ॒ତେ ମଧୁ॑କ୍ଷରଂତି॒ ସିଂଧ॑ଵଃ । ମାଦ୍ଧ୍ଵୀ᳚ର୍ନଃ ସଂ॒ତ୍ଵୋଷ॑ଧୀଃ । ମଧୁ॒ନକ୍ତ॑ ମୁ॒ତୋଷସି॒ ମଧୁ॑ମ॒ତ୍ ପାର୍ଥି॑ଵ॒ଗ୍ମ୍॒ ରଜଃ॑ । ମଧୁ॒ଦ୍ୟୌର॑ସ୍ତୁ ନଃ ପି॒ତା । ମଧୁ॑ମାନ୍ନୋ॒ ଵନ॒ସ୍ପତି॒-ର୍ମଧୁ॑ମାଗ୍ମ୍ ଅସ୍ତୁ॒ ସୂର୍ୟଃ॑ । ମାଦ୍ଧ୍ଵୀ॒ ର୍ଗାଵୋ॑ ଭଵଂତୁ ନଃ । ୟ ଇ॒ମଂ ତ୍ରିସୁ॑ପର୍ଣ॒-ମୟା॑ଚିତଂ ବ୍ରାହ୍ମ॒ଣାୟ॑ ଦଦ୍ୟାତ୍ । ଭ୍ରୂ॒ଣ॒ହ॒ତ୍ୟାଂ-ଵାଁ ଏ॒ତେ ଘ୍ନଂ॑ତି । ୟେ ବ୍ରା᳚ହ୍ମ॒ଣା-ସ୍ତ୍ରିସୁ॑ପର୍ଣଂ॒ ପଠଂ॑ତି । ତେ ସୋମଂ॒ ପ୍ରାପ୍ନୁ॑ଵଂତି । ଆ॒ସ॒ହ॒ସ୍ରାତ୍ ପ॒କ୍ତିଂ ପୁନଂ॑ତି । ଓମ୍ ॥ 39.7 (ତୈ. ଅର. 6.39.1) ବ୍ରହ୍ମ॑ ମେ॒ଧଵା᳚ । ମଧୁ॑ ମେ॒ଧଵା᳚ । ବ୍ରହ୍ମ॑ମେ॒ଵ ମଧୁ॑ ମେ॒ଧଵା᳚ । ବ୍ର॒ହ୍ମା ଦେ॒ଵାନାଂ᳚ ପଦ॒ଵୀଃ କ॑ଵୀ॒ନା-ମୃଷି॒-ର୍ଵିପ୍ରା॑ଣାଂ ମହି॒ଷୋ ମୃ॒ଗାଣା᳚ମ୍ । ଶ୍ୟେ॒ନୋ ଗୃଦ୍ଧ୍ରା॑ଣା॒ଗ୍ଗ୍॒ ସ୍ଵଧି॑ତି॒-ର୍ଵନା॑ନା॒ଗ୍ମ୍॒ ସୋମଃ॑ ପ॒ଵିତ୍ର॒-ମତ୍ୟେ॑ତି॒ ରେଭନ୍ନ୍॑ । ହ॒ଗ୍ମ୍॒ସଃ ଶୁ॑ଚି॒ଷ-ଦ୍ଵସୁ॑ରଂତରିକ୍ଷ॒ ସଦ୍ଧୋତା॑- ଵେଦି॒ଷ-ଦତି॑ଥି-ର୍ଦୁରୋଣ॒ସତ୍ । ନୃ॒ଷଦ୍ଵ॑ର॒-ସଦୃ॑ତ॒-ସ-ଦ୍ଵ୍ୟୋ॑ମ॒-ସଦ॒ବ୍ଜା- ଗୋ॒ଜା ଋ॑ତ॒ଜା ଅ॑ଦ୍ରି॒ଜା ଋ॒ତଂ ବୃ॒ହତ୍ । ଋ॒ଚେତ୍ଵା॑ ରୁ॒ଚେତ୍ଵା॒ ସମିଥ୍ ସ୍ର॑ଵଂତି ସ॒ରିତୋ॒ ନ ଧେନାଃ᳚ । ଅଂ॒ତ-ର୍ହୃ॒ଦା ମନ॑ସା ପୂ॒ୟମା॑ନାଃ । ଘୃ॒ତସ୍ୟ॒ ଧାରା॑ ଅ॒ଭିଚା॑କଶୀମି । ହି॒ର॒ଣ୍ୟୟୋ॑ ଵେତ॒ସୋ ମଦ୍ଧ୍ୟ॑ ଆସାମ୍ । ତସ୍ମିଂ᳚ଥ୍ ସୁପ॒ର୍ଣୋ ମ॑ଧୁ॒କୃତ୍ କୁ॑ଲା॒ୟୀ ଭଜ॑ନ୍ନାସ୍ତେ॒ ମଧୁ॑ ଦେ॒ଵତା᳚ଭ୍ୟଃ । ତସ୍ୟା॑ ସତେ॒ ହର॑ୟଃ ସ॒ପ୍ତତୀରେ᳚ ସ୍ଵ॒ଧାଂ ଦୁହା॑ନା ଅ॒ମୃତ॑ସ୍ୟ॒ ଧାରା᳚ମ୍ । ୟ ଇ॒ଦଂ ତ୍ରିସୁ॑ପର୍ଣ॒-ମୟା॑ଚିତଂ ବ୍ରାହ୍ମ॒ଣାୟ॑ ଦଦ୍ୟାତ୍ । ଵୀ॒ର॒ହ॒ତ୍ୟାଂ-ଵାଁ ଏ॒ତେ ଘ୍ନଂ॑ତି । ୟେ ବ୍ରା᳚ହ୍ମ॒ଣା-ସ୍ତ୍ରିସୁ॑ପର୍ଣଂ॒ ପଠଂ॑ତି । ତେ ସୋମଂ॒ ପ୍ରାପ୍ନୁ॑ଵଂତି । ଆ॒ସ॒ହ॒ସ୍ରାତ୍ ପଂ॒କ୍ତିଂ ପୁନଂ॑ତି । ଓମ୍ ॥ 40.6 (ତୈ. ଅର. 6.40.1) ମେଧା ସୂକ୍ତଂ (4.34) ମେ॒ଧାଂ ମ॒ ଇଂଦ୍ରୋ॑ ଦଦାତୁ ମେ॒ଧାଂ ଦେ॒ଵୀ ସର॑ସ୍ଵତୀ । ମେ॒ଧାଂ ମେ॑ ଅ॒ଶ୍ଵିନା॑-ଵୁ॒ଭାଵାଧ॑ତ୍ତାଂ॒ ପୁଷ୍କ॑ରସ୍ରଜା ॥ ଅ॒ଫ୍ସ॒ରାସୁ॑ ଚ॒ ୟା ମେ॒ଧା ଗଂ॑ଧ॒ର୍ଵେଷୁ॑ ଚ॒ ୟନ୍ମନଃ॑ । ଦୈଵୀଂ᳚ ମେ॒ଧା ସର॑ସ୍ଵତୀ॒ ସା ମାଂ᳚ ମେ॒ଧା ସୁ॒ରଭି॑-ର୍ଜୁଷତା॒ଗ୍ଗ୍॒ ସ୍ଵାହା᳚ ॥ 42.1 (ତୈ. ଅର. 6.42.1) ଆମାଂ᳚ ମେ॒ଧା ସୁ॒ରଭି॑-ର୍ଵି॒ଶ୍ଵରୂ॑ପା॒ ହିର॑ଣ୍ୟଵର୍ଣା॒ ଜଗ॑ତୀ ଜଗ॒ମ୍ୟା । ଊର୍ଜ॑ସ୍ଵତୀ॒ ପୟ॑ସା॒ ପିନ୍ଵ॑ମାନା॒ ସା ମାଂ᳚ ମେ॒ଧା ସୁ॒ପ୍ରତୀ॑କା ଜୁଷଂତାମ୍ ॥ 43.1 (ତୈ. ଅର. 6.43.1) ମୟି॑ ମେ॒ଧାଂ ମୟି॑ ପ୍ର॒ଜାଂ ମୟ୍ୟ॒ଗ୍ନିସ୍ତେଜୋ॑ ଦଧାତୁ॒ ମୟି॑ ମେ॒ଧାଂ ମୟି॑ ପ୍ର॒ଜାଂ ମୟୀଂଦ୍ର॑ ଇଂଦ୍ରି॒ୟଂ ଦ॑ଧାତୁ॒ ମୟି॑ ମେ॒ଧାଂ ମୟି॑ ପ୍ର॒ଜାଂ ମୟି॒ ସୂର୍ୟୋ॒ ଭ୍ରାଜୋ॑ ଦଧାତୁ ॥ 44.1 (ତୈ. ଅର. 6.44.1) ମୃତ୍ୟୁନିଵାରଣ ମଂତ୍ରାଃ (4.35) ପରଂ॑ ମୃତ୍ୟୋ॒ ଅନୁ॒ ପରେ॑ହି॒ ପଂଥାଂ॒-ୟଁସ୍ତେ॒ସ୍ଵ ଇତ॑ରୋ ଦେଵ॒ୟାନା᳚ତ୍ । ଚକ୍ଷୁ॑ଷ୍ମତେ ଶୃଣ୍ଵ॒ତେ ତେ᳚ ବ୍ରଵୀମି॒ ମାନଃ॑ ପ୍ର॒ଜାଗ୍ମ୍ ରୀ॑ରିଷୋ॒ ମୋତ ଵୀ॒ରାନ୍ ॥ 46.1 (ତୈ. ଅର. 6.46.1) ଵାତଂ॑ ପ୍ରା॒ଣଂ ମନ॑ସା॒ ନ୍ଵାର॑ଭାମହେ ପ୍ର॒ଜାପ॑ତିଂ॒-ୟୋଁ ଭୁଵ॑ନସ୍ୟ ଗୋ॒ପାଃ । ସନୋ॑ ମୃ॒ତ୍ୟୋ ସ୍ତ୍ରା॑ୟତାଂ॒ ପାତ୍ଵଗ୍ମ୍ହ॑ସୋ॒ ଜ୍ୟୋଗ୍ ଜୀ॒ଵା ଜ॒ରାମ॑ଶୀମହି ॥ 47.1 (ତୈ. ଅର. 6.47.1) ଅ॒ମୁ॒ତ୍ର॒ ଭୂୟା॒ଦଧ॒ ୟଦ୍ୟ॒ମସ୍ୟ॒ ବୃହ॑ସ୍ପତେ ଅ॒ଭିଶ॑ସ୍ତେ॒ର ମୁଂ॑ଚଃ । ପ୍ରତ୍ୟୌ॑ହତା ମ॒ଶ୍ଵିନା॑ ମୃ॒ତ୍ୟୁ ମ॑ସ୍ମା-ଦ୍ଦେ॒ଵାନା॑ମଗ୍ନେ ଭି॒ଷଜା॒ ଶଚୀ॑ଭିଃ ॥ 48.1 (ତୈ. ଅର. 6.48.1) ହରି॒ଗ୍ମ୍॒ ହରଂ॑ତ॒- ମନୁ॑ୟଂତି ଦେ॒ଵା ଵିଶ୍ଵ॒ସ୍ୟେଶା॑ନଂ-ଵୃଁଷ॒ଭଂ ମ॑ତୀ॒ନାମ୍ । ବ୍ରହ୍ମ॒ ସରୂ॑ପ॒-ମନୁ॑ମେ॒ଦମା॑ଗା॒-ଦୟ॑ନଂ॒ ମା ଵିଵ॑ଧୀ॒-ର୍ଵିକ୍ର॑ମସ୍ଵ ॥ 49.1 (ତୈ. ଅର. 6.49.1) ଶଲ୍କୈ॑ର॒ଗ୍ନି-ମିଂ॑ଧା॒ନ ଉ॒ଭୌ ଲୋ॒କୌ ସ॑ନେମ॒ହମ୍ । ଉ॒ଭୟୋ᳚ ର୍ଲୋ॒କୟା॑-ର୍ଋ॒ଧ୍ଦ୍ଵାଽତି॑ ମୃ॒ତ୍ୟୁଂ ତ॑ରାମ୍ୟ॒ହମ୍ ॥ 50.1 (ତୈ. ଅର. 6.50.1) ମା ଛି॑ଦୋ ମୃତ୍ୟୋ॒ ମା ଵ॑ଧୀ॒ର୍ମା ମେ॒ ବଲଂ॒-ଵିଁଵୃ॑ହୋ॒ ମା ପ୍ରମୋ॑ଷୀଃ । ପ୍ର॒ଜାଂ ମା ମେ॑ ରୀରିଷ॒ ଆୟୁ॑ରୁଗ୍ର ନୃ॒ଚକ୍ଷ॑ସଂ ତ୍ଵା ହ॒ଵିଷା॑ ଵିଧେମ ॥ 51.1 (ତୈ. ଅର. 6.51.1) ମା ନୋ॑ ମ॒ହାଂତ॑ମୁ॒ତ ମା ନୋ॑ ଅର୍ଭ॒କଂ ମା ନ॒ ଉକ୍ଷଂ॑ତମୁ॒ତ ମା ନ॑ ଉକ୍ଷି॒ତମ୍ । ମା ନୋ॑ ଵଧୀଃ ପି॒ତରଂ॒ ମୋତ ମା॒ତରଂ॑ ପ୍ରି॒ୟା ମା ନ॑ସ୍ତ॒ନୁଵୋ॑ ରୁଦ୍ର ରୀରିଷଃ ॥ 52.1 (ତୈ. ଅର. 6.52.1) ମା ନ॑ସ୍ତୋ॒କେ ତନ॑ୟେ॒ ମା ନ॒ ଆୟୁ॑ଷି॒ ମା ନୋ॒ ଗୋଷୁ॒ ମା ନୋ॒ ଅଶ୍ଵେ॑ଷୁ ରୀରିଷଃ । ଵୀ॒ରାନ୍ମା ନୋ॑ ରୁଦ୍ର ଭାମି॒ତୋଵ॑ଧୀ-ର୍ହ॒ଵିଷ୍ମଂ॑ତୋ॒ ନମ॑ସା ଵିଧେମ ତେ ॥ 53.1 (ତୈ. ଅର. 6.53.1) ପ୍ରଜାପତି-ପ୍ରାର୍ଥନା ମଂତ୍ରଃ (4.36) ଇଂଦ୍ରପ୍ରାର୍ଥନା ମଂତ୍ରଃ (4.37) ମୃତ୍ୟୁଂଜୟ ମଂତ୍ରାଃ (4.38) ୟେ ତେ॑ ସ॒ହସ୍ର॑ମ॒ୟୁତଂ॒ ପାଶା॒ ମୃତ୍ୟୋ॒ ମର୍ତ୍ୟା॑ୟ॒ ହଂତ॑ଵେ । ତାନ୍. ୟ॒ଜ୍ଞସ୍ୟ॑ ମା॒ୟୟା॒ ସର୍ଵା॒ନଵ॑ ୟଜାମହେ । ମୃ॒ତ୍ୟଵେ॒ ସ୍ଵାହା॑ ମୃ॒ତ୍ୟଵେ॒ ସ୍ଵାହା᳚ ॥ 58.1 (ତୈ. ଅର. 6.57-58) ପାପନିଵାରକା ମଂତ୍ରାଃ (4.39) ଵସୁ-ପ୍ରାର୍ଥନା ମଂତ୍ରଃ (4.40) କାମୋଽକାର୍ଷୀତ୍ - ମନ୍ୟୁରକାର୍ଷୀତ୍ ମଂତ୍ରଃ (4.41) ମନ୍ୟୁରକାର୍ଷୀ᳚ନ୍ ନମୋ॒ ନମଃ । ମନ୍ୟୁରକାର୍ଷୀନ୍ ମନ୍ୟୁଃ କରୋତି ନାହଂ କରୋମି ମନ୍ୟୁଃ କର୍ତା ନାହଂ କର୍ତା ମନ୍ୟୁଃ॑ କାର॒ୟିତା ନାହଂ॑ କାର॒ୟିତା ଏଷ ତେ ମନ୍ୟୋ ମନ୍ୟ॑ଵେ ସ୍ଵା॒ହା ॥ 62.1 (ତୈ. ଅର. 6.62.1) ଵିରଜା ହୋମ ମଂତ୍ରାଃ (4.42) ତିଲାଃ କୃଷ୍ଣା-ସ୍ତି॑ଲାଃ ଶ୍ଵେ॒ତା॒-ସ୍ତିଲାଃ ସୌମ୍ୟା ଵ॑ଶାନୁ॒ଗାଃ । ତିଲାଃ ପୁନଂତୁ॑ ମେ ପା॒ପଂ॒-ୟଁତ୍କିଂଚି-ଦ୍ଦୁରିତଂ ମ॑ୟି ସ୍ଵା॒ହା । ଚୋର॒ସ୍ୟାନ୍ନଂ ନ॑ଵଶ୍ରା॒ଦ୍ଧଂ॒ ବ୍ର॒ହ୍ମ॒ହା ଗୁ॑ରୁତ॒ଲ୍ପଗଃ । ଗୋସ୍ତେୟଗ୍ମ୍ ସ॑ରାପା॒ନଂ॒ ଭ୍ରୂଣହତ୍ୟା ତିଲା ଶାଂତିଗ୍ମ୍ ଶମୟଂ॑ତୁ ସ୍ଵା॒ହା । ଶ୍ରୀଶ୍ଚ ଲକ୍ଷ୍ମୀଶ୍ଚ ପୁଷ୍ଟୀଶ୍ଚ କୀର୍ତିଂ॑ ଚା ନୃ॒ଣ୍ୟତାମ୍ । ବ୍ରହ୍ମଣ୍ୟଂ ବ॑ହୁପୁ॒ତ୍ରତାମ୍ । ଶ୍ରଦ୍ଧାମେଧେ ପ୍ରଜ୍ଞାତୁ ଜାତଵେଦଃ ସଂଦଦା॑ତୁ ସ୍ଵା॒ହା ॥ 64.3 (ତୈ. ଅର. 6.64.1) ପ୍ରାଣାପାନ-ଵ୍ୟାନୋଦାନ-ସମାନା ମେ॑ ଶୁଦ୍ଧ୍ୟଂ॒ତାଂ॒ ଜ୍ୟୋତି॑ ର॒ହଂ-ଵିଁ॒ରଜା॑ ଵିପା॒ପ୍ମା ଭୂ॑ୟାସ॒ଗ୍ଗ୍॒ ସ୍ଵାହା᳚ । ଵାଂ-ମନ-ଶ୍ଚକ୍ଷୁଃ-ଶ୍ରୋତ୍ର-ଜିହ୍ଵା-ଘ୍ରାଣ-ରେତୋ-ବୁଦ୍ଧ୍ୟାକୂତିଃ ସଂକଲ୍ପା ମେ॑ ଶୁଦ୍ଧ୍ୟଂ॒ତାଂ॒ ଜ୍ୟୋତି॑ ର॒ହଂ-ଵିଁ॒ରଜା॑ ଵିପା॒ପ୍ମା ଭୂ॑ୟାସ॒ଗ୍ଗ୍॒ ସ୍ଵାହା᳚ । ତ୍ଵକ୍-ଚର୍ମ-ମାଗ୍ମ୍ସ-ରୁଧିର-ମେଦୋ-ମଜ୍ଜା-ସ୍ନାୟଵୋ-ଽସ୍ଥୀନି ମେ॑ ଶୁଦ୍ଧ୍ୟଂ॒ତାଂ॒ ଜ୍ୟୋତି॑ ର॒ହଂ-ଵିଁ॒ରଜା॑ ଵିପା॒ପ୍ମା ଭୂ॑ୟାସ॒ଗ୍ଗ୍॒ ସ୍ଵାହା᳚ । ଶିରଃ ପାଣି ପାଦ ପାର୍ଶ୍ଵ ପୃଷ୍ଠୋ-ରୂଦର-ଜଂଘ-ଶିଶ୍ର୍ନୋପସ୍ଥ ପାୟଵୋ ମେ॑ ଶୁଦ୍ଧ୍ୟଂ॒ତାଂ॒ ଜ୍ୟୋତି॑ ର॒ହଂ-ଵିଁ॒ରଜା॑ ଵିପା॒ପ୍ମା ଭୂ॑ୟାସ॒ଗ୍ଗ୍॒ ସ୍ଵାହା᳚ । ଉତ୍ତିଷ୍ଠ ପୁରୁଷ ହରିତ-ପିଂଗଲ ଲୋହିତାକ୍ଷି ଦେହି ଦେହି ଦଦାପୟିତା ମେ॑ ଶୁଦ୍ଧ୍ୟଂ॒ତାଂ॒ ଜ୍ୟୋତି॑ ର॒ହଂ-ଵିଁ॒ରଜା॑ ଵିପା॒ପ୍ମା ଭୂ॑ୟାସ॒ଗ୍ଗ୍॒ ସ୍ଵାହା᳚ ॥ 65.5 (ତୈ. ଅର. 6.65.1) ପୃଥିଵ୍ୟାପ ସ୍ତେଜୋ ଵାୟୁ-ରାକାଶା ମେ॑ ଶୁଦ୍ଧ୍ୟଂ॒ତାଂ॒ ଜ୍ୟୋତି॑ ର॒ହଂ-ଵିଁ॒ରଜା॑ ଵିପା॒ପ୍ମା ଭୂ॑ୟାସ॒ଗ୍ଗ୍॒ ସ୍ଵାହା᳚ । ଶବ୍ଦ-ସ୍ପର୍ଶ-ରୂପରସ-ଗଂଧା ମେ॑ ଶୁଦ୍ଧ୍ୟଂ॒ତାଂ॒ ଜ୍ୟୋତି॑ ର॒ହଂ-ଵିଁ॒ରଜା॑ ଵିପା॒ପ୍ମା ଭୂ॑ୟାସ॒ଗ୍ଗ୍॒ ସ୍ଵାହା᳚ । ମନୋ-ଵାକ୍-କାୟ-କର୍ମାଣି ମେ॑ ଶୁଦ୍ଧ୍ୟଂ॒ତାଂ॒ ଜ୍ୟୋତି॑ ର॒ହଂ-ଵିଁ॒ରଜା॑ ଵିପା॒ପ୍ମା ଭୂ॑ୟାସ॒ଗ୍ଗ୍॒ ସ୍ଵାହା᳚ । ଅଵ୍ୟକ୍ତଭାଵୈ-ର॑ହଂକା॒ର॒-ର୍ଜ୍ୟୋତି॑ ର॒ହଂ-ଵିଁ॒ରଜା॑ ଵିପା॒ପ୍ମା ଭୂ॑ୟାସ॒ଗ୍ଗ୍॒ ସ୍ଵାହା᳚ । ଆତ୍ମା ମେ॑ ଶୁଦ୍ଧ୍ୟଂ॒ତାଂ॒ ଜ୍ୟୋତି॑ ର॒ହଂ-ଵିଁ॒ରଜା॑ ଵିପା॒ପ୍ମା ଭୂ॑ୟାସ॒ଗ୍ଗ୍॒ ସ୍ଵାହା᳚ । ଅଂତରାତ୍ମା ମେ॑ ଶୁଦ୍ଧ୍ୟଂ॒ତାଂ॒ ଜ୍ୟୋତି॑ ର॒ହଂ-ଵିଁ॒ରଜା॑ ଵିପା॒ପ୍ମା ଭୂ॑ୟାସ॒ଗ୍ଗ୍॒ ସ୍ଵାହା᳚ । ପରମାତ୍ମା ମେ॑ ଶୁଦ୍ଧ୍ୟଂ॒ତାଂ॒ ଜ୍ୟୋତି॑ ର॒ହଂ-ଵିଁ॒ରଜା॑ ଵିପା॒ପ୍ମା ଭୂ॑ୟାସ॒ଗ୍ଗ୍॒ ସ୍ଵାହା᳚ । କ୍ଷୁ॒ଧେ ସ୍ଵାହା᳚ । କ୍ଷୁତ୍ପି॑ପାସାୟ॒ ସ୍ଵାହା᳚ । ଵିଵି॑ଟ୍ୟୈ॒ ସ୍ଵାହା᳚ । ଋଗ୍ଵି॑ଧାନାୟ॒ ସ୍ଵାହା᳚ । କ॒ଷୋ᳚ତ୍କାୟ॒ ସ୍ଵାହା᳚ । କ୍ଷୁ॒ତ୍ପି॒ପା॒ସାମ॑ଲଂ ଜ୍ୟେ॒ଷ୍ଠା॒ମ॒ଲ॒କ୍ଷ୍ମୀ-ର୍ନା॑ଶୟା॒ମ୍ୟହମ୍ । ଅଭୂ॑ତି॒-ମସ॑ମୃଦ୍ଧିଂ॒ଚ॒ ସର୍ଵାଂ (ସର୍ଵା) ନିର୍ଣୁଦ ମେ ପାପ୍ମା॑ନଗ୍ଗ୍ ସ୍ଵା॒ହା । ଅନ୍ନମୟ-ପ୍ରାଣମୟ-ମନୋମୟ-ଵିଜ୍ଞାନମୟ-ମାନଂଦମୟ-ମାତ୍ମା ମେ॑ ଶୁଦ୍ଧ୍ୟଂ॒ତାଂ॒ ଜ୍ୟୋତି॑ ର॒ହଂ-ଵିଁ॒ରଜା॑ ଵିପା॒ପ୍ମା ଭୂ॑ୟାସ॒ଗ୍ଗ୍॒ ସ୍ଵାହା᳚ ॥ 66.10 (ତୈ. ଅର. 6.66.1) ଵୈଶ୍ଵଦେଵ ମଂତ୍ରାଃ (4.43) ର॒କ୍ଷୋ॒ଦେ॒ଵ॒ଜ॒ନେଭ୍ୟଃ॒ ସ୍ଵାହା᳚ । ଦି॒ଵେ ସ୍ଵାହା᳚ । ସୂର୍ୟା॑ୟ॒ ସ୍ଵାହା᳚ । ଚଂ॒ଦ୍ରମ॑ସେ॒ ସ୍ଵାହା᳚ । ନକ୍ଷ॑ତ୍ରେଭ୍ୟଃ॒ ସ୍ଵାହା᳚ । ଇଂଦ୍ରା॑ୟ॒ ସ୍ଵାହା᳚ । ବୃହ॒ସ୍ପତ॑ୟେ॒ ସ୍ଵାହା᳚ । ପ୍ର॒ଜାପ॑ତୟେ॒ ସ୍ଵାହା᳚ । ବ୍ରହ୍ମ॑ଣେ॒ ସ୍ଵାହା᳚ । ସ୍ଵ॒ଧା ପି॒ତୃଭ୍ୟଃ॒ ସ୍ଵାହା᳚ । ନମୋ॑ ରୁ॒ଦ୍ରାୟ॑ ପଶୁ॒ପତ॑ୟେ॒ ସ୍ଵାହା᳚ । 67.3 (ତୈ. ଅର. 6.67.3) ଦେ॒ଵେଭ୍ୟଃ॒ ସ୍ଵାହା᳚ । ପି॒ତୃଭ୍ୟଃ॑ ସ୍ଵ॒ଧାଽସ୍ତୁ॑ । ଭୂ॒ତେଭ୍ୟୋ॒ ନମଃ॑ । ମ॒ନୁ॒ଷ୍ୟେ᳚ଭ୍ୟୋ॒ ହଂତା᳚ । ପ୍ର॒ଜାପ॑ତୟେ॒ ସ୍ଵାହା᳚ । ପ॒ର॒ମେ॒ଷ୍ଠିନେ॒ ସ୍ଵାହା᳚ । ୟଥା କୂ॑ପଃ ଶ॒ତଧା॑ରଃ ସ॒ହସ୍ର॑ଧାରୋ॒ ଅକ୍ଷି॑ତଃ । ଏ॒ଵା ମେ॑ ଅସ୍ତୁ ଧା॒ନ୍ୟଗ୍ମ୍ ସ॒ହସ୍ର॑ଧାର॒-ମକ୍ଷି॑ତମ୍ । ଧନ॑ଧାନ୍ୟୈ॒ ସ୍ଵାହା᳚ ॥ ୟେ ଭୂ॒ତାଃ ପ୍ର॒ଚରଂ॑ତି॒ ଦିଵା॒ନକ୍ତଂ॒ ବଲି॑-ମି॒ଚ୍ଛଂତୋ॑ ଵି॒ତୁଦ॑ସ୍ୟ॒ ପ୍ରେଷ୍ୟାଃ᳚ । ତେଭ୍ୟୋ॑ ବ॒ଲିଂ ପୁ॑ଷ୍ଟି॒କାମୋ॑ ହରାମି॒ ମୟି॒ ପୁଷ୍ଟିଂ॒ ପୁଷ୍ଟି॑ପତି-ର୍ଦଧାତୁ॒ ସ୍ଵାହା᳚ ॥ 67.4 (ତୈ. ଅର. 6.67.4) (ଓ॒ଷ॒ଧି॒ଵ॒ନ॒ସ୍ପ॒ତିଭ୍ୟଃ॒ ସ୍ଵାହା॒ - ଽଂତରି॑କ୍ଷାୟ॒ ସ୍ଵାହା॒ - ନମୋ॑ ରୁ॒ଦ୍ରାୟ॑ ପଶୁ॒ପତ॑ୟେ॒ ସ୍ଵାହା॑ - ଵି॒ତୁଦ॑ସ୍ୟ॒ ପ୍ରେଷ୍ୟା॒ ଏକଂ॑ ଚ) ଓଂ᳚ ତ-ଦ୍ବ୍ର॒ହ୍ମ । ଓଂ᳚ ତ-ଦ୍ଵା॒ୟୁଃ । ଓଂ᳚ ତଦା॒ତ୍ମା । ଓଂ᳚ ତଥ୍ ସ॒ତ୍ୟମ୍ । ଓଂ᳚ ତଥ୍ ସର୍ଵ᳚ମ୍ । ଓଂ᳚ ତତ୍ ପୁରୋ॒-ର୍ନମଃ । ଅଂତଶ୍ଚରତି॑ ଭୂତେ॒ଷୁ॒ ଗୁହାୟାଂ-ଵିଁ॑ଶ୍ଵ ମୂ॒ର୍ତିଷୁ । ତ୍ଵଂ-ୟଁଜ୍ଞସ୍ତ୍ଵଂ-ଵଁଷଟ୍କାରସ୍ତ୍ଵ-ମିଦ୍ରସ୍ତ୍ଵଗ୍ମ୍ ରୁଦ୍ରସ୍ତ୍ଵଂଵିଁଷ୍ଣୁସ୍ତ୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମତ୍ଵଂ॑ ପ୍ରଜା॒ପତିଃ । ତ୍ଵଂ ତ॑ଦାପ॒ ଆପୋ॒ ଜ୍ୟୋତୀ॒ ରସୋ॒ଽମୃତଂ॒ ବ୍ରହ୍ମ॒ ଭୂର୍ଭୁଵ॒ସ୍ସୁଵ॒ରୋମ୍ ॥ 68.2 (ତୈ. ଅର. 6.68.1) 4.44 ପ୍ରାଣାହୁତି ମଂତ୍ରାଃ ଭୁକ୍ତାନ୍ନାଭିମଂତ୍ରଣ ମଂତ୍ରାଃ (4.45) ଭୋଜନାଂତେ ଆତ୍ମାନୁସଂଧାନ ମଂତ୍ରାଃ (4.46) ଅଵୟଵସ୍ଵସ୍ଥତା ପ୍ରାର୍ଥନା ମଂତ୍ରଃ (4.47) ଇଂଦ୍ର ସପ୍ତର୍ଷି ସଂଵାଁଦ ମଂତ୍ରଃ (4.48) ହୃଦୟାଲଂଭନ ମଂତ୍ରଃ (4.49) ଦେଵତା ପ୍ରାଣନିରୂପଣ ମଂତ୍ରଃ (4.50) ଅଗ୍ନି ସ୍ତୁତି ମଂତ୍ରଃ (4.51) ଅଭୀଷ୍ଟ ୟାଚନା ମଂତ୍ରଃ (4.52) ପର ତତ୍ତ୍ଵ ନିରୂପଣଂ (4.53) 4.54 ଜ୍ଞାନ ସାଧନ ନିରୂପଣଂ ୟାଭି॑ରାଦି॒ତ୍ୟ-ସ୍ତପ॑ତି ର॒ଶ୍ମିଭି॒ସ୍ତାଭିଃ॑ ପ॒ର୍ଜନ୍ୟୋ॑ ଵର୍ଷତି ପ॒ର୍ଜନ୍ୟେ॑-ନୌଷଧି-ଵନସ୍ପ॒ତୟଃ॒ ପ୍ରଜା॑ୟଂତ ଓଷଧି-ଵନସ୍ପ॒ତିଭି॒-ରନ୍ନଂ॑ ଭଵ॒ତ୍ୟନ୍ନେ॑ନ ପ୍ରା॒ଣାଃ ପ୍ରା॒ଣୈ-ର୍ବଲଂ॒ ବଲେ॑ନ॒ ତପ॒-ସ୍ତପ॑ସା ଶ୍ର॒ଦ୍ଧା ଶ୍ର॒ଦ୍ଧୟା॑ ମେ॒ଧା ମେ॒ଧୟା॑ ମନୀ॒ଷା ମ॑ନୀ॒ଷୟା॒ ମନୋ॒ ମନ॑ସା॒ ଶାଂତିଃ॒ ଶାଂତ୍ୟା॑ ଚି॒ତ୍ତଂ ଚି॒ତ୍ତେନ॒ ସ୍ମୃତି॒ଗ୍ଗ୍॒ ସ୍ମୃତ୍ୟା॒ ସ୍ମାର॒ଗ୍ଗ୍॒ ସ୍ମାରେ॑ଣ ଵି॒ଜ୍ଞାନଂ॑-ଵିଁ॒ଜ୍ଞାନେ॑-ନା॒ତ୍ମାନଂ॑-ଵେଁଦୟତି॒ ତସ୍ମା॑ଦ॒ନ୍ନଂ ଦଦଂ॒ଥ୍ ସର୍ଵା᳚ଣ୍ୟେ॒ତାନି॑ ଦଦା॒-ତ୍ୟନ୍ନା᳚ତ୍ ପ୍ରା॒ଣା ଭ॑ଵଂତି, ଜ୍ଞାନୟଜ୍ଞଃ (4.55) ସ॒ହ ନା॑ ଵଵତୁ । ସ॒ହ ନୌ॑ ଭୁନକ୍ତୁ । ସ॒ହ ଵୀ॒ର୍ୟଂ॑ କରଵାଵହୈ । ତେ॒ଜ॒ସ୍ଵିନା॒ ଵଧୀ॑ତମସ୍ତୁ॒ ମା ଵି॑ଦ୍ଵିଷା॒ଵହୈ᳚ ॥ ଇତି ମହାନାରାୟଣୋପନିଷତ୍ ସମାପ୍ତା (ଅଂଭ॒ସ୍ୟୈକ॑ପଂଚା॒ଶଚ୍ଛ॒ତଂ - ଜା॒ତଵେ॑ଦସେ॒ ଚତୁ॑ର୍ଦଶ॒ - ଭୂରନ୍ନଂ॒ - ଭୂର॒ଗ୍ନୟେ॒ - ଭୂର॒ଗ୍ନୟେ॒ ଚୈକ॑ମେକଂ - ପାହି - ପା॒ହି ଚ॒ତ୍ଵାରି॑ ଚତ୍ଵାରି॒ - ୟଃ ଛଂଦ॑ସାଂ॒ ଦ୍ଵେ - ନମୋ॒ ବ୍ରହ୍ମ॑ଣେ - ଋ॒ତଂ ତପୋ॒ - ୟଥା॑ ଵୃ॒କ୍ଷସ୍ୟୈକ॑ ମେକ - ମ॒ଣୋରଣୀ॑ୟା॒ଗ୍ଗ୍॒ ଶ୍ଚତୁ॑ସ୍ତ୍ରିଗ୍ମ୍ଶଥ୍ - ସହସ୍ର॒ଶୀ॑ଷ॒ଗ୍ମ୍॒ ଷଟ୍ଵି॑ଗ୍ମ୍ଶତି - ରାଦି॒ତ୍ୟୋ ଵା ଏ॒ଷ - ଆ॑ଦି॒ତ୍ୟୋ ଵୈ ତେଜ॒ ଏକ॑ମେକଂ॒ - ନିଧ॑ନପତୟେ॒ ତ୍ରୟୋ॑ଵିଗ୍ମ୍ଶତିଃ - ସ॒ଦ୍ୟୋଜା॒ତଂ ତ୍ରୀଣି॑ - ଵାମଦେ॒ଵାୟୈକ॑ - ମ॒ଘୋରେ᳚ଭ୍ୟ॒ - ସ୍ତତ୍ପୁରୁ॑ଷାୟ॒ ଦ୍ଵେ ଦ୍ଵେ॒ - ଈଶାନୋ - ନମୋ ହିରଣ୍ୟବାହଵ॒ ଏକ॑ମେକ - ମୃ॒ତଗ୍ମ୍ ସ॒ତ୍ୟଂ ଦ୍ଵେ - ସର୍ଵୋ॒ ଵୈ ଚ॒ତ୍ଵାରି॒ - କଦ୍ରୁ॒ଦ୍ରାୟ॒ ତ୍ରୀଣି॒ - ୟସ୍ୟ॒ ଵୈ କଂକ॑ତୀ - କୃଣୁ॒ଷ୍ଵ ପାଜୋ - ଽଦି॑ତି॒ - ରାପୋ॒ ଵା ଇ॒ଦଗ୍ମ୍ ସର୍ଵ॒ ମେକ॑ମେକ॒ - ମାପଃ॑ ପୁନଂତୁ ଚ॒ତ୍ଵା - ର୍ୟଗ୍ନିଶ୍ଚ - ସୂର୍ୟଶ୍ଚ ନଵ॑ - ନ॒ଵୋମିତି॑ ଚ॒ତ୍ଵା - ର୍ୟାୟା॑ତୁ॒ ପଚୌ - ଜୋ॑ଽସି॒ ଦଶୋ॒ - ତ୍ତମେ॑ ଚ॒ତ୍ଵାରି॒ - ଘୃଣି॒ସ୍ତ୍ରୀଣି॒ - ବ୍ରହ୍ମ॑ମେତୁ॒ ମାଂ-ୟାଁସ୍ତେ᳚ ବ୍ରହ୍ମହ॒ତ୍ୟାଂ ଦ୍ଵାଦ॑ଶ॒ - ବ୍ରହ୍ମ॑ ମେ॒ଧୟା॒ଽଦ୍ୟା ନ॑ ଇ॒ମଂ ଭ୍ରୂ॑ଷହ॒ତ୍ୟାଂ - ବ୍ରହ୍ମ॑ ମେ॒ଧଵା᳚ ବ୍ର॒ହ୍ମା ଦେ॒ଵାନା॑ମି॒ଦଂ-ଵୀଁ॑ରହ॒ତ୍ୟାମେକା॒ନ୍ନ ଵି॑ଗ୍ମ୍ଶତି॒ ରେକା॒ନ୍ନଵି॑ଗ୍ମ୍ଶତି--ର୍ ମେ॒ଧା ଦେ॒ଵୀ - ମେ॒ଧାଂ ମ॒ ଇଂଦ୍ର॑ଶ୍ଚ॒ତ୍ଵାରି॑ ଚତ୍ଵା॒ର୍ୟା - ମାଂ᳚ ମେ॒ଧା ଦ୍ଵେ - ମୟି॑ ମେ॒ଧା ମେକ॒- ମପୈ॑ତୁ॒ - ପରଂ॒ - ଁଵାତଂ॑ ପ୍ରା॒ଣ - ମ॑ମୁତ୍ର॒ଭୂୟା॒-ଦ୍- ଦ୍ଧରି॒ଗ୍ମ୍॒ - ଶଲ୍କୈ॑ର॒ଗ୍ନିଂ - ମା ଛି॑ଦୋ ମୃତ୍ୟୋ॒ - ମା ନୋ॑ ମ॒ହାଂତଂ॒ - ମାନ॑ସ୍ତୋ॒କେ - ପ୍ରଜା॑ପତେ - ସ୍ଵସ୍ତି॒ଦା - ତ୍ର୍ୟଂ॑ବକଂ॒ - ଁୟେ ତେ॑ ସ॒ହସ୍ରଂ॒ ଦ୍ଵେ ଦ୍ଵେ - ମୃ॒ତ୍ୟଵେ॒ ସ୍ଵାହୈକଂ॑ - ଦେ॒ଵକୃ॑ତ॒ସ୍ୟୈକା॑ଦଶ॒ - ୟଦ୍ଵୋ॑ ଦେଵାଃ॒ - କାମୋଽକାର୍ଷୀ॒ନ୍ - ମନ୍ୟୁରକାର୍ଷୀ॒-ଦ୍ଦ୍ଵେ ଦ୍ଵେ॒ - ତିଲାଂଜୁହୋମି ଗାଵଃ ଶ୍ରିୟଂ ପ୍ର॑ଜାଃ ପଂଚ॒ - ତିଲାଃ କୃଣ୍ଷାଶ୍ଚୋର॑ସ୍ୟ॒ ଶ୍ରୀଃ ପ୍ରଜ୍ଞାତୁ ଜାତଵେ॑ଦଃ ସ॒ପ୍ତ - ପ୍ରାଣ ଵାକ୍ ତ୍ଵକ୍ ଛିର ଉତ୍ତିଷ୍ଠ ପୁରୁଷ॑ ପଂଚ॒ - ପୃଥିଵୀ ଶବ୍ଦ ମନୋ ଵାଗ୍ ଵ୍ୟକ୍ତାଽଽତ୍ମାଽଂତରାତ୍ମା ପରମାତ୍ମା ମେ᳚ କ୍ଷୁ॒ଧେଽନ୍ନମୟ॒ ପଂଚ॑ଦଶା॒ - ଗ୍ନୟେ॒ ସ୍ଵାହୈକ॑ଚତ୍ଵାରି॒ଗ୍ମ୍॒ଶ - ର୍ଦୋ᳚ ଂତଦ୍ବ୍ର॒ହ୍ମ ନଵ॑ - ଶ୍ର॒ଦ୍ଧାୟାଂ᳚ ପ୍ରା॒ଣେ ନିଵିଷ୍ଟ॒ ଶ୍ଚତୁ॑ର୍ଵିଗ୍ମ୍ଶତିଃ - ଶ୍ର॒ଦ୍ଧାୟାଂ॒ ଦଶା - ଂଗୁଷ୍ଠ ମାତ୍ରଃ ପୁରୁଷୋ ଦ୍ଵେ - ଵାଂମ॑ ଆ॒ସନ୍ନ॒ଷ୍ଟୌ - ଵୟଃ॑ ସୁପ॒ର୍ଷାଃ - ପ୍ରାଣାନାଂ ଗ୍ରଂଥିରସି ଦ୍ଵେ ଦ୍ଵେ - ନମୋ ରୁଦ୍ରାୟୈକଂ॒ - ତ୍ଵମ॑ଗ୍ନେ॒ ଦ୍ୟୁଭିର୍॒ ଦ୍ଵେ - ଶି॒ଵେନ॑ ମେ॒ ସଂତି॑ଷ୍ଠସ୍ଵ - ସ॒ତ୍ୟଂ - ପ୍ରା॑ଜାପ॒ତ୍ୟ - ସ୍ତସ୍ୟୈ॒ଵ ମେକ॑ ମେକ॒ ମଶତିଃ)
|