పూర్వపీఠికా ॥
వాసుదేవ ఉవాచ ।
తతః స ప్రయతో భూత్వా మమ తాత యుధిష్ఠిర ।
ప్రాఞ్జలిః ప్రాహ విప్రర్షిర్నామసఙ్గ్రహమాదితః ॥ 1 ॥
ఉపమన్యురువాచ ।
బ్రహ్మప్రోక్తైరృషిప్రోక్తైర్వేదవేదాఙ్గసమ్భవైః ।
సర్వలోకేషు విఖ్యాతం స్తుత్యం స్తోష్యామి నామభిః ॥ 2 ॥
మహద్భిర్విహితైః సత్యైః సిద్ధైః సర్వార్థసాధకైః ।
ఋషిణా తణ్డినా భక్త్యా కృతైర్వేదకృతాత్మనా ॥ 3 ॥
యథోక్తైః సాధుభిః ఖ్యాతైర్మునిభిస్తత్త్వదర్శిభిః ।
ప్రవరం ప్రథమం స్వర్గ్యం సర్వభూతహితం శుభమ్ ॥ 4 ॥
శ్రుతైః సర్వత్ర జగతి బ్రహ్మలోకావతారితైః ।
సత్యైస్తత్పరమం బ్రహ్మ బ్రహ్మప్రోక్తం సనాతనమ్ ॥ 5 ॥
వక్ష్యే యదుకులశ్రేష్ఠ శృణుష్వావహితో మమ ।
వరయైనం భవం దేవం భక్తస్త్వం పరమేశ్వరమ్ ॥ 6 ॥
తేన తే శ్రావయిష్యామి యత్తద్బ్రహ్మ సనాతనమ్ ।
న శక్యం విస్తరాత్కృత్స్నం వక్తుం సర్వస్య కేనచిత్ ॥ 7 ॥
యుక్తేనాపి విభూతీనామపి వర్షశతైరపి ।
యస్యాదిర్మధ్యమన్తం చ సురైరపి న గమ్యతే ॥ 8 ॥
కస్తస్య శక్నుయాద్వక్తుం గుణాన్ కార్త్స్న్యేన మాధవ ।
కిం తు దేవస్య మహతః సఙ్క్షిప్తార్థపదాక్షరమ్ ॥ 9 ॥
శక్తితశ్చరితం వక్ష్యే ప్రసాదాత్తస్య ధీమతః ।
అప్రాప్య తు తతోఽనుజ్ఞాం న శక్యః స్తోతుమీశ్వరః ॥ 10 ॥
యదా తేనాభ్యనుజ్ఞాతః స్తుతో వై స తదా మయా ।
అనాదినిధనస్యాహం జగద్యోనేర్మహాత్మనః ॥ 11 ॥
నామ్నాం కిఞ్చిత్సముద్దేశం వక్ష్యామ్యవ్యక్తయోనినః ।
వరదస్య వరేణ్యస్య విశ్వరూపస్య ధీమతః ॥ 12 ॥
శృణు నామ్నాం చ యం కృష్ణ యదుక్తం పద్మయోనినా ।
దశనామసహస్రాణి యాన్యాహ ప్రపితామహః ॥ 13 ॥
తాని నిర్మథ్య మనసా దధ్నో ఘృతమివోద్ధృతమ్ ।
గిరేః సారం యథా హేమ పుష్పసారం యథా మధు ॥ 14 ॥
ఘృతాత్సారం యథా మణ్డస్తథైతత్సారముద్ధృతమ్ ।
సర్వపాపాపహమిదం చతుర్వేదసమన్వితమ్ ॥ 15 ॥
ప్రయత్నేనాధిగన్తవ్యం ధార్యం చ ప్రయతాత్మనా ।
మాఙ్గళ్యం పౌష్టికం చైవ రక్షోఘ్నం పావనం మహత్ ॥ 16 ॥
ఇదం భక్తాయ దాతవ్యం శ్రద్దధానాస్తికాయ చ ।
నాశ్రద్దధానరూపాయ నాస్తికాయాజితాత్మనే ॥ 17 ॥
యశ్చాభ్యసూయతే దేవం కారణాత్మానమీశ్వరమ్ ।
స కృష్ణ నరకం యాతి సహ పూర్వైః సహాత్మజైః ॥ 18 ॥
ఇదం ధ్యానమిదం యోగమిదం ధ్యేయమనుత్తమమ్ ।
ఇదం జప్యమిదం జ్ఞానం రహస్యమిదముత్తమమ్ ॥ 19 ॥
యం జ్ఞాత్వా అన్తకాలేపి గచ్ఛేత పరమాం గతిమ్ ।
పవిత్రం మఙ్గళం మేధ్యం కల్యాణమిదముత్తమమ్ ॥ 20 ॥
ఇదం బ్రహ్మా పురా కృత్వా సర్వలోకపితామహః ।
సర్వ స్తవానాం రాజత్వే దివ్యానాం సమకల్పయత్ ॥ 21 ॥
తదా ప్రభృతి చైవాయమీశ్వరస్య మహాత్మనః ।
స్తవరాజ ఇతి ఖ్యాతో జగత్యమరపూజితః ॥ 22 ॥
బ్రహ్మలోకాదయం స్వర్గే స్తవరాజోఽవతారితః ।
యతస్తణ్డిః పురా ప్రాప తేన తణ్డికృతోఽభవత్ ॥ 23 ॥
స్వర్గాచ్చైవాత్ర భూర్లోకం తణ్డినా హ్యవతారితః ।
సర్వమఙ్గళమాఙ్గళ్యం సర్వపాపప్రణాశనమ్ ॥ 24 ॥
నిగదిష్యే మహాబాహో స్తవానాముత్తమం స్తవమ్ ।
బ్రహ్మణామపి యద్బ్రహ్మ పరాణామపి యత్పరమ్ ॥ 25 ॥
తేజసామపి యత్తేజస్తపసామపి యత్తపః ।
శాన్తానామపి యః శాన్తో ద్యుతీనామపి యా ద్యుతిః ॥ 26 ॥
దాన్తానామపి యో దాన్తో ధీమతామపి యా చ ధీః ।
దేవానామపి యో దేవ ఋషీణామపి యస్త్వృషిః ॥ 27 ॥
యజ్ఞానామపి యో యజ్ఞః శివానామపి యః శివః ।
రుద్రాణామపి యో రుద్రః ప్రభా ప్రభవతామపి ॥ 28 ॥
యోగినామపి యో యోగీ కారణానాం చ కారణమ్ ।
యతో లోకాః సమ్భవన్తి న భవన్తి యతః పునః ॥ 29 ॥
సర్వభూతాత్మభూతస్య హరస్యామితతేజసః ।
అష్టోత్తరసహస్రం తు నామ్నాం శర్వస్య మే శృణు ।
యచ్ఛ్రుత్వా మనుజవ్యాఘ్ర సర్వాన్కామానవాప్స్యసి ॥ 30 ॥
ధ్యానమ్ ।
శాన్తం పద్మాసనస్థం శశిధరముకుటం పఞ్చవక్త్రం త్రినేత్రం
శూలం వజ్రం చ ఖడ్గం పరశుమభయదం దక్షభాగే వహన్తమ్ ।
నాగం పాశం చ ఘణ్టాం ప్రళయహుతవహం సాఙ్కుశం వామభాగే
నానాలఙ్కారయుక్తం స్ఫటికమణినిభం పార్వతీశం నమామి ॥
స్తోత్రమ్ ।
ఓం స్థిరః స్థాణుః ప్రభుర్భీమః ప్రవరో వరదో వరః ।
సర్వాత్మా సర్వవిఖ్యాతః సర్వః సర్వకరో భవః ॥ 1 ॥
జటీ చర్మీ శిఖణ్డీ చ సర్వాఙ్గః సర్వభావనః ।
హరశ్చ హరిణాక్షశ్చ సర్వభూతహరః ప్రభుః ॥ 2 ॥
ప్రవృత్తిశ్చ నివృత్తిశ్చ నియతః శాశ్వతో ధ్రువః ।
శ్మశానవాసీ భగవాన్ ఖచరో గోచరోఽర్దనః ॥ 3 ॥
అభివాద్యో మహాకర్మా తపస్వీ భూతభావనః ।
ఉన్మత్తవేషప్రచ్ఛన్నః సర్వలోకప్రజాపతిః ॥ 4 ॥
మహారూపో మహాకాయో వృషరూపో మహాయశాః ।
మహాత్మా సర్వభూతాత్మా విశ్వరూపో మహాహనుః ॥ 5 ॥
లోకపాలోఽన్తర్హితాత్మా ప్రసాదో హయగర్దభిః ।
పవిత్రం చ మహాంశ్చైవ నియమో నియమాశ్రితః ॥ 6 ॥
సర్వకర్మా స్వయమ్భూత ఆదిరాదికరో నిధిః ।
సహస్రాక్షో విశాలాక్షః సోమో నక్షత్రసాధకః ॥ 7 ॥
చన్ద్రః సూర్యః శనిః కేతుర్గ్రహో గ్రహపతిర్వరః ।
అత్రిరత్ర్యా నమస్కర్తా మృగబాణార్పణోఽనఘః ॥ 8 ॥ [ఆద్యన్తలయకర్తా చ]
మహాతపా ఘోరతపా అదీనో దీనసాధకః ।
సంవత్సరకరో మన్త్రః ప్రమాణం పరమం తపః ॥ 9 ॥
యోగీ యోజ్యో మహాబీజో మహారేతా మహాబలః ।
సువర్ణరేతాః సర్వజ్ఞః సుబీజో బీజవాహనః ॥ 10 ॥
దశబాహుస్త్వనిమిషో నీలకణ్ఠ ఉమాపతిః ।
విశ్వరూపః స్వయం శ్రేష్ఠో బలవీరో బలో గణః ॥ 11 ॥
గణకర్తా గణపతిర్దిగ్వాసాః కామ ఏవ చ ।
మన్త్రవిత్పరమో మన్త్రః సర్వభావకరో హరః ॥ 12 ॥
కమణ్డలుధరో ధన్వీ బాణహస్తః కపాలవాన్ ।
అశనీ శతఘ్నీ ఖడ్గీ పట్టిశీ చాయుధీ మహాన్ ॥ 13 ॥
స్రువహస్తః సురూపశ్చ తేజస్తేజస్కరో నిధిః ।
ఉష్ణీషీ చ సువక్త్రశ్చ ఉదగ్రో వినతస్తథా ॥ 14 ॥
దీర్ఘశ్చ హరికేశశ్చ సుతీర్థః కృష్ణ ఏవ చ ।
సృగాలరూపః సిద్ధార్థో ముణ్డః సర్వశుభఙ్కరః ॥ 15 ॥
అజశ్చ బహురూపశ్చ గన్ధధారీ కపర్ద్యపి ।
ఊర్ధ్వరేతా ఊర్ధ్వలిఙ్గ ఊర్ధ్వశాయీ నభఃస్థలః ॥ 16 ॥
త్రిజటీ చీరవాసాశ్చ రుద్రః సేనాపతిర్విభుః ।
అహశ్చరో నక్తఞ్చరస్తిగ్మమన్యుః సువర్చసః ॥ 17 ॥
గజహా దైత్యహా కాలో లోకధాతా గుణాకరః ।
సింహశార్దూలరూపశ్చ ఆర్ద్రచర్మామ్బరావృతః ॥ 18 ॥
కాలయోగీ మహానాదః సర్వకామశ్చతుష్పథః ।
నిశాచరః ప్రేతచారీ భూతచారీ మహేశ్వరః ॥ 19 ॥
బహుభూతో బహుధరః స్వర్భానురమితో గతిః ।
నృత్యప్రియో నిత్యనర్తో నర్తకః సర్వలాలసః ॥ 20 ॥
ఘోరో మహాతపాః పాశో నిత్యో గిరిరుహో నభః ।
సహస్రహస్తో విజయో వ్యవసాయో హ్యతన్ద్రితః ॥ 21 ॥
అధర్షణో ధర్షణాత్మా యజ్ఞహా కామనాశకః । [మర్ష]
దక్షయాగాపహారీ చ సుసహో మధ్యమస్తథా ॥ 22 ॥
తేజోపహారీ బలహా ముదితోఽర్థోఽజితోఽవరః ।
గమ్భీరఘోషో గమ్భీరో గమ్భీరబలవాహనః ॥ 23 ॥
న్యగ్రోధరూపో న్యగ్రోధో వృక్షకర్ణస్థితిర్విభుః ।
సుతీక్ష్ణదశనశ్చైవ మహాకాయో మహాననః ॥ 24 ॥
విష్వక్సేనో హరిర్యజ్ఞః సంయుగాపీడవాహనః ।
తీక్ష్ణతాపశ్చ హర్యశ్వః సహాయః కర్మకాలవిత్ ॥ 25 ॥
విష్ణుప్రసాదితో యజ్ఞః సముద్రో బడబాముఖః ।
హుతాశనసహాయశ్చ ప్రశాన్తాత్మా హుతాశనః ॥ 26 ॥
ఉగ్రతేజా మహాతేజా జన్యో విజయకాలవిత్ ।
జ్యోతిషామయనం సిద్ధిః సర్వవిగ్రహ ఏవ చ ॥ 27 ॥
శిఖీ ముణ్డీ జటీ జ్వాలీ మూర్తిజో మూర్ధగో బలీ ।
వేణవీ పణవీ తాలీ ఖలీ కాలకటఙ్కటః ॥ 28 ॥
నక్షత్రవిగ్రహమతిర్గుణబుద్ధిర్లయోఽగమః ।
ప్రజాపతిర్విశ్వబాహుర్విభాగః సర్వగోఽముఖః ॥ 29 ॥
విమోచనః సుసరణో హిరణ్యకవచోద్భవః ।
మేఢ్రజో బలచారీ చ మహీచారీ స్రుతస్తథా ॥ 30 ॥ [మేఘజో]
సర్వతూర్యనినాదీ చ సర్వాతోద్యపరిగ్రహః ।
వ్యాలరూపో గుహావాసీ గుహో మాలీ తరఙ్గవిత్ ॥ 31 ॥
త్రిదశస్త్రికాలధృక్కర్మసర్వబన్ధవిమోచనః ।
బన్ధనస్త్వసురేన్ద్రాణాం యుధిశత్రువినాశనః ॥ 32 ॥
సాఙ్ఖ్యప్రసాదో దుర్వాసాః సర్వసాధునిషేవితః ।
ప్రస్కన్దనో విభాగజ్ఞో అతుల్యో యజ్ఞభాగవిత్ ॥ 33 ॥
సర్వవాసః సర్వచారీ దుర్వాసా వాసవోఽమరః ।
హైమో హేమకరోఽయజ్ఞః సర్వధారీ ధరోత్తమః ॥ 34 ॥ [యజ్ఞః]
లోహితాక్షో మహాక్షశ్చ విజయాక్షో విశారదః ।
సఙ్గ్రహో నిగ్రహః కర్తా సర్పచీరనివాసనః ॥ 35 ॥
ముఖ్యోఽముఖ్యశ్చ దేహశ్చ కాహలిః సర్వకామదః ।
సర్వకాలప్రసాదశ్చ సుబలో బలరూపధృత్ ॥ 36 ॥
సర్వకామవరశ్చైవ సర్వదః సర్వతోముఖః ।
ఆకాశనిర్విరూపశ్చ నిపాతీ హ్యవశః ఖగః ॥ 37 ॥
రౌద్రరూపోఽంశురాదిత్యో బహురశ్మిః సువర్చసీ ।
వసువేగో మహావేగో మనోవేగో నిశాచరః ॥ 38 ॥
సర్వవాసీ శ్రియావాసీ ఉపదేశకరోఽకరః ।
మునిరాత్మనిరాలోకః సమ్భగ్నశ్చ సహస్రదః ॥ 39 ॥
పక్షీ చ పక్షరూపశ్చ అతిదీప్తో విశాం పతిః ।
ఉన్మాదో మదనః కామో హ్యశ్వత్థోఽర్థకరో యశః ॥ 40 ॥
వామదేవశ్చ వామశ్చ ప్రాగ్దక్షిణశ్చ వామనః ।
సిద్ధయోగీ మహర్షిశ్చ సిద్ధార్థః సిద్ధసాధకః ॥ 41 ॥
భిక్షుశ్చ భిక్షురూపశ్చ విపణో మృదురవ్యయః ।
మహాసేనో విశాఖశ్చ షష్టిభాగో గవాం పతిః ॥ 42 ॥
వజ్రహస్తశ్చ విష్కమ్భీ చమూస్తమ్భన ఏవ చ ।
వృత్తావృత్తకరస్తాలో మధుర్మధుకలోచనః ॥ 43 ॥
వాచస్పత్యో వాజసనో నిత్యమాశ్రమపూజితః । [నిత్యమాశ్రితపూజితః]
బ్రహ్మచారీ లోకచారీ సర్వచారీ విచారవిత్ ॥ 44 ॥
ఈశాన ఈశ్వరః కాలో నిశాచారీ పినాకభృత్ ।
నిమిత్తస్థో నిమిత్తం చ నన్దిర్నన్దికరో హరిః ॥ 45 ॥
నన్దీశ్వరశ్చ నన్దీ చ నన్దనో నన్దివర్ధనః ।
భగహారీ నిహన్తా చ కాలో బ్రహ్మా పితామహః ॥ 46 ॥
చతుర్ముఖో మహాలిఙ్గశ్చారులిఙ్గస్తథైవ చ ।
లిఙ్గాధ్యక్షః సురాధ్యక్షో యోగాధ్యక్షో యుగావహః ॥ 47 ॥
బీజాధ్యక్షో బీజకర్తా అధ్యాత్మానుగతో బలః ।
ఇతిహాసః సకల్పశ్చ గౌతమోఽథ నిశాకరః ॥ 48 ॥
దమ్భో హ్యదమ్భో వైదమ్భో వశ్యో వశకరః కలిః ।
లోకకర్తా పశుపతిర్మహాకర్తా హ్యనౌషధః ॥ 49 ॥
అక్షరం పరమం బ్రహ్మ బలవచ్ఛక్ర ఏవ చ ।
నీతిర్హ్యనీతిః శుద్ధాత్మా శుద్ధో మాన్యో గతాగతః ॥ 50 ॥
బహుప్రసాదః సుస్వప్నో దర్పణోఽథ త్వమిత్రజిత్ ।
వేదకారో మన్త్రకారో విద్వాన్ సమరమర్దనః ॥ 51 ॥
మహామేఘనివాసీ చ మహాఘోరో వశీకరః ।
అగ్నిజ్వాలో మహాజ్వాలో అతిధూమ్రో హుతో హవిః ॥ 52 ॥
వృషణః శఙ్కరో నిత్యవర్చస్వీ ధూమకేతనః ।
నీలస్తథాఙ్గలుబ్ధశ్చ శోభనో నిరవగ్రహః ॥ 53 ॥
స్వస్తిదః స్వస్తిభావశ్చ భాగీ భాగకరో లఘుః ।
ఉత్సఙ్గశ్చ మహాఙ్గశ్చ మహాగర్భపరాయణః ॥ 54 ॥
కృష్ణవర్ణః సువర్ణశ్చ ఇన్ద్రియం సర్వదేహినామ్ ।
మహాపాదో మహాహస్తో మహాకాయో మహాయశాః ॥ 55 ॥
మహామూర్ధా మహామాత్రో మహానేత్రో నిశాలయః ।
మహాన్తకో మహాకర్ణో మహోష్ఠశ్చ మహాహనుః ॥ 56 ॥
మహానాసో మహాకమ్బుర్మహాగ్రీవః శ్మశానభాక్ ।
మహావక్షా మహోరస్కో హ్యన్తరాత్మా మృగాలయః ॥ 57 ॥
లమ్బనో లమ్బితోష్ఠశ్చ మహామాయః పయోనిధిః ।
మహాదన్తో మహాదంష్ట్రో మహాజిహ్వో మహాముఖః ॥ 58 ॥
మహానఖో మహారోమా మహాకేశో మహాజటః ।
ప్రసన్నశ్చ ప్రసాదశ్చ ప్రత్యయో గిరిసాధనః ॥ 59 ॥
స్నేహనోఽస్నేహనశ్చైవ అజితశ్చ మహామునిః ।
వృక్షాకారో వృక్షకేతురనలో వాయువాహనః ॥ 60 ॥
గణ్డలీ మేరుధామా చ దేవాధిపతిరేవ చ ।
అథర్వశీర్షః సామాస్య ఋక్సహస్రామితేక్షణః ॥ 61 ॥
యజుః పాదభుజో గుహ్యః ప్రకాశో జఙ్గమస్తథా ।
అమోఘార్థః ప్రసాదశ్చ అభిగమ్యః సుదర్శనః ॥ 62 ॥
ఉపకారః ప్రియః సర్వః కనకః కాఞ్చనచ్ఛవిః ।
నాభిర్నన్దికరో భావః పుష్కరస్థపతిః స్థిరః ॥ 63 ॥
ద్వాదశస్త్రాసనశ్చాద్యో యజ్ఞో యజ్ఞసమాహితః ।
నక్తం కలిశ్చ కాలశ్చ మకరః కాలపూజితః ॥ 64 ॥
సగణో గణకారశ్చ భూతవాహనసారథిః ।
భస్మశయో భస్మగోప్తా భస్మభూతస్తరుర్గణః ॥ 65 ॥
లోకపాలస్తథాఽలోకో మహాత్మా సర్వపూజితః ।
శుక్లస్త్రిశుక్లః సమ్పన్నః శుచిర్భూతనిషేవితః ॥ 66 ॥
ఆశ్రమస్థః క్రియావస్థో విశ్వకర్మమతిర్వరః ।
విశాలశాఖస్తామ్రోష్ఠో హ్యమ్బుజాలః సునిశ్చలః ॥ 67 ॥
కపిలః కపిశః శుక్ల ఆయుశ్చైవ పరోఽపరః ।
గన్ధర్వో హ్యదితిస్తార్క్ష్యః సువిజ్ఞేయః సుశారదః ॥ 68 ॥
పరశ్వధాయుధో దేవో హ్యనుకారీ సుబాన్ధవః ।
తుమ్బవీణో మహాక్రోధ ఊర్ధ్వరేతా జలేశయః ॥ 69 ॥
ఉగ్రో వంశకరో వంశో వంశనాదో హ్యనిన్దితః ।
సర్వాఙ్గరూపో మాయావీ సుహృదో హ్యనిలోఽనలః ॥ 70 ॥
బన్ధనో బన్ధకర్తా చ సుబన్ధనవిమోచనః ।
స యజ్ఞారిః స కామారిర్మహాదంష్ట్రో మహాయుధః ॥ 71 ॥
బహుధా నిన్దితః శర్వః శఙ్కరః శఙ్కరోఽధనః ।
అమరేశో మహాదేవో విశ్వదేవః సురారిహా ॥ 72 ॥
అహిర్బుధ్న్యోఽనిలాభశ్చ చేకితానో హవిస్తథా । [హరి]
అజైకపాచ్చ కాపాలీ త్రిశఙ్కురజితః శివః ॥ 73 ॥
ధన్వన్తరిర్ధూమకేతుః స్కన్దో వైశ్రవణస్తథా ।
ధాతా శక్రశ్చ విష్ణుశ్చ మిత్రస్త్వష్టా ధ్రువో ధరః ॥ 74 ॥
ప్రభావః సర్వగో వాయురర్యమా సవితా రవిః ।
ఉషఙ్గుశ్చ విధాతా చ మాన్ధాతా భూతభావనః ॥ 75 ॥
విభుర్వర్ణవిభావీ చ సర్వకామగుణావహః ।
పద్మనాభో మహాగర్భశ్చన్ద్రవక్త్రోఽనిలోఽనలః ॥ 76 ॥
బలవాంశ్చోపశాన్తశ్చ పురాణః పుణ్యచఞ్చురీ ।
కురుకర్తా కురువాసీ కురుభూతో గుణౌషధః ॥ 77 ॥
సర్వాశయో దర్భచారీ సర్వేషాం ప్రాణినాం పతిః ।
దేవదేవః సుఖాసక్తః సదసత్సర్వరత్నవిత్ ॥ 78 ॥
కైలాసగిరివాసీ చ హిమవద్గిరిసంశ్రయః ।
కూలహారీ కూలకర్తా బహువిద్యో బహుప్రదః ॥ 79 ॥
వణిజో వర్ధకీ వృక్షో వకులశ్చన్దనశ్ఛదః ।
సారగ్రీవో మహాజత్రురలోలశ్చ మహౌషధః ॥ 80 ॥
సిద్ధార్థకారీ సిద్ధార్థశ్ఛన్దోవ్యాకరణోత్తరః ।
సింహనాదః సింహదంష్ట్రః సింహగః సింహవాహనః ॥ 81 ॥
ప్రభావాత్మా జగత్కాలస్థాలో లోకహితస్తరుః ।
సారఙ్గో నవచక్రాఙ్గః కేతుమాలీ సభావనః ॥ 82 ॥
భూతాలయో భూతపతిరహోరాత్రమనిన్దితః ॥ 83 ॥
వాహితా సర్వభూతానాం నిలయశ్చ విభుర్భవః ।
అమోఘః సంయతో హ్యశ్వో భోజనః ప్రాణధారణః ॥ 84 ॥
ధృతిమాన్ మతిమాన్ దక్షః సత్కృతశ్చ యుగాధిపః ।
గోపాలిర్గోపతిర్గ్రామో గోచర్మవసనో హరిః ॥ 85 ॥
హిరణ్యబాహుశ్చ తథా గుహాపాలః ప్రవేశినామ్ ।
ప్రకృష్టారిర్మహాహర్షో జితకామో జితేన్ద్రియః ॥ 86 ॥
గాన్ధారశ్చ సువాసశ్చ తపఃసక్తో రతిర్నరః ।
మహాగీతో మహానృత్యో హ్యప్సరోగణసేవితః ॥ 87 ॥
మహాకేతుర్మహాధాతుర్నైకసానుచరశ్చలః ।
ఆవేదనీయ ఆదేశః సర్వగన్ధసుఖావహః ॥ 88 ॥
తోరణస్తారణో వాతః పరిధీ పతిఖేచరః ।
సంయోగో వర్ధనో వృద్ధో అతివృద్ధో గుణాధికః ॥ 89 ॥
నిత్య ఆత్మసహాయశ్చ దేవాసురపతిః పతిః ।
యుక్తశ్చ యుక్తబాహుశ్చ దేవో దివిసుపర్వణః ॥ 90 ॥
ఆషాఢశ్చ సుషాఢశ్చ ధ్రువోఽథ హరిణో హరః ।
వపురావర్తమానేభ్యో వసుశ్రేష్ఠో మహాపథః ॥ 91 ॥
శిరోహారీ విమర్శశ్చ సర్వలక్షణలక్షితః ।
అక్షశ్చ రథయోగీ చ సర్వయోగీ మహాబలః ॥ 92 ॥
సమామ్నాయోఽసమామ్నాయస్తీర్థదేవో మహారథః ।
నిర్జీవో జీవనో మన్త్రః శుభాక్షో బహుకర్కశః ॥ 93 ॥
రత్నప్రభూతో రక్తాఙ్గో మహార్ణవనిపానవిత్ । [రత్నాఙ్గో]
మూలం విశాలో హ్యమృతో వ్యక్తావ్యక్తస్తపోనిధిః ॥ 94 ॥
ఆరోహణోఽధిరోహశ్చ శీలధారీ మహాయశాః ।
సేనాకల్పో మహాకల్పో యోగో యుగకరో హరిః ॥ 95 ॥ [యోగకరో]
యుగరూపో మహారూపో మహానాగహనో వధః ।
న్యాయనిర్వపణః పాదః పణ్డితో హ్యచలోపమః ॥ 96 ॥
బహుమాలో మహామాలః శశీ హరసులోచనః ।
విస్తారో లవణః కూపస్త్రియుగః సఫలోదయః ॥ 97 ॥
త్రిలోచనో విషణ్ణాఙ్గో మణివిద్ధో జటాధరః ।
బిన్దుర్విసర్గః సుముఖః శరః సర్వాయుధః సహః ॥ 98 ॥
నివేదనః సుఖాజాతః సుగన్ధారో మహాధనుః ।
గన్ధపాలీ చ భగవానుత్థానః సర్వకర్మణామ్ ॥ 99 ॥
మన్థానో బహులో వాయుః సకలః సర్వలోచనః ।
తలస్తాలః కరస్థాలీ ఊర్ధ్వసంహననో మహాన్ ॥ 100 ॥
ఛత్రం సుచ్ఛత్రో విఖ్యాతో లోకః సర్వాశ్రయః క్రమః ।
ముణ్డో విరూపో వికృతో దణ్డీ కుణ్డీ వికుర్వణః ॥ 101 ॥
హర్యక్షః కకుభో వజ్రీ శతజిహ్వః సహస్రపాత్ ।
సహస్రమూర్ధా దేవేన్ద్రః సర్వదేవమయో గురుః ॥ 102 ॥
సహస్రబాహుః సర్వాఙ్గః శరణ్యః సర్వలోకకృత్ ।
పవిత్రం త్రికకున్మన్త్రః కనిష్ఠః కృష్ణపిఙ్గళః ॥ 103 ॥
బ్రహ్మదణ్డవినిర్మాతా శతఘ్నీపాశశక్తిమాన్ ।
పద్మగర్భో మహాగర్భో బ్రహ్మగర్భో జలోద్భవః ॥ 104 ॥
గభస్తిర్బ్రహ్మకృద్బ్రహ్మీ బ్రహ్మవిద్బ్రాహ్మణో గతిః ।
అనన్తరూపో నైకాత్మా తిగ్మతేజాః స్వయమ్భువః ॥ 105 ॥
ఊర్ధ్వగాత్మా పశుపతిర్వాతరంహా మనోజవః ।
చన్దనీ పద్మనాలాగ్రః సురభ్యుత్తరణో నరః ॥ 106 ॥
కర్ణికారమహాస్రగ్వీ నీలమౌళిః పినాకధృత్ ।
ఉమాపతిరుమాకాన్తో జాహ్నవీధృదుమాధవః ॥ 107 ॥
వరో వరాహో వరదో వరేణ్యః సుమహాస్వనః ।
మహాప్రసాదో దమనః శత్రుహా శ్వేతపిఙ్గళః ॥ 108 ॥
పీతాత్మా పరమాత్మా చ ప్రయతాత్మా ప్రధానధృత్ । [ప్రీతాత్మా]
సర్వపార్శ్వముఖస్త్ర్యక్షో ధర్మసాధారణో వరః ॥ 109 ॥
చరాచరాత్మా సూక్ష్మాత్మా అమృతో గోవృషేశ్వరః ।
సాధ్యర్షిర్వసురాదిత్యో వివస్వాన్సవితామృతః ॥ 110 ॥
వ్యాసః సర్గః సుసఙ్క్షేపో విస్తరః పర్యయో నరః ।
ఋతుః సంవత్సరో మాసః పక్షః సఙ్ఖ్యాసమాపనః ॥ 111 ॥
కళా కాష్ఠా లవా మాత్రా ముహూర్తాహః క్షపాః క్షణాః ।
విశ్వక్షేత్రం ప్రజాబీజం లిఙ్గమాద్యస్తు నిర్గమః ॥ 112 ॥
సదసద్వ్యక్తమవ్యక్తం పితా మాతా పితామహః ।
స్వర్గద్వారం ప్రజాద్వారం మోక్షద్వారం త్రివిష్టపమ్ ॥ 113 ॥
నిర్వాణం హ్లాదనశ్చైవ బ్రహ్మలోకః పరా గతిః ।
దేవాసురవినిర్మాతా దేవాసురపరాయణః ॥ 114 ॥
దేవాసురగురుర్దేవో దేవాసురనమస్కృతః ।
దేవాసురమహామాత్రో దేవాసురగణాశ్రయః ॥ 115 ॥
దేవాసురగణాధ్యక్షో దేవాసురగణాగ్రణీః ।
దేవాతిదేవో దేవర్షిర్దేవాసురవరప్రదః ॥ 116 ॥ [దేవాది]
దేవాసురేశ్వరో విశ్వో దేవాసురమహేశ్వరః ।
సర్వదేవమయోఽచిన్త్యో దేవతాత్మాఽఽత్మసమ్భవః ॥ 117 ॥
ఉద్భిత్త్రివిక్రమో వైద్యో విరజో నీరజోఽమరః ।
ఈడ్యో హస్తీశ్వరో వ్యాఘ్రో దేవసింహో నరర్షభః ॥ 118 ॥
విబుధోఽగ్రవరః సూక్ష్మః సర్వదేవస్తపోమయః ।
సుయుక్తః శోభనో వజ్రీ ప్రాసానాం ప్రభవోఽవ్యయః ॥ 119 ॥
గుహః కాన్తో నిజః సర్గః పవిత్రం సర్వపావనః ।
శృఙ్గీ శృఙ్గప్రియో బభ్రూ రాజరాజో నిరామయః ॥ 120 ॥
అభిరామః సురగణో విరామః సర్వసాధనః ।
లలాటాక్షో విశ్వదేవో హరిణో బ్రహ్మవర్చసః ॥ 121 ॥
స్థావరాణాం పతిశ్చైవ నియమేన్ద్రియవర్ధనః ।
సిద్ధార్థః సిద్ధభూతార్థోఽచిన్త్యః సత్యవ్రతః శుచిః ॥ 122 ॥
వ్రతాధిపః పరం బ్రహ్మ భక్తానాం పరమా గతిః । [భక్తానుగ్రహకారకః]
విముక్తో ముక్తతేజాశ్చ శ్రీమాన్ శ్రీవర్ధనో జగత్ ॥ 123 ॥
ఉత్తరపీఠికా (ఫలశృతి)
యథా ప్రధానం భగవానితి భక్త్యా స్తుతో మయా ।
యం న బ్రహ్మాదయో దేవా విదుస్తత్త్వేన నర్షయః ॥ 1 ॥
స్తోతవ్యమర్చ్యం వన్ద్యం చ కః స్తోష్యతి జగత్పతిమ్ ।
భక్త్యా త్వేవం పురస్కృత్య మయా యజ్ఞపతిర్విభుః ॥ 2 ॥
తతోఽభ్యనుజ్ఞాం సమ్ప్రాప్య స్తుతో మతిమతాం వరః ।
శివమేభిః స్తువన్ దేవం నామభిః పుష్టివర్ధనైః ॥ 3 ॥
నిత్యయుక్తః శుచిర్భక్తః ప్రాప్నోత్యాత్మానమాత్మనా ।
ఏతద్ధి పరమం బ్రహ్మ పరం బ్రహ్మాధిగచ్ఛతి ॥ 4 ॥
ఋషయశ్చైవ దేవాశ్చ స్తువన్త్యేతేన తత్పరమ్ ।
స్తూయమానో మహాదేవస్తుష్యతే నియతాత్మభిః ॥ 5 ॥
భక్తానుకమ్పీ భగవానాత్మసంస్థాకరో విభుః ।
తథైవ చ మనుష్యేషు యే మనుష్యాః ప్రధానతః ॥ 6 ॥
ఆస్తికాః శ్రద్దధానాశ్చ బహుభిర్జన్మభిః స్తవైః ।
భక్త్యా హ్యనన్యమీశానం పరం దేవం సనాతనమ్ ॥ 7 ॥
కర్మణా మనసా వాచా భావేనామితతేజసః ।
శయానా జాగ్రమాణాశ్చ వ్రజన్నుపవిశంస్తథా ॥ 8 ॥
ఉన్మిషన్నిమిషంశ్చైవ చిన్తయన్తః పునః పునః ।
శృణ్వన్తః శ్రావయన్తశ్చ కథయన్తశ్చ తే భవమ్ ॥ 9 ॥
స్తువన్తః స్తూయమానాశ్చ తుష్యన్తి చ రమన్తి చ ।
జన్మకోటిసహస్రేషు నానాసంసారయోనిషు ॥ 10 ॥
జన్తోర్విగతపాపస్య భవే భక్తిః ప్రజాయతే ।
ఉత్పన్నా చ భవే భక్తిరనన్యా సర్వభావతః ॥ 11 ॥
భావినః కారణే చాస్య సర్వయుక్తస్య సర్వథా ।
ఏతద్దేవేషు దుష్ప్రాపం మనుష్యేషు న లభ్యతే ॥ 12 ॥
నిర్విఘ్నా నిశ్చలా రుద్రే భక్తిరవ్యభిచారిణీ ।
తస్యైవ చ ప్రసాదేన భక్తిరుత్పద్యతే నృణామ్ ॥ 13 ॥
యేన యాన్తి పరాం సిద్ధిం తద్భావగతచేతసః ।
యే సర్వభావానుగతాః ప్రపద్యన్తే మహేశ్వరమ్ ॥ 14 ॥
ప్రపన్నవత్సలో దేవః సంసారాత్తాన్సముద్ధరేత్ ।
ఏవమన్యే వికుర్వన్తి దేవాః సంసారమోచనమ్ ॥ 15 ॥
మనుష్యాణామృతే దేవం నాన్యా శక్తిస్తపోబలమ్ ।
ఇతి తేనేన్ద్రకల్పేన భగవాన్ సదసత్పతిః ॥ 16 ॥
కృత్తివాసాః స్తుతః కృష్ణ తణ్డినా శుభబుద్ధినా ।
స్తవమేతం భగవతో బ్రహ్మా స్వయమధారయత్ ॥ 17 ॥
గీయతే చ స బుద్ధ్యేత బ్రహ్మా శఙ్కరసన్నిధౌ ।
ఇదం పుణ్యం పవిత్రం చ సర్వదా పాపనాశనమ్ ॥ 18 ॥
యోగదం మోక్షదం చైవ స్వర్గదం తోషదం తథా ।
ఏవమేతత్పఠన్తే య ఏకభక్త్యా తు శఙ్కరమ్ ॥ 19 ॥
యా గతిః సాఙ్ఖ్యయోగానాం వ్రజన్త్యేతాం గతిం తదా ।
స్తవమేతం ప్రయత్నేన సదా రుద్రస్య సన్నిధౌ ॥ 20 ॥
అబ్దమేకం చరేద్భక్తః ప్రాప్నుయాదీప్సితం ఫలమ్ ।
ఏతద్రహస్యం పరమం బ్రహ్మణో హృది సంస్థితమ్ ॥ 21 ॥
బ్రహ్మా ప్రోవాచ శక్రాయ శక్రః ప్రోవాచ మృత్యవే ।
మృత్యుః ప్రోవాచ రుద్రేభ్యో రుద్రేభ్యస్తణ్డిమాగమత్ ॥ 22 ॥
మహతా తపసా ప్రాప్తస్తణ్డినా బ్రహ్మసద్మని ।
తణ్డిః ప్రోవాచ శుక్రాయ గౌతమాయ చ భార్గవః ॥ 23 ॥
వైవస్వతాయ మనవే గౌతమః ప్రాహ మాధవ ।
నారాయణాయ సాధ్యాయ సమాధిష్ఠాయ ధీమతే ॥ 24 ॥
యమాయ ప్రాహ భగవాన్ సాధ్యో నారాయణోఽచ్యుతః ।
నాచికేతాయ భగవానాహ వైవస్వతో యమః ॥ 25 ॥
మార్కణ్డేయాయ వార్ష్ణేయ నాచికేతోఽభ్యభాషత ।
మార్కణ్డేయాన్మయా ప్రాప్తో నియమేన జనార్దన ॥ 26 ॥
తవాప్యహమమిత్రఘ్న స్తవం దద్యాం హ్యవిశ్రుతమ్ ।
స్వర్గ్యమారోగ్యమాయుష్యం ధన్యం వేదేన సమ్మితమ్ ॥ 27 ॥
నాస్య విఘ్నం వికుర్వన్తి దానవా యక్షరాక్షసాః ।
పిశాచా యాతుధానా వా గుహ్యకా భుజగా అపి ॥ 28 ॥
యః పఠేత శుచిః పార్థ బ్రహ్మచారీ జితేన్ద్రియః । [భూత్వా]
అభగ్నయోగో వర్షం తు సోఽశ్వమేధఫలం లభేత్ ॥ 29 ॥
ఇతి శ్రీమహాభారతే అనుశాసనపర్వణి మహాదేవసహస్రనామ స్తోత్రం నామ సప్తదశోఽధ్యాయః ॥
