॥ ඉති ශ්රීමහාභාරතේ උද්යෝගපර්වණි ප්රජාගරපර්වණි
විදුරහිතවාක්යේ පංචත්රිංශෝऽධ්යායඃ ॥

ධෘතරාෂ්ට්ර උවාච ।

බ්රූහි භූයෝ මහාබුද්ධේ ධර්මාර්ථසහිතං වචඃ ।
ශ‍ඍණ්වතෝ නාස්ති මේ තෘප්තිර්විචිත්රාණීහ භාෂසේ ॥ 1॥

විදුර උවාච ।

සර්වතීර්ථේෂු වා ස්නානං සර්වභූතේෂු චාර්ජවම් ।
උභේ ඒතේ සමේ ස්යාතාමාර්ජවං වා විශිෂ්යතේ ॥ 2॥

ආර්ජවං ප්රතිපද්යස්ව පුත්රේෂු සතතං විභෝ ।
ඉහ කීර්තිං පරාං ප්රාප්ය ප්රේත්ය ස්වර්ගමවාප්ස්යසි ॥ 3॥

යාවත්කීර්තිර්මනුෂ්යස්ය පුණ්යා ලෝකේෂු ගීයතේ ।
තාවත්ස පුරුෂව්යාඝ්ර ස්වර්ගලෝකේ මහීයතේ ॥ 4॥

අත්රාප්යුදාහරංතීමමිතිහාසං පුරාතනම් ।
විරෝචනස්ය සංවාදං කේශින්යර්ථේ සුධන්වනා ॥ 5॥

කේශින්යුවාච ।

කිං බ්රාහ්මණාඃ ස්විච්ඡ්රේයාංසෝ දිතිජාඃ ස්විද්විරෝචන ।
අථ කේන ස්ම පර්යංකං සුධන්වා නාධිරෝහති ॥ 6॥

විරෝචන උවාච ।

ප්රාජාපත්යා හි වෛ ශ්රේෂ්ඨා වයං කේශිනි සත්තමාඃ ।
අස්මාකං ඛල්විමේ ලෝකාඃ කේ දේවාඃ කේ ද්විජාතයඃ ॥ 7॥

කේශින්යුවාච ।

ඉහෛවාස්ස්ව ප්රතීක්ෂාව උපස්ථානේ විරෝචන ।
සුධන්වා ප්රාතරාගංතා පශ්යේයං වාං සමාගතෞ ॥ 8॥

විරෝචන උවාච ।

තථා භද්රේ කරිෂ්යාමි යථා ත්වං භීරු භාෂසේ ।
සුධන්වානං ච මාං චෛව ප්රාතර්ද්රෂ්ටාසි සංගතෞ ॥ 9॥

විදුර උවාච ।

අන්වාලභේ හිරණ්මයං ප්රාහ්රාදේऽහං තවාසනම් ।
ඒකත්වමුපසංපන්නෝ න ත්වාසේයං ත්වයා සහ ॥ 10॥

විරෝචන උවාච ।

අන්වාහරංතු ඵලකං කූර්චං වාප්යථ වා බෘසීම් ।
සුධන්වන්න ත්වමර්හෝऽසි මයා සහ සමාසනම් ॥ 11॥

සුධන්වෝවාච ।
පිතාපි තේ සමාසීනමුපාසීතෛව මාමධඃ ।
බාලඃ සුඛෛධිතෝ ගේහේ න ත්වං කිං චන බුධ්යසේ ॥ 12॥

විරෝචන උවාච ।

හිරණ්යං ච ගවාශ්වං ච යද්විත්තමසුරේෂු නඃ ।
සුධන්වන්විපණේ තේන ප්රශ්නං පෘච්ඡාව යේ විදුඃ ॥ 13॥

සුධන්වෝවාච ।
හිරණ්යං ච ගවාශ්වං ච තවෛවාස්තු විරෝචන ।
ප්රාණයෝස්තු පණං කෘත්වා ප්රශ්නං පෘච්ඡාව යේ විදුඃ ॥ 14॥

විරෝචන උවාච ।
ආවාං කුත්ර ගමිෂ්යාවඃ ප්රාණයෝර්විපණේ කෘතේ ।
න හි දේවේෂ්වහං ස්ථාතා න මනුෂ්යේෂු කර්හි චිත් ॥ 15॥

සුධන්වෝවාච ।
පිතරං තේ ගමිෂ්යාවඃ ප්රාණයෝර්විපණේ කෘතේ ।
පුත්රස්යාපි ස හේතෝර්හි ප්රහ්රාදෝ නානෘතං වදේත් ॥ 16॥

ප්රහ්ලාද උවාච ।

ඉමෞ තෞ සංප්රදෘශ්යේතේ යාභ්යාං න චරිතං සහ ।
ආශීවිෂාවිව ක්රුද්ධාවේකමාර්ගමිහාගතෞ ॥ 17॥

කිං වෛ සහෛව චරතෝ න පුරා චරතඃ සහ ।
විරෝචනෛතත්පෘච්ඡාමි කිං තේ සඛ්යං සුධන්වනා ॥ 18॥

විරෝචන උවාච ।

න මේ සුධන්වනා සඛ්යං ප්රාණයෝර්විපණාවහේ ।
ප්රහ්රාද තත්ත්වාමෘප්ච්ඡාමි මා ප්රශ්නමනෘතං වදීඃ ॥ 19॥

ප්රහ්ලාද උවාච ।

උදකං මධුපර්කං චාප්යානයංතු සුධන්වනේ ।
බ්රහ්මන්නභ්යර්චනීයෝऽසි ශ්වේතා ගෞඃ පීවරී කෘතා ॥ 20॥

සුධන්වෝවාච ।
උදකං මධුපර්කං ච පථ ඒවාර්පිතං මම ।
ප්රහ්රාද ත්වං තු නෞ ප්රශ්නං තථ්යං ප්රබ්රූහි පෘච්ඡතෝඃ ॥ 21॥

ප්රහ්ලාද උවාච ।

පුර්තෝ වාන්යෝ භවාන්බ්රහ්මන්සාක්ෂ්යේ චෛව භවේත්ස්ථිතඃ ।
තයෝර්විවදතෝඃ ප්රශ්නං කථමස්මද්විභෝ වදේත් ॥ 22॥

අථ යෝ නෛව ප්රබ්රූයාත්සත්යං වා යදි වානෘතම් ।
ඒතත්සුධන්වන්පෘච්ඡාමි දුර්විවක්තා ස්ම කිං වසේත් ॥ 23॥

සුධන්වෝවාච ।
යාං රාත්රිමධිවින්නා ස්ත්රී යාං චෛවාක්ෂ පරාජිතඃ ।
යාං ච භාරාභිතප්තාංගෝ දුර්විවක්තා ස්ම තාං වසේත් ॥ 24॥

නගරේ ප්රතිරුද්ධඃ සන්බහිර්ද්වාරේ බුභුක්ෂිතඃ ।
අමිත්රාන්භූයසඃ පශ්යංදුර්විවක්තා ස්ම තාං වසේත් ॥ 25॥

පංච පශ්වනෘතේ හංති දශ හංති ගවානෘතේ ।
ශතමශ්වානෘතේ හංති සහස්රං පුරුෂානෘතේ ॥ 26॥

හංති ජාතානජාතාංශ්ච හිරණ්යාර්ථෝऽනෘතං වදන් ।
සර්වං භූම්යනෘතේ හංති මා ස්ම භූම්යනෘතං වදීඃ ॥ 27॥

ප්රහ්ලාද උවාච ।

මත්තඃ ශ්රේයානංගිරා වෛ සුධන්වා ත්වද්විරෝචන ।
මාතාස්ය ශ්රේයසී මාතුස්තස්මාත්ත්වං තේන වෛ ජිතඃ ॥ 28॥

විරෝචන සුධන්වායං ප්රාණානාමීශ්වරස්තව ।
සුධන්වන්පුනරිච්ඡාමි ත්වයා දත්තං විරෝචනම් ॥ 29॥

සුධන්වෝවාච ।
යද්ධර්මමවෘණීථාස්ත්වං න කාමාදනෘතං වදීඃ ।
පුනර්දදාමි තේ තස්මාත්පුත්රං ප්රහ්රාද දුර්ලභම් ॥ 30॥

ඒෂ ප්රහ්රාද පුත්රස්තේ මයා දත්තෝ විරෝචනඃ ।
පාදප්රක්ෂාලනං කුර්යාත්කුමාර්යාඃ සන්නිධෞ මම ॥ 31॥

විදුර උවාච ।

තස්මාද්රාජේංද්ර භූම්යර්ථේ නානෘතං වක්තුමර්හසි ।
මා ගමඃ ස සුතාමාත්යෝऽත්යයං පුත්රානනුභ්රමන් ॥ 32॥

න දේවා යෂ්ටිමාදාය රක්ෂංති පශුපාලවත් ।
යං තු රක්ෂිතුමිච්ඡංති බුද්ධ්යා සංවිභජංති තම් ॥ 33॥

යථා යථා හි පුරුෂඃ කල්යාණේ කුරුතේ මනඃ ।
තථා තථාස්ය සර්වාර්ථාඃ සිධ්යංතේ නාත්ර සංශයඃ ॥ 34॥

න ඡංදාංසි වෘජිනාත්තාරයංති
ආයාවිනං මායයා වර්තමානම් ।
නීඩං ශකුංතා ඉව ජාතපක්ෂාශ්
ඡංදාංස්යේනං ප්රජහත්යංතකාලේ ॥ 35॥

මත්තාපානං කලහං පූගවෛරං
භාර්යාපත්යෝරංතරං ජ්ඤාතිභේදම් ।
රාජද්විෂ්ටං ස්ත්රීපුමාංසෝර්විවාදං
වර්ජ්යාන්යාහුර්යශ්ච පංථාඃ ප්රදුෂ්ඨඃ ॥ 36॥

සාමුද්රිකං වණිජං චෝරපූර්වං
ශලාක ධූර්තං ච චිකිත්සකං ච ।
අරිං ච මිත්රං ච කුශීලවං ච
නෛතාන්සාඛ්යේෂ්වධිකුර්වීත සප්ත ॥ 37॥

මානාග්නිහෝත්රමුත මානමෞනං
මානේනාධීතමුත මානයජ්ඤඃ ।
ඒතානි චත්වාර්යභයංකරාණි
භයං ප්රයච්ඡංත්යයථා කෘතානි ॥ 38॥

අගාර දාහී ගරදඃ කුංඩාශී සෝමවික්රයී ।
පර්ව කාරශ්ච සූචී ච මිත්ර ධ්රුක්පාරදාරිකඃ ॥ 39॥

භ්රූණහා ගුරු තල්පී ච යශ්ච ස්යාත්පානපෝ ද්විජඃ ।
අතිතීක්ෂ්ණශ්ච කාකශ්ච නාස්තිකෝ වේද නිංදකඃ ॥ 40॥

ස්රුව ප්රග්රහණෝ ව්රාත්යඃ කීනාශශ්චාර්ථවානපි ।
රක්ෂේත්යුක්තශ්ච යෝ හිංස්යාත්සර්වේ බ්රහ්මණ්හණෛඃ සමාඃ ॥ 41॥

තෘණෝක්ලයා ජ්ඤායතේ ජාතරූපං
යුගේ භද්රෝ ව්යවහාරේණ සාධුඃ ।
ශූරෝ භයේෂ්වර්ථකෘච්ඡ්රේෂු ධීරඃ
කෘච්ඡ්රාස්වාපත්සු සුහෘදශ්චාරයශ් ච ॥ 42॥

ජරා රූපං හරති හි ධෛර්යමාශා
මෘත්යුඃ ප්රාණාංධර්මචර්යාමසූයා ।
ක්රෝධඃ ශ්රියං ශීලමනාර්ය සේවා
හ්රියං කාමඃ සර්වමේවාභිමානඃ ॥ 43॥

ශ්රීර්මංගලාත්ප්රභවති ප්රාගල්භ්යාත්සංප්රවර්ධතේ ।
දාක්ෂ්යාත්තු කුරුතේ මූලං සංයමාත්ප්රතිතිෂ්ඨති ॥ 44॥

අෂ්ටෞ ගුණාඃ පුරුෂං දීපයංති
ප්රජ්ඤා ච කෞල්යං ච දමඃ ශ්රුතං ච ।
පරාක්රමශ්චාබහු භාෂිතා ච
දානං යථාශක්ති කෘතජ්ඤතා ච ॥ 45॥

ඒතාන්ගුණාංස්තාත මහානුභාවාන්
ඒකෝ ගුණඃ සංශ්රයතේ ප්රසහ්ය ।
රාජා යදා සත්කුරුතේ මනුෂ්යං
සර්වාන්ගුණානේෂ ගුණෝऽතිභාති ॥ 46॥

අෂ්ටෞ නෘපේමානි මනුෂ්යලෝකේ
ස්වර්ගස්ය ලෝකස්ය නිදර්ශනානි ।
චත්වාර්යේෂාමන්වවේතානි සද්භිශ්
චත්වාර්යේෂාමන්වවයංති සංතඃ ॥ 47॥

යජ්ඤෝ දානමධ්යයනං තපශ් ච
චත්වාර්යේතාන්යන්වවේතානි සද්භිඃ ।
දමඃ සත්යමාර්ජවමානෘශංස්යං
චත්වාර්යේතාන්යන්වවයංති සංතඃ ॥ 48॥

න සා සභා යත්ර න සංති වෘද්ධා
න තේ වෘද්ධා යේ න වදංති ධර්මම් ।
නාසෞ හර්මෝ යතන සත්යමස්ති
න තත්සත්යං යච්ඡලේනානුවිද්ධම් ॥ 49॥

සත්යං රූපං ශ්රුතං විද්යා කෞල්යං ශීලං බලං ධනම් ।
ශෞර්යං ච චිරභාෂ්යං ච දශඃ සංසර්ගයෝනයඃ ॥ 50॥

පාපං කුර්වන්පාපකීර්තිඃ පාපමේවාශ්නුතේ ඵලම් ।
පුණ්යං කුර්වන්පුණ්යකීර්තිඃ පුණ්යමේවාශ්නුතේ ඵලම් ॥ 51॥

පාපං ප්රජ්ඤාං නාශයති ක්රියමාණං පුනඃ පුනඃ ।
නෂ්ටප්රජ්ඤඃ පාපමේව නිත්යමාරභතේ නරඃ ॥ 52॥

පුණ්යං ප්රජ්ඤාං වර්ධයති ක්රියමාණං පුනඃ පුනඃ ।
වෘද්ධප්රජ්ඤඃ පුණ්යමේව නිත්යමාරභතේ නරඃ ॥ 53॥

අසූයකෝ දංද ශූකෝ නිෂ්ඨුරෝ වෛරකෘන්නරඃ ।
ස කෘච්ඡ්රං මහදාප්නෝතෝ නචිරාත්පාපමාචරන් ॥ 54॥

අනසූයඃ කෘතප්රජ්ඤඃ ශෝභනාන්යාචරන්සදා ।
අකෘච්ඡ්රාත්සුඛමාප්නෝති සර්වත්ර ච විරාජතේ ॥ 55॥

ප්රජ්ඤාමේවාගමයති යඃ ප්රාජ්ඤේභ්යඃ ස පංඩිතඃ ।
ප්රාජ්ඤෝ හ්යවාප්ය ධර්මාර්ථෞ ශක්නෝති සුඛමේධිතුම් ॥ 56॥

දිවසේනෛව තත්කුර්යාද්යේන රාතෞ සුඛං වසේත් ।
අෂ්ට මාසේන තත්කුර්යාද්යේන වර්ෂාඃ සුඛං වසේත් ॥ 57॥

පූර්වේ වයසි තත්කුර්යාද්යේන වෘද්ධසුඛං වසේත් ।
යාවජ්ජීවේන තත්කුර්යාද්යේන ප්රේත්ය සුඛං වසේත් ॥ 58॥

ජීර්ණමන්නං ප්රශංසංති භාර්යං ච ගතයෞවනාම් ।
ශූරං විගතසංග්රාමං ගතපාරං තපස්විනම් ॥ 59॥

ධනේනාධර්මලබ්ධේන යච්ඡිද්රමපිධීයතේ ।
අසංවෘතං තද්භවති තතෝऽන්යදවදීර්යතේ ॥ 60॥

ගුරුරාත්මවතාං ශාස්තා ශාසා රාජා දුරාත්මනාම් ।
අථ ප්රච්ඡන්නපාපානාං ශාස්තා වෛවස්වතෝ යමඃ ॥ 61॥

ඍෂීණාං ච නදීනාං ච කුලානාං ච මහාමනාම් ।
ප්රභවෝ නාධිගංතව්යඃ ස්ත්රීණාං දුශ්චරිතස්ය ච ॥ 62॥

ද්විජාතිපූජාභිරතෝ දාතා ජ්ඤාතිෂු චාර්ජවී ।
ක්ෂත්රියඃ ස්වර්ගභාග්රාජංශ්චිරං පාලයතේ මහීම් ॥ 63॥

සුවර්ණපුෂ්පාං පෘථිවීං චින්වංති පුරුෂාස්ත්රයඃ ।
ශූරශ්ච කෘතවිද්යශ්ච යශ්ච ජානාති සේවිතුම් ॥ 64॥

බුද්ධිශ්රේෂ්ඨානි කර්මාණි බාහුමධ්යානි භාරත ।
තානි ජංඝා ජඝන්යානි භාරප්රත්යවරාණි ච ॥ 65॥

දුර්යෝධනේ ච ශකුනෞ මූඪේ දුඃශාසනේ තථා ।
කර්ණේ චෛශ්වර්යමාධාය කථං ත්වං භූතිමිච්ඡසි ॥ 66॥

සර්වෛර්ගුණෛරුපේතාශ්ච පාංඩවා භරතර්ෂභ ।
පිතෘවත්ත්වයි වර්තංතේ තේෂු වර්තස්ව පුත්රවත් ॥ 67॥

॥ ඉති ශ්රීමහාභාරතේ උද්යෝගපර්වණි ප්රජාගරපර්වණි
විදුරහිතවාක්යේ පංචත්රිංශෝऽධ්යායඃ ॥ 35॥