శ్లోకః
సాల్వో భైష్మీవివాహే యదుబలవిజితశ్చన్ద్రచూడాద్విమానం
విన్దన్ సౌభం స మాయీ త్వయి వసతి కురుంస్త్వత్పురీమభ్యభాఙ్క్షీత్ ।
ప్రద్యుమ్నస్తం నిరున్ధన్నిఖిలయదుభటైర్న్యగ్రహీదుగ్రవీర్యం
తస్యామాత్యం ద్యుమన్తం వ్యజని చ సమరః సప్తవింశత్యహాన్తః ॥1॥
Meaning
సాల్వః భైష్మీ-వివాహే - Saalva, in Rukmini's wedding; యదు-బల-విజితః- - by the Yaadava army conquered; చన్ద్రచూడాత్-విమానం - from Shankara the aerial car; విన్దన్ సౌభం - getting the Saubha; స మాయీ త్వయి - that elusive one, when Thou; వసతి కురూన్- - were in Kuru's city (Indraprastha); త్వత్-పురీమ్-అభ్యభాఙ్క్షీత్ - Thy city (Dwaarikaa) attacked; ప్రద్యుమ్నః-తం - Pradyumna, him; నిరున్ధన్- - resisting; నిఖిల-యదు-భటైః- - with the entire Yadu army; న్యగ్రహీత్-ఉగ్ర-వీర్యం - killed very powerful; తస్య-ఆమాత్యం ద్యుమన్తం - his minister Dyumanta; వ్యజని చ సమరః - and the battle lasted; సప్త-వింశతి-అహాన్తః - twenty seven days;
Translation
Saalva of magical merits, who was defeated by the Yaadava army at the time of Rukmini's abduction, got Saubh the aerial car as a boon from Shivaa.When Thou were residing in the city of the Kurus, Indraprastha, Saalva attacked Thy city Dwaarika. Pradyumna resisted him heading the entire army of the Yaadavas, and killed his powerful minister Dyumanta. This battle lasted for 27 days.
శ్లోకః
తావత్త్వం రామశాలీ త్వరితముపగతః ఖణ్డితప్రాయసైన్యం
సౌభేశం తం న్యరున్ధాః స చ కిల గదయా శార్ఙ్గమభ్రంశయత్తే ।
మాయాతాతం వ్యహింసీదపి తవ పురతస్తత్త్వయాపి క్షణార్ధం
నాజ్ఞాయీత్యాహురేకే తదిదమవమతం వ్యాస ఏవ న్యషేధీత్ ॥2॥
Meaning
తావత్-త్వం రామశాలీ - then Thou with Balaraam; త్వరితమ్-ఉపగతః - quickly reaching; ఖణ్డిత-ప్రాయ-సైన్యం - almost destroying army; సౌభేశం తం న్యరున్ధాః - the owner of Saubh, him, confronted; స చ కిల గదయా - and he indeed with his mace; శార్ఙ్గమ్-అభ్రంశయత్-తే - Sharanga knocked down, Thine; మాయా-తాతం - created by magic, father; వ్యహింసీత్-అపి - killed also; తవ-పురతః-తత్-త్వయా-అపి - in front of Thee, that by Thee also; క్షణార్ధం న-అజ్ఞాయి-ఇతి - for a second was not understood; ఆహుః-ఏకే తత్-ఇదమ్-అవయతం - say some that, this difference of opinion; వ్యాస ఏవ న్యషేధీత్ - Vyaas himself refuted;
Translation
Along with Balaraam Thou quickly reached Dwaarika and confronted Saalva the owner of the aerial car Saubha whose army was almost destroyed. He knocked down Thy bow Shaaranga with a stroke of his mace. He even killed the likeness of Thy father which he had created by his magical abilities. Some say that even Thou were for a moment deceived by this illusion. But sage Vyaas has refuted this opinion.
శ్లోకః
క్షిప్త్వా సౌభం గదాచూర్ణితముదకనిధౌ మఙ్క్షు సాల్వేఽపి చక్రే-
ణోత్కృత్తే దన్తవక్త్రః ప్రసభమభిపతన్నభ్యముఞ్చద్గదాం తే ।
కౌమోదక్యా హతోఽసావపి సుకృతనిధిశ్చైద్యవత్ప్రాపదైక్యం
సర్వేషామేష పూర్వం త్వయి ధృతమనసాం మోక్షణార్థోఽవతారః ॥3॥
Meaning
క్షిప్త్వా సౌభం - ; గదా-చూర్ణితమ్- - throwing Saubha; ఉదకనిధౌ మఙ్క్షు - by the mace smashed to powder; సాల్వే-అపి-చక్రేణ- - in the ocean, immediately; ఉత్కృత్తే దన్తవక్త్రః - (when) Saalva also by (Sudarshana discus); ప్రసభమ్-అభిపతన్- - was cut off, Dantavaktra; అభ్యముఞ్చత్-గదాం తే - violently attacking; క్మోదక్యా - hitting with the mace, Thee; హతః-అసౌ-అపి - by Kaumudaki; సుకృతి-నిధిః- - killed he also; చైద్య-వత్-ప్రాపత్--ఐక్యం - the good deeds repository; సర్వేషామ్-ఏష - like Chedi attained union; పూర్వం త్వయి ధృత-మనసాం - for all, this; మోక్షణ-అర్థః-అవతారః - from long in Thee had fixed their minds;
Translation
The aerial car Saubha was smashed to pieces with a mace and thrown into the sea, Saalva's head was also cut off by Thy Sudershana discus. Dantavaktra then attacked Thee violently and hit Thee with his mace, thereupon Thou killed him, the repository of good deeds, with Thy mace Kaumodaki. He was fortunate like Shishupal (Chedi) and others who had attained union with Thee. The purpose of this incarnation of Thee was to give liberation to all those who had for long fixed their minds on Thee.
శ్లోకః
త్వయ్యాయాతేఽథ జాతే కిల కురుసదసి ద్యూతకే సంయతాయాః
క్రన్దన్త్యా యాజ్ఞసేన్యాః సకరుణమకృథాశ్చేలమాలామనన్తామ్ ।
అన్నాన్తప్రాప్తశర్వాంశజమునిచకితద్రౌపదీచిన్తితోఽథ
ప్రాప్తః శాకాన్నమశ్నన్ మునిగణమకృథాస్తృప్తిమన్తం వనాన్తే ॥4॥
Meaning
త్వయి-ఆయాతే-అథ - ; జాతే కిల కురుసదసి - (when) Thou went back (to Dwaarika); ద్యూతకే సంయతాయాః - took place indeed (then) in the Kuru assembly; క్రన్దన్త్యా యాజ్ఞసేన్యాః - in the (fraudulent) game of dice was dragged; సకరుణమ్-అకృథాః- - crying Draupadi; చేల-మాలామ్-అనన్తామ్ - piteously, Thou did; అన్న-అన్త-ప్రాప్త- - her clothing of length endless; శర్వాంశజ-ముని- - (after) the food was over, arriving; చకిత్-ద్రౌపదీ- - by a part of Shankara (born), Muni (Durwaasaa); చిన్తితః-అథ ప్రాప్తః - by frightened Draupadi; శాక-అన్నమ్-అశ్నన్ - being thought of Thee, then, reaching there; మునిగణమ్-అకృథాః- - some leafy vegetable (left over) eating; త్ప్తిమ్-అన్తం వనాన్తే - the sage and his men made;
Translation
After Thy return to Dwaarikaa, a fraudulent game of dice took place in the assembly of the Kurus. Draupadi was dragged there by her hair. Piteously and helplessly crying she prayed to Thee. With compassion Thou endowed her with endless length of clothing. Further, when living in the forest, Draupadi was very frightened because sage Durvaasaa had come there with his people when the food was over. Draupadi again thought of Thee and Thou came to her rescue and ate a bit of the left over leafy vegetable and thereby satiated fully the hunger of the sage and his retinue.
శ్లోకః
యుద్ధోద్యోగేఽథ మన్త్రే మిలతి సతి వృతః ఫల్గునేన త్వమేకః
కౌరవ్యే దత్తసైన్యః కరిపురమగమో దూత్యకృత్ పాణ్డవార్థమ్ ।
భీష్మద్రోణాదిమాన్యే తవ ఖలు వచనే ధిక్కృతే కౌరవేణ
వ్యావృణ్వన్ విశ్వరూపం మునిసదసి పురీం క్షోభయిత్వాగతోఽభూః ॥5॥
Meaning
యుద్ధ-ఉద్యోగే-అథ - ; మన్త్రే మిలతి సతి - for the was preparations, then; వృతః ఫల్గునేన త్వమ్-ఏకః - strategies were being made; కౌరవ్యే దత్త-సైన్యః - desired by Arjun Thou alone; కరిపురమ్-అగమః - to Duryodhana gave the army; దూత్య-కృత్ పాణ్డవ-అర్థమ్ - to Hastinaapur went; భీష్మ-ద్రోణ-ఆది-మాన్యే - in the role of a messenger for the Paandavas; తవ ఖలు వచనే - by Bhishma Drona and others (Thou) being honoured; ధిక్కృతే కౌరవేణ - (by) Thy indeed by words; వ్యావృణ్వన్ విశ్వరూపం - rejected by Duryodhana; ముని-సదసి - revealing the Cosmic form; పురీం క్షోభయిత్వా- - in the sage's assembly; గతః-అభూః - the city shaking went away;
Translation
As the preparations of the war were on and strategies were decided, Arjuna asked Thee alone to be on his side. Agreeing to that, Thou gave Thy army to Duryodhana. Taking on the role of a messenger of the Pandavas, Thou went to Hastinaapur. Indeed Thy words were honoured by Bhishma, Drona and others but Duryodhana rejected them altogether. Revealing Thy Cosmic form in the assembly of the sages Thou shook up the entire Hastinaapur and returned to Dwaarikaa.
శ్లోకః
జిష్ణోస్త్వం కృష్ణ సూతః ఖలు సమరముఖే బన్ధుఘాతే దయాలుం
ఖిన్నం తం వీక్ష్య వీరం కిమిదమయి సఖే నిత్య ఏకోఽయమాత్మా ।
కో వధ్యః కోఽత్ర హన్తా తదిహ వధభియం ప్రోజ్ఝ్య మయ్యర్పితాత్మా
ధర్మ్యం యుద్ధం చరేతి ప్రకృతిమనయథా దర్శయన్ విశ్వరూపమ్ ॥6॥
Meaning
జిష్ణోః-త్వం - ; కృష్ణ సూతః ఖలు - of Arjun Thou; సమర-ముఖే - O Krishna! Charioteer indeed; బన్ధు-ఘాతే దయాలుం - in the face of the battle; ఖిన్నం తం వీక్ష్య వీరం - in the relations' killing pitiful; కిమ్-ఇదమ్-అయి సఖే - saddened him, seeing that warrior; నిత్యః-ఏకః-అయమ్-ఆత్మా - what is this O friend!; కః వధ్యః - eternal and one this Aatmaa (self) is; కః-అత్ర హన్తా - who is the slain; తత్-ఇహ - who here is the slayer; వధ-భియం ప్రోజ్ఝ్య - so here; మయి-అర్పిత-ఆత్మా - the killing fear giving up; ధర్మ్యం యుద్ధం చర-ఇతి - in me surrendering yourself; ప్రకృతిమ్-అనయథాః - the righteous war carry out; దర్శయన్ విశ్వరూపమ్ - to a balanced state of mind (thus) brought (him);
Translation
In Thy role as Arjuna's charioteer, Thou saw the warrior sad and dejected in the face of the war, with the pitiful thought of having to kill his relations and his own people. Thou said to him 'O Friend! What is this? Aatman is eternal and only one. Who is the slain and who is the slayer here? Therefore giving up all fear of killing, surrender yourself to Me and carry out this righteous war.' By saying so and showing him Thy cosmic form, Thou brought Arjuna back to a balanced state of mind.
శ్లోకః
భక్తోత్తంసేఽథ భీష్మే తవ ధరణిభరక్షేపకృత్యైకసక్తే
నిత్యం నిత్యం విభిన్దత్యయుతసమధికం ప్రాప్తసాదే చ పార్థే ।
నిశ్శస్త్రత్వప్రతిజ్ఞాం విజహదరివరం ధారయన్ క్రోధశాలీ-
వాధావన్ ప్రాఞ్జలిం తం నతశిరసమథో వీక్ష్య మోదాదపాగాః ॥7॥
Meaning
భక్త-ఉత్తంసే-అథ భీష్మే - ; తవ ధరణి-భర-క్షేప- - the leading devotee, then, Bheeshma; కృత్యే-ఏక-సక్తే - Thy (purpose of) the earth's burden reducing; నిత్యం నిత్యం విభిన్దతి- - in fulfilling alone engaged; అయుత-సమ-అధికం - everyday destroying; ప్రాప్త-సాదే చ పార్థే - ten thousand about or more; నిశ్శస్త్రత్వ-ప్రతిజ్ఞాం - and coming to exhaustion of Arjuna,; విజహత్-అరివరం - not taking up arms, the vow; ధారయన్ క్రోధశాలీ- - discarding, the great discus; ఇవ-అధావన్ - holding, in anger; ప్రాఞ్జలిం తం - as if running; నతశిరసమ్-అథ - with joined hands him; వీక్ష్య మోదాత్-అపాగాః - (and) bowed head then;
Translation
Bhishma, one of the leading devotees was intent on helping in fulfilling Thy purpose of reducing the burden of the earth, and was killing almost 10,000 warriors everyday. Arjuna had become very exhausted in resisting Bheeshma. Forgetting Thy vow of not taking up arms in the war, Thou rushed towards Bheeshma with Thy great discus in hand as though in great anger. Bheeshma stood with folded hands and bent down his head as Thou approached him. Seeing him thus Thou were full of joy and desisted from attacking him.
శ్లోకః
యుద్ధే ద్రోణస్య హస్తిస్థిరరణభగదత్తేరితం వైష్ణవాస్త్రం
వక్షస్యాధత్త చక్రస్థగితరవిమహాః ప్రార్దయత్సిన్ధురాజమ్ ।
నాగాస్త్రే కర్ణముక్తే క్షితిమవనమయన్ కేవలం కృత్తమౌలిం
తత్రే త్రాపి పార్థం కిమివ నహి భవాన్ పాణ్డవానామకార్షీత్ ॥8॥
Meaning
యుద్ధే ద్రోణస్య - ; హస్తి-స్థిర- - in the fight with Drona; రణ-భగదత్త-ఈరితం - on an elephant firmly seated; వైష్ణవ-అస్త్రం - the fighting Bhagadatta discharged; వక్షసి-ఆధత్త - the Vaishnava (Naaraayana) missile; చక్ర-స్థగిత- - on (Thy) chest took; రవి-మహాః - in (Thy) Sudarshana discus hiding; ప్రార్దయత్-సిన్ధురాజం - the sun's rays; నాగ-అస్త్రే కర్ణ-ముక్తే - got killed Jayadratha; క్షితిమ్-అవనమయన్ - the Naaga missile discharged by Karna; కేవలం కృత్త-మౌలిం - the earth, by lowering it down; తత్రే తత్ర-అపి పార్థం - only was cut off the crown; కిమ్-ఇవ నహి భవాన్ - saved there also was Arjuna; పాణ్డవానామ్-అకార్షీత్ - what all did not Thou;
Translation
When the fight with Drona was going on Bhagadatta who was firmly seated on an elephant discharged the Vaishnava missile which Thou attracted towards Thy own chest and saved Arjuna. Arjuna was able to kill Jayadratha when Thy Sudarshana discus hid the rays of the sun. Again when Karna discharged the Naaga missile towards Arjuna, Thou lowered the earth by the pressure of Thy toe, so that only Arjun's crown got cut off and Arjuna was saved here also. What all did Thou not do for the benefit of the Paandavas.
శ్లోకః
యుద్ధాదౌ తీర్థగామీ స ఖలు హలధరో నైమిశక్షేత్రమృచ్ఛ-
న్నప్రత్యుత్థాయిసూతక్షయకృదథ సుతం తత్పదే కల్పయిత్వా ।
యజ్ఞఘ్నం వల్కలం పర్వణి పరిదలయన్ స్నాతతీర్థో రణాన్తే
సమ్ప్రాప్తో భీమదుర్యోధనరణమశమం వీక్ష్య యాతః పురీం తే ॥9॥
Meaning
యుద్ధ-ఆదౌ తీర్థ-గామీ - ; స ఖలు హలధరః - at the beginning of the battle, going for pilgrimage; నైమిశ-క్షేత్రమ్-ఋచ్ఛన్- - that indeed Balaraama; అప్రత్యుత్థాయి-సూత- - the Naimishyaaranya area covering; క్షయ-కృత్-అథ - who had not stood up in respect, that Suta; సుతం తత్-పదే - killing then; కల్పయిత్వా - his son on his seat; యజ్ఞఘ్నం వల్కలం - installing; పర్వణి పరిదలయన్ - the destroyer of the Yangyas, Valkala (an Asura); స్నాత-తీర్థః - during the full moon and new moon days, killing; రణ-అన్తే సమ్ప్రాప్తః - completing the pilgrimage; భీమ-దుర్యోధన-రణమ్- - towards the end of the war returning; అశమం వీక్ష్య యాతః - the Bheema and Duryodhana fight; పురీం తే - prolonged, seeing went away;
Translation
Just when the war was to begin Balaraama had gone away on a pilgrimage. He first covered the holy area of Naimishaaranya. Then he killed Suta for not having got up to honour him and installed his son in his place. Then he destroyed the Asura Valkala, who used to destroy the Yagnyas carried out on the full moon and new moon days. Completing his pilgrimage he returned to Kurukshetra. There when he saw the prolonged fight between Bheema and Duryodhana, he went away to Thy city of Dwaarika.
శ్లోకః
సంసుప్తద్రౌపదేయక్షపణహతధియం ద్రౌణిమేత్య త్వదుక్త్యా
తన్ముక్తం బ్రాహ్మమస్త్రం సమహృత విజయో మౌలిరత్నం చ జహ్రే ।
ఉచ్ఛిత్యై పాణ్డవానాం పునరపి చ విశత్యుత్తరాగర్భమస్త్రే
రక్షన్నఙ్గుష్ఠమాత్రః కిల జఠరమగాశ్చక్రపాణిర్విభో త్వమ్ ॥10॥
Meaning
సంసుప్త-ద్రౌపదేయ - ; క్షపణ-హత-ధియం - deep in sleep, the sons of Draupadi; ద్రౌణిమ్-ఏత్య - having killed, the evil minded; త్వత్-ఉక్త్యా - Drona's son (Ashwatthaamaa) approaching; తత్-ముక్తం బ్రాహ్మమ్-అస్త్రం - by Thy saying; సమహృత విజయః - discharged by him the Brahamaastra; మౌలిరత్నం చ జహ్రే - retracted Arjuna; ఉచ్ఛితై పాణ్డవానాం - and clipped off his crest jewel; పున;-అపి చ - to cut off the line of Paandavas; విశతి-ఉత్తరా-గర్భమ్- - and again also; అస్త్రే రక్షన్- - entering Uttaaraa's womb; అఙ్గుష్ఠ-మాత్రః కిల - by the weapon protecting; జఠరమ్-అగాః- - thumb sized merely indeed; చక్రపాణిః-విభో త్వమ్ - in her womb Thou went;
Translation
Drona's son, the evil minded Ashwatthaamaa had killed the sons of Draupadi when they were fast asleep. On Thy command Arjuna approached him and retracted the Brahmaastra discharged by him and clipped off his crest jewel.To cut off the line of the Paandavas, Ashwatthaamaa again sent the weapon into Uttara's womb to kill the foetus in there. To protect the foetus Thou entered her womb in the size of a thumb with Thy Sudarshana discus in hand.
శ్లోకః
ధర్మౌఘం ధర్మసూనోరభిదధదఖిలం ఛన్దమృత్యుస్స భీష్మ-
స్త్వాం పశ్యన్ భక్తిభూమ్నైవ హి సపది యయౌ నిష్కలబ్రహ్మభూయమ్ ।
సంయాజ్యాథాశ్వమేధైస్త్రిభిరతిమహితైర్ధర్మజం పూర్ణకామం
స్మ్ప్రాప్తో ద్వరకాం త్వం పవనపురపతే పాహి మాం సర్వరోగాత్ ॥11॥
Meaning
ధర్మౌఘం ధర్మసూనోః- - ; అభిదధత్-అఖిలం - the great Dharmas to Yudhishthira; ఛన్ద-మృత్యుః-స భీష్మః- - teaching in totality; త్వాం పశ్యన్ - moment of death, who could decide, he BheeShma; భక్తి-భూమ్నా-ఏవ హి - Thee seeing; సపది యయౌ - by the devotional intensity alone; నిష్కల-బ్రహ్మ-భూయమ్ - soon attained to indivisible Brahma state; సంయాజ్య-అథ- - accomplishing then; అశ్వ-మేధైః-త్రిభిః- - Ashwamedha three; అతి-మహితైః- - very great Yangysa; ధర్మజం పూర్ణకామం - Yudhishthira was fulfilled of aspirations; సమ్ప్రాప్తః ద్వారకాం త్వం - returned to Dwaarikaa Thou; పవనపురపతే - O Lord of Guruvaayur!; పాహి మాం సర్వరోగాత్ - save me from all diseases;
Translation
The entire great Dharmas were taught to Yudhishthira by Bheeshma who could decide the moment of his death. On seeing Thee, by his devotional intensity alone he attained the indivisible state of Brahman. Thou enabled Yudhishthira to perform three great Ashwamedha Yangyas by which all his aspirations were fulfilled. Then Thou returned to Dwaarikaa. O Lord of Guruvaayur! save me from all diseases.
Browse Related Categories:
