శ్లోకః
సంజయ ఉవాచ
తం తథా కృపయావిష్టమశ్రుపూర్ణాకులేక్షణమ్ ।
విషీదంతమిదం వాక్యమువాచ మధుసూదనః ॥ 1 ॥
Meaning
సంజయః ఉవాచ — Sañjaya said; తం — unto Arjuna; తథా — thus; కృపయా — by compassion; ఆవిష్టం — overwhelmed; అశ్రు-పూర్ణ-ఆకుల — full of tears; ఈక్షణం — eyes; విషీదంతం — lamenting; ఇదం — these; వాక్యం — words; ఉవాచ — said; మధు-సూదనః — the killer of Madhu.
Translation
Sañjaya said: Seeing Arjuna full of compassion, his mind depressed, his eyes full of tears, Madhusūdana, Kriṣṇa, spoke the following words.
శ్లోకః
శ్రీ భగవానువాచ
కుతస్త్వా కశ్మలమిదం విషమే సముపస్థితమ్ ।
అనార్యజుష్టమస్వర్గ్యకీర్తికరమర్జున ॥ 2 ॥
Meaning
శ్రీ-భగవాన్ ఉవాచ — the Supreme Personality of Godhead said; కుతః — wherefrom; త్వా — unto you; కశ్మలం — dirtiness; ఇదం — this lamentation; విషమే — in this hour of crisis; సముపస్థితం — arrived; అనార్య — persons who do not know the value of life; జుష్టం — practiced by; అస్వర్గ్యం — which does not lead to higher planets; అకీర్తి — infamy; కరం — the cause of; అర్జున — O Arjuna.
Translation
The Supreme Personality of Godhead said: My dear Arjuna, how have these impurities come upon you? They are not at all befitting a man who knows the value of life. They lead not to higher planets but to infamy.
శ్లోకః
క్ల‍ఐబ్యం మా స్మ గమః పార్థ నైతత్త్వయ్యుపపద్యతే ।
క్షుద్రం హృదయదౌర్బల్యం త్యక్త్వోత్తిష్ఠ పరంతప ॥ 3 ॥
Meaning
క్లైబ్యం — impotence; మా స్మ — do not; గమః — take to; పార్థ — O son of Prithā; న — never; ఏతత్ — this; త్వయి — unto you; ఉపపద్యతే — is befitting; క్షుద్రం — petty; హృదయ — of the heart; దౌర్బల్యం — weakness; త్యక్త్వా — giving up; ఉత్తిష్ఠ — get up; పరం-తప — O chastiser of the enemies.
Translation
O son of Prithā, do not yield to this degrading impotence. It does not become you. Give up such petty weakness of heart and arise, O chastiser of the enemy.
శ్లోకః
అర్జున ఉవాచ
కథం భీష్మమహం సంఖ్యే ద్రోణం చ మధుసూదన ।
ఇషుభిః ప్రతియోత్స్యామి పూజార్హావరిసూదన ॥ 4 ॥
Meaning
అర్జునః ఉవాచ — Arjuna said; కథం — how; భీష్మం — Bhīṣma; అహం — I; సంఖ్యే — in the fight; ద్రోణం — Droṇa; చ — also; మధు-సూదన — O killer of Madhu; ఇషుభిః — with arrows; ప్రతియోత్స్యామి — shall counterattack; పూజా-అర్హౌ — those who are worshipable; అరి-సూదన — O killer of the enemies.
Translation
Arjuna said: O killer of enemies, O killer of Madhu, how can I counterattack with arrows in battle men like Bhīṣma and Droṇa, who are worthy of my worship?
శ్లోకః
గురూనహత్వా హి మహానుభావాన్
శ్రేయో భోక్తుం భైక్ష్యమపీహ లోకే ।
హత్వార్థకామాంస్తు గురూనిహైవ
భుజ్జ‍ఈయ భోగాన్‍రుధిరప్రదిగ్ధాన్ ॥ 5 ॥
Meaning
గురూన్ — the superiors; అహత్వా — not killing; హి — certainly; మహా-అనుభావాన్ — great souls; శ్రేయః — it is better; భోక్తుం — to enjoy life; భైక్ష్యం — by begging; అపి — even; ఇహ — in this life; లోకే — in this world; హత్వా — killing; అర్థ — gain; కామాన్ — desiring; తు — but; గురూన్ — superiors; ఇహ — in this world; ఏవ — certainly; భుంజీయ — one has to enjoy; భోగాన్ — enjoyable things; రుధిర — blood; ప్రదిగ్ధాన్ — tainted with.
Translation
It would be better to live in this world by begging than to live at the cost of the lives of great souls who are my teachers. Even though desiring worldly gain, they are superiors. If they are killed, everything we enjoy will be tainted with blood.
శ్లోకః
న చైతద్విద్మః కతరన్నో గరీయో
యద్వా జయేమ యది వా నో జయేయుః ।
యానేవ హత్వా న జిజీవిషామ-
స్తేఽవస్థితాః ప్రముఖే ధార్తరాష్ట్రాః ॥ 6 ॥
Meaning
న — nor; చ — also; ఏతత్ — this; విద్మః — do we know; కతరత్ — which; నః — for us; గరీయః — better; యత్ వా — whether; జయేమ — we may conquer; యది — if; వా — or; నః — us; జయేయుః — they conquer; యాన్ — those who; ఏవ — certainly; హత్వా — by killing; న — never; జిజీవిషామః — we would want to live; తే — all of them; అవస్థితాః — are situated; ప్రముఖే — in the front; ధార్తరాష్ట్రాః — the sons of Dhritarāṣṭra.
Translation
Nor do we know which is better – conquering them or being conquered by them. If we killed the sons of Dhritarāṣṭra, we should not care to live. Yet they are now standing before us on the battlefield.
శ్లోకః
కార్పణ్యదోషోపహతస్వభావః
పృచ్ఛామి త్వాం ధర్మసమ్మూఢచేతాః ।
యచ్ఛ్రేయః స్యాన్నిశ్చితం బ్రూహి తన్మే
శిష్యస్తేఽహం శాధి మాం త్వాం ప్రపన్నమ్ ॥ 7 ॥
Meaning
కార్పణ్య — of miserliness; దోష — by the weakness; ఉపహత — being afflicted; స్వభావః — characteristics; పృచ్చామి — I am asking; త్వాం — unto You; ధర్మ — religion; సమ్మూఢ — bewildered; చేతాః — in heart; యత్ — what; శ్రేయః — all-good; స్యాత్ — may be; నిశ్చితం — confidently; బ్రూహి — tell; తత్ — that; మే — unto me; శిష్యః — disciple; తే — Your; అహం — I am; శాధి — just instruct; మాం — me; త్వాం — unto You; ప్రపన్నం — surrendered.
Translation
Now I am confused about my duty and have lost all composure because of miserly weakness. In this condition I am asking You to tell me for certain what is best for me. Now I am Your disciple, and a soul surrendered unto You. Please instruct me.
శ్లోకః
న హి ప్రపశ్యామి మమాపనుద్యాద్ -
యచ్ఛోకముచ్ఛోషణమింద్రియాణామ్ ।
అవాప్య భూభావసపత్‍నమృద్ధం
రాజ్యం సురాణామపి చాధిపత్యమ్ ॥ 8 ॥
Meaning
న — do not; హి — certainly; ప్రపశ్యామి — I see; మమ — my; అపనుద్యాత్ — can drive away; యత్ — that which; శోకం — lamentation; ఉచ్చోషణం — drying up; ఇంద్రియాణాం — of the senses; అవాప్య — achieving; భూమౌ — on the earth; అసపత్నం — without rival; ఋద్ధం — prosperous; రాజ్యం — kingdom; సురాణాం — of the demigods; అపి — even; చ — also; ఆధిపత్యం — supremacy.
Translation
I can find no means to drive away this grief which is drying up my senses. I will not be able to dispel it even if I win a prosperous, unrivaled kingdom on earth with sovereignty like the demigods in heaven.
శ్లోకః
సంజయ ఉవాచ
ఏవముక్త్వా హృషీకేశం గుడాకేశః పరంతపః ।
న యోత్స్య ఇతి గోవిందాముక్త్వా తూష్ణీం బభూవ హ ॥ 9 ॥
Meaning
సంజయః ఉవాచ — Sañjaya said; ఏవం — thus; ఉక్త్వా — speaking; హృషీకేశం — unto Kriṣṇa, the master of the senses; గుడాకేశః — Arjuna, the master of curbing ignorance; పరం-తపః — the chastiser of the enemies; న యోత్స్యే — I shall not fight; ఇతి — thus; గోవిందం — unto Kriṣṇa, the giver of pleasure to the senses; ఉక్త్వా — saying; తూష్ణీం — silent; బభూవ — became; హ — certainly.
Translation
Sañjaya said: Having spoken thus, Arjuna, chastiser of enemies, told Kriṣṇa, “Govinda, I shall not fight,” and fell silent.
శ్లోకః
తమువాచ హృషీకేశః ప్రహసన్నివ భారత ।
సేనయోరూభయోర్మధ్యే విషీదంతమిదం వచః ॥ 10 ॥
Meaning
తం — unto him; ఉవాచ — said; హృషీకేశః — the master of the senses, Kriṣṇa; ప్రహసన్ — smiling; ఇవ — like that; భారత — O Dhritarāṣṭra, descendant of Bharata; సేనయోః — of the armies; ఉభయోః — of both parties; మధ్యే — between; విషీదంతం — unto the lamenting one; ఇదం — the following; వచః — words.
Translation
O descendant of Bharata, at that time Kriṣṇa, smiling, in the midst of both the armies, spoke the following words to the grief-stricken Arjuna.
శ్లోకః
శ్రీ భగవానువాచ
అశోచ్యనన్వశోచస్త్వం ప్రజ్ఞావాదాంశ్చ భాషసే ।
గతాసూనగతాసూంశ్చ నానుశోచంతి పండితాః ॥ 11 ॥
Meaning
శ్రీ-భగవాన్ ఉవాచ — the Supreme Personality of Godhead said; అశోచ్యాన్ — not worthy of lamentation; అన్వశోచః — you are lamenting; త్వం — you; ప్రజ్ఞా-వాదాన్ — learned talks; చ — also; భాషసే — speaking; గత — lost; అసూన్ — life; అగత — not passed; అసూన్ — life; చ — also; న — never; అనుశోచంతి — lament; పండితాః — the learned.
Translation
The Supreme Personality of Godhead said: While speaking learned words, you are mourning for what is not worthy of grief. Those who are wise lament neither for the living nor for the dead.
శ్లోకః
న త్వేవాహం జాతు నాసం న త్వం నేమే జనాధిపాః ।
న చైవ నభవిష్యామః సర్వే వయమతః పరమ్ ॥ 12 ॥
Meaning
న — never; తు — but; ఏవ — certainly; అహం — I; జాతు — at any time; న — did not; ఆసం — exist; న — not; త్వం — you; న — not; ఇమే — all these; జన-అధిపాః — kings; న — never; చ — also; ఏవ — certainly; న — not; భవిష్యామః — shall exist; సర్వే వయం — all of us; అతః పరం — hereafter.
Translation
Never was there a time when I did not exist, nor you, nor all these kings; nor in the future shall any of us cease to be.
శ్లోకః
దేహినోఽస్మిన్యథా దేహే కౌమారం యౌవనం జరా ।
తథా దేహాంతరప్రాప్తిర్ధీరస్తత్ర న ముహ్యతి ॥ 13 ॥
Meaning
దేహినః — of the embodied; అస్మిన్ — in this; యథా — as; దేహే — in the body; కౌమారం — boyhood; యౌవనం — youth; జరా — old age; తథా — similarly; దేహ-అంతర — of transference of the body; ప్రాప్తిః — achievement; ధీరః — the sober; తత్ర — thereupon; న — never; ముహ్యతి — is deluded.
Translation
As the embodied soul continuously passes, in this body, from boyhood to youth to old age, the soul similarly passes into another body at death. A sober person is not bewildered by such a change.
శ్లోకః
మాత్రాస్పర్శాస్తు కౌంతేయ శీతోష్ణసుఖదుఃఖదాః ।
ఆగమాపాయినోఽనిత్యాస్తాంస్తితిక్షస్వ భారత ॥ 14 ॥
Meaning
మాత్రా-స్పర్శాః — sensory perception; తు — only; కౌంతేయ — O son of Kuntī; శీత — winter; ఉష్ణ — summer; సుఖ — happiness; దుఃఖ — and pain; దాః — giving; ఆగమ — appearing; అపాయినః — disappearing; అనిత్యాః — nonpermanent; తాన్ — all of them; తితిక్షస్వ — just try to tolerate; భారత — O descendant of the Bharata dynasty.
Translation
O son of Kuntī, the nonpermanent appearance of happiness and distress, and their disappearance in due course, are like the appearance and disappearance of winter and summer seasons. They arise from sense perception, O scion of Bharata, and one must learn to tolerate them without being disturbed.
శ్లోకః
యం హి న వ్యథయంత్యేతే పురుషం పురుషర్షభ ।
సమదుఃఖసుఖం ధీరం సోఽమృతత్వాయ కల్పతే ॥ 15 ॥
Meaning
యం — one to whom; హి — certainly; న — never; వ్యథయంతి — are distressing; ఏతే — all these; పురుషం — to a person; పురుష-ఋషభ — O best among men; సమ — unaltered; దుఃఖ — in distress; సుఖం — and happiness; ధీరం — patient; సః — he; అమృతత్వాయ — for liberation; కల్పతే — is considered eligible.
Translation
O best among men [Arjuna], the person who is not disturbed by happiness and distress and is steady in both is certainly eligible for liberation.
శ్లోకః
నాసతో విద్యతే భావో నాభావో విద్యతే సతః ।
ఉభయోరపి దృష్టోఽంతస్త్వనయోస్తత్త్వదర్శిభిః ॥ 16 ॥
Meaning
న — never; అసతః — of the nonexistent; విద్యతే — there is; భావః — endurance; న — never; అభావః — changing quality; విద్యతే — there is; సతః — of the eternal; ఉభయోః — of the two; అపి — verily; దృష్టః — observed; అంతః — conclusion; తు — indeed; అనయోః — of them; తత్త్వ — of the truth; దర్శిభిః — by the seers.
Translation
Those who are seers of the truth have concluded that of the nonexistent [the material body] there is no endurance and of the eternal [the soul] there is no change. This they have concluded by studying the nature of both.
శ్లోకః
అవినాశి తు తద్విద్ధి యేన సర్వమిదం తతమ్ ।
వినాశమవ్యయస్యాస్య న కశ్చిత్కర్తుమర్హతి ॥ 17 ॥
Meaning
అవినాశి — imperishable; తు — but; తత్ — that; విద్ధి — know it; యేన — by whom; సర్వం — all of the body; ఇదం — this; తతం — pervaded; వినాశం — destruction; అవ్యయస్య — of the imperishable; అస్య — of it; న కశ్చిత్ — no one; కర్తుం — to do; అర్హతి — is able.
Translation
That which pervades the entire body you should know to be indestructible. No one is able to destroy that imperishable soul.
శ్లోకః
అంతవంత ఇమే దేహా నిత్యస్యోక్తాః శరీరిణః ।
అనాశినోఽప్రమేయస్య తస్మాద్యుధ్యస్వ భారత ॥ 18 ॥
Meaning
అంత-వంతః — perishable; ఇమే — all these; దేహాః — material bodies; నిత్యస్య — eternal in existence; ఉక్తాః — are said; శరీరిణః — of the embodied soul; అనాశినః — never to be destroyed; అప్రమేయస్య — immeasurable; తస్మాత్ — therefore; యుధ్యస్వ — fight; భారత — O descendant of Bharata.
Translation
The material body of the indestructible, immeasurable and eternal living entity is sure to come to an end; therefore, fight, O descendant of Bharata.
శ్లోకః
య ఏనం వేత్తి హంతారం యశ్చైనం మన్యతే హతమ్ ।
ఉభౌ తౌ న విజానీతో నాయం హంతి న హన్యతే ॥ 19 ॥
Meaning
యః — anyone who; ఏనం — this; వేత్తి — knows; హంతారం — the killer; యః — anyone who; చ — also; ఏనం — this; మన్యతే — thinks; హతం — killed; ఉభౌ — both; తౌ — they; న — never; విజానీతః — are in knowledge; న — never; అయం — this; హంతి — kills; న — nor; హన్యతే — is killed.
Translation
Neither he who thinks the living entity the slayer nor he who thinks it slain is in knowledge, for the self slays not nor is slain.
శ్లోకః
న జాయతే మ్రియతే వా కదాచి-
న్నాయం భూత్వా భవితా వా న భూయః ।
అజో నిత్యః శాశ్వతోఽయం పురాణో
న హన్యతే హన్యమానే శరీరే ॥ 20 ॥
Meaning
న — never; జాయతే — takes birth; మ్రియతే — dies; వా — either; కదాచిత్ — at any time (past, present or future); న — never; అయం — this; భూత్వా — having come into being; భవితా — will come to be; వా — or; న — not; భూయః — or is again coming to be; అజః — unborn; నిత్యః — eternal; శాశ్వతః — permanent; అయం — this; పురాణః — the oldest; న — never; హన్యతే — is killed; హన్యమానే — being killed; శరీరే — the body.
Translation
For the soul there is neither birth nor death at any time. He has not come into being, does not come into being, and will not come into being. He is unborn, eternal, ever-existing and primeval. He is not slain when the body is slain.
శ్లోకః
వేదావినాశినం నిత్యం య ఏనమజమవ్యయమ్ ।
కథం స పురుషః పార్థ కం ఘాతయతి హంతి కమ్ ॥ 21 ॥
Meaning
వేద — knows; అవినాశినం — indestructible; నిత్యం — always existing; యః — one who; ఏనం — this (soul); అజం — unborn; అవ్యయం — immutable; కథం — how; సః — that; పురుషః — person; పార్థ — O Pārtha (Arjuna); కం — whom; ఘాతయతి — causes to hurt; హంతి — kills; కం — whom.
Translation
O Pārtha, how can a person who knows that the soul is indestructible, eternal, unborn and immutable kill anyone or cause anyone to kill?
శ్లోకః
వాసాంసి జీర్ణాని యథా విహాయ
నవాని గృహ్ణాతి నరోఽపరాణి ।
తథా శరీరాణి విహాయ జీర్ణా-
న్యన్యాని సంయాతి నవాని దేహీ ॥ 22 ॥
Meaning
వాసాంసి — garments; జీర్ణాని — old and worn out; యథా — just as; విహాయ — giving up; నవాని — new garments; గృహ్ణాతి — does accept; నరః — a man; అపరాణి — others; తథా — in the same way; శరీరాణి — bodies; విహాయ — giving up; జిర్ణాని — old and useless; అన్యాని — different; సంయాతి — verily accepts; నవాని — new sets; దేహీ — the embodied.
Translation
As a person puts on new garments, giving up old ones, the soul similarly accepts new material bodies, giving up the old and useless ones.
శ్లోకః
నైనం ఛిందంతి శస్త్రాణి నైనం దహతి పావకః ।
న చైనం క్ల‍ఏదయంత్యాపో న శోషయతి మారుతః ॥ 23 ॥
Meaning
న — never; ఏనం — this soul; చిందంతి — can cut to pieces; శస్త్రాణి — weapons; న — never; ఏనం — this soul; దహతి — burns; పావకః — fire; న — never; చ — also; ఏనం — this soul; క్లేదయంతి — moistens; ఆపః — water; న — never; శోషయతి — dries; మారుతః — wind.
Translation
The soul can never be cut to pieces by any weapon, nor burned by fire, nor moistened by water, nor withered by the wind.
శ్లోకః
అచ్ఛేద్యోఽయమదాహ్యోఽయమక్ల‍ఏద్యోఽశోష్య ఏవ చ ।
నిత్యః సర్వగతః స్థాణురచలోఽయం సనాతనః ॥ 24 ॥
Meaning
అచ్చేద్యః — unbreakable; అయం — this soul; అదాహ్యః — unable to be burned; అయం — this soul; అక్లేద్యః — insoluble; అశోష్యః — not able to be dried; ఏవ — certainly; చ — and; నిత్యః — everlasting; సర్వ-గతః — all-pervading; స్థాణుః — unchangeable; అచలః — immovable; అయం — this soul; సనాతనః — eternally the same.
Translation
This individual soul is unbreakable and insoluble, and can be neither burned nor dried. He is everlasting, present everywhere, unchangeable, immovable and eternally the same.
శ్లోకః
అవ్యక్తోఽయమచింత్యోఽయమవికార్యోఽయముచ్యతే ।
తస్మాదేవం విదిత్వైనం నానుశోచితుమర్హసి ॥ 25 ॥
Meaning
అవ్యక్తః — invisible; అయం — this soul; అచింత్యః — inconceivable; అయం — this soul; అవికార్యః — unchangeable; అయం — this soul; ఉచ్యతే — is said; తస్మాత్ — therefore; ఏవం — like this; విదిత్వా — knowing it well; ఏనం — this soul; న — do not; అనుశోచితుం — to lament; అర్హసి — you deserve.
Translation
It is said that the soul is invisible, inconceivable and immutable. Knowing this, you should not grieve for the body.
శ్లోకః
అథ చైనం నిత్యజాతం నిత్యం వా మన్యసే మృతమ్ ।
తథాపి త్వం మహాబాహో నైనం శోచితుమర్హసి ॥ 26 ॥
Meaning
అథ — if, however; చ — also; ఏనం — this soul; నిత్య-జాతం — always born; నిత్యం — forever; వా — either; మన్యసే — you so think; మృతం — dead; తథా అపి — still; త్వం — you; మహా-బాహో — O mighty-armed one; న — never; ఏనం — about the soul; శోచితుం — to lament; అర్హసి — deserve.
Translation
If, however, you think that the soul [or the symptoms of life] will always be born and die forever, you still have no reason to lament, O mighty-armed.
శ్లోకః
జాతస్య హి ధ్రువో మృత్యుర్ధ్రువం జన్మ మృతస్య చ ।
తస్మాదపరిహార్యేఽర్థే న త్వం శోచితుమర్హసి ॥ 27 ॥
Meaning
జాతస్య — of one who has taken his birth; హి — certainly; ధ్రువః — a fact; మృత్యుః — death; ధ్రువం — it is also a fact; జన్మ — birth; మృతస్య — of the dead; చ — also; తస్మాత్ — therefore; అపరిహార్యే — of that which is unavoidable; అర్థే — in the matter; న — do not; త్వం — you; శోచితుం — to lament; అర్హసి — deserve.
Translation
One who has taken his birth is sure to die, and after death one is sure to take birth again. Therefore, in the unavoidable discharge of your duty, you should not lament.
శ్లోకః
అవ్యక్తాదీని భూతాని వ్యక్తమధ్యాని భారత ।
అవ్యక్తనిధనాన్యేవ తత్ర కా పరిదేవనా ॥ 28 ॥
Meaning
అవ్యక్త-ఆదీని — in the beginning unmanifested; భూతాని — all that are created; వ్యక్త — manifested; మధ్యాని — in the middle; భారత — O descendant of Bharata; అవ్యక్త — nonmanifested; నిధనాని — when vanquished; ఏవ — it is all like that; తత్ర — therefore; కా — what; పరిదేవనా — lamentation.
Translation
All created beings are unmanifest in their beginning, manifest in their interim state, and unmanifest again when annihilated. So what need is there for lamentation?
శ్లోకః
ఆశ్చర్యవత్పశ్యతి కశ్చిదేన -
మాశ్చర్యవద్వదతి తథైవ చాన్యః ।
ఆశ్చర్యవచ్చ‍ఐనమన్యః శ‍ఋణోతి
శ్రుత్వాప్యేనం వేద న చైవ కశ్చిత్ ॥ 29 ॥
Meaning
ఆశ్చర్య-వత్ — as amazing; పశ్యతి — sees; కశ్చిత్ — someone; ఏనం — this soul; ఆశ్చర్య-వత్ — as amazing; వదతి — speaks of; తథా — thus; ఏవ — certainly; చ — also; అన్యః — another; ఆశ్చర్య-వత్ — similarly amazing; చ — also; ఏనం — this soul; అన్యః — another; శృణోతి — hears of; శ్రుత్వా — having heard; అపి — even; ఏనం — this soul; వేద — knows; న — never; చ — and; ఏవ — certainly; కశ్చిత్ — someone.
Translation
Some look on the soul as amazing, some describe him as amazing, and some hear of him as amazing, while others, even after hearing about him, cannot understand him at all.
శ్లోకః
దేహీ నిత్యమవధ్యోఽయం దేహే సర్వస్య భారత ।
తస్మాత్సర్వాణి భూతాని న త్వం శోచితుమర్హసి ॥ 30 ॥
Meaning
దేహీ — the owner of the material body; నిత్యం — eternally; అవధ్యః — cannot be killed; అయం — this soul; దేహే — in the body; సర్వస్య — of everyone; భారత — O descendant of Bharata; తస్మాత్ — therefore; సర్వాణి — all; భూతాని — living entities (that are born); న — never; త్వం — you; శోచితుం — to lament; అర్హసి — deserve.
Translation
O descendant of Bharata, he who dwells in the body can never be slain. Therefore you need not grieve for any living being.
శ్లోకః
స్వధర్మమపి చావేక్ష్య న వికంపితుమర్హసి ।
ధర్మ్యాద్ధి యుద్ధాచ్ఛ్రేయోఽన్యత్క్షత్రియస్య న విద్యతే ॥ 31 ॥
Meaning
స్వ-ధర్మం — one’s own religious principles; అపి — also; చ — indeed; అవేక్ష్య — considering; న — never; వికంపితుం — to hesitate; అర్హసి — you deserve; ధర్మ్యాత్ — for religious principles; హి — indeed; యుద్ధాత్ — than fighting; శ్రేయః — better engagement; అన్యత్ — any other; క్షత్రియస్య — of the kṣatriya; న — does not; విద్యతే — exist.
Translation
Considering your specific duty as a kṣatriya, you should know that there is no better engagement for you than fighting on religious principles; and so there is no need for hesitation.
శ్లోకః
యదృచ్ఛయా చోపపన్నం స్వర్గద్వారమపావృతమ్ ।
సుఖినః క్షత్రియాః పార్థ లభంతే యుద్ధమీదృశమ్ ॥ 32 ॥
Meaning
యదృచ్చయా — by its own accord; చ — also; ఉపపన్నం — arrived at; స్వర్గ — of the heavenly planets; ద్వారం — door; అపావృతం — wide open; సుఖినః — very happy; క్షత్రియాః — the members of the royal order; పార్థ — O son of Prithā; లభంతే — do achieve; యుద్ధం — war; ఈదృశం — like this.
Translation
O Pārtha, happy are the kṣatriyas to whom such fighting opportunities come unsought, opening for them the doors of the heavenly planets.
శ్లోకః
అథ చేత్త్వమిమం ధర్మ్యం సంగ్రామం న కరిష్యసి ।
తతః స్వధర్మం కీర్తిం చ హిత్వా పాపమవాప్స్యసి ॥ 33 ॥
Meaning
అథ — therefore; చేత్ — if; త్వం — you; ఇమం — this; ధర్మ్యం — as a religious duty; సంగ్రామం — fighting; న — do not; కరిష్యసి — perform; తతః — then; స్వ-ధర్మం — your religious duty; కీర్తిం — reputation; చ — also; హిత్వా — losing; పాపం — sinful reaction; అవాప్స్యసి — will gain.
Translation
If, however, you do not perform your religious duty of fighting, then you will certainly incur sins for neglecting your duties and thus lose your reputation as a fighter.
శ్లోకః
అకీర్తిం చాపి భూతాని కథయిష్యంతి తేఽవ్యయామ్ ।
సంభావితస్య చాకీర్తిర్మరణాదతిరిచ్యతే ॥ 34 ॥
Meaning
అకీర్తిం — infamy; చ — also; అపి — over and above; భూతాని — all people; కథయిష్యంతి — will speak; తే — of you; అవ్యయాం — forever; సంభావితస్య — for a respectable man; చ — also; అకీర్తిః — ill fame; మరణాత్ — than death; అతిరిచ్యతే — becomes more.
Translation
People will always speak of your infamy, and for a respectable person, dishonor is worse than death.
శ్లోకః
భయాద్రణాదుపరతం మంస్యంతే త్వాం మహారథాః ।
యేషాం చ త్వం బహుమతో భూత్వా యాస్యసి లాఘవమ్ ॥ 35 ॥
Meaning
భయాత్ — out of fear; రణాత్ — from the battlefield; ఉపరతం — ceased; మంస్యంతే — they will consider; త్వాం — you; మహా-రథాః — the great generals; యేషాం — for whom; చ — also; త్వం — you; బహు-మతః — in great estimation; భూత్వా — having been; యాస్యసి — you will go; లాఘవం — decreased in value.
Translation
The great generals who have highly esteemed your name and fame will think that you have left the battlefield out of fear only, and thus they will consider you insignificant.
శ్లోకః
అవాచ్యవాదాంశ్చ బహూన్వదిష్యంతి తవాహితాః ।
నిందంతస్తవ సామర్థ్య తతో దుఃఖతరం ను కిమ్ ॥ 36 ॥
Meaning
అవాచ్య — unkind; వాదాన్ — fabricated words; చ — also; బహూన్ — many; వదిష్యంతి — will say; తవ — your; అహితాః — enemies; నిందంతః — while vilifying; తవ — your; సామర్థ్యం — ability; తతః — than that; దుఃఖ-తరం — more painful; ను — of course; కిం — what is there.
Translation
Your enemies will describe you in many unkind words and scorn your ability. What could be more painful for you?
శ్లోకః
హతో వా ప్రాప్స్యసి స్వర్గ జిత్వా వా భోక్ష్యసే మహీమ్ ।
తస్మాదుత్తిష్ఠ కౌంతేయ యుద్ధాయ కృతనిశ్చయః ॥ 37 ॥
Meaning
హతః — being killed; వా — either; ప్రాప్స్యసి — you gain; స్వర్గం — the heavenly kingdom; జిత్వా — by conquering; వా — or; భోక్ష్యసే — you enjoy; మహీం — the world; తస్మాత్ — therefore; ఉత్తిష్ఠ — get up; కౌంతేయ — O son of Kuntī; యుద్ధాయ — to fight; కృత — determined; నిశ్చయః — in certainty.
Translation
O son of Kuntī, either you will be killed on the battlefield and attain the heavenly planets, or you will conquer and enjoy the earthly kingdom. Therefore, get up with determination and fight.
శ్లోకః
సుఖదుఃఖే సమే కృత్వా లాభాలాభౌ జయాజయౌ ।
తతో యుద్ధాయ యుజ్యస్వ నైవం పాపమవాప్స్యసి ॥ 38 ॥
Meaning
సుఖ — happiness; దుఃఖే — and distress; సమే — in equanimity; కృత్వా — doing so; లాభ-అలాభౌ — both profit and loss; జయ-అజయౌ — both victory and defeat; తతః — thereafter; యుద్ధాయ — for the sake of fighting; యుజ్యస్వ — engage (fight); న — never; ఏవం — in this way; పాపం — sinful reaction; అవాప్స్యసి — you will gain.
Translation
Do thou fight for the sake of fighting, without considering happiness or distress, loss or gain, victory or defeat – and by so doing you shall never incur sin.
శ్లోకః
ఏషా తేఽభిహితా సాంఖ్యే బుద్ధిర్యోగే త్విమాం శ‍ఋణు ।
బుద్ధ్యా యుక్తో యయా పార్థ కర్మబంధం ప్రహాస్యసి ॥ 39 ॥
Meaning
ఏషా — all this; తే — unto you; అభిహితా — described; సాంఖ్యే — in analytical study; బుద్ధిః — intelligence; యోగే — in work without fruitive result; తు — but; ఇమాం — this; శృణు — just hear; బుద్ధ్యా — by intelligence; యుక్తః — dovetailed; యయా — by which; పార్థ — O son of Prithā; కర్మ-బంధం — bondage of reaction; ప్రహాస్యసి — you can be released from.
Translation
Thus far I have described this knowledge to you through analytical study. Now listen as I explain it in terms of working without fruitive results. O son of Prithā, when you act in such knowledge you can free yourself from the bondage of works.
శ్లోకః
నేహాభిక్రమనాశోఽస్తి ప్రత్యవాయో న విద్యతే ।
స్వల్పమప్యస్య ధర్మస్య త్రాయతే మహతో భయాత్ ॥ 40 ॥
Meaning
న — there is not; ఇహ — in this yoga; అభిక్రమ — in endeavoring; నాశః — loss; అస్తి — there is; ప్రత్యవాయః — diminution; న — never; విద్యతే — there is; సు-అల్పం — a little; అపి — although; అస్య — of this; ధర్మస్య — occupation; త్రాయతే — releases; మహతః — from very great; భయాత్ — danger.
Translation
In this endeavor there is no loss or diminution, and a little advancement on this path can protect one from the most dangerous type of fear.
శ్లోకః
వ్యవసాయాత్మికా బుద్ధిరేకేహ కురూనందన ।
బహుశాఖా హ్యనంతాశ్చ బుద్ధయోఽవ్యవసాయినామ్ ॥ 41 ॥
Meaning
వ్యవసాయ-ఆత్మికా — resolute in Kriṣṇa consciousness; బుద్ధిః — intelligence; ఏకా — only one; ఇహ — in this world; కురు-నందన — O beloved child of the Kurus; బహు-శాఖాః — having various branches; హి — indeed; అనంతాః — unlimited; చ — also; బుద్ధయః — intelligence; అవ్యవసాయినాం — of those who are not in Kriṣṇa consciousness.
Translation
Those who are on this path are resolute in purpose, and their aim is one. O beloved child of the Kurus, the intelligence of those who are irresolute is many-branched.
శ్లోకః
యామిమాం పుష్పితాం వాచం ప్రవదంత్యవిపశ్చితః ।
వేదవాదరతాః పార్థ నాన్యదస్తీతి వాదినః ॥ 42 ॥
కామాత్మానః స్వర్గపరా జన్మకర్మఫలప్రదామ్ ।
క్రియావిశేషబహులాం భోగైశ్వర్యగతిం ప్రతి ॥ 43 ॥
Meaning
యాం ఇమాం — all these; పుష్పితాం — flowery; వాచం — words; ప్రవదంతి — say; అవిపశ్చితః — men with a poor fund of knowledge; వేద-వాద-రతాః — supposed followers of the Vedas; పార్థ — O son of Prithā; న — never; అన్యత్ — anything else; అస్తి — there is; ఇతి — thus; వాదినః — the advocates; కామ-ఆత్మానః — desirous of sense gratification; స్వర్గ-పరాః — aiming to achieve heavenly planets; జన్మ-కర్మ-ఫల-ప్రదాం — resulting in good birth and other fruitive reactions; క్రియా-విశేష — pompous ceremonies; బహులాం — various; భోగ — in sense enjoyment; ఐశ్వర్య — and opulence; గతిం — progress; ప్రతి — towards.
Translation
Men of small knowledge are very much attached to the flowery words of the Vedas, which recommend various fruitive activities for elevation to heavenly planets, resultant good birth, power, and so forth. Being desirous of sense gratification and opulent life, they say that there is nothing more than this.
శ్లోకః
భోగైశ్వర్యప్రసక్తానాం తయాపహృతచేతసామ్ ।
వ్యవసాయాత్మికా బుద్ధిః సమాధౌ న విధీయతే ॥ 44 ॥
Meaning
భోగ — to material enjoyment; ఐశ్వర్య — and opulence; ప్రసక్తానాం — for those who are attached; తయా — by such things; అపహృత-చేతసాం — bewildered in mind; వ్యవసాయ-ఆత్మికా — fixed in determination; బుద్ధిః — devotional service to the Lord; సమాధౌ — in the controlled mind; న — never; విధీయతే — does take place.
Translation
In the minds of those who are too attached to sense enjoyment and material opulence, and who are bewildered by such things, the resolute determination for devotional service to the Supreme Lord does not take place.
శ్లోకః
త్రైగుణ్యవిషయా వేదా నిస్త్రైగుణ్యో భవార్జున ।
నిర్ద్వంద్వో నిత్యసత్త్వస్థో నిర్యోగక్షేమ ఆత్మవాన్ ॥ 45 ॥
Meaning
త్రై-గుణ్య — pertaining to the three modes of material nature; విషయాః — on the subject matter; వేదాః — Vedic literatures; నిస్త్రై-గుణ్యః — transcendental to the three modes of material nature; భవ — be; అర్జున — O Arjuna; నిర్ద్వంద్వః — without duality; నిత్య-సత్త్వ-స్థః — in a pure state of spiritual existence; నిర్యోగ-క్షేమః — free from ideas of gain and protection; ఆత్మ-వాన్ — established in the self.
Translation
The Vedas deal mainly with the subject of the three modes of material nature. O Arjuna, become transcendental to these three modes. Be free from all dualities and from all anxieties for gain and safety, and be established in the self.
శ్లోకః
యావానర్థ ఉదపానే సర్వతః సంప్లుతోదకే ।
తావాన్సర్వేషు వేదేషు బ్రాహ్మణస్య విజానతః ॥ 46 ॥
Meaning
యావాన్ — all that; అర్థః — is meant; ఉద-పానే — in a well of water; సర్వతః — in all respects; సంప్లుత-ఉదకే — in a great reservoir of water; తావాన్ — similarly; సర్వేషు — in all; వేదేషు — Vedic literatures; బ్రాహ్మణస్య — of the man who knows the Supreme Brahman; విజానతః — who is in complete knowledge.
Translation
All purposes served by a small well can at once be served by a great reservoir of water. Similarly, all the purposes of the Vedas can be served to one who knows the purpose behind them.
శ్లోకః
కర్మణ్యేవాధికారస్తే మా ఫలేషు కదాచన ।
మా కర్మఫలహేతుర్భూర్మా తే సంగోఽస్త్వకర్మణి ॥ 47 ॥
Meaning
కర్మణి — in prescribed duties; ఏవ — certainly; అధికారః — right; తే — of you; మా — never; ఫలేషు — in the fruits; కదాచన — at any time; మా — never; కర్మ-ఫల — in the result of the work; హేతుః — cause; భూః — become; మా — never; తే — of you; సంగః — attachment; అస్తు — there should be; అకర్మణి — in not doing prescribed duties.
Translation
You have a right to perform your prescribed duty, but you are not entitled to the fruits of action. Never consider yourself the cause of the results of your activities, and never be attached to not doing your duty.
శ్లోకః
యోగస్థః కురు కర్మాణి సంగం త్యక్త్వా ధనంజయ ।
సిద్ధ్యసిద్ధ్యోః సమో భూత్వా సమత్వం యోగ ఉచ్యతే ॥ 48 ॥
Meaning
యోగ-స్థః — equipoised; కురు — perform; కర్మాణి — your duties; సంగం — attachment; త్యక్త్వా — giving up; ధనం-జయ — O Arjuna; సిద్ధి-అసిద్ధ్యోః — in success and failure; సమః — equipoised; భూత్వా — becoming; సమత్వం — equanimity; యోగః — yoga; ఉచ్యతే — is called.
Translation
Perform your duty equipoised, O Arjuna, abandoning all attachment to success or failure. Such equanimity is called yoga.
శ్లోకః
దూరేణ హ్యవరం కర్మ బుద్ధియోగాద్ధనంజయ ।
బుద్ధౌ శరణమన్విచ్ఛ కృపణాః ఫలహేతవః ॥ 49 ॥
Meaning
దూరేణ — discard it at a long distance; హి — certainly; అవరం — abominable; కర్మ — activity; బుద్ధి-యోగాత్ — on the strength of Kriṣṇa consciousness; ధనం-జయ — O conqueror of wealth; బుద్ధౌ — in such consciousness; శరణం — full surrender; అన్విచ్చ — try for; కృపణాః — misers; ఫల-హేతవః — those desiring fruitive results.
Translation
O Dhanañjaya, keep all abominable activities far distant by devotional service, and in that consciousness surrender unto the Lord. Those who want to enjoy the fruits of their work are misers.
శ్లోకః
బుద్ధియుక్తో జహాతీహ ఉభే సుకృతదుష్కృతే ।
తస్మాద్యోగాయ యుజ్యస్వ యోగః కర్మసు కౌశలమ్ ॥ 50 ॥
Meaning
బుద్ధి-యుక్తః — one who is engaged in devotional service; జహాతి — can get rid of; ఇహ — in this life; ఉభే — both; సుకృత-దుష్కృతే — good and bad results; తస్మాత్ — therefore; యోగాయ — for the sake of devotional service; యుజ్యస్వ — be so engaged; యోగః — Kriṣṇa consciousness; కర్మసు — in all activities; కౌశలం — art.
Translation
A man engaged in devotional service rids himself of both good and bad reactions even in this life. Therefore strive for yoga, which is the art of all work.
శ్లోకః
కర్మజం బుద్ధియుక్తా హి ఫలం త్యక్త్వా మనీషిణః ।
జన్మబంధవినిర్ముక్తాః పదం గచ్ఛంత్యనామయమ్ ॥ 51 ॥
Meaning
కర్మ-జం — due to fruitive activities; బుద్ధి-యుక్తాః — being engaged in devotional service; హి — certainly; ఫలం — results; త్యక్త్వా — giving up; మనీషిణః — great sages or devotees; జన్మ-బంధ — from the bondage of birth and death; వినిర్ముక్తాః — liberated; పదం — position; గచ్చంతి — they reach; అనామయం — without miseries.
Translation
By thus engaging in devotional service to the Lord, great sages or devotees free themselves from the results of work in the material world. In this way they become free from the cycle of birth and death and attain the state beyond all miseries [by going back to Godhead].
శ్లోకః
యదా తే మోహకలిలం బుద్ధిర్వ్యతితరిష్యతి ।
తదా గంతాసి నిర్వేదం శ్రోతవ్యస్య శ్రుతస్య చ ॥ 52 ॥
Meaning
యదా — when; తే — your; మోహ — of illusion; కలిలం — dense forest; బుద్ధిః — transcendental service with intelligence; వ్యతితరిష్యతి — surpasses; తదా — at that time; గంతా అసి — you shall go; నిర్వేదం — callousness; శ్రోతవ్యస్య — toward all that is to be heard; శ్రుతస్య — all that is already heard; చ — also.
Translation
When your intelligence has passed out of the dense forest of delusion, you shall become indifferent to all that has been heard and all that is to be heard.
శ్లోకః
శ్రుతివిప్రతిపన్నా తే యదా స్థాస్యతి నిశ్చలా ।
సమాధావచలా బుద్ధిస్తదా యోగమవాప్స్యసి ॥ 53 ॥
Meaning
శ్రుతి — of Vedic revelation; విప్రతిపన్నా — without being influenced by the fruitive results; తే — your; యదా — when; స్థాస్యతి — remains; నిశ్చలా — unmoved; సమాధౌ — in transcendental consciousness, or Kriṣṇa consciousness; అచలా — unflinching; బుద్ధిః — intelligence; తదా — at that time; యోగం — self-realization; అవాప్స్యసి — you will achieve.
Translation
When your mind is no longer disturbed by the flowery language of the Vedas, and when it remains fixed in the trance of self-realization, then you will have attained the divine consciousness.
శ్లోకః
అర్జున ఉవాచ
స్థితప్రజ్ఞస్య కా భాషా సమాధిస్థస్య కేశవ ।
స్థితధీః కిం ప్రభాషేత కిమాసీత వ్రజేత కిమ్ ॥ 54 ॥
Meaning
అర్జునః ఉవాచ — Arjuna said; స్థిత-ప్రజ్ఞస్య — of one who is situated in fixed Kriṣṇa consciousness; కా — what; భాషా — language; సమాధి-స్థస్య — of one situated in trance; కేశవ — O Kriṣṇa; స్థిత-ధీః — one fixed in Kriṣṇa consciousness; కిం — what; ప్రభాషేత — speaks; కిం — how; ఆసీత — does remain still; వ్రజేత — walks; కిం — how.
Translation
Arjuna said: O Kriṣṇa, what are the symptoms of one whose consciousness is thus merged in transcendence? How does he speak, and what is his language? How does he sit, and how does he walk?
శ్లోకః
శ్రీభగవానువాచ
ప్రజహాతి యదా కామాన్సర్వాన్పార్థ మనోగతాన్ ।
ఆత్మన్యేవాత్మనా తుష్టః స్థితప్రజ్ఞస్తదోచ్యతే ॥ 55 ॥
Meaning
శ్రీ-భగవాన్ ఉవాచ — the Supreme Personality of Godhead said; ప్రజహాతి — gives up; యదా — when; కామాన్ — desires for sense gratification; సర్వాన్ — of all varieties; పార్థ — O son of Prithā; మనః-గతాన్ — of mental concoction; ఆత్మని — in the pure state of the soul; ఏవ — certainly; ఆత్మనా — by the purified mind; తుష్టః — satisfied; స్థిత-ప్రజ్ఞః — transcendentally situated; తదా — at that time; ఉచ్యతే — is said.
Translation
The Supreme Personality of Godhead said: O Pārtha, when a man gives up all varieties of desire for sense gratification, which arise from mental concoction, and when his mind, thus purified, finds satisfaction in the self alone, then he is said to be in pure transcendental consciousness.
శ్లోకః
దుఃఖేష్వనుద్విగ్న‍మనాః సుఖేషు విగతస్పృహః ।
వీతరాగభయక్రోధః స్థిధీర్మునిరుచ్యతే ॥ 56 ॥
Meaning
దుఃఖేషు — in the threefold miseries; అనుద్విగ్న-మనాః — without being agitated in mind; సుఖేషు — in happiness; విగత-స్పృహః — without being interested; వీత — free from; రాగ — attachment; భయ — fear; క్రోధః — and anger; స్థిత-ధీః — whose mind is steady; మునిః — a sage; ఉచ్యతే — is called.
Translation
One who is not disturbed in mind even amidst the threefold miseries or elated when there is happiness, and who is free from attachment, fear and anger, is called a sage of steady mind.
శ్లోకః
యః సర్వత్రానభిస్నేహస్తత్తత్ప్రాప్య శ‍ఉభాశ‍ఉభమ్ ।
నాభినందతి న ద్వేష్టి తస్య ప్రజ్ఞా ప్రతిష్ఠితా ॥ 57 ॥
Meaning
యః — one who; సర్వత్ర — everywhere; అనభిస్నేహః — without affection; తత్ — that; తత్ — that; ప్రాప్య — achieving; శుభ — good; అశుభం — evil; న — never; అభినందతి — praises; న — never; ద్వేష్టి — envies; తస్య — his; ప్రజ్ఞా — perfect knowledge; ప్రతిష్ఠితా — fixed.
Translation
In the material world, one who is unaffected by whatever good or evil he may obtain, neither praising it nor despising it, is firmly fixed in perfect knowledge.
శ్లోకః
యదా సంహరతే చాయం కూర్మోఽంగానీవ సర్వశః ।
ఇంద్రియాణీంద్రియార్థేభ్యస్తస్య ప్రజ్ఞా ప్రతిష్ఠితా ॥ 58 ॥
Meaning
యదా — when; సంహరతే — winds up; చ — also; అయం — he; కూర్మః — tortoise; అంగాని — limbs; ఇవ — like; సర్వశః — altogether; ఇంద్రియాణి — senses; ఇంద్రియ-అర్థేభ్యః — from the sense objects; తస్య — his; ప్రజ్ఞా — consciousness; ప్రతిష్ఠితా — fixed.
Translation
One who is able to withdraw his senses from sense objects, as the tortoise draws its limbs within the shell, is firmly fixed in perfect consciousness.
శ్లోకః
విషయా వినివర్తంతే నిరాహారస్య దేహినః ।
రసవర్జం రసోఽప్యస్య పరం దృష్ట్వా నివర్తతే ॥ 59 ॥
Meaning
విషయాః — objects for sense enjoyment; వినివర్తంతే — are practiced to be refrained from; నిరాహారస్య — by negative restrictions; దేహినః — for the embodied; రస-వర్జం — giving up the taste; రసః — sense of enjoyment; అపి — although there is; అస్య — his; పరం — far superior things; దృష్ట్వా — by experiencing; నివర్తతే — he ceases from.
Translation
Though the embodied soul may be restricted from sense enjoyment, the taste for sense objects remains. But, ceasing such engagements by experiencing a higher taste, he is fixed in consciousness.
శ్లోకః
యతతో హ్యపి కౌంతేయ పురుషస్య విపశ్చితః ।
ఇంద్రియాణి ప్రమాథీని హరంతి ప్రసభం మనః ॥ 60 ॥
Meaning
యతతః — while endeavoring; హి — certainly; అపి — in spite of; కౌంతేయ — O son of Kuntī; పురుషస్య — of a man; విపశ్చితః — full of discriminating knowledge; ఇంద్రియాణి — the senses; ప్రమాథీని — agitating; హరంతి — throw; ప్రసభం — by force; మనః — the mind.
Translation
The senses are so strong and impetuous, O Arjuna, that they forcibly carry away the mind even of a man of discrimination who is endeavoring to control them.
శ్లోకః
తాని సర్వాణి సంయమ్య యుక్త ఆసీత మత్పరః ।
వశే హి యస్యేంద్రియాణి తస్య ప్రజ్ఞా ప్రతిష్ఠితా ॥ 61 ॥
Meaning
తాని — those senses; సర్వాణి — all; సంయమ్య — keeping under control; యుక్తః — engaged; ఆసీత — should be situated; మత్-పరః — in relationship with Me; వశే — in full subjugation; హి — certainly; యస్య — one whose; ఇంద్రియాణి — senses; తస్య — his; ప్రజ్ఞా — consciousness; ప్రతిష్ఠితా — fixed.
Translation
One who restrains his senses, keeping them under full control, and fixes his consciousness upon Me, is known as a man of steady intelligence.
శ్లోకః
ధ్యాయతో విషయాన్పుంసః సంగస్తేషూపజాయతే ।
సంగాత్సంజాయతే కామః కామాత్క్రోధోఽభిజాయతే ॥ 62 ॥
Meaning
ధ్యాయతః — while contemplating; విషయాన్ — sense objects; పుంసః — of a person; సంగః — attachment; తేషు — in the sense objects; ఉపజాయతే — develops; సంగాత్ — from attachment; సంజాయతే — develops; కామః — desire; కామాత్ — from desire; క్రోధః — anger; అభిజాయతే — becomes manifest.
Translation
While contemplating the objects of the senses, a person develops attachment for them, and from such attachment lust develops, and from lust anger arises.
శ్లోకః
క్రోధాద్భ‍వతి సమ్మోహః సమ్మోహాత్స్మృతివిభ్రమః ।
స్మృతిభ్రంశాద్బుద్ధినాశో బుద్ధినాశాత్ప్రణశ్యతి ॥ 63 ॥
Meaning
క్రోధాత్ — from anger; భవతి — takes place; సమ్మోహః — perfect illusion; సమ్మోహాత్ — from illusion; స్మృతి — of memory; విభ్రమః — bewilderment; స్మృతి-భ్రంశాత్ — after bewilderment of memory; బుద్ధి-నాశః — loss of intelligence; బుద్ధి-నాశాత్ — and from loss of intelligence; ప్రణశ్యతి — one falls down.
Translation
From anger, complete delusion arises, and from delusion bewilderment of memory. When memory is bewildered, intelligence is lost, and when intelligence is lost one falls down again into the material pool.
శ్లోకః
రాగద్వేషవిముక్తైస్తు విషయనింద్రియైశ్చరన్ ।
ఆత్మవశ్యైర్విధేయాత్మా ప్రసాదమధిగచ్ఛతి ॥ 64 ॥
Meaning
రాగ — attachment; ద్వేష — and detachment; విముక్తైః — by one who has become free from; తు — but; విషయాన్ — sense objects; ఇంద్రియైః — by the senses; చరన్ — acting upon; ఆత్మ-వశ్యైః — under one’s control; విధేయ-ఆత్మా — one who follows regulated freedom; ప్రసాదం — the mercy of the Lord; అధిగచ్చతి — attains.
Translation
But a person free from all attachment and aversion and able to control his senses through regulative principles of freedom can obtain the complete mercy of the Lord.
శ్లోకః
ప్రసాదే సర్వదుఃఖానాం హానిరస్యోపజాయతే ।
ప్రసన్నచేతసో హ్యాశ‍ఉ బుద్ధిః పర్యవతిష్ఠతే ॥ 65 ॥
Meaning
ప్రసాదే — on achievement of the causeless mercy of the Lord; సర్వ — of all; దుఃఖానాం — material miseries; హానిః — destruction; అస్య — his; ఉపజాయతే — takes place; ప్రసన్న-చేతసః — of the happy-minded; హి — certainly; ఆశు — very soon; బుద్ధిః — intelligence; పరి — sufficiently; అవతిష్ఠతే — becomes established.
Translation
For one thus satisfied [in Kriṣṇa consciousness], the threefold miseries of material existence exist no longer; in such satisfied consciousness, one’s intelligence is soon well established.
శ్లోకః
నాస్తి బుద్ధిరయుక్తస్య న చాయుక్తస్య భావనా ।
న చాభావయతః శాంతిరశాంతస్య కుతః సుఖమ్ ॥ 66 ॥
Meaning
న అస్తి — there cannot be; బుద్ధిః — transcendental intelligence; అయుక్తస్య — of one who is not connected (with Kriṣṇa consciousness); న — not; చ — and; అయుక్తస్య — of one devoid of Kriṣṇa consciousness; భావనా — fixed mind (in happiness); న — not; చ — and; అభావయతః — of one who is not fixed; శాంతిః — peace; అశాంతస్య — of the unpeaceful; కుతః — where is; సుఖం — happiness.
Translation
One who is not connected with the Supreme [in Kriṣṇa consciousness] can have neither transcendental intelligence nor a steady mind, without which there is no possibility of peace. And how can there be any happiness without peace?
శ్లోకః
ఇంద్రియాణాం హి చరతాం యన్మనోఽనువిధీయతే ।
తదస్య హరతి ప్రజ్ఞాం వాయుర్నావమివాంభసి ॥ 67 ॥
Meaning
ఇంద్రియాణాం — of the senses; హి — certainly; చరతాం — while roaming; యత్ — with which; మనః — the mind; అనువిధీయతే — becomes constantly engaged; తత్ — that; అస్య — his; హరతి — takes away; ప్రజ్ఞాం — intelligence; వాయుః — wind; నావం — a boat; ఇవ — like; అంభసి — on the water.
Translation
As a strong wind sweeps away a boat on the water, even one of the roaming senses on which the mind focuses can carry away a man’s intelligence.
శ్లోకః
తస్మాద్యస్య మహాబాహో నిగృహీతాని సర్వశః ।
ఇంద్రియాణీంద్రియార్థేభ్యస్తస్య ప్రజ్ఞా ప్రతిష్ఠితా ॥ 68 ॥
Meaning
తస్మాత్ — therefore; యస్య — whose; మహా-బాహో — O mighty-armed one; నిగృహీతాని — so curbed down; సర్వశః — all around; ఇంద్రియాణి — the senses; ఇంద్రియ-అర్థేభ్యః — from sense objects; తస్య — his; ప్రజ్ఞా — intelligence; ప్రతిష్ఠితా — fixed.
Translation
Therefore, O mighty-armed, one whose senses are restrained from their objects is certainly of steady intelligence.
శ్లోకః
యా నిశా సర్వభూతానాం తస్యాం జాగర్తి సంయమీ ।
యస్యాం జాగ్రతి భూతాని సా నిశా పశ్యతో మునేః ॥ 69 ॥
Meaning
యా — what; నిశా — is night; సర్వ — all; భూతానాం — of living entities; తస్యాం — in that; జాగర్తి — is wakeful; సంయమీ — the self-controlled; యస్యాం — in which; జాగ్రతి — are awake; భూతాని — all beings; సా — that is; నిశా — night; పశ్యతః — for the introspective; మునేః — sage.
Translation
What is night for all beings is the time of awakening for the self-controlled; and the time of awakening for all beings is night for the introspective sage.
శ్లోకః
ఆపూర్యమాణమచలప్రతిష్ఠం
సముద్రమాపః ప్రవిశంతి యద్వత్ ।
తద్వత్కామా యం ప్రవిశంతి సర్వే
స శాంతిమాప్‍నోతి న కామకామీ ॥ 70 ॥
Meaning
ఆపూర్యమాణం — always being filled; అచల-ప్రతిష్ఠం — steadily situated; సముద్రం — the ocean; ఆపః — waters; ప్రవిశంతి — enter; యద్వత్ — as; తద్వత్ — so; కామాః — desires; యం — unto whom; ప్రవిశంతి — enter; సర్వే — all; సః — that person; శాంతిం — peace; ఆప్నోతి — achieves; న — not; కామ-కామీ — one who desires to fulfill desires.
Translation
A person who is not disturbed by the incessant flow of desires – that enter like rivers into the ocean, which is ever being filled but is always still – can alone achieve peace, and not the man who strives to satisfy such desires.
శ్లోకః
విహాయ కామాన్యః సర్వాన్పుమాంశ్చరతి నిఃస్పృహః ।
నిర్మమో నిరహంకార స శాంతిమధిగచ్ఛతి ॥ 71 ॥
Meaning
విహాయ — giving up; కామాన్ — material desires for sense gratification; యః — who; సర్వాన్ — all; పుమాన్ — a person; చరతి — lives; నిఃస్పృహః — desireless; నిర్మమః — without a sense of proprietorship; నిరహంకారః — without false ego; సః — he; శాంతిం — perfect peace; అధిగచ్చతి — attains.
Translation
A person who has given up all desires for sense gratification, who lives free from desires, who has given up all sense of proprietorship and is devoid of false ego – he alone can attain real peace.
శ్లోకః
ఏషా బ్రాహ్మీ స్థితిఃపార్థ నైనాం ప్రాప్య విముహ్యతి ।
స్థిత్వాస్యామంతకాలేఽపి బ్రహ్మనిర్వాణమృచ్ఛతి ॥ 72 ॥
Meaning
ఏషా — this; బ్రాహ్మీ — spiritual; స్థితిః — situation; పార్థ — O son of Prithā; న — never; ఏనాం — this; ప్రాప్య — achieving; విముహ్యతి — one is bewildered; స్థిత్వా — being situated; అస్యాం — in this; అంత-కాలే — at the end of life; అపి — also; బ్రహ్మ-నిర్వాణం — the spiritual kingdom of God; ఋచ్చతి — one attains.
Translation
That is the way of the spiritual and godly life, after attaining which a man is not bewildered. If one is thus situated even at the hour of death, one can enter into the kingdom of God.
Browse Related Categories:
