View this in:
English Devanagari Telugu Tamil Kannada Malayalam Gujarati Odia Bengali  |
Marathi Assamese Punjabi Hindi Samskritam Konkani Nepali Sinhala Grantha  |
This document is in శుద్ధ తెలుగు with the right anusvaras marked. View this in సరళ తెలుగు, with simplified anusvaras for easier reading.

మూక పఞ్చ శతి 5 - మన్దస్మిత శతకమ్

బధ్నీమో వయమఞ్జలిం ప్రతిదినం బన్ధచ్ఛిదే దేహినాం
కన్దర్పాగమతన్త్రమూలగురవే కల్యాణకేలీభువే ।
కామాక్ష్యా ఘనసారపుఞ్జరజసే కామద్రుహశ్చక్షుషాం
మన్దారస్తబకప్రభామదముషే మన్దస్మితజ్యోతిషే ॥1॥

సధ్రీచే నవమల్లికాసుమనసాం నాసాగ్రముక్తామణే-
రాచార్యాయ మృణాలకాణ్డమహసాం నైసర్గికాయ ద్విషే ।
స్వర్ధున్యా సహ యుధ్వేన హిమరుచేరర్ధాసనాధ్యాసినే
కామాక్ష్యాః స్మితమఞ్జరీధవలిమాద్వైతాయ తస్మై నమః ॥2॥

కర్పూరద్యుతిచాతురీమతితరామల్పీయసీం కుర్వతీ
దౌర్భాగ్యోదయమేవ సంవిదధతీ దౌషాకరీణాం త్విషామ్ ।
క్షుల్లానేవ మనోజ్ఞమల్లినికరాన్ఫుల్లానపి వ్యఞ్జతీ
కామాక్ష్యా మృదులస్మితాంశులహరీ కామప్రసూరస్తు మే ॥3॥

యా పీనస్తనమణ్డలోపరి లసత్కర్పూరలేపాయతే
యా నీలేక్షణరాత్రికాన్తితతిషు జ్యోత్స్నాప్రరోహాయతే ।
యా సౌన్దర్యధునీతరఙ్గతతిషు వ్యాలోలహంసాయతే
కామాక్ష్యాః శిశిరీకరోతు హృదయం సా మే స్మితప్రాచురీ ॥4॥

యేషాం గచ్ఛతి పూర్వపక్షసరణిం కౌముద్వతః శ్వేతిమా
యేషాం సన్తతమారురుక్షతి తులాకక్ష్యాం శరచ్చన్ద్రమాః ।
యేషామిచ్ఛతి కమ్బురప్యసులభామన్తేవసత్ప్రక్రియాం
కామాక్ష్యా మమతాం హరన్తు మమ తే హాసత్విషామఙ్కురాః ॥5॥

ఆశాసీమసు సన్తతం విదధతీ నైశాకరీం వ్యాక్రియాం
కాశానామభిమానభఙ్గకలనాకౌశల్యమాబిభ్రతీ ।
ఈశానేన విలోకితా సకుతుకం కామాక్షి తే కల్మష-
క్లేశాపాయకరీ చకాస్తి లహరీ మన్దస్మితజ్యోతిషామ్ ॥6॥

ఆరూఢస్య సమున్నతస్తనతటీసామ్రాజ్యసింహాసనం
కన్దర్పస్య విభోర్జగత్త్రయప్రాకట్యముద్రానిధేః ।
యస్యాశ్చామరచాతురీం కలయతే రశ్మిచ్ఛటా చఞ్చలా
సా మన్దస్మితమఞ్జరీ భవతు నః కామాయ కామాక్షి తే ॥7॥

శమ్భోర్యా పరిరమ్భసమ్భ్రమవిధౌ నైర్మల్యసీమానిధిః
గైర్వాణీవ తరఙ్గిణీ కృతమృదుస్యన్దాం కలిన్దాత్మజామ్ ।
కల్మాషీకురుతే కలఙ్కసుషమాం కణ్ఠస్థలీచుమ్బినీం
కామాక్ష్యాః స్మితకన్దలీ భవతు నః కల్యాణసన్దోహినీ ॥8॥

జేతుం హారలతామివ స్తనతటీం సఞ్జగ్ముషీ సన్తతం
గన్తుం నిర్మలతామివ ద్విగుణితాం మగ్నా కృపాస్త్రోతసి ।
లబ్ధుం విస్మయనీయతామివ హరం రాగాకులం కుర్వతీ
మఞ్జుస్తే స్మితమఞ్జరీ భవభయం మథ్నాతు కామాక్షి మే ॥9॥

శ్వేతాపి ప్రకటం నిశాకరరుచాం మాలిన్యమాతన్వతీ
శీతాపి స్మరపావకం పశుపతేః సన్ధుక్షయన్తీ సదా ।
స్వాభావ్యాదధరాశ్రితాపి నమతాముచ్చైర్దిశన్తీ గతిం
కామాక్షి స్ఫుటమన్తరా స్ఫురతు నస్త్వన్మన్దహాసప్రభా ॥10॥

వక్త్రశ్రీసరసీజలే తరలితభ్రూవల్లికల్లోలితే
కాలిమ్నా దధతీ కటాక్షజనుషా మాధువ్రతీం వ్యాపృతిమ్ ।
నిర్నిద్రామలపుణ్డరీకకుహనాపాణ్డిత్యమాబిభ్రతీ
కామాక్ష్యాః స్మితచాతురీ మమ మనః కాతర్యమున్మూలయేత్ ॥11॥

నిత్యం బాధితబన్ధుజీవమధరం మైత్రీజుషం పల్లవైః
శుద్ధస్య ద్విజమణ్డలస్య చ తిరస్కర్తారమప్యాశ్రితా ।
యా వైమల్యవతీ సదైవ నమతాం చేతః పునీతేతరాం
కామాక్ష్యా హృదయం ప్రసాదయతు మే సా మన్దహాసప్రభా ॥12॥

ద్రుహ్యన్తీ తమసే ముహుః కుముదినీసాహాయ్యమాబిభ్రతీ
యాన్తీ చన్ద్రకిశోరశేఖరవపుఃసౌధాఙ్గణే ప్రేఙ్ఖణమ్ ।
జ్ఞానామ్భోనిధివీచికాం సుమనసాం కూలఙ్కషాం కుర్వతీ
కామాక్ష్యాః స్మితకౌముదీ హరతు మే సంసారతాపోదయమ్ ॥13॥

కాశ్మీరద్రవధాతుకర్దమరుచా కల్మాషతాం బిభ్రతీ
హంసౌధైరివ కుర్వతీ పరిచితిం హారీకృతైర్మౌక్తికైః ।
వక్షోజన్మతుషారశైలకటకే సఞ్చారమాతన్వతీ
కామాక్ష్యా మృదులస్మితద్యుతిమయీ భాగీరథీ భాసతే ॥14॥

కమ్బోర్వంశపరమ్పరా ఇవ కృపాసన్తానవల్లీభువః
సమ్ఫుల్లస్తబకా ఇవ ప్రసృమరా మూర్తాః ప్రసాదా ఇవ ।
వాక్పీయూషకణా ఇవ త్రిపథగాపర్యాయభేదా ఇవ
భ్రాజన్తే తవ మన్దహాసకిరణాః కాఞ్చీపురీనాయికే ॥15॥

వక్షోజే ఘనసారపత్రరచనాభఙ్గీసపత్నాయితా
కణ్ఠే మౌక్తికహారయష్టికిరణవ్యాపారముద్రాయితా ।
ఓష్ఠశ్రీనికురుమ్బపల్లవపుటే ప్రేఙ్ఖత్ప్రసూనాయితా
కామాక్షి స్ఫురతాం మదీయహృదయే త్వన్మన్దహాసప్రభా ॥16॥

యేషాం బిన్దురివోపరి ప్రచలితో నాసాగ్రముక్తామణిః
యేషాం దీన ఇవాధికణ్ఠమయతే హారః కరాలమ్బనమ్ ।
యేషాం బన్ధురివోష్ఠయోరరుణిమా ధత్తే స్వయం రఞ్జనం
కామాక్ష్యాః ప్రభవన్తు తే మమ శివోల్లాసాయ హాసాఙ్కురాః ॥17॥

యా జాడ్యామ్బునిధిం క్షిణోతి భజతాం వైరాయతే కైరవైః
నిత్యం యాం నియమేన యా చ యతతే కర్తుం త్రిణేత్రోత్సవమ్ ।
బిమ్బం చాన్ద్రమసం చ వఞ్చయతి యా గర్వేణ సా తాదృశీ
కామాక్షి స్మితమఞ్జరీ తవ కథం జ్యోత్స్నేత్యసౌ కీర్త్యతే ॥18॥

ఆరుఢా రభసాత్పురః పురరిపోరాశ్లేషణోపక్రమే
యా తే మాతరుపైతి దివ్యతటినీశఙ్కాకరీ తత్క్షణమ్ ।
ఓష్ఠౌ వేపయతి భ్రువౌ కుటిలయత్యానమ్రయత్యాననం
తాం వన్దే మృదుహాసపూరసుషమామేకామ్రనాథప్రియే ॥19॥

వక్త్రేన్దోస్తవ చన్ద్రికా స్మితతతిర్వల్గు స్ఫురన్తీ సతాం
స్యాచ్చేద్యుక్తిమిదం చకోరమనసాం కామాక్షి కౌతూహలమ్ ।
ఏతచ్చిత్రమహర్నిశం యదధికామేషా రుచిం గాహతే
బిమ్బోష్ఠద్యుమణిప్రభాస్వపి చ యద్బిబ్బోకమాలమ్బతే ॥20॥

సాదృశ్యం కలశామ్బుధేర్వహతి యత్కామాక్షి మన్దస్మితం
శోభామోష్ఠరుచామ్బ విద్రుమభవామేతాద్భిదాం బ్రూమహే ।
ఏకస్మాదుదితం పురా కిల పపౌ శర్వః పురాణః పుమాన్
ఏతన్మధ్యసముద్భవం రసయతే మాధుర్యరూపం రసమ్ ॥21॥

ఉత్తుఙ్గస్తనకుమ్భశైలకటకే విస్తారికస్తూరికా-
పత్రశ్రీజుషి చఞ్చలాః స్మితరుచః కామాక్షి తే కోమలాః ।
సన్ధ్యాదీధితిరఞ్జితా ఇవ ముహుః సాన్ద్రాధరజ్యోతిషా
వ్యాలోలామలశారదాభ్రశకలవ్యాపారమాతన్వతే ॥22॥

క్షీరం దూరత ఏవ తిష్ఠతు కథం వైమల్యమాత్రాదిదం
మాతస్తే సహపాఠవీథిమయతాం మన్దస్మితైర్మఞ్జులైః ।
కిం చేయం తు భిదాస్తి దోహనవశాదేకం తు సఞ్జాయతే
కామాక్షి స్వయమర్థితం ప్రణమతామన్యత్తు దోదుహ్యతే ॥23॥

కర్పూరైరమృతైర్జగజ్జనని తే కామాక్షి చన్ద్రాతపైః
ముక్తాహారగుణైర్మృణాలవలయైర్ముగ్ధస్మితశ్రీరియమ్ ।
శ్రీకాఞ్చీపురనాయికే సమతయా సంస్తూయతే సజ్జనైః
తత్తాదృఙ్మమ తాపశాన్తివిధయే కిం దేవి మన్దాయతే ॥24॥

మధ్యేగర్భితమఞ్జువాక్యలహరీమాధ్వీఝరీశీతలా
మన్దారస్తబకాయతే జనని తే మన్దస్మితాంశుచ్ఛటా ।
యస్యా వర్ధయితుం ముహుర్వికసనం కామాక్షి కామద్రుహో
వల్గుర్వీక్షణవిభ్రమవ్యతికరో వాసన్తమాసాయతే ॥25॥

బిమ్బోష్ఠద్యుతిపుఞ్జరఞ్జితరుచిస్త్వన్మన్దహాసచ్ఛటా ।
కల్యాణం గిరిసార్వభౌమతనయే కల్లోలయత్వాశు మే ।
ఫుల్లన్మల్లిపినద్ధహల్లకమయీ మాలేవ యా పేశలా
శ్రీకాఞ్చీశ్వరి మారమర్దితురురోమధ్యే ముహుర్లమ్బతే ॥26॥

బిభ్రాణా శరదభ్రవిభ్రమదశాం విద్యోతమానాప్యసో
కామాక్షి స్మితమఞ్జరీ కిరతి తే కారుణ్యధారారసమ్ ।
ఆశ్చర్యం శిశిరీకరోతి జగతీశ్చాలోక్య చైనామహో
కామం ఖేలతి నీలకణ్ఠహృదయం కౌతూహలాన్దోలితమ్ ॥27॥

ప్రేఙ్ఖత్ప్రౌఢకటాక్షకుఞ్జకుహరేష్వత్యచ్ఛగుచ్ఛాయితం
వక్త్రేన్దుచ్ఛవిసిన్ధువీచినిచయే ఫేనప్రతానాయితమ్ ।
నైరన్తర్యవిజృమ్భితస్తనతటే నైచోలపట్టాయితం
కాలుష్యం కబలీకరోతు మమ తే కామాక్షి మన్దస్మితమ్ ॥28॥

పీయూషం తవ మన్థరస్మితమితి వ్యర్థైవ సాపప్రథా
కామాక్షి ధ్రువమీదృశం యది భవేదేతత్కథం వా శివే ।
మన్దారస్య కథాలవం న సహతే మథ్నాతి మన్దాకినీ-
మిన్దుం నిన్దతి కీర్తితేఽపి కలశీపాథోధిమీర్ష్యాయతే ॥29॥

విశ్వేషాం నయనోత్సవం వితనుతాం విద్యోతతాం చన్ద్రమా
విఖ్యాతో మదనాన్తకేన ముకుటీమధ్యే చ సమ్మాన్యతామ్ ।
ఆః కిం జాతమనేన హాససుషమామాలోక్య కామాక్షి తే
కాలఙ్కీమవలమ్బతే ఖలు దశాం కల్మాషహీనోఽప్యసౌ ॥30॥

చేతః శీతలయన్తు నః పశుపతేరానన్దజీవాతవో
నమ్రాణాం నయనాధ్వసీమసు శరచ్చన్ద్రాతపోపక్రమాః ।
సంసారాఖ్యసరోరుహాకరఖలీకారే తుషారోత్కరాః
కామాక్షి స్మరకీర్తిబీజనికరాస్త్వన్మన్దహాసాఙ్కురాః ॥31॥

కర్మౌఘాఖ్యతమఃకచాకచికరాన్కామాక్షి సఞ్చిన్తయే
త్వన్మన్దస్మితరోచిషాం త్రిభువనక్షేమఙ్కరానఙ్కురాన్ ।
యే వక్త్రం శిశిరశ్రియో వికసితం చన్ద్రాతపామ్భోరుహ-
ద్వేషోద్ధేషోణచాతురీమివ తిరస్కర్తుం పరిష్కుర్వతే ॥32॥

కుర్యుర్నః కులశైలరాజతనయే కూలఙ్కషం మఙ్గలం
కున్దస్పర్ధనచుఞ్చవస్తవ శివే మన్దస్మితప్రక్రమాః ।
యే కామాక్షి సమస్తసాక్షినయనం సన్తోషయన్తీశ్వరం
కర్పూరప్రకరా ఇవ ప్రసృమరాః పుంసామసాధారణాః ॥33॥

కమ్రేణ స్నపయస్వ కర్మకుహనాచోరేణ మారాగమ-
వ్యాఖ్యాశిక్షణదీక్షితేన విదుషామక్షీణలక్ష్మీపుషా ।
కామాక్షి స్మితకన్దలేన కలుషస్ఫోటక్రియాచుఞ్చునా
కారుణ్యామృతవీచికావిహరణప్రాచుర్యధుర్యేణ మామ్ ॥34॥

త్వన్మన్దస్మితకన్దలస్య నియతం కామాక్షి శఙ్కామహే
బిమ్బః కశ్చన నూతనః ప్రచలితో నైశాకరః శీకరః ।
కిఞ్చ క్షీరపయోనిధిః ప్రతినిధిః స్వర్వాహినీవీచికా-
బిబ్వోకోఽపి విడమ్బ ఏవ కుహనా మల్లీమతల్లీరుచః ॥35॥

దుష్కర్మార్కనిసర్గకర్కశమహస్సమ్పర్కతపతం మిల-
త్పఙ్కం శఙ్కరవల్లభే మమ మనః కాఞ్చీపురాలఙ్క్రియే ।
అమ్బ త్వన్మృదులస్మితామృతరసే మఙ్క్త్వా విధూయ వ్యథా-
మానన్దోదయసౌధశృఙ్గపదవీమారోఢుమాకాఙ్క్షతి ॥36॥

నమ్రాణాం నగరాజశేఖరసుతే నాకాలయానాం పురః
కామాక్షి త్వరయా విపత్ప్రశమేన కారుణ్యధారాః కిరన్ ।
ఆగచ్ఛన్తమనుగ్రహం ప్రకటయన్నానన్దబీజాని తే
నాసీరే మృదుహాస ఏవ తనుతే నాథే సుధాశీతలః ॥37॥

కామాక్షి ప్రథమానవిభ్రమనిధిః కన్దర్పదర్పప్రసూః
ముగ్ధస్తే మృదుహాస ఏవ గిరిజే ముష్ణాతు మే కిల్బిషమ్ ।
యం ద్రష్టుం విహితే కరగ్రహ ఉమే శమ్భుస్త్రపామీలితం
స్వైరం కారయతి స్మ తాణ్డవవినోదానన్దినా తణ్డునా ॥38॥

క్షుణ్ణం కేనచిదేవ ధీరమనసా కుత్రాపి నానాజనైః
కర్మగ్రన్థినియన్త్రితైరసుగమం కామాక్షి సామాన్యతః ।
ముగ్ధైర్ద్రుష్టుమశక్యమేవ మనసా మూఢసయ మే మౌక్తికం
మార్గం దర్శయతు ప్రదీప ఇవ తే మన్దస్మితశ్రీరియమ్ ॥39॥

జ్యోత్స్నాకాన్తిభిరేవ నిర్మలతరం నైశాకరం మణ్డలం
హంసైరేవ శరద్విలాససమయే వ్యాకోచమమ్భోరుహమ్ ।
స్వచ్ఛైరేవ వికస్వరైరుడుగుణైః కామాక్షి బిమ్బం దివః
పుణ్యైరేవ మృదుస్మితైస్తవ ముఖం పుష్ణాతి శోభాభరమ్ ॥40॥

మానగ్రన్థివిధున్తుదేన రభసాదాస్వాద్యమానే నవ-
ప్రేమాడమ్బరపూర్ణిమాహిమకరే కామాక్షి తే తత్క్షణమ్ ।
ఆలోక్య స్మితచన్ద్రికాం పునరిమామున్మీలనం జగ్ముషీం
చేతః శీలయతే చకోరచరితం చన్ద్రార్ధచూడామణేః ॥41॥

కామాక్షి స్మితమఞ్జరీం తవ భజే యస్యాస్త్విషామఙ్కురా-
నాపీనస్తనపానలాలసతయా నిశ్శఙ్కమఙ్కేశయః ।
ఊర్ధ్వం వీక్ష్య వికర్షతి ప్రసృమరానుద్దామయా శుణ్డయా
సూనుసుతే బిసశఙ్కయాశు కుహనాదన్తావలగ్రామణీః ॥42॥

గాఢాశ్లేషవిమర్దసమ్భ్రమవశాదుద్దామముక్తాగుణ-
ప్రాలమ్బే కుచకుమ్భయోర్విగలితే దక్షద్విషో వక్షసి ।
యా సఖ్యేన పినహ్యతి ప్రచురయా భాసా తదీయాం దశాం
సా మే ఖేలతు కామకోటి హృదయే సాన్ద్రస్మితాంశుచ్ఛటా ॥43॥

మన్దారే తవ మన్థరస్మితరుచాం మాత్సర్యమాలోక్యతే
కామాక్షి స్మరశాసనే చ నియతో రాగోదయో లక్ష్యతే ।
చాన్ద్రీషు ద్యుతిమఞ్జరీషు చ మహాన్ద్వేషాఙ్కురో దృశ్యతే
శుద్ధానాం కథమీదృశీ గిరిసుతేఽతిశుద్ధా దశా కథ్యతామ్ ॥44॥

పీయూషం ఖలు పీయతే సురజనైర్దుగ్ధామ్బుధిర్మథ్యతే
మాహేశైశ్చ జటాకలాపనిగడైర్మన్దాకినీ నహ్యతే ।
శీతాంశుః పరిభూయతే చ తమసా తస్మాదనేతాదృశీ
కామాక్షి స్మితమఞ్జరీ తవ వచోవైదగ్ధ్యముల్లఙ్ఘతే ॥45॥

ఆశఙ్కే తవ మన్దహాసలహరీమన్యాదృశీం చన్ద్రికా-
మేకామ్రేశకుటుమ్బిని ప్రతిపదం యస్యాః ప్రభాసఙ్గమే ।
వక్షోజామ్బురుహే న తే రచయతః కాఞ్చిద్దశాం కౌఙ్మలీ-
మాస్యామ్భోరుహమమ్బ కిఞ్చ శనకైరాలమ్బతే ఫుల్లతామ్ ॥46॥

ఆస్తీర్ణాధరకాన్తిపల్లవచయే పాతం ముహుర్జగ్ముషీ
మారద్రోహిణి కన్దలత్స్మరశరజ్వాలావలీర్వ్యఞ్జతీ ।
నిన్దన్తీ ఘనసారహారవలయజ్యోత్స్నామృణాలాని తే
కామాక్షి స్మితచాతురీ విరహిణీరీతిం జగాహేతరామ్ ॥47॥

సూర్యాలోకవిధౌ వికాసమధికం యాన్తీ హరన్తీ తమ-
స్సన్దోహం నమతాం నిజస్మరణతో దోషాకరద్వేషిణీ ।
నిర్యాన్తీ వదనారవిన్దకుహరాన్నిర్ధూతజాడ్యా నృణాం
శ్రీకామాక్షి తవ స్మితద్యుతిమయీ చిత్రీయతే చన్ద్రికా ॥48॥

కుణ్ఠీకుర్యురమీ కుబోధఘటనామస్మన్మనోమాథినీం
శ్రీకామాక్షి శివఙ్కరాస్తవ శివే శ్రీమన్దహాసాఙ్కురాః ।
యే తన్వన్తి నిరన్తరం తరుణిమస్తమ్బేరమగ్రామణీ-
కుమ్భద్వన్ద్వవిడమ్బిని స్తనతటే ముక్తాకుథాడమ్బరమ్ ॥49॥

ప్రేఙ్ఖన్తః శరదమ్బుదా ఇవ శనైః ప్రేమానిలైః ప్రేరితా
మజ్జన్తో మన్దనారికణ్ఠసుషమాసిన్ధౌ ముహుర్మన్థరమ్ ।
శ్రీకామాక్షి తవ స్మితాంశునికరాః శ్యామాయమానశ్రియో
నీలామ్భోధరనైపుణీం తత ఇతో నిర్నిద్రయన్త్యఞ్జసా ॥50॥

వ్యాపారం చతురాననైకవిహృతౌ వ్యాకుర్వతీ కుర్వతీ
రుద్రాక్షగ్రహణం మహేశి సతతం వాగూర్మికల్లోలితా ।
ఉత్ఫుల్లం ధవలారవిన్దమధరీకృత్య స్ఫురన్తీ సదా
శ్రీకామాక్షి సరస్వతీ విజయతే త్వన్మన్దహాసప్రభా ॥51॥

కర్పూరద్యుతితస్కరేణ మహసా కల్మాషయత్యాననం
శ్రీకాఞ్చీపురనాయికే పతిరివ శ్రీమన్దహాసోఽపి తే ।
ఆలిఙ్గత్యతిపీవరాం స్తనతటీం బిమ్బాధరం చుమ్బతి
ప్రౌఢం రాగభరం వ్యనక్తి మనసో ధైర్యం ధునీతేతరామ్ ॥52॥

వైశద్యేన చ విశ్వతాపహరణక్రీడాపటీయస్తయా
పాణ్డిత్యేన పచేలిమేన జగతాం నేత్రోత్సవోత్పాదేన ।
కామాక్షి స్మితకన్దలైస్తవ తులామారోఢుముద్యోగినీ
జ్యోత్స్నాసౌ జలరాశిపోషణతయా దూష్యాం ప్రపన్నా దశామ్ ॥53॥

లావణ్యామ్బుజినీమృణాలవలయైః శృఙ్గారగన్ధద్విప-
గ్రామణ్యః శ్రుతిచామరైస్తరుణిమస్వారాజ్యతేజోఙ్కురైః ।
ఆనన్దామృతసిన్ధువీచిపృషతైరాస్యాబ్జహంసైస్తవ
శ్రీకామాక్షి మథాన మన్దహసితైర్మత్కం మనఃకల్మషమ్ ॥54॥

ఉత్తుఙ్గస్తనమణ్డలీపరిచలన్మాణిక్యహారచ్ఛటా-
చఞ్చచ్ఛోణిమపుఞ్జమధ్యసరణిం మాతః పరిష్కుర్వతీ ।
యా వైదగ్ధ్యముపైతి శఙ్కరజటాకాన్తారవాటీపత-
త్స్వర్వాపీపయసః స్మితద్యుతిరసౌ కామాక్షి తే మఞ్జులా ॥55॥

సన్నామైకజుషా జనేన సులభం సంసూచయన్తీ శనై-
రుత్తుఙ్గస్య చిరాదనుగ్రహతరోరుత్పత్స్యమానం ఫలమ్ ।
ప్రాథమ్యేన వికస్వరా కుసుమవత్ప్రాగల్భ్యమభ్యేయుషీ
కామాక్షి స్మితచాతురీ తవ మమ క్షేమఙ్కరీ కల్పతామ్ ॥56॥

ధానుష్కాగ్రసరస్య లోలకుటిలభ్రూలేఖయా బిభ్రతో
లీలాలోకశిలీముఖం నవవయస్సామ్రాజ్యలక్ష్మీపుషః ।
జేతుం మన్మథమర్దినం జనని తే కామాక్షి హాసః స్వయం
వల్గుర్విభ్రమభూభృతో వితనుతే సేనాపతిప్రక్రియామ్ ॥57॥

యన్నాకమ్పత కాలకూటకబలీకారే చుచుమ్బే న యద్-
గ్లాన్యా చక్షుషి రూషితానలశిఖే రుద్రస్య తత్తాదృశమ్ ।
చేతో యత్ప్రసభం స్మరజ్వరశిఖిజ్వాలేన లేలిహ్యతే
తత్కామాక్షి తవ స్మితాంశుకలికాహేలాభవం ప్రాభవమ్ ॥58॥

సమ్భిన్నేవ సుపర్వలోకతటినీ వీచీచయైర్యామునైః
సమ్మిశ్రేవ శశాఙ్కదీప్తిలహరీ నీలైర్మహానీరదైః ।
కామాక్షి స్ఫురితా తవ స్మితరుచిః కాలాఞ్జనస్పర్ధినా
కాలిమ్నా కచరోచిషాం వ్యతికరే కాఞ్చిద్దశామశ్నుతే ॥59॥

జానీమో జగదీశ్వరప్రణయిని త్వన్మన్దహాసప్రభాం
శ్రీకామాక్షి సరోజినీమభినవామేషా యతః సర్వదా ।
ఆస్యేన్దోరవలోకేన పశుపతేరభ్యేతి సమ్ఫుల్లతాం
తన్ద్రాలుస్తదభావ ఏవ తనుతే తద్వైపరీత్యక్రమమ్ ॥60॥

యాన్తీ లోహితిమానమభ్రతటినీ ధాతుచ్ఛటాకర్దమైః
భాన్తీ బాలగభస్తిమాలికిరణైర్మేఘావలీ శారదీ ।
బిమ్బోష్ఠద్యుతిపుఞ్జచుమ్బనకలాశోణాయమానేన తే
కామాక్షి స్మితరోచిషా సమదశామారోఢుమాకాఙ్క్షతే ॥61॥

శ్రీకామాక్షి ముఖేన్దుభూషణమిదం మన్దస్మితం తావకం
నేత్రానన్దకరం తథా హిమకరో గచ్ఛేద్యథా తిగ్మతామ్ ।
శీతం దేవి తథా యథా హిమజలం సన్తాపముద్రాస్పదం
శ్వేతం కిఞ్చ తథా యథా మలినతాం ధత్తే చ ముక్తామణిః ॥62॥

త్వన్మన్దస్మితమఞ్జరీం ప్రసృమరాం కామాక్షి చన్ద్రాతపం
సన్తః సన్తతమామనన్త్యమలతా తల్లక్షణం లక్ష్యతే ।
అస్మాకం న ధునోతి తాపకమధికం ధూనోతి నాభ్యన్తరం
ధ్వాన్తం తత్ఖలు దుఃఖినో వయమిదం కేనోతి నో విద్మహే ॥63॥

నమ్రస్య ప్రణయప్రరూఢకలహచ్ఛేదాయ పాదాబ్జయోః
మన్దం చన్ద్రకిశోరశేఖరమణేః కామాక్షి రాగేణ తే ।
బన్ధూకప్రసవశ్రియం జితవతో బంహీయసీం తాదృశీం
బిమ్బోష్ఠస్య రుచిం నిరస్య హసితజ్యోత్స్నా వయస్యాయతే ॥64॥

ముక్తానాం పరిమోచనం విదధతస్తత్ప్రీతినిష్పాదినీ
భూయో దూరత ఏవ ధూతమరుతస్తత్పాలనం తన్వతీ ।
ఉద్భూతస్య జలాన్తరాదవిరతం తద్దూరతాం జగ్ముషీ
కామాక్షి స్మితమఞ్జరీ తవ కథం కమ్బోస్తులామశ్నుతే ॥65॥

శ్రీకామాక్షి తవ స్మితద్యుతిఝరీవైదగ్ధ్యలీలాయితం
పశ్యన్తోఽపి నిరన్తరం సువిమలమ్మన్యా జగన్మణ్డలే ।
లోకం హాసయితుం కిమర్థమనిశం ప్రాకాశ్యమాతన్వతే
మన్దాక్షం విరహయ్య మఙ్గలతరం మన్దారచన్ద్రాదయః ॥66॥

క్షీరాబ్ధేరపి శైలరాజతనయే త్వన్మన్దహాసస్య చ
శ్రీకామాక్షి వలక్షిమోదయనిధేః కిఞ్చిద్భిదాం బ్రూమహే ।
ఏకస్మై పురుషాయ దేవి స దదౌ లక్ష్మీం కదాచిత్పురా
సర్వేభ్యోఽపి దదాత్యసౌ తు సతతం లక్ష్మీం చ వాగీశ్వరీమ్ ॥67॥

శ్రీకాఞ్చీపురరత్నదీపకలికే తాన్యేవ మేనాత్మజే
చాకోరాణి కులాని దేవి సుతరాం ధన్యాని మన్యామహే ।
కమ్పాతీరకుటుమ్బచఙ్క్రమకలాచుఞ్చూని చఞ్చూపుటైః
నిత్యం యాని తవ స్మితేన్దుమహసామాస్వాదమాతన్వతే ॥68॥

శైత్యప్రక్రమమాశ్రితోఽపి నమతాం జాడ్యప్రథాం ధూనయన్
నైర్మల్యం పరమం గతోఽపి గిరిశం రాగాకులం చారయన్ ।
లీలాలాపపురస్సరోఽపి సతతం వాచంయమాన్ప్రీణయన్
కామాక్షి స్మితరోచిషాం తవ సముల్లాసః కథం వర్ణ్యతే ॥69॥

శ్రోణీచఞ్చలమేఖలాముఖరితం లీలాగతం మన్థరం
భ్రూవల్లీచలనం కటాక్షవలనం మన్దాక్షవీక్షాచణమ్ ।
యద్వైదగ్ధ్యముఖేన మన్మథరిపుం సమ్మోహయన్త్యఞ్జసా
శ్రీకామాక్షి తవ స్మితాయ సతతం తస్మై నమ్సకుర్మహే ॥70॥

శ్రీకామాక్షి మనోజ్ఞమన్దహసితజ్యోతిష్ప్రరోహే తవ
స్ఫీతశ్వేతిమసార్వభౌమసరణిప్రాగల్భ్యమభ్యేయుషి ।
చన్ద్రోఽయం యువరాజతాం కలయతే చేటీధురం చన్ద్రికా
శుద్ధా సా చ సుధాఝరీ సహచరీసాధర్మ్యమాలమ్బతే ॥71॥

జ్యోత్స్నా కిం తనుతే ఫలం తనుమతామౌష్ణ్యప్రశాన్తిం వినా
త్వన్మన్దస్మితరోచిషా తనుమతాం కామాక్షి రోచిష్ణునా ।
సన్తాపో వినివార్యతే నవవయఃప్రాచుర్యమఙ్కూర్యతే
సౌన్దర్యం పరిపూర్యతే జగతి సా కీర్తిశ్చ సఞ్చార్యతే ॥72॥

వైమల్యం కుముదశ్రియాం హిమరుచః కాన్త్యైవ సన్ధుక్ష్యతే
జ్యోత్స్నారోచిరపి ప్రదోషసమయం ప్రాప్యైవ సమ్పద్యతే ।
స్వచ్ఛత్వం నవమౌక్తికస్య పరమం సంస్కారతో దృశ్యతే
కామాక్ష్యాః స్మితదీధితేర్విశదిమా నైసర్గికో భాసతే ॥73॥

ప్రాకాశ్యం పరమేశ్వరప్రణయిని త్వన్మన్దహాసశ్రియః
శ్రీకామాక్షి మమ క్షిణోతు మమతావైచక్షణీమక్షయామ్ ।
యద్భీత్యేవ నిలీయతే హిమకరో మేఘోదరే శుక్తికా-
గర్భే మౌక్తికమణ్డలీ చ సరసీమధ్యే మృణాలీ చ సా ॥74॥

హేరమ్బే చ గుహే హర్షభరితం వాత్సల్యమఙ్కూరయత్
మారద్రోహిణి పూరుషే సహభువం ప్రేమాఙ్కురం వ్యఞ్జయత్ ।
ఆనమ్రేషు జనేషు పూర్ణకరుణావైదగ్ధ్యముత్తాలయత్
కామాక్షి స్మితమఞ్జసా తవ కథఙ్కారం మయా కథ్యతే ॥75॥

సఙ్క్రుద్ధద్విజరాజకోఽప్యవిరతం కుర్వన్ద్విజైః సఙ్గమం
వాణీపద్ధతిదూరగోఽపి సతతం తత్సాహచర్యం వహన్ ।
అశ్రాన్తం పశుదుర్లభోఽపి కలయన్పత్యౌ పశూనాం రతిం
శ్రీకామాక్షి తవ స్మితామృతరసస్యన్దో మయి స్పన్దతామ్ ॥76॥

శ్రీకామాక్షి మహేశ్వరే నిరుపమప్రేమాఙ్కురప్రక్రమమం
నిత్యం యః ప్రకటీకరోతి సహజామున్నిద్రయన్మాధురీమ్ ।
తత్తాదృక్తవ మన్దహాసమహిమా మాతః కథం మానితాం
తన్మూర్ధ్నా సురనిమ్నగాం చ కలికామిన్దోశ్చ తాం నిన్దతి ॥77॥

యే మాధుర్యవిహారమణ్టపభువో యే శైత్యముద్రాకరా
యే వైశద్యదశావిశేషసుభగాస్తే మన్దహాసాఙ్కురాః ।
కామాక్ష్యాః సహజం గుణత్రయమిదం పర్యాయతః కుర్వతాం
వాణీగుమ్ఫనడమ్బరే చ హృదయే కీర్తిప్రరోహే చ మే ॥78॥

కామాక్ష్యా మృదులస్మితాంశునికరా దక్షాన్తకే వీక్షణే
మన్దాక్షగ్రహిలా హిమద్యుతిమయూఖాక్షేపదీక్షాఙ్కురాః ।
దాక్ష్యం పక్ష్మలయన్తు మాక్షికగుడద్రాక్షాభవం వాక్షు మే
సూక్ష్మం మోక్షపథం నిరీక్షితుమపి ప్రక్షాలయేయుర్మనః ॥79॥

జాత్యా శీతశీతలాని మధురాణ్యేతాని పూతాని తే
గాఙ్గానీవ పయాంసి దేవి పటలాన్యల్పస్మితజ్యోతిషామ్ ।
ఏనఃపఙ్కపరమ్పరామలినితామేకామ్రనాథప్రియే
ప్రజ్ఞానాత్సుతరాం మదీయధిషణాం ప్రక్షాలయన్తు క్షణాత్ ॥80॥

అశ్రాన్తం పరతన్త్రితః పశుపతిస్త్వన్మన్దహాసాఙ్కురైః
శ్రీకామాక్షి తదీయవర్ణసమతాసఙ్గేన శఙ్కామహే ।
ఇన్దుం నాకధునీం చ శేఖరయతే మాలాం చ ధత్తే నవైః
వైకుణ్ఠైరవకుణ్ఠనం చ కురుతే ధూలీచయైర్భాస్మనైః ॥81॥

శ్రీకాఞ్చీపురదేవతే మృదువచస్సౌరభ్యముద్రాస్పదం
ప్రౌఢప్రేమలతానవీనకుసుమం మన్దస్మితం తావకమ్ ।
మన్దం కన్దలతి ప్రియస్య వదనాలోకే సమాభాషణే
శ్లక్ష్ణే కుఙ్మలతి ప్రరూఢపులకే చాశ్లోషణే ఫుల్లతి ॥82॥

కిం త్రైస్రోతసమమ్బికే పరిణతం స్రోతశ్చతుర్థం నవం
పీయూషస్య సమస్తతాపహరణం కింవా ద్వితీయం వపుః ।
కింస్విత్త్వన్నికటం గతం మధురిమాభ్యాసాయ గవ్యం పయః
శ్రీకాఞ్చీపురనాయకప్రియతమే మన్దస్మితం తావకమ్ ॥83॥

భూషా వక్త్రసరోరుహస్య సహజా వాచాం సఖీ శాశ్వతీ
నీవీ విభ్రమసన్తతేః పశుపతేః సౌధీ దృశాం పారణా ।
జీవాతుర్మదనశ్రియః శశిరుచేరుచ్చాటనీ దేవతా
శ్రీకామాక్షి గిరామభూమిమయతే హాసప్రభామఞ్జరీ ॥84॥

సూతిః శ్వేతిమకన్దలస్య వసతిః శృఙ్గారసారశ్రియః
పూర్తిః సూక్తిఝరీరసస్య లహరీ కారుణ్యపాథోనిధేః ।
వాటీ కాచన కౌసుమీ మధురిమస్వారాజ్యలక్ష్మ్యాస్తవ
శ్రీకామాక్షి మమాస్తు మఙ్గలకరీ హాసప్రభాచాతురీ ॥85॥

జన్తూనాం జనిదుఃఖమృత్యులహరీసన్తాపనం కృన్తతః
ప్రౌఢానుగ్రహపూర్ణశీతలరుచో నిత్యోదయం బిభ్రతః ।
శ్రీకామాక్షి విసృత్వరా ఇవ కరా హాసాఙ్కురాస్తే హఠా-
దాలోకేన నిహన్యురన్ధతమసస్తోమస్య మే సన్తతిమ్ ॥86॥

ఉత్తుఙ్గస్తనమణ్డలస్య విలసల్లావణ్యలీలానటీ-
రఙ్గస్య స్ఫుటమూర్ధ్వసీమని ముహుః ప్రాకాశ్యమభ్యేయుషీ ।
శ్రీకామాక్షి తవ స్మితద్యుతితతిర్బిమ్బోష్ఠకాన్త్యఙ్కురైః
చిత్రాం విద్రుమముద్రితాం వితనుతే మౌక్తీం వితానశ్రియమ్ ॥87॥

స్వాభావ్యాత్తవ వక్త్రమేవ లలితం సన్తోషసమ్పాదనం
శమ్భోః కిం పునరఞ్చితస్మితరుచః పాణ్డిత్యపాత్రీకృతమ్ ।
అమ్భోజం స్వత ఏవ సర్వజగతాం చక్షుఃప్రియమ్భావుకం
కామాక్షి స్ఫురితే శరద్వికసితే కీదృగ్విధం భ్రాజతే ॥88॥

పుమ్భిర్నిర్మలమానసౌర్విదధతే మైత్రీం దృఢం నిర్మలాం
లబ్ధ్వా కర్మలయం చ నిర్మలతరాం కీర్తిం లభన్తేతరామ్ ।
సూక్తిం పక్ష్మలయన్తి నిర్మలతమాం యత్తావకాః సేవకాః
తత్కామాక్షి తవ స్మితస్య కలయా నైర్మల్యసీమానిధేః ॥89॥

ఆకర్షన్నయనాని నాకిసదసాం శైత్యేన సంస్తమ్భయ-
న్నిన్దుం కిఞ్చ విమోహయన్పశుపతిం విశ్వార్తిముచ్చాటయన్ ।
హింసత్సంసృతిడమ్బరం తవ శివే హాసాహ్వయో మాన్త్రికః
శ్రీకామాక్షి మదీయమానసతమోవిద్వేషణే చేష్టతామ్ ॥90॥

క్షేపీయః క్షపయన్తు కల్మషభయాన్యస్మాకమల్పస్మిత-
జ్యోతిర్మణ్డలచఙ్క్రమాస్తవ శివే కామాక్షి రోచిష్ణవః ।
పీడాకర్మఠకర్మఘర్మసమయవ్యాపారతాపానల-
శ్రీపాతా నవహర్షవర్షణసుధాస్రోతస్వినీశీకరాః ॥91॥

శ్రీకామాక్షి తవ స్మితైన్దవమహఃపూరే పరిమ్ఫూర్జతి
ప్రౌఢాం వారిధిచాతురీం కలయతే భక్తాత్మనాం ప్రాతిభమ్ ।
దౌర్గత్యప్రసరాస్తమఃపటలికాసాధర్మ్యమాబిభ్రతే
సర్వం కైరవసాహచర్యపదవీరీతిం విధత్తే పరమ్ ॥92॥

మన్దారాదిషు మన్మథారిమహిషి ప్రాకాశ్యరీతిం నిజాం
కాదాచిత్కతయా విశఙ్క్య బహుశో వైశద్యముద్రాగుణః ।
సాతత్యేన తవ స్మితే వితనుతే స్వైరాసనావాసనామ్ ॥93॥

ఇన్ధానే భవవీతిహోత్రనివహే కర్మౌఘచణ్డానిల-
ప్రౌఢిమ్నా బహులీకృతే నిపతితం సన్తాపచిన్తాకులమ్ ।
మాతర్మాం పరిషిఞ్చ కిఞ్చిదమలైః పీయూషవర్షైరివ
శ్రీకామాక్షి తవ స్మితద్యుతికణైః శైశిర్యలీలాకరైః ॥94॥

భాషాయా రసనాగ్రఖేలనజుషః శృఙ్గారముద్రాసఖీ-
లీలాజాతరతేః సుఖేన నియమస్నానాయ మేనాత్మజే ।
శ్రీకామాక్షి సుధామయీవ శిశిరా స్రోతస్వినీ తావకీ
గాఢానన్దతరఙ్గితా విజయతే హాసప్రభాచాతురీ ॥95॥

సన్తాపం విరలీకరోతు సకలం కామాక్షి మచ్చేతనా
మజ్జన్తీ మధురస్మితామరధునీకల్లోలజాలేషు తే ।
నైరన్తర్యముపేత్య మన్మథమరుల్లోలేషు యేషు స్ఫుటం
ప్రేమేన్దుః ప్రతిబిమ్బితో వితనుతే కౌతూహలం ధూర్జటేః ॥96॥

చేతఃక్షీరపయోధిమన్థరచలద్రాగాఖ్యమన్థాచల-
క్షోభవ్యాపృతిసమ్భవాం జనని తే మన్దస్మితశ్రీసుధామ్ ।
స్వాదంస్వాదముదీతకౌతుకరసా నేత్రత్రయీ శాఙ్కరీ
శ్రీకామాక్షి నిరన్తరం పరిణమత్యానన్దవీచీమయీ ॥97॥

ఆలోకే తవ పఞ్చసాయకరిపోరుద్దామకౌతూహల-
ప్రేఙ్ఖన్మారుతఘట్టనప్రచలితాదానన్దదుగ్ధామ్బుధేః ।
కాచిద్వీచిరుదఞ్చతి ప్రతినవా సంవిత్ప్రరోహాత్మికా
తాం కామాక్షి కవీశ్వరాః స్మితమితి వ్యాకుర్వతే సర్వదా ॥98॥

సూక్తిః శీలయతే కిమద్రితనయే మన్దస్మితాత్తే ముహుః
మాధుర్యాగమసమ్ప్రదాయమథవా సూక్తేర్ను మన్దస్మితమ్ ।
ఇత్థం కామపి గాహతే మమ మనః సన్దేహమార్గభ్రమిం
శ్రీకామాక్షి న పారమార్థ్యసరణిస్ఫూర్తౌ నిధత్తే పదమ్ ॥99॥

క్రీడాలోలకృపాసరోరుహముఖీసౌధాఙ్గణేభ్యః కవి-
శ్రేణీవాక్పరిపాటికామృతఝరీసూతీగృహేభ్యః శివే ।
నిర్వాణాఙ్కురసార్వభౌమపదవీసింహాసనేభ్యస్తవ
శ్రీకామాక్షి మనోజ్ఞమన్దహసితజ్యోతిష్కణేభ్యో నమః ॥100॥

ఆర్యామేవ విభావయన్మనసి యః పాదారవిన్దం పురః
పశ్యన్నారభతే స్తుతిం స నియతం లబ్ధ్వా కటాక్షచ్ఛవిమ్ ।
కామాక్ష్యా మృదులస్మితాంశులహరీజ్యోత్స్నావయస్యాన్వితామ్
ఆరోహత్యపవర్గసౌధవలభీమానన్దవీచీమయీమ్ ॥101॥

॥ ఇతి మన్దస్మితశతకం సమ్పూర్ణమ్ ॥

॥ ఇతి శ్రీ మూకపఞ్చశతీ సమ్పూర్ణా ॥

॥ఔం తత్ సత్ ॥




Browse Related Categories: