శ్లోకః
హిరణ్యాక్షం తావద్వరద భవదన్వేషణపరం
చరన్తం సాంవర్తే పయసి నిజజఙ్ఘాపరిమితే ।
భవద్భక్తో గత్వా కపటపటుధీర్నారదమునిః
శనైరూచే నన్దన్ దనుజమపి నిన్దంస్తవ బలమ్ ॥1॥
Meaning
హిరణ్యాక్షం తావత్- - to Hiranyaaksha, then; వరద - O Bestower of boons!; భవత్-అణ్వేషణపరమ్ - who was searching for Thee (and); చరన్తం సాంవర్తే పయసి - who was running around in the waters of deluge; నిజ-జఙ్ఘా-పరిమితే - which was reaching his thighs; భవత్-భక్తః గత్వా - Thy devotee approaching (Hiranyaaksha); కపటపటుధీః-నారదమునిః - Naarada muni who was a diplomatic missionary; శనైః-ఊచే - calmly spoke (to Hiranyaaksha); నన్దన్ దనుజమ్-అపి - pleasing the Asura; నిన్దన్-తవ బలమ్ - and denigrating Thy prowess;
Translation
O Bestower of Boons! Then Thy devotee, the sage Naarada who is skillfully diplomatic in furthering Thy purposes, approached Hiranyaaksha, who was running about searching for Thee, in the cosmic waters which barely reached his knees. Naarada calmly spoke to him, praising him and undermining Thy prowess.
శ్లోకః
స మాయావీ విష్ణుర్హరతి భవదీయాం వసుమతీం
ప్రభో కష్టం కష్టం కిమిదమితి తేనాభిగదితః ।
నదన్ క్వాసౌ క్వాసవితి స మునినా దర్శితపథో
భవన్తం సమ్ప్రాపద్ధరణిధరముద్యన్తముదకాత్ ॥2॥
Meaning
సః మాయావీ విష్ణుః- - "that deceitful Vishnu; హరతి భవదీయాం వసుమతీం - is stealing away your own earth; ప్రభో - O Mighty One!; కష్టం కష్టం కిమ్-ఇదమ్-ఇతి - what a pity, how is it so", thus; తేన-అభిగదితః - by him (Naarada) was said; నదన్ క్వ-అసౌ - roaring "Where is he; క్వ-అసౌ-ఇతి - where is he", thus; స మునినా - he (the Asura) by the Muni; దర్శిత-పథః - was shown the way; భవన్తం సమ్ప్రాపత్- - reached Thee; ధరణి-ధరమ్- - (Thee who was) holding up the earth; ఉద్యన్తమ్-ఉదకాత్ - coming up from the waters;
Translation
When Naarada told the mighty Hiranyaaksh that the deceitful Vishnu was stealing away his own earth and how was it so , Hiranyaaksha with a roar asked where he was, where he was. Thus, following the direction given by the sage, he reached Thee, as Thou were rising up from the waters with the earth.
శ్లోకః
అహో ఆరణ్యోఽయం మృగ ఇతి హసన్తం బహుతరై-
ర్దురుక్తైర్విధ్యన్తం దితిసుతమవజ్ఞాయ భగవన్ ।
మహీం దృష్ట్వా దంష్ట్రాశిరసి చకితాం స్వేన మహసా
పయోధావాధాయ ప్రసభముదయుఙ్క్థా మృధవిధౌ ॥3॥
Meaning
అహో ఆరణ్యః-అయం మృగ - "O this is only a wild animal"; ఇతి హసన్తం - thus ridiculing with; బహుతరైః-దురుక్తైః-విధ్యన్తం - and many abuses lashing out; దితిసుతమ్- - the son of Diti (the Asura); అవజ్ఞాయ భగవన్ - ignoring (Thee) O Lord; మహీం దృష్ట్వా - seeing the earth; దంష్ట్రాశిరసి - at the tip of the tusks; చకితాం - (the earth) trembling; స్వేన మహసా - by Thy power; పయోధౌ-ఆధాయ - (then) placing (the earth) in the ocean; ప్రసభమ్- - at once; ఉదయుఙ్క్థా - (Thou) did prepare; మృధవిధౌ - for a fight;
Translation
O Lord! Thou ignored the ridiculing words of the Asura that this is only a wild animal and the many abuses hurled by him. Thou saw the earth trembling in fear at the tip of Thy tusk and so placed her firmly on the ocean by Thy power. Then Thou at once were ready for a fight.
శ్లోకః
గదాపాణౌ దైత్యే త్వమపి హి గృహీతోన్నతగదో
నియుద్ధేన క్రీడన్ ఘటఘటరవోద్ఘుష్టవియతా ।
రణాలోకౌత్సుక్యాన్మిలతి సురసఙ్ఘే ద్రుతమముం
నిరున్ధ్యాః సన్ధ్యాతః ప్రథమమితి ధాత్రా జగదిషే ॥4॥
Meaning
గదాపాణౌ దైత్యే - the Asura armed with a mace; త్వమ్-అపి హి - Thou also indeed; గృహీత-ఉన్న్త-గదః - flourishing a mighty mace; నియుద్ధేన క్రీడన్ - by a dual (fight) as though sporting (the clashing of maces); ఘట-ఘట-రవ-ఉద్ఘుష్ట-వియతా - resounding the sky with fierce sound; రణ-ఆలోక-ఔత్సుక్యాత్- - with the eagerness to see the fight; మిలతి సురసఙ్ఘే - when the hosts of gods assembled; ద్రుతమ్-అముం నిరున్ధ్యాః - quickly kill this (Asura); సన్ధ్యాతః ప్రథమమ్- - before evening; ఇతి ధాత్రా జగదిషే - thus Thou were requested by Brahmaa;
Translation
As the Asura was armed with a mace, Thou too flourished a mighty mace and sportingly gave him battle. As the clang of the clashing maces resounded in the sky, the hosts of gods assembled eagerly to see the dual. Brahmaa cried out requesting Thee to kill the Asura before nightfall.
శ్లోకః
గదోన్మర్దే తస్మింస్తవ ఖలు గదాయాం దితిభువో
గదాఘాతాద్భూమౌ ఝటితి పతితాయామహహ! భోః ।
మృదుస్మేరాస్యస్త్వం దనుజకులనిర్మూలనచణం
మహాచక్రం స్మృత్వా కరభువి దధానో రురుచిషే ॥5॥
Meaning
గదోన్మర్దే తస్మిన్- - in that fight with the maces; తవ ఖలు గదాయాం - (when) Thy mace indeed; దితిభువః - (and) of the Asura's; గదా-ఘాతాత్- - by a blow of the mace; భూమౌ ఝటితి పతితాయామ్- - on the ground suddenly fell; అహహ భోః - what a wonder O Lord!; మృదుస్మేర-ఆస్యః-త్వమ్ - with a gentle smile on Thy face, Thou; దనుజకుల-నిర్మూలచణమ్ - famous as the destroyer of the entire Asura race; మహాచక్రం స్మృత్వా - (that) great discus invoking (Sudarshana); కరభువి దధానో - in the palms of Thy hands holding; రురుచిషే - looked magnificent;
Translation
During that combat, the Asura's stroke suddenly knocked down Thy mace to the ground. With a smile on Thy face Thou invoked Thy discus (Sudarshana) which is well known for slaying of the race of the Asuras. Thou looked magnificent as the invoked discus placed itself in Thy hands.
శ్లోకః
తతః శూలం కాలప్రతిమరుషి దైత్యే విసృజతి
త్వయి ఛిన్దత్యేనత్ కరకలితచక్రప్రహరణాత్ ।
సమారుష్టో ముష్ట్యా స ఖలు వితుదంస్త్వాం సమతనోత్
గలన్మాయే మాయాస్త్వయి కిల జగన్మోహనకరీః ॥6॥
Meaning
తతః శూలమ్ - then, a trident; కాలప్రతిమ్-అరుషి దైత్యే - angry like Rudra the Destroyer, when the Asura; విసృజతి - threw (the trident); త్వయి ఛిన్దతి- - Thou broke; ఏనత్ - this (trident); కర-కలిత-చక్ర-ప్రహరణాత్ - by the blow of the discus held in Thy hand; సమారుష్టః - greatly enraged; ముష్ట్యా స ఖలు - with (his) fist he indeed; వితుదన్-త్వామ్ - hitting Thee; సమతనోత్ గలన్మాయే - did employ against Thee, who are beyond, the effects of Maya; మాయాః త్వయి కిల - Maaya on Thee indeed; జగత్-మోహనకరీః - (Maya) whose tricks can deceive the whole world;
Translation
The Asura who was angry as the Destroyer Rudra, threw his trident at Thee, and Thou broke it with the discus in Thy hands.Greatly enraged he hit Thee with his fist and also employed tricks of Maya against Thee,which may deceive the whole world but does not effect Thee who are above all Maya.
శ్లోకః
భవచ్చక్రజ్యోతిష్కణలవనిపాతేన విధుతే
తతో మాయాచక్రే వితతఘనరోషాన్ధమనసమ్ ।
గరిష్ఠాభిర్ముష్టిప్రహృతిభిరభిఘ్నన్తమసురం
స్వపాదాఙ్గుష్ఠేన శ్రవణపదమూలే నిరవధీః ॥7॥
Meaning
భవత్-చక్ర-జ్యోతిష్-కణ-లవ-నిపాతేన - being hit by a powerful spark of Thy divine discus; విధుతే - were destroyed; తతః మాయా-చక్రే - then (when) the illusion created by the Asura; వితత-ఘన-రోష-అన్ధ-మనసమ్ - whose mind was blinded by intense rage; గరిష్ఠాభిః-ముష్టి-ప్రహృతిభిః- - with strong blows of his fist; అభిఘ్నన్తమ్-అసురమ్ - the Asura who was hitting Thee; స్వ-పాద-అఙుగుష్ఠేన - with Thy big toe; శ్రవణ-పద-మూలే - at the base of (his) ear; నిరవధీః - Thou did strike;
Translation
When the illusions created by the Asura were all dispersed being hit by a powerful spark of Thy divine discus, the Asura's mind was overcome by intense rage. He then attacked Thee with strong blows of his heavy fists, whereupon Thou struck him with a powerful blow with Thy big toe at the base of his ear.
శ్లోకః
మహాకాయః సోఽయం తవ చరణపాతప్రమథితో
గలద్రక్తో వక్త్రాదపతదృషిభిః శ్లాఘితహతిః ।
తదా త్వాముద్దామప్రమదభరవిద్యోతిహృదయా
మునీన్ద్రాః సాన్ద్రాభిః స్తుతిభిరనువన్నధ్వరతనుమ్ ॥8॥
Meaning
మహాకాయః సః-అయమ్ - that Asura of gigantic proportions; తవ చరణ-పాత-ప్రమథితః - by the blow of Thy foot crushed; గలత్-రక్తః వక్త్రాత్- - with blood flowing out of his mouth; అపతత్- - fell; ఋషిభిః శ్లాఘిత-హతిః - the sages praised his slaying; తదా త్వామ్- - then to Thee; ఉద్దామ-ప్రమదభర-విద్యోతి-హృదయా - with their hearts full and brimming with joy; మునీన్ద్రాః - the great sages; సాన్ద్రాభిః స్తుతిభిః- - with verses full of deep meaning; అనువన్- - praised; అధ్వర-తనుమ్ - O Thou! The Embodiment of Yajna;
Translation
That gigantic Asura crushed by the powerful blow of Thy foot, fell down with blood flowing out of his mouth. The sages praised his slaying. O Thou! Who are the embodiment of Yajna! As they did so their hearts were full and brimming with joy. They sang hymns with deep meaning.
శ్లోకః
త్వచి ఛన్దో రోమస్వపి కుశగణశ్చక్షుషి ఘృతం
చతుర్హోతారోఽఙ్ఘ్రౌ స్రుగపి వదనే చోదర ఇడా ।
గ్రహా జిహ్వాయాం తే పరపురుష కర్ణే చ చమసా
విభో సోమో వీర్యం వరద గలదేశేఽప్యుపసదః ॥9॥
Meaning
త్వచి ఛన్దః - in Thy skin are the Vedic Metres; రోమసు-అపి కుశగణః- - Thy hair are the Kush grass; చక్షుషి ఘృతమ్ - Thy eyes are ghee; చతుర్హోతారః-అఙ్ఘ్రౌ - Thy feet are the four sacrificing priests; స్రుగ్-అపి వదనే - Thy face is 'sruk' (the ladle used for offering); చ-ఉదర ఇడా - and Thy stomach the 'ida' (the vessel used for keeping the ingredients for offering); గ్రహా జిహ్వాయాం తే - Thy tongue the soma pot; పరపురుష - O Infinite Lord!; కర్ణే చ చమసా - Thy ears are the chamasas (vessel used for keeping the sacrificial remnants); విభో - O Lord!; సోమో వీర్యమ్ - Thy virility is Soma; వరద - O Bestower of Boons!; గలదేశే-అపి-ఉపసదః - in Thy neck are the sacrifices called 'Upasat' (the subsidiary rites);
Translation
O Infinite Lord! In Thy skin are the Vedic Mantras, Thy hair are the 'kush' grass, Thy eyes are the ghee, Thy feet are the four sacrificing priests, Thy face is 'sruk',( the ladle for sacrifice) and Thy stomach is the 'Ida' (the vessel which holds the sacrificial ingredients), Thy tongue is the soma pot. O Lord! Thy ears are the chamasas (the vessel which holds the sacrificial remnants) and Thy virility is soma. O Bestower of Boons! in Thy neck are the sacrifices called Upasat, (the subsidiary rites). Thou are the embodiment of the holy Yagna.
శ్లోకః
మునీన్ద్రైరిత్యాదిస్తవనముఖరైర్మోదితమనా
మహీయస్యా మూర్త్యా విమలతరకీర్త్యా చ విలసన్ ।
స్వధిష్ణ్యం సమ్ప్రాప్తః సుఖరసవిహారీ మధురిపో
నిరున్ధ్యా రోగం మే సకలమపి వాతాలయపతే ॥10॥
Meaning
మునీన్ద్రైః-ఇత్యాది- - by the various great sages; స్తవన-ముఖరైః-మోదిత-మనా - who were intoning such hymns,; మోదిత-మనా - being delighted; మహీయస్యా మూర్త్యా - with a splendid form and; విమలతర-కీర్త్యా చ - with unblemished glory; విలసన్ - shining; స్వధిష్ణ్యం సమ్ప్రాప్తః - reaching Thy abode of Vaikunth; సుఖ-రస-విహారీ - O Thee! Reveling in Thy own Bliss!; మధురిపో - O Destroyer of Madhu!; నిరున్ధ్యా రోగం మే - destroy ailments of mine; సకలమ్-అపి - all of them; వాతాలయపతే - O Lord of Guruvaayur!;
Translation
O Lord of Guruvaayur! O Destroyer of Madhu! Delighted with the hymns of the sages Thou shone with Thy huge and adorable form and taintless glory and retired to Thy abode of Vaikunth, revelling in Thy innate Bliss. May Thou be pleased to eradicate all my ailments.
Meaning
Translation
Browse Related Categories:
