॥ దేవీ మాహాత్మ్యమ్ ॥
॥ శ్రీదుర్గాయై నమః ॥
॥ అథ శ్రీదుర్గాసప్తశతీ ॥
॥ మధుకైటభవధో నామ ప్రథమోఽధ్యాయః ॥
అస్య శ్రీ ప్రధమ చరిత్రస్య బ్రహ్మా ఋషిః । మహాకాళీ దేవతా । గాయత్రీ ఛన్దః । నన్దా శక్తిః । రక్త దన్తికా బీజమ్ । అగ్నిస్తత్వమ్ । ఋగ్వేదః స్వరూపమ్ । శ్రీ మహాకాళీ ప్రీత్యర్ధే ప్రధమ చరిత్ర జపే వినియోగః ।
ధ్యానం
ఖడ్గం చక్ర గదేషుచాప పరిఘా శూలం భుశుణ్డీం శిరః
శంఙ్ఖం సన్దధతీం కరైస్త్రినయనాం సర్వాంఙ్గభూషావృతామ్ ।
యాం హన్తుం మధుకైభౌ జలజభూస్తుష్టావ సుప్తే హరౌ
నీలాశ్మద్యుతి మాస్యపాదదశకాం సేవే మహాకాళికాం॥
ఓం నమశ్చణ్డికాయై
ఓం ఐం మార్కణ్డేయ ఉవాచ॥1॥
సావర్ణిః సూర్యతనయో యోమనుః కథ్యతేఽష్టమః।
నిశామయ తదుత్పత్తిం విస్తరాద్గదతో మమ ॥2॥
మహామాయానుభావేన యథా మన్వన్తరాధిపః
స బభూవ మహాభాగః సావర్ణిస్తనయో రవేః ॥3॥
స్వారోచిషేఽన్తరే పూర్వం చైత్రవంశసముద్భవః।
సురథో నామ రాజాఽభూత్ సమస్తే క్షితిమణ్డలే ॥4॥
తస్య పాలయతః సమ్యక్ ప్రజాః పుత్రానివౌరసాన్।
బభూవుః శత్రవో భూపాః కోలావిధ్వంసినస్తదా ॥5॥
తస్య తైరభవద్యుద్ధం అతిప్రబలదణ్డినః।
న్యూనైరపి స తైర్యుద్ధే కోలావిధ్వంసిభిర్జితః ॥6॥
తతః స్వపురమాయాతో నిజదేశాధిపోఽభవత్।
ఆక్రాన్తః స మహాభాగస్తైస్తదా ప్రబలారిభిః ॥7॥
అమాత్యైర్బలిభిర్దుష్టై ర్దుర్బలస్య దురాత్మభిః।
కోశో బలం చాపహృతం తత్రాపి స్వపురే తతః ॥8॥
తతో మృగయావ్యాజేన హృతస్వామ్యః స భూపతిః।
ఏకాకీ హయమారుహ్య జగామ గహనం వనమ్ ॥9॥
సతత్రాశ్రమమద్రాక్షీ ద్ద్విజవర్యస్య మేధసః।
ప్రశాన్తశ్వాపదాకీర్ణ మునిశిష్యోపశోభితమ్ ॥10॥
తస్థౌ కఞ్చిత్స కాలం చ మునినా తేన సత్కృతః।
ఇతశ్చేతశ్చ విచరంస్తస్మిన్ మునివరాశ్రమే॥11॥
సోఽచిన్తయత్తదా తత్ర మమత్వాకృష్టచేతనః। ॥12॥
మత్పూర్వైః పాలితం పూర్వం మయాహీనం పురం హి తత్
మద్భృత్యైస్తైరసద్వృత్తైః ర్ధర్మతః పాల్యతే న వా ॥13॥
న జానే స ప్రధానో మే శూర హస్తీసదామదః
మమ వైరివశం యాతః కాన్భోగానుపలప్స్యతే ॥14॥
యే మమానుగతా నిత్యం ప్రసాదధనభోజనైః
అనువృత్తిం ధ్రువం తేఽద్య కుర్వన్త్యన్యమహీభృతాం ॥15॥
అసమ్యగ్వ్యయశీలైస్తైః కుర్వద్భిః సతతం వ్యయం
సఞ్చితః సోఽతిదుఃఖేన క్షయం కోశో గమిష్యతి ॥16॥
ఏతచ్చాన్యచ్చ సతతం చిన్తయామాస పార్థివః
తత్ర విప్రాశ్రమాభ్యాశే వైశ్యమేకం దదర్శ సః ॥17॥
స పృష్టస్తేన కస్త్వం భో హేతుశ్చ ఆగమనేఽత్ర కః
సశోక ఇవ కస్మాత్వం దుర్మనా ఇవ లక్ష్యసే। ॥18॥
ఇత్యాకర్ణ్య వచస్తస్య భూపతేః ప్రణాయోదితమ్
ప్రత్యువాచ స తం వైశ్యః ప్రశ్రయావనతో నృపమ్॥19॥
వైశ్య ఉవాచ ॥20॥
సమాధిర్నామ వైశ్యోఽహముత్పన్నో ధనినాం కులే
పుత్రదారైర్నిరస్తశ్చ ధనలోభాద్ అసాధుభిః॥21॥
విహీనశ్చ ధనైదారైః పుత్రైరాదాయ మే ధనమ్।
వనమభ్యాగతో దుఃఖీ నిరస్తశ్చాప్తబన్ధుభిః॥22॥
సోఽహం న వేద్మి పుత్రాణాం కుశలాకుశలాత్మికామ్।
ప్రవృత్తిం స్వజనానాం చ దారాణాం చాత్ర సంస్థితః॥23॥
కిం ను తేషాం గృహే క్షేమం అక్షేమం కిన్ను సామ్ప్రతం
కథం తేకిన్నుసద్వృత్తా దుర్వృత్తా కిన్నుమేసుతాః॥24॥
రాజోవాచ॥25॥
యైర్నిరస్తో భవాँల్లుబ్ధైః పుత్రదారాదిభిర్ధనైః॥26॥
తేషు కిం భవతః స్నేహ మనుబధ్నాతి మానసమ్॥27॥
వైశ్య ఉవాచ ॥28॥
ఏవమేతద్యథా ప్రాహ భవానస్మద్గతం వచః
కిం కరోమి న బధ్నాతి మమ నిష్టురతాం మనః॥29॥
ఐః సన్త్యజ్య పితృస్నేహం ధన లుబ్ధైర్నిరాకృతః
పతిఃస్వజనహార్దం చ హార్దితేష్వేవ మే మనః। ॥30॥
కిమేతన్నాభిజానామి జానన్నపి మహామతే
యత్ప్రేమ ప్రవణం చిత్తం విగుణేష్వపి బన్ధుషు॥31॥
తేషాం కృతే మే నిఃశ్వాసో దౌర్మనస్యం చజాయతే॥32॥
అరోమి కిం యన్న మనస్తేష్వప్రీతిషు నిష్ఠురమ్ ॥33॥
మార్కణ్డేయ ఉవాచ ॥34॥
తతస్తౌ సహితౌ విప్ర తమ్మునిం సముపస్థితౌ॥35॥
సమాధిర్నామ వైశ్యోఽసౌ స చ పార్ధివ సత్తమః॥36॥
కృత్వా తు తౌ యథాన్యాయ్యం యథార్హం తేన సంవిదమ్।
ఉపవిష్టౌ కథాః కాశ్చిత్చ్చక్రతుర్వైశ్యపార్ధివౌ॥37॥
రాజోవాచ ॥38॥
భగవంస్త్వామహం ప్రష్టుమిచ్ఛామ్యేకం వదస్వతత్ ॥39॥
దుఃఖాయ యన్మే మనసః స్వచిత్తాయత్తతాం వినా॥40॥
మమత్వం గతరాజ్యస్య రాజ్యాఙ్గేష్వఖిలేష్వపి ।
జానతోఽపి యథాజ్ఞస్య కిమేతన్మునిసత్తమ ॥ 41 ॥
అయం చ ఇకృతః పుత్రైః దారైర్భృత్యైస్తథోజ్ఘితః
స్వజనేన చ సన్త్యక్తః స్తేషు హార్దీ తథాప్యతి ॥42॥
ఏవ మేష తథాహం చ ద్వావప్త్యన్తదుఃఖితౌ।
దృష్టదోషేఽపి విషయే మమత్వాకృష్టమానసౌ ॥43॥
తత్కేనైతన్మహాభాగ యన్మోహొ జ్ఞానినోరపి
మమాస్య చ భవత్యేషా వివేకాన్ధస్య మూఢతా ॥44॥
ఋషిరువాచ॥45॥
జ్ఞాన మస్తి సమస్తస్య జన్తోర్వ్షయ గోచరే।
విషయశ్చ మహాభాగ యాన్తి చైవం పృథక్పృథక్॥46॥
కేచిద్దివా తథా రాత్రౌ ప్రాణినః స్తుల్యదృష్టయః ॥47॥
జ్ఞానినో మనుజాః సత్యం కిం తు తే న హి కేవలమ్।
యతో హి జ్ఞానినః సర్వే పశుపక్షిమృగాదయః॥48॥
జ్ఞానం చ తన్మనుష్యాణాం యత్తేషాం మృగపక్షిణాం
మనుష్యాణాం చ యత్తేషాం తుల్యమన్యత్తథోభయోః॥49॥
జ్ఞానేఽపి సతి పశ్యైతాన్ పతగాఞ్ఛాబచఞ్చుషు।
కణమోక్షాదృతాన్ మోహాత్పీడ్యమానానపి క్షుధా॥50॥
మానుషా మనుజవ్యాఘ్ర సాభిలాషాః సుతాన్ ప్రతి
లోభాత్ ప్రత్యుపకారాయ నన్వేతాన్ కిం న పశ్యసి॥51॥
తథాపి మమతావర్తే మోహగర్తే నిపాతితాః
మహామాయా ప్రభావేణ సంసారస్థితికారిణా॥52॥
తన్నాత్ర విస్మయః కార్యో యోగనిద్రా జగత్పతేః।
మహామాయా హరేశ్చైషా తయా సమ్మోహ్యతే జగత్॥53॥
జ్ఙానినామపి చేతాంసి దేవీ భగవతీ హి సా
బలాదాక్ఱ్ష్యమోహాయ మహామాయా ప్రయచ్ఛతి ॥54॥
తయా విసృజ్యతే విశ్వం జగదేతచ్చరాచరమ్ ।
సైషా ప్రసన్నా వరదా నృణాం భవతి ముక్తయే ॥55॥
సా విద్యా పరమా ముక్తేర్హేతుభూతా సనాతనీ
సంసారబన్ధహేతుశ్చ సైవ సర్వేశ్వరేశ్వరీ॥56॥
రాజోవాచ॥57॥
భగవన్ కాహి సా దేవీ మామాయేతి యాం భవాన్ ।
బ్రవీతి క్థముత్పన్నా సా కర్మాస్యాశ్చ కిం ద్విజ॥58॥
యత్ప్రభావా చ సా దేవీ యత్స్వరూపా యదుద్భవా।
తత్సర్వం శ్రోతుమిచ్ఛామి త్వత్తో బ్రహ్మవిదాం వర॥59॥
ఋషిరువాచ ॥60॥
నిత్యైవ సా జగన్మూర్తిస్తయా సర్వమిదం తతమ్॥61॥
తథాపి తత్సముత్పత్తిర్బహుధా శ్రూయతాం మమః॥62॥
దేవానాం కార్యసిద్ధ్యర్థం ఆవిర్భవతి సా యదా।
ఉత్పన్నేతి తదా లోకే సా నిత్యాప్యభిధీయతే ॥63॥
యోగనిద్రాం యదా విష్ణుర్జగత్యేకార్ణవీకృతే।
ఆస్తీర్య శేషమభజత్ కల్పాన్తే భగవాన్ ప్రభుః॥64॥
తదా ద్వావసురౌ ఘోరౌ విఖ్యాతౌ మధుకైటభౌ।
విష్ణుకర్ణమలోద్భూతౌ హన్తుం బ్రహ్మాణముద్యతౌ॥65॥
స నాభి కమలే విష్ణోః స్థితో బ్రహ్మా ప్రజాపతిః
దృష్ట్వా తావసురౌ చోగ్రౌ ప్రసుప్తం చ జనార్దనమ్॥66॥
తుష్టావ యోగనిద్రాం తామేకాగ్రహృదయః స్థితః
విబోధనార్ధాయ హరేర్హరినేత్రకృతాలయామ్ ॥67॥
విశ్వేశ్వరీం జగద్ధాత్రీం స్థితిసంహారకారిణీమ్।
నిద్రాం భగవతీం విష్ణోరతులాం తేజసః ప్రభుః ॥68॥
బ్రహ్మోవాచ ॥69॥
త్వం స్వాహా త్వం స్వధా త్వంహి వషట్కారః స్వరాత్మికా।
సుధా త్వమక్షరే నిత్యే త్రిధా మాత్రాత్మికా స్థితా॥70॥
అర్ధమాత్రా స్థితా నిత్యా యానుచ్చార్యావిశేషతః
త్వమేవ సా త్వం సావిత్రీ త్వం దేవ జననీ పరా ॥71॥
త్వయైతద్ధార్యతే విశ్వం త్వయైతత్ సృజ్యతే జగత్।
త్వయైతత్ పాల్యతే దేవి త్వమత్స్యన్తే చ సర్వదా॥72॥
విసృష్టౌ సృష్టిరూపాత్వం స్థితి రూపా చ పాలనే।
తథా సంహృతిరూపాన్తే జగతోఽస్య జగన్మయే ॥73॥
మహావిద్యా మహామాయా మహామేధా మహాస్మృతిః।
మహామోహా చ భవతీ మహాదేవీ మహాసురీ ॥74॥
ప్రకృతిస్త్వం చ సర్వస్య గుణత్రయ విభావినీ।
కాళరాత్రిర్మహారాత్రిర్మోహరాత్రిశ్చ దారుణా॥75॥
త్వం శ్రీస్త్వమీశ్వరీ త్వం హ్రీస్త్వం బుద్ధిర్భోధలక్షణా।
లజ్జాపుష్టిస్తథా తుష్టిస్త్వం శాన్తిః క్షాన్తి రేవ చ॥76॥
ఖడ్గినీ శూలినీ ఘోరా గదినీ చక్రిణీ తథా।
శఙ్ఖిణీ చాపినీ బాణాభుశుణ్డీపరిఘాయుధా॥77॥
సౌమ్యా సౌమ్యతరాశేషసౌమ్యేభ్యస్త్వతిసున్దరీ
పరాపరాణాం పరమా త్వమేవ పరమేశ్వరీ॥78॥
యచ్చ కిఞ్చిత్క్వచిద్వస్తు సదసద్వాఖిలాత్మికే।
తస్య సర్వస్య యా శక్తిః సా త్వం కిం స్తూయసేమయా॥79॥
యయా త్వయా జగత్ స్రష్టా జగత్పాతాత్తి యో జగత్।
సోఽపి నిద్రావశం నీతః కస్త్వాం స్తోతుమిహేశ్వరః॥80॥
విష్ణుః శరీరగ్రహణం అహమీశాన ఏవ చ
కారితాస్తే యతోఽతస్త్వాం కః స్తోతుం శక్తిమాన్ భవేత్॥81॥
సా త్వమిత్థం ప్రభావైః స్వైరుదారైర్దేవి సంస్తుతా।
మోహయైతౌ దురాధర్షావసురౌ మధుకైటభౌ ॥82॥
ప్రబోధం చ జగత్స్వామీ నీయతామచ్యుతా లఘు ॥83॥
బోధశ్చ క్రియతామస్య హన్తుమేతౌ మహాసురౌ ॥83॥
ఋషిరువాచ ॥84॥
ఏవం స్తుతా తదా దేవీ తామసీ తత్ర వేధసా
విష్ణోః ప్రభోధనార్ధాయ నిహన్తుం మధుకైటభౌ ॥85॥
నేత్రాస్యనాసికాబాహుహృదయేభ్యస్తథోరసః।
నిర్గమ్య దర్శనే తస్థౌ బ్రహ్మణో అవ్యక్తజన్మనః ॥86॥
ఉత్తస్థౌ చ జగన్నాథః స్తయా ముక్తో జనార్దనః।
ఏకార్ణవే అహిశయనాత్తతః స దదృశే చ తౌ ॥87॥
మధుకైటభౌ దురాత్మానా వతివీర్యపరాక్రమౌ
క్రోధరక్తేక్షణావత్తుం బ్రహ్మణాం జనితోద్యమౌ ॥88॥
సముత్థాయ తతస్తాభ్యాం యుయుధే భగవాన్ హరిః
పఞ్చవర్షసహస్త్రాణి బాహుప్రహరణో విభుః ॥89॥
తావప్యతిబలోన్మత్తౌ మహామాయావిమోహితౌ ॥90॥
ఉక్తవన్తౌ వరోఽస్మత్తో వ్రియతామితి కేశవమ్ ॥91॥
శ్రీ భగవానువాచ ॥92॥
భవేతామద్య మే తుష్టౌ మమ వధ్యావుభావపి ॥93॥
కిమన్యేన వరేణాత్ర ఏతావృద్ది వృతం మమ ॥94॥
ఋషిరువాచ ॥95॥
వఞ్చితాభ్యామితి తదా సర్వమాపోమయం జగత్।
విలోక్య తాభ్యాం గదితో భగవాన్ కమలేక్షణః ॥96॥
ఆవాం జహి న యత్రోర్వీ సలిలేన పరిప్లుతా। ॥97॥
ఋషిరువాచ ॥98॥
తథేత్యుక్త్వా భగవతా శఙ్ఖచక్రగదాభృతా।
కృత్వా చక్రేణ వై ఛిన్నే జఘనే శిరసీ తయోః ॥99॥
ఏవమేషా సముత్పన్నా బ్రహ్మణా సంస్తుతా స్వయమ్।
ప్రభావమస్యా దేవ్యాస్తు భూయః శృణు వదామి తే ॥100॥
॥ జయ జయ శ్రీ స్వస్తి శ్రీమార్కణ్డేయపురాణే సావర్ణికే మన్వన్తరే దేవీమహాత్మ్యే మధుకైటభవధో నామ ప్రధమోఽధ్యాయః ॥
ఆహుతి
ఓం ఏం సాఙ్గాయై సాయుధాయై సశక్తికాయై సపరివారాయై సవాహనాయై ఏం బీజాధిష్టాయై మహా కాళికాయై మహా అహుతిం సమర్పయామి నమః స్వాహా ॥
