| | English | | Devanagari | | Telugu | | Tamil | | Kannada | | Malayalam | | Gujarati | | Odia | | Bengali | | |
| | Marathi | | Assamese | | Punjabi | | Hindi | | Samskritam | | Konkani | | Nepali | | Sinhala | | Grantha | | |
|
విదుర నీతి - ఉద్యోగ పర్వమ్, అధ్యాయః 39 ॥ ఇతి శ్రీమహాభారతే ఉద్యోగపర్వణి ప్రజాగరపర్వణి ధృతరాష్ట్ర ఉవాచ । అనీశ్వరోఽయం పురుషో భవాభవే విదుర ఉవాచ । అప్రాప్తకాలం వచనం బృహస్పతిరపి బ్రువన్ । ప్రియో భవతి దానేన ప్రియవాదేన చాపరః । ద్వేష్యో న సాధుర్భవతి న మేధావీ న పణ్డితః । న స క్షయో మహారాజ యః క్షయో వృద్ధిమావహేత్ । సమృద్ధా గుణతః కే చిద్భవన్తి ధనతోఽపరే । ధృతరాష్ట్ర ఉవాచ । సర్వం త్వమాయతీ యుక్తం భాషసే ప్రాజ్ఞసమ్మతమ్ । విదుర ఉవాచ । స్వభావగుణసమ్పన్నో న జాతు వినయాన్వితః । పరాపవాద నిరతాః పరదుఃఖోదయేషు చ । స దోషం దర్శనం యేషాం సంవాసే సుమహద్భయమ్ । యే పాపా ఇతి విఖ్యాతాః సంవాసే పరిగర్హితాః । నివర్తమానే సౌహార్దే ప్రీతిర్నీచే ప్రణశ్యతి । యతతే చాపవాదాయ యత్నమారభతే క్షయే । తాదృశైః సఙ్గతం నీచైర్నృశంసైరకృతాత్మభిః । యో జ్ఞాతిమనుగృహ్ణాతి దరిద్రం దీనమాతురమ్ । జ్ఞాతయో వర్ధనీయాస్తైర్య ఇచ్ఛన్త్యాత్మనః శుభమ్ । శ్రేయసా యోక్ష్యసే రాజన్కుర్వాణో జ్ఞాతిసత్క్రియామ్ । కిం పునర్గుణవన్తస్తే త్వత్ప్రసాదాభికాఙ్క్షిణః । దీయన్తాం గ్రామకాః కే చిత్తేషాం వృత్త్యర్థమీశ్వర । వృద్ధేన హి త్వయా కార్యం పుత్రాణాం తాత రక్షణమ్ । జ్ఞాతిభిర్విగ్రహస్తాత న కర్తవ్యో భవార్థినా । సమ్భోజనం సఙ్కథనం సమ్ప్రీతిశ్ చ పరస్పరమ్ । జ్ఞాతయస్తారయన్తీహ జ్ఞాతయో మజ్జయన్తి చ । సువృత్తో భవ రాజేన్ద్ర పాణ్డవాన్ప్రతి మానద । శ్రీమన్తం జ్ఞాతిమాసాద్య యో జ్ఞాతిరవసీదతి । పశ్చాదపి నరశ్రేష్ఠ తవ తాపో భవిష్యతి । యేన ఖట్వాం సమారూఢః పరితప్యేత కర్మణా । న కశ్చిన్నాపనయతే పుమానన్యత్ర భార్గవాత్ । దుర్యోధనేన యద్యేతత్పాపం తేషు పురా కృతమ్ । తాంస్త్వం పదే ప్రతిష్ఠాప్య లోకే విగతకల్మషః । సువ్యాహృతాని ధీరాణాం ఫలతః ప్రవిచిన్త్య యః । అవృత్తిం వినయో హన్తి హన్త్యనర్థం పరాక్రమః । పరిచ్ఛదేన క్షత్రేణ వేశ్మనా పరిచర్యయా । యయోశ్చిత్తేన వా చిత్తం నైభృతం నైభృతేన వా । దుర్బుద్ధిమకృతప్రజ్ఞం ఛన్నం కూపం తృణైరివ । అవలిప్తేషు మూర్ఖేషు రౌద్రసాహసికేషు చ । కృతజ్ఞం ధార్మికం సత్యమక్షుద్రం దృఢభక్తికమ్ । ఇన్ద్రియాణామనుత్సర్గో మృత్యునా న విశిష్యతే । మార్దవం సర్వభూతానామనసూయా క్షమా ధృతిః । అపనీతం సునీతేన యోఽర్థం ప్రత్యానినీషతే । ఆయత్యాం ప్రతికారజ్ఞస్తదాత్వే దృఢనిశ్చయః । కర్మణా మనసా వాచా యదభీక్ష్ణం నిషేవతే । మఙ్గలాలమ్భనం యోగః శ్రుతముత్థానమార్జవమ్ । అనిర్వేదః శ్రియో మూలం దుఃఖనాశే సుఖస్య చ । నాతః శ్రీమత్తరం కిం చిదన్యత్పథ్యతమం తథా । క్షమేదశక్తః సర్వస్య శక్తిమాన్ధర్మకారణాత్ । యత్సుఖం సేవమానోఽపి ధర్మార్థాభ్యాం న హీయతే । దుఃఖార్తేషు ప్రమత్తేషు నాస్తికేష్వలసేషు చ । ఆర్జవేన నరం యుక్తమార్జవాత్సవ్యపత్రపమ్ । అత్యార్యమతిదాతారమతిశూరమతివ్రతమ్ । అగ్నిహోత్రఫలా వేదాః శీలవృత్తఫలం శ్రుతమ్ । అధర్మోపార్జితైరర్థైర్యః కరోత్యౌర్ధ్వ దేహికమ్ । కానార వనదుర్గేషు కృచ్ఛ్రాస్వాపత్సు సమ్భ్రమే । ఉత్థానం సంయమో దాక్ష్యమప్రమాదో ధృతిః స్మృతిః । తపోబలం తాపసానాం బ్రహ్మ బ్రహ్మవిదాం బలమ్ । అష్టౌ తాన్యవ్రతఘ్నాని ఆపో మూలం ఫలం పయః । న తత్పరస్య సన్దధ్యాత్ప్రతికూలం యదాత్మనః । అక్రోధేన జయేత్క్రోధమసాధుం సాధునా జయేత్ । స్త్రీ ధూర్తకేఽలసే భీరౌ చణ్డే పురుషమానిని । అభివాదనశీలస్య నిత్యం వృద్ధోపసేవినః । అతిక్లేశేన యేఽర్థాః స్యుర్ధర్మస్యాతిక్రమేణ చ । అవిద్యః పురుషః శోచ్యః శోచ్యం మిథునమప్రజమ్ । అధ్వా జరా దేహవతాం పర్వతానాం జలం జరా । అనామ్నాయ మలా వేదా బ్రాహ్మణస్యావ్రతం మలమ్ । సువర్ణస్య మలం రూప్యం రూప్యస్యాపి మలం త్రపు । న స్వప్నేన జయేన్నిద్రాం న కామేన స్త్రియం జయేత్ । యస్య దానజితం మిత్రమమిత్రా యుధి నిర్జితాః । సహస్రిణోఽపి జీవన్తి జీవన్తి శతినస్తథా । యత్పృథివ్యాం వ్రీహి యవం హిరణ్యం పశవః స్త్రియః । రాజన్భూయో బ్రవీమి త్వాం పుత్రేషు సమమాచర । ॥ ఇతి శ్రీమహాభారతే ఉద్యోగపర్వణి ప్రజాగరపర్వణి
|
