યાજ્ઞવલ્ક્યકૃત સરસ્વતી સ્તવમ્

યાજ્ઞવલ્ક્ય ઉવાચ
કૃપાં કુરુ જગન્માતર્‌-મામેવં હતતેજસમ્‌ ।
ગુરુશાપાત્ સ્મૃતિભ્રષ્ટં વિદ્યાહીનં ચ દુઃખિતમ્‌ ॥ 1 ॥

જ્ઞાનં દેહિ સ્મૃતિં વિદ્યાં શક્તિં શિષ્ય પ્રબોધિનીમ્‌ ।
ગ્રંથકર્તૃત્વ શક્તિં ચ સુશિષ્યં સુપ્રતિષ્ઠિતમ્‌ ॥ 2 ॥

પ્રતિભાં સત્સભાયાં ચ વિચારક્ષમતાં શુભામ્‌ ।
લુપ્તં સર્વં દૈવ યોગા-ન્નવીભૂતં પુનઃ કુરુ ॥ 3 ॥

યથાંકુરં ભસ્મનિ ચ કરોતિ દેવતા પુનઃ ।
બ્રહ્મસ્વરૂપા પરમા જ્યોતીરૂપા સનાતની ॥ 4 ॥

સર્વવિદ્યાધિદેવી યા તસ્યૈ વાણ્યૈ નમો નમઃ ।
વિસર્ગ બિંદુમાત્રાસુ યદધિષ્ઠાનમેવચ ॥ 5 ॥

તદધિષ્ઠાત્રી યા દેવી તસ્યૈ વાણ્યૈ નમો નમઃ ।
વ્યાખ્યાસ્વરૂપા સા દેવી વ્યાખ્યાધિષ્ઠાતૃરૂપિણી ॥ 6 ॥

યયા વિના પ્રસંખ્યાવાન્ સંખ્યાં કર્તું ન શક્યતે ।
કાલસંખ્યા સ્વરૂપા યા તસ્યૈ દેવ્યૈ નમો નમઃ ॥ 7 ॥

ભ્રમ સિદ્ધાંતરૂપા યા તસ્યૈ દેવ્યૈ નમો નમઃ ।
સ્મૃતિશક્તિ જ્ઞાનશક્તિ બુદ્ધિશક્તિ સ્વરૂપિણી ॥ 8 ॥

પ્રતિભાકલ્પનાશક્તિર્‌-યા ચ તસ્યૈ નમોનમઃ ।
સનત્કુમારો બ્રહ્માણં જ્ઞાનં પપ્રચ્છ યત્ર વૈ ॥ 9 ॥

બભૂવ મૂકવત્સોસ્પિ સિદ્ધાંતં કર્તુ મક્ષમઃ ।
તદાષ્જગામ ભગવા-નાત્મા શ્રીકૃષ્ણ ઈશ્વરઃ ॥ 10 ॥

ઉવાચ સ ચ તાં સ્તૌહિ વાણી મિષ્ટાં પ્રજાપતે ।
સ ચ તુષ્ટાવ તાં બ્રહ્મા ચાજ્ઞયા પરમાત્મનઃ ॥ 11 ॥

ચકાર તત્પ્રસાદેન તદા સિદ્ધાંત મુત્તમમ્‌ ।
યદાપ્યનંતં પપ્રચ્છ જ્ઞાનમેકં વસુંધરા ॥ 12 ॥

બભૂવ મૂકવત્સોસ્પિ સિદ્ધાંતં કર્તુ મક્ષમઃ ।
તદા તાં ચ સ તુષ્ટાવ સંત્રસ્તઃ કશ્યપાજ્ઞયા ॥ 13 ॥

તત શ્ચકાર સિદ્ધાંતં નિર્મલં ભ્રમ ભંજનમ્‌ ।
વ્યાસઃ પુરાણસૂત્રં ચ પપ્રચ્છ વાલ્મીકિં યદા ॥ 14 ॥

મૌનીભૂત શ્ચ સસ્માર તામેવ જગદંબિકામ્‌ ।
તદા ચકાર સિદ્ધાંતં તદ્વરેણ મુનીશ્વરઃ ॥ 15 ॥

સંપ્રાપ્ય નિર્મલં જ્ઞાનં ભ્રમાંધ્ય ધ્વંસદીપકમ્‌ ।
પુરાણસૂત્રં શ્રુત્વા ચ વ્યાસઃ કૃષ્ણકલોદ્ભવઃ ॥ 16 ॥

તાં શિવાં વેદ દધ્યૌ ચ શતવર્ષં ચ પુષ્કરે ।
તદા ત્વત્તો વરં પ્રાપ્ય સત્કવીંદ્રો બભૂવ હ ॥ 17 ॥

તદા વેદવિભાગં ચ પુરાણં ચ ચકાર સઃ ।
યદા મહેંદ્રઃ પપ્રચ્છ તત્ત્વજ્ઞાનં સદાશિવમ્‌ ॥ 18 ॥

ક્ષણં તામેવ સંચિંત્ય તસ્મૈ જ્ઞાનં દદૌ વિભુઃ ।
પપ્રચ્છ શબ્દશાસ્ત્રં ચ મહેંદ્ર શ્ચ બૃહસ્પતિમ્‌ ॥ 19 ॥

દિવ્ય વર્ષ સહસ્રં ચ સ ત્વાં દધ્યૌ ચ પુષ્કરે ।
તદા ત્વત્તો વરં પ્રાપ્ય દિવ્યવર્ષસહસ્રકમ્‌ ॥ 20 ॥

ઉવાચ શબ્દ શાસ્ત્રં ચ તદર્થં ચ સુરેશ્વરમ્‌ ।
અધ્યાપિતાશ્ચ યે શિષ્યા યૈરધીતં મુનીશ્વરૈઃ ॥ 21 ॥

તે ચ તાં પરિસંચિત્ય પ્રવર્તંતે સુરેશ્વરીમ્‌ ।
ત્વં સંસ્તુતા પૂજિતા ચ મુનીંદ્રૈ ર્મનુ માનવૈઃ ॥ 22 ॥

દૈત્યેંદ્રૈ શ્ચ સુરૈશ્ચાપિ બ્રહ્મ વિષ્ણુશિવાદિભિઃ ।
જડીભૂત સ્સહસ્રાસ્યઃ પંચવક્ત્ર શ્ચતુર્મુખઃ ॥ 23 ॥

યાં સ્તોતું કિ મહં સ્તૌમિ તામેકાસ્યેન માનવઃ ।
ઇત્યુક્ત્વા યાજ્ઞવલ્ક્ય શ્ચ ભક્તિનમ્રાત્મ કંધરઃ ॥ 24 ॥

પ્રણનામ નિરાહારો રુરોદ ચ મુહુર્મુહુઃ ।
જ્યોતીરૂપા મહામાયા તેન દૃષ્ટા7પ્યુવાચ તમ્‌ ॥ 25 ॥

સુકવીંદ્રો ભવેત્યુક્ત્વા વૈકુંઠં ચ જગામ હ ।
યાજ્ઞવલ્ક્ય કૃતં વાણી સ્તોત્રમેતત્તુ યઃ પઠેત્‌ ॥ 26 ॥

સ કવીંદ્રો મહાવાગ્મી બૃહસ્પતિસમો ભવેત્‌ ।
મહા મૂર્ખશ્ચ દુર્બુદ્ધિર્‌-વર્ષમેકં યદા પઠેત્‌ ।
સ પંડિતશ્ચ મેધાવી સુકવીંદ્રો ભવેદ્ધ્રુવમ્‌ ॥ 27 ॥

ઇતિ શ્રી દેવી ભાગવતે મહાપુરાણે નવમસ્કંધે
સરસ્વતીસ્તવં નામ પંચમોધ્યાયઃ ।
સરસ્વતી કટાક્ષ સિદ્ધિરસ્તુ ।

ઇદં મયાકૃતં પારાયણં
શ્રીસદ્ગુરુ ચરણારવિંદાર્પણમસ્તુ ।