શ્લોકઃ
અર્જુન ઉવાચ
યે શાસ્ત્રવિધિમુત્સૃજ્ય યજંતે શ્રદ્ધયાન્વિતાઃ ।
તેષાં નિષ્ઠા તુ કા કૃષ્ણ સત્ત્વમાહો રજસ્તમઃ ॥ 1 ॥
Meaning
અર્જુનઃ ઉવાચ — Arjuna said; યે — those who; શાસ્ત્ર-વિધિમ્ — the regulations of scripture; ઉત્સૃજ્ય — giving up; યજંતે — worship; શ્રદ્ધયા — full faith; અન્વિતાઃ — possessed of; તેષામ્ — of them; નિષ્ઠા — the faith; તુ — but; કા — what; કૃષ્ણ — O Kriṣṇa; સત્ત્વમ્ — in goodness; આહો — or else; રજઃ — in passion; તમઃ — in ignorance.
Translation
Arjuna inquired: O Kriṣṇa, what is the situation of those who do not follow the principles of scripture but worship according to their own imagination? Are they in goodness, in passion or in ignorance?
શ્લોકઃ
શ્રીભગવાનુવાચ
ત્રિવિધા ભવતિ શ્રદ્ધા દેહિનાં સા સ્વભાવજા ।
સાત્ત્વિકી રાજસી ચૈવ તામસી ચેતિ તાં શઋણુ ॥ 2 ॥
Meaning
શ્રી-ભગવાન્ ઉવાચ — the Supreme Personality of Godhead said; ત્રિ-વિધા — of three kinds; ભવતિ — becomes; શ્રદ્ધા — the faith; દેહિનામ્ — of the embodied; સા — that; સ્વ-ભાવ-જા — according to his mode of material nature; સાત્ત્વિકી — in the mode of goodness; રાજસી — in the mode of passion; ચ — also; એવ — certainly; તામસી — in the mode of ignorance; ચ — and; ઇતિ — thus; તામ્ — that; શૃણુ — hear from Me.
Translation
The Supreme Personality of Godhead said: According to the modes of nature acquired by the embodied soul, one’s faith can be of three kinds – in goodness, in passion or in ignorance. Now hear about this.
શ્લોકઃ
સત્ત્વાનુરૂપા સર્વસ્ય શ્રદ્ધા ભવતિ ભારત ।
શ્રદ્ધામયોઽયં પુરુષો યો યચ્છ્રદ્ધઃ સ એવ સઃ ॥ 3 ॥
Meaning
સત્ત્વ-અનુરૂપા — according to the existence; સર્વસ્ય — of everyone; શ્રદ્ધા — faith; ભવતિ — becomes; ભારત — O son of Bharata; શ્રદ્ધા — faith; મયઃ — full of; અયમ્ — this; પુરુષઃ — living entity; યઃ — who; યત્ — having which; શ્રદ્ધઃ — faith; સઃ — thus; એવ — certainly; સઃ — he.
Translation
O son of Bharata, according to one’s existence under the various modes of nature, one evolves a particular kind of faith. The living being is said to be of a particular faith according to the modes he has acquired.
શ્લોકઃ
યજંતે સાત્ત્વિકા દેવાન્યક્ષરક્ષાંસિ રાજસાઃ ।
પ્રેતાન્ભૂતગણાંશ્ચાન્યે યજંતે તામસા જનાઃ ॥ 4 ॥
Meaning
યજંતે — worship; સાત્ત્વિકાઃ — those who are in the mode of goodness; દેવાન્ — demigods; યક્ષ-રક્ષાંસિ — demons; રાજસાઃ — those who are in the mode of passion; પ્રેતાન્ — spirits of the dead; ભૂત-ગણાન્ — ghosts; ચ — and; અન્યે — others; યજંતે — worship; તામસાઃ — in the mode of ignorance; જનાઃ — people.
Translation
Men in the mode of goodness worship the demigods; those in the mode of passion worship the demons; and those in the mode of ignorance worship ghosts and spirits.
શ્લોકઃ
અશાસ્ત્રવિહિતં ઘોરં તપ્યંતે યે તપો જનાઃ ।
દંભાહંકારસંયુક્તાઃ કામરાગબલાન્વિતાઃ ॥ 5 ॥
કર્ષયંતઃ શરીરસ્થં ભૂતગ્રામમચેતસઃ ।
માં ચૈવાંતઃ શરીરસ્થં તાન્વિદ્ધ્યાસુરનિશ્ચયાન્ ॥ 6 ॥
Meaning
અશાસ્ત્ર — not in the scriptures; વિહિતમ્ — directed; ઘોરમ્ — harmful to others; તપ્યંતે — undergo; યે — those who; તપઃ — austerities; જનાઃ — persons; દંભ — with pride; અહંકાર — and egoism; સંયુક્તાઃ — engaged; કામ — of lust; રાગ — and attachment; બલ — by the force; અન્વિતાઃ — impelled; કર્ષયંતઃ — tormenting; શરીર-સ્થમ્ — situated within the body; ભૂત-ગ્રામમ્ — the combination of material elements; અચેતસઃ — having a misled mentality; મામ્ — Me; ચ — also; એવ — certainly; અંતઃ — within; શરીર-સ્થમ્ — situated in the body; તાન્ — them; વિદ્ધિ — understand; આસુર-નિશ્ચયાન્ — demons.
Translation
Those who undergo severe austerities and penances not recommended in the scriptures, performing them out of pride and egoism, who are impelled by lust and attachment, who are foolish and who torture the material elements of the body as well as the Supersoul dwelling within, are to be known as demons.
શ્લોકઃ
આહારસ્ત્વપિ સર્વસ્ય ત્રિવિધો ભવતિ પ્રિયઃ ।
યજ્ઞસ્તપસ્તથા દાનં તેષાં ભેદમિમં શઋણુ ॥ 7 ॥
Meaning
આહારઃ — eating; તુ — certainly; અપિ — also; સર્વસ્ય — of everyone; ત્રિ-વિધઃ — of three kinds; ભવતિ — there is; પ્રિયઃ — dear; યજ્ઞઃ — sacrifice; તપઃ — austerity; તથા — also; દાનમ્ — charity; તેષામ્ — of them; ભેદમ્ — the differences; ઇમમ્ — this; શૃણુ — hear.
Translation
Even the food each person prefers is of three kinds, according to the three modes of material nature. The same is true of sacrifices, austerities and charity. Now hear of the distinctions between them.
શ્લોકઃ
આયુઃસત્ત્વબલારોગ્યસુખપ્રીતિવિવર્ધનાઃ ।
રસ્યાઃ સ્નિગ્ધાઃ સ્થિરા હૃદ્યા આહારાઃ સાત્ત્વિકપ્રિયાઃ ॥ 8 ॥
Meaning
આયુઃ — duration of life; સત્ત્વ — existence; બલ — strength; આરોગ્ય — health; સુખ — happiness; પ્રીતિ — and satisfaction; વિવર્ધનાઃ — increasing; રસ્યાઃ — juicy; સ્નિગ્ધાઃ — fatty; સ્થિરાઃ — enduring; હૃદ્યાઃ — pleasing to the heart; આહારાઃ — food; સાત્ત્વિક — to one in goodness; પ્રિયાઃ — palatable.
Translation
Foods dear to those in the mode of goodness increase the duration of life, purify one’s existence and give strength, health, happiness and satisfaction. Such foods are juicy, fatty, wholesome, and pleasing to the heart.
શ્લોકઃ
કટ્વમ્લલવણાત્યુષ્ણતીક્ષ્ણરૂક્ષવિદાહિનઃ ।
આહારા રાજસસ્યેષ્ટા દુઃખશોકામયપ્રદાઃ ॥ 9 ॥
Meaning
કટુ — bitter; અમ્લ — sour; લવણ — salty; અતિ-ઉષ્ણ — very hot; તીક્ષ્ણ — pungent; રૂક્ષ — dry; વિદાહિનઃ — burning; આહારાઃ — food; રાજસસ્ય — to one in the mode of passion; ઇષ્ટાઃ — palatable; દુઃખ — distress; શોક — misery; આમય — disease; પ્રદાઃ — causing.
Translation
Foods that are too bitter, too sour, salty, hot, pungent, dry and burning are dear to those in the mode of passion. Such foods cause distress, misery and disease.
શ્લોકઃ
યાતયામં ગતરસં પૂતિ પર્યુષિતં ચ યત્ ।
ઉચ્છિષ્ટમપિ ચામેધ્યં ભોજનં તામસપ્રિયમ્ ॥ 10 ॥
Meaning
યાત-યામમ્ — food cooked three hours before being eaten; ગત-રસમ્ — tasteless; પૂતિ — bad-smelling; પર્યુષિતમ્ — decomposed; ચ — also; યત્ — that which; ઉચ્ચિષ્ટમ્ — remnants of food eaten by others; અપિ — also; ચ — and; અમેધ્યમ્ — untouchable; ભોજનમ્ — eating; તામસ — to one in the mode of darkness; પ્રિયમ્ — dear.
Translation
Food prepared more than three hours before being eaten, food that is tasteless, decomposed and putrid, and food consisting of remnants and untouchable things is dear to those in the mode of darkness.
શ્લોકઃ
અફલાકાઙ્ક્ષિભિર્યજ્ઞો વિધિદિષ્ટો ય ઇજ્યતે ।
યષ્ટવ્યમેવેતિ મનઃ સમાધાય સ સાત્ત્વિકઃ ॥ 11 ॥
Meaning
અફલ-આકાંક્ષિભિઃ — by those devoid of desire for result; યજ્ઞઃ — sacrifice; વિધિ-દિષ્ટઃ — according to the direction of scripture; યઃ — which; ઇજ્યતે — is performed; યષ્ટવ્યમ્ — must be performed; એવ — certainly; ઇતિ — thus; મનઃ — mind; સમાધાય — fixing; સઃ — it; સાત્ત્વિકઃ — in the mode of goodness.
Translation
Of sacrifices, the sacrifice performed according to the directions of scripture, as a matter of duty, by those who desire no reward, is of the nature of goodness.
શ્લોકઃ
અભિસંધાય તુ ફલં દંભાર્થમપિ ચૈવ યત્ ।
ઇજ્યતે ભરતશ્રેષ્ઠ તં યજ્ઞં વિદ્ધિ રાજસમ્ ॥ 12 ॥
Meaning
અભિસંધાય — desiring; તુ — but; ફલમ્ — the result; દંભ — pride; અર્થમ્ — for the sake of; અપિ — also; ચ — and; એવ — certainly; યત્ — that which; ઇજ્યતે — is performed; ભરત-શ્રેષ્ઠ — O chief of the Bhāratas; તમ્ — that; યજ્ઞમ્ — sacrifice; વિદ્ધિ — know; રાજસમ્ — in the mode of passion.
Translation
But the sacrifice performed for some material benefit, or for the sake of pride, O chief of the Bhāratas, you should know to be in the mode of passion.
શ્લોકઃ
વિધિહીનમસૃષ્ટાન્નં મન્ત્રહીનમદક્ષિણમ્ ।
શ્રદ્ધાવિરહિતં યજ્ઞં તામસં પરિચક્ષતે ॥ 13 ॥
Meaning
વિધિ-હીનમ્ — without scriptural direction; અસૃષ્ટ-અન્નમ્ — without distribution of prasādam; મંત્ર-હીનમ્ — with no chanting of the Vedic hymns; અદક્ષિણમ્ — with no remunerations to the priests; શ્રદ્ધા — faith; વિરહિતમ્ — without; યજ્ઞમ્ — sacrifice; તામસમ્ — in the mode of ignorance; પરિચક્ષતે — is to be considered.
Translation
Any sacrifice performed without regard for the directions of scripture, without distribution of prasādam [spiritual food], without chanting of Vedic hymns and remunerations to the priests, and without faith is considered to be in the mode of ignorance.
શ્લોકઃ
દેવદ્વિજગુરુપ્રાજ્ઞપૂજનં શૌચમાર્જવમ્ ।
બ્રહ્મચર્યમહિંસા ચ શારીરં તપ ઉચ્યતે ॥ 14 ॥
Meaning
દેવ — of the Supreme Lord; દ્વિજ — the brāhmaṇas; ગુરુ — the spiritual master; પ્રાજ્ઞ — and worshipable personalities; પૂજનમ્ — worship; શૌચમ્ — cleanliness; આર્જવમ્ — simplicity; બ્રહ્મચર્યમ્ — celibacy; અહિંસા — nonviolence; ચ — also; શારીરમ્ — pertaining to the body; તપઃ — austerity; ઉચ્યતે — is said to be.
Translation
Austerity of the body consists in worship of the Supreme Lord, the brāhmaṇas, the spiritual master, and superiors like the father and mother, and in cleanliness, simplicity, celibacy and nonviolence.
શ્લોકઃ
અનુદ્વેગકરં વાક્યં સત્યં પ્રિયહિતં ચ યત્ ।
સ્વાધ્યાયાભ્યસનં ચૈવ વાઙ્મયં તપ ઉચ્યતે ॥ 15 ॥
Meaning
અનુદ્વેગ-કરમ્ — not agitating; વાક્યમ્ — words; સત્યમ્ — truthful; પ્રિય — dear; હિતમ્ — beneficial; ચ — also; યત્ — which; સ્વાધ્યાય — of Vedic study; અભ્યસનમ્ — practice; ચ — also; એવ — certainly; વાક્-મયમ્ — of the voice; તપઃ — austerity; ઉચ્યતે — is said to be.
Translation
Austerity of speech consists in speaking words that are truthful, pleasing, beneficial, and not agitating to others, and also in regularly reciting Vedic literature.
શ્લોકઃ
મનઃપ્રસાદઃ સૌમ્યત્વં મૌનમાત્મવિનિગ્રહઃ ।
ભાવસંશઉદ્ધિરિત્યેતત્તપો માનસમુચ્યતે ॥ 16 ॥
Meaning
મનઃ-પ્રસાદઃ — satisfaction of the mind; સૌમ્યત્વમ્ — being without duplicity towards others; મૌનમ્ — gravity; આત્મ — of the self; વિનિગ્રહઃ — control; ભાવ — of one’s nature; સંશુદ્ધિઃ — purification; ઇતિ — thus; એતત્ — this; તપઃ — austerity; માનસમ્ — of the mind; ઉચ્યતે — is said to be.
Translation
And satisfaction, simplicity, gravity, self-control and purification of one’s existence are the austerities of the mind.
શ્લોકઃ
શ્રદ્ધયા પરયા તપ્તં તપસ્તત્ત્રિવિધં નરૈઃ ।
અફલાકાઙ્ક્ષિભિર્યુક્તૈઃ સાત્ત્વિકં પરિચક્ષતે ॥ 17 ॥
Meaning
શ્રદ્ધયા — with faith; પરયા — transcendental; તપ્તમ્ — executed; તપઃ — austerity; તત્ — that; ત્રિ-વિધમ્ — of three kinds; નરૈઃ — by men; અફલ-આકાંક્ષિભિઃ — who are without desires for fruits; યુક્તૈઃ — engaged; સાત્ત્વિકમ્ — in the mode of goodness; પરિચક્ષતે — is called.
Translation
This threefold austerity, performed with transcendental faith by men not expecting material benefits but engaged only for the sake of the Supreme, is called austerity in goodness.
શ્લોકઃ
સત્કારમાનપૂજાર્થં તપો દંભેન ચૈવ યત્ ।
ક્રિયતે તદિહ પ્રોક્તં રાજસં ચલમધ્રુવમ્ ॥ 18 ॥
Meaning
સત્-કાર — respect; માન — honor; પૂજા — and worship; અર્થમ્ — for the sake of; તપઃ — austerity; દંભેન — with pride; ચ — also; એવ — certainly; યત્ — which; ક્રિયતે — is performed; તત્ — that; ઇહ — in this world; પ્રોક્તમ્ — is said; રાજસમ્ — in the mode of passion; ચલમ્ — flickering; અધ્રુવમ્ — temporary.
Translation
Penance performed out of pride and for the sake of gaining respect, honor and worship is said to be in the mode of passion. It is neither stable nor permanent.
શ્લોકઃ
મૂઢગ્રાહેણાત્મનો યત્પીડયા ક્રિયતે તપઃ ।
પરસ્યોત્સાદનાર્થં વા તત્તામસમુદાહૃતમ્ ॥ 19 ॥
Meaning
મૂઢ — foolish; ગ્રાહેણ — with endeavor; આત્મનઃ — of one’s own self; યત્ — which; પીડયા — by torture; ક્રિયતે — is performed; તપઃ — penance; પરસ્ય — to others; ઉત્સાદન-અર્થમ્ — for the sake of causing annihilation; વા — or; તત્ — that; તામસમ્ — in the mode of darkness; ઉદાહૃતમ્ — is said to be.
Translation
Penance performed out of foolishness, with self-torture or to destroy or injure others, is said to be in the mode of ignorance.
શ્લોકઃ
દાતવ્યમિતિ યદ્દાનં દીયતેઽનુપકારિણે ।
દેશે કાલે ચ પાત્રે ચ તદ્દાનં સાત્ત્વિકં સ્મૃતમ્ ॥ 20 ॥
Meaning
દાતવ્યમ્ — worth giving; ઇતિ — thus; યત્ — that which; દાનમ્ — charity; દીયતે — is given; અનુપકારિણે — irrespective of return; દેશે — in a proper place; કાલે — at a proper time; ચ — also; પાત્રે — to a suitable person; ચ — and; તત્ — that; દાનમ્ — charity; સાત્ત્વિકમ્ — in the mode of goodness; સ્મૃતમ્ — is considered.
Translation
Charity given out of duty, without expectation of return, at the proper time and place, and to a worthy person is considered to be in the mode of goodness.
શ્લોકઃ
યત્તુ પ્રત્યુપકારાર્થં ફલમુદ્દિશ્ય વા પુનઃ ।
દીયતે ચ પરિક્લઇષ્ટં તદ્દાનં રાજસં સ્મૃતમ્ ॥ 21 ॥
Meaning
યત્ — that which; તુ — but; પ્રતિ-ઉપકાર-અર્થમ્ — for the sake of getting some return; ફલમ્ — a result; ઉદ્દિશ્ય — desiring; વા — or; પુનઃ — again; દીયતે — is given; ચ — also; પરિક્લિષ્ટમ્ — grudgingly; તત્ — that; દાનમ્ — charity; રાજસમ્ — in the mode of passion; સ્મૃતમ્ — is understood to be.
Translation
But charity performed with the expectation of some return, or with a desire for fruitive results, or in a grudging mood is said to be charity in the mode of passion.
શ્લોકઃ
અદેશકાલે યદ્દાનમપાત્રેભ્યશ્ચ દીયતે ।
અસત્કૃતમવજ્ઞાતં તત્તામસમુદાહૃતમ્ ॥ 22 ॥
Meaning
અદેશ — at an unpurified place; કાલે — and unpurified time; યત્ — that which; દાનમ્ — charity; અપાત્રેભ્યઃ — to unworthy persons; ચ — also; દીયતે — is given; અસત્-કૃતમ્ — without respect; અવજ્ઞાતમ્ — without proper attention; તત્ — that; તામસમ્ — in the mode of darkness; ઉદાહૃતમ્ — is said to be.
Translation
And charity performed at an impure place, at an improper time, to unworthy persons, or without proper attention and respect is said to be in the mode of ignorance.
શ્લોકઃ
ઓં તત્સદિતિ નિર્દેશો બ્રહ્મણસ્ત્રિવિધઃ સ્મૃતઃ ।
બ્રાહ્મણાસ્તેન વેદાશ્ચ યજ્ઞાશ્ચ વિહિતાઃ પુરા ॥ 23 ॥
Meaning
ઓં — indication of the Supreme; તત્ — that; સત્ — eternal; ઇતિ — thus; નિર્દેશઃ — indication; બ્રહ્મણઃ — of the Supreme; ત્રિ-વિધઃ — threefold; સ્મૃતઃ — is considered; બ્રાહ્મણાઃ — the brāhmaṇas; તેન — with that; વેદાઃ — the Vedic literature; ચ — also; યજ્ઞાઃ — sacrifice; ચ — also; વિહિતાઃ — used; પુરા — formerly.
Translation
From the beginning of creation, the three words oM tat sat were used to indicate the Supreme Absolute Truth. These three symbolic representations were used by brāhmaṇas while chanting the hymns of the Vedas and during sacrifices for the satisfaction of the Supreme.
શ્લોકઃ
તસ્માદ્ ઓં ઇત્યુદાહૃત્ય યજ્ઞદાનતપઃક્રિયાઃ ।
પ્રવર્તંતે વિધાનોક્તાઃ સતતં બ્રહ્મવાદિનામ્ ॥ 24 ॥
Meaning
તસ્માત્ — therefore; ઓં — beginning with oM; ઇતિ — thus; ઉદાહૃત્ય — indicating; યજ્ઞ — of sacrifice; દાન — charity; તપઃ — and penance; ક્રિયાઃ — performances; પ્રવર્તંતે — begin; વિધાન-ઉક્તાઃ — according to scriptural regulation; સતતમ્ — always; બ્રહ્મ-વાદિનામ્ — of the transcendentalists.
Translation
Therefore, transcendentalists undertaking performances of sacrifice, charity and penance in accordance with scriptural regulations begin always with oM, to attain the Supreme.
શ્લોકઃ
તદિત્યનભિસંધાય ફલં યજ્ઞતપઃક્રિયાઃ ।
દાનક્રિયાશ્ચ વિવિધાઃ ક્રિયંતે મોક્ષકાઙ્ક્ષિભિઃ ॥ 25 ॥
Meaning
તત્ — that; ઇતિ — thus; અનભિસંધાય — without desiring; ફલમ્ — the fruitive result; યજ્ઞ — of sacrifice; તપઃ — and penance; ક્રિયાઃ — activities; દાન — of charity; ક્રિયાઃ — activities; ચ — also; વિવિધાઃ — various; ક્રિયંતે — are done; મોક્ષ-કાંક્ષિભિઃ — by those who actually desire liberation.
Translation
Without desiring fruitive results, one should perform various kinds of sacrifice, penance and charity with the word tat. The purpose of such transcendental activities is to get free from material entanglement.
શ્લોકઃ
સદ્ભઆવે સાધુભાવે ચ સદિત્યેતત્પ્રયુજ્યતે ।
પ્રશસ્તે કર્મણિ તથા સચ્છબ્દઃ પાર્થ યુજ્યતે ॥ 26 ॥
યજ્ઞે તપસિ દાને ચ સ્થિતિઃ સદિતિ ચોચ્યતે ।
કર્મ ચૈવ તદર્થીયં સદિત્યેવાભિધીયતે ॥ 27 ॥
Meaning
સત્-ભાવે — in the sense of the nature of the Supreme; સાધુ-ભાવે — in the sense of the nature of the devotee; ચ — also; સત્ — the word sat; ઇતિ — thus; એતત્ — this; પ્રયુજ્યતે — is used; પ્રશસ્તે — in bona fide; કર્મણિ — activities; તથા — also; સત્-શબ્દઃ — the sound sat; પાર્થ — O son of Prithā; યુજ્યતે — is used; યજ્ઞે — in sacrifice; તપસિ — in penance; દાને — in charity; ચ — also; સ્થિતિઃ — the situation; સત્ — the Supreme; ઇતિ — thus; ચ — and; ઉચ્યતે — is pronounced; કર્મ — work; ચ — also; એવ — certainly; તત્ — for that; અર્થીયમ્ — meant; સત્ — the Supreme; ઇતિ — thus; એવ — certainly; અભિધીયતે — is indicated.
Translation
The Absolute Truth is the objective of devotional sacrifice, and it is indicated by the word sat. The performer of such sacrifice is also called sat, as are all works of sacrifice, penance and charity which, true to the absolute nature, are performed to please the Supreme Person, O son of Prithā.
શ્લોકઃ
અશ્રદ્ધયા હુતં દત્તં તપસ્તપ્તં કૃતં ચ યત્ ।
અસદિત્યુચ્યતે પાર્થ ન ચ તત્પ્રેત્ય નો ઇહ ॥ 28 ॥
Meaning
અશ્રદ્ધયા — without faith; હુતમ્ — offered in sacrifice; દત્તમ્ — given; તપઃ — penance; તપ્તમ્ — executed; કૃતમ્ — performed; ચ — also; યત્ — that which; અસત્ — false; ઇતિ — thus; ઉચ્યતે — is said to be; પાર્થ — O son of Prithā; ન — never; ચ — also; તત્ — that; પ્રેત્ય — after death; ન ઉ — nor; ઇહ — in this life.
Translation
Anything done as sacrifice, charity or penance without faith in the Supreme, O son of Prithā, is impermanent. It is called asat and is useless both in this life and the next.
Browse Related Categories:
