శ్లోకః
ఏవం చతుర్దశజగన్మయతాం గతస్య
పాతాలమీశ తవ పాదతలం వదన్తి ।
పాదోర్ధ్వదేశమపి దేవ రసాతలం తే
గుల్ఫద్వయం ఖలు మహాతలమద్భుతాత్మన్ ॥1॥
Meaning
ఏవం - in this manner; చతుర్దశ-జగత్-మయతాం గతస్య - (of Thee) who had manifested as the fourteen worlds; పాతాలమ్- - Paataal; ఈశ - O Lord!; తవ పాదతలం - soles (lower part) of Thy feet; వదన్తి - is said to be; పాద-ఊర్ధ్వ-దేశమ్-అపి - the upper surface of (Thy) feet; దేవ - O Effulgent One!; రసాతలం - (is) Rasaatala; తే గుల్ఫద్వయం ఖలు - Thy two ankles, indeed; మహాతలమ్- - (are) Mahaatala; అద్భుత్-ఆత్మన్ - O Lord of wondrous form;
Translation
O Lord! Thou took the wonderful form of the fourteen worlds as Thy Viraat Swaroopa : The lower worlds - Paataala -is the lower portion of Thy feet. Rasaatala - is the upper portion of Thy feet. Mahaatala is Thy two ankles.
శ్లోకః
జఙ్ఘే తలాతలమథో సుతలం చ జానూ
కిఞ్చోరుభాగయుగలం వితలాతలే ద్వే ।
క్షోణీతలం జఘనమమ్బరమఙ్గ నాభి-
ర్వక్షశ్చ శక్రనిలయస్తవ చక్రపాణే ॥2॥
Meaning
జఙ్ఘే తలాతలమ్- - (Thy) shins Talaatal; అథః సుతలం చ జానూ - then, Sutala (are Thy) knees; కిఞ్చ-ఉరు-భాగ-యుగలం - moreover, the two thighs (are); వితల-అతలే ద్వే - the two (worlds) Vitala and Atala; క్షోణీతలం జఘనమ్- - the earth is (Thy) hip; అమ్బరమ్-అఙ్గ నాభిః - - sky is O Lord! the navel; వక్షః - చ - and the chest; శక్ర-నిలయః తవ - of Thine is the abode of Indra (swarga); చక్రపాణే - O Wielder of the discus!;
Translation
O Wielder of the discus! Talaatala is Thy shins (lower part of leg between knee and ankle). Sutala is Thy knees. Vitala and Atala are the two thighs. The higher worlds: Bhoomi (earth) is Thy hip; Bhuva (sky) is Thy navel; Swarga (heaven) is Thy chest which is the abode of Indra.
శ్లోకః
గ్రీవా మహస్తవ ముఖం చ జనస్తపస్తు
ఫాలం శిరస్తవ సమస్తమయస్య సత్యమ్ ।
ఏవం జగన్మయతనో జగదాశ్రితైర-
ప్యన్యైర్నిబద్ధవపుషే భగవన్నమస్తే ॥3॥
Meaning
గ్రీవా మహః - తవ - Thy neck is Maharloka; ముఖం చ జనః - - and face is Janaloka; తపః - తు ఫాలం - Tapoloka, indeed, is forehead; శిరః - - head; తవ సమస్తమయస్య - of Thee who are everything; సత్యమ్ - is Satyaloka; ఏవం - in this manner; జగన్మయతనో - whose body is the universe!; జగదాశ్రితైః-అపి-అన్యైః - of all other things forming the universe; నిబద్ధవపుషే - whose body is conceived as being made up of; భగవన్ నమః - తే - O Lord! Salutations to Thee!;
Translation
O Lord! Thy body is the whole universe. Maharloka is Thy neck. Janaloka is Thy face. Tapoloka is Thy forehead. Satyaloka is Thy head. Of all the other things of which the universe is made, Thy body is also conceived of being made up of all that. O Lord! salutations to Thee.
శ్లోకః
త్వద్బ్రహ్మరన్ధ్రపదమీశ్వర విశ్వకన్ద
ఛన్దాంసి కేశవ ఘనాస్తవ కేశపాశాః ।
ఉల్లాసిచిల్లియుగలం ద్రుహిణస్య గేహం
పక్ష్మాణి రాత్రిదివసౌ సవితా చ నేత్రై ॥4॥
Meaning
త్వత్-బ్రహ్మరన్ధ్రపదమ్- - Thy Brahmarandhra area (the psychic orifice on the crown of the head); ఈశ్వర విశ్వకన్ద - O Lord! Thou the source of the universe!; ఛ్న్దాంసి - (are) the Vedas; కేశవ - O Keshava!; ఘనాః తవ కేశపాశాః - the dark clouds are Thy locks of hair; ఉల్లాసి-చిల్లి-యుగలం - the delightful two eyebrows; ద్రుహిణస్య గేహం - are the abode of Brahma; పక్ష్మాణి - the eyelashes; రాత్రి-దిబిసౌ - are night and day; సవితా చ నేత్రే - and the eyes are the Sun;
Translation
O Lord! The very cause of the universe,O Keshava! Thy Brahmarandhra are the Vedas. The clouds are Thy beautiful locks of hair. The abode of Brahma are Thy two eyebrows.Thy eyelashes are the night and the day, and Thy eyes is the Sun.
శ్లోకః
నిశ్శేషవిశ్వరచనా చ కటాక్షమోక్షః
కర్ణౌ దిశోఽశ్వియుగలం తవ నాసికే ద్వే ।
లోభత్రపే చ భగవన్నధరోత్తరోష్ఠౌ
తారాగణాశ్చ దశనాః శమనశ్చ దంష్ట్రా ॥5॥
Meaning
నిశ్శేష-విశ్వ-రచనా చ - the creation of the whole universe; కటాక్ష-మోక్షః - is by extending a glance of Thy eye; కర్ణౌ దిశః - - (Thy) ears are the directions (quarters); అశ్వియుగలమ్ - the two Ashvinidevas; తవ నాసికే ద్వే - are Thy two nostrils; లోభత్రపే చ - greed and modesty; భగవన్ - O Lord!; అధర-ఉత్తర-ఓష్ఠౌ - (are Thy) lower and upper lips; తారా-గణాః - చ - and the galaxy of stars; దశనాః - are Thy teeth; శమనః చ దంష్ట్రా - the molars are Yama (the god of death);
Translation
O Lord! The whole of the creation is the extension of Thy one glance. The different directions are Thy ears. The Ashwini devataas are Thy two nostrils. Greed and modesty are Thy lower lip and the upper lip.The stars are Thy teeth, and Yama (death) is Thy molars.
శ్లోకః
మాయా విలాసహసితం శ్వసితం సమీరో
జిహ్వా జలం వచనమీశ శకున్తపఙ్క్తిః ।
సిద్ధాదయః స్వరగణా ముఖరన్ధ్రమగ్ని-
ర్దేవా భుజాః స్తనయుగం తవ ధర్మదేవః ॥6॥
Meaning
మాయా - Maayaa (Thy cosmic creative power); విలాస-హసితం - is (Thy) charming smile; శ్వసితం సమీరః - (Thy) breath is the wind; జిహ్వా జలం - (Thy) tongue is water; వచనమ్- - speech; ఈశ - O Lord !; శకున్త-పఙ్క్తి - is the birds' chirping in formation; సిద్ధ-ఆదయః స్వరగణాః - (Thy) voice is the Sidhdhaas (and other divine artists); ముఖ-రన్ధ్రమ్-అగ్నిః- - (Thy) mouth is fire; దేవా భుజాః - (Thy) arms are the gods (Devaa); స్తనయుగం తవ ధర్మదేవః - Thy breasts is the Dharmadeva (the god of righteousness);
Translation
O Lord! Maayaa is Thy charming smile and Thy breath is the wind. Water is Thy tongue. The birds' chirpings, as they fly in formation, are Thy speech and Thy voice are the Sidhdhaas and divine artists. Fire is Thy mouth and the gods are Thy arms. Thy breasts are the Dharma devas.
శ్లోకః
పృష్ఠం త్వధర్మ ఇహ దేవ మనః సుధాంశు -
రవ్యక్తమేవ హృదయమ్బుజమమ్బుజాక్ష ।
కుక్షిః సముద్రనివహా వసనం తు సన్ధ్యే
శేఫః ప్రజాపతిరసౌ వృషణౌ చ మిత్రః ॥7॥
Meaning
పృష్ఠం తు-అధర్మ - (Thy) back is Adharma (unrighteousness); ఇహ - of this (cosmic world); దేవ - O Lord!; మనః సుధాంశుః - - mind is the moon; అవ్యక్తమ్-ఏవ - the unmanifest; హృదయ-అమ్బుజమ్ - (is Thy) heart lotus; అమ్బుజాక్ష - O Lotus eyed One!; కుక్షిః సముద్రనివహాః - (Thy) abdomen is the ocean; వసనం తు సన్ధ్యే - (Thy) garments are the two sandhyaas (dawn and dusk); శేఫః ప్రజాపతిః- - (Thy) generative organ is Prajaapati (god of procreation); అసౌ వృషణౌ చ మిత్రః - and (Thy) testicles are god Mitra;
Translation
O Lord! Adharma is Thy back and the moon is Thy mind. O lotus eyed One! The unmanifest is Thy heart lotus and the oceans are Thy abdomen. The sandhyaas are Thy garments , Prajaapati is Thy generative organ and Thy testicles is god Mitra.
శ్లోకః
శ్రోణీస్థలం మృగగణాః పదయోర్నఖాస్తే
హస్త్యుష్ట్రసైన్ధవముఖా గమనం తు కాలః ।
విప్రాదివర్ణభవనం వదనాబ్జబాహు-
చారూరుయుగ్మచరణం కరుణామ్బుధే తే ॥8॥
Meaning
శ్రోణీః -స్థలం - (Thy) lower-back; మృగగణాః - forms the animal world; పదయోః - నఖాః - తే - the nails of Thy feet; హస్తి-ఉష్ట్ర-సైమ్ధవ-ముఖాః - are the animals like elephants, camels, horses etc.; గమనం తు కాలః - (Thy) movement is Time; విప్ర-ఆది-వర్ణ-భవనం - Brahmins and the other Varnas ensue from; వదన-ఆబ్జ-బాహు-చారు-ఉరు-యుగ్మ-చరణం - (Thy) lotus face,arms, charming thighs and feet; కరుణా-అమ్బుధే తే - of Thee, O Ocean of mercy;
Translation
O Ocean of mercy! The animal world is Thy lower-back and the elephants camels and horses are the nails of Thy feet. Time is Thy movement. The four varnas -Brahmins, Kshatriyaa, Vaishyaa and Shoodraas originated from Thy lotus face, hands, charming thighs and feet, respectively.
శ్లోకః
సంసారచక్రమయి చక్రధర క్రియాస్తే
వీర్యం మహాసురగణోఽస్థికులాని శైలాః ।
నాడ్యస్సరిత్సముదయస్తరవశ్చ రోమ
జీయాదిదం వపురనిర్వచనీయమీశ ॥9॥
Meaning
సంసార-చక్రమ్- - the wheel of Samsaara ( the cycle of birth and death); అయి చక్రధర - O Thou wielder of the discus!; క్రియాః -తే - is Thy activity; వీర్యం మహా-అసుర-గణః - - (Thy) prowess is the host of powerful Asuraas; అస్థి-కులాని శైలాః - (Thy) bones are the mountains; నాడ్యః -సరిత్-సముదయః - - (Thy) blood vessels are the many rivers; తరవః -చ రోమ - and the trees are Thy hair; జీయాత్- - May it always shine (in me); ఇదం వపుః -అనిర్వచనీయమ్- - this indescribable form; ఈశ - O Lord!;
Translation
O Thou wielder of the discus! Thy activity is the wheel of Samsaara and the host of Asuras are Thy prowess.The mountains are Thy bones, the many rivers are Thy blood streams and the trees are Thy hair. May this indescribable form always shine in me.
శ్లోకః
ఈదృగ్జగన్మయవపుస్తవ కర్మభాజాం
కర్మావసానసమయే స్మరణీయమాహుః ।
తస్యాన్తరాత్మవపుషే విమలాత్మనే తే
వాతాలయాధిప నమోఽస్తు నిరున్ధి రోగాన్ ॥10॥
Meaning
ఈదృక్-జగన్మయ-వపుః - తవ - such cosmic (Viraat) form of Thee; కర్మభాజాం - by all human beings (who are subject to the law of Karma); కర్మ-అవసాన-సమయే - at the end of all vedic karmas and at the time of death; స్మరణీయమ్-ఆహుః - should be remembered, it is said; తస్య-అన్తర-ఆత్మ-వపుషే - (Thou) who are the Indweller of that Viraat form; విమలాత్మనే తే - (and) Thou who are of the nature of pure Sattva; వాతాలయాధిప - O Lord of Guruvaayur!; నమః -అస్తు - my salutations be to Thee; నిరున్ధి రోగాన్ - may my ailments be eradicated;
Translation
Human beings who are bound by the law of Karma should remember this Viraat (cosmic) form of Thine, which is of the nature of pure Sattva, at the end of all rituals, and when desirous of liberation and at the time of death. O Lord of Guruvaayur! My salutations to Thee. Please eradicate my ailments.
Browse Related Categories:
