શ્લોકઃ
સત્રાજિતસ્ત્વમથ લુબ્ધવદર્કલબ્ધં
દિવ્યં સ્યમંતકમણિં ભગવન્નયાચીઃ ।
તત્કારણં બહુવિધં મમ ભાતિ નૂનં
તસ્યાત્મજાં ત્વયિ રતાં છલતો વિવોઢુમ્ ॥1॥
Meaning
સત્રાજિતઃ- - from Satraajit; ત્વમ્-અથ - Thou then; લુબ્ધ-વત્- - greedy man like; અર્ક-લબ્ધં - from the sun attained; દિવ્યં સ્યમંતક-મણિં - divine Syamantaka jewel; ભગવન્-અયાચીઃ - O Lord Thou asked for; તત્-કારણં - the reason; બહુ-વિધં - many fold; મમ ભાતિ નૂનં - to me appeals indeed; તસ્ય-આત્મજાં - his daughter; ત્વયિ રતાં - in Thee infatuated; છલતઃ વિવોઢુમ્ - by strategy to marry;
Translation
Thou then like a greedy man asked for the divine Syamantaka jewel from Satraajit who had got it from the Sun god. O Lord! The reasons for this may be many. What appeals to me indeed is that this was a strategy by which Thou wanted to marry his daughter (Satyabhaamaa) who was in love with Thee.
શ્લોકઃ
અદત્તં તં તુભ્યં મણિવરમનેનાલ્પમનસા
પ્રસેનસ્તદ્ભ્રાતા ગલભુવિ વહન્ પ્રાપ મૃગયામ્ ।
અહન્નેનં સિંહો મણિમહસિ માંસભ્રમવશાત્
કપીંદ્રસ્તં હત્વા મણિમપિ ચ બાલાય દદિવાન્ ॥2॥
Meaning
અદત્તં તં - not giving that; તુભ્યં મણિવરમ્- - to Thee the precious jewel; અનેન-અલ્પ-મનસા - by him the narrow minded; પ્રસેનઃ-તત્-ભ્રાતા - Prasena, his brother; ગલ-ભુવિ વહન્ - in the neck wearing; પ્રાપ મૃગયામ્ - went hunting; અહન્-એનં સિંહઃ - killed him the lion; મણિ-મહસિ - in the jewel brilliance; માંસ-ભ્રમ-વશાત્ - for flesh mistaking,; કપીંદ્રઃ-તં હત્વા - the great monkey him (the lion) killing; મણિમ્-અપિ ચ - the jewel also and; બાલાય દદિવાન્ - to (his) child gave;
Translation
The narrow minded one (Satraajit) did not give the precious jewel to Thee. His brother Prasena wore it round his neck and went away hunting. A lion mistook the jewel because of its brilliance to be a lump of flesh and so he killed Prasena. The great monkey (Jaambavaana) killed the lion and gave the jewel to his child.
શ્લોકઃ
શશંસુઃ સત્રાજિદ્ગિરમનુ જનાસ્ત્વાં મણિહરં
જનાનાં પીયૂષં ભવતિ ગુણિનાં દોષકણિકા ।
તતઃ સર્વજ્ઞોઽપિ સ્વજનસહિતો માર્ગણપરઃ
પ્રસેનં તં દૃષ્ટ્વા હરિમપિ ગતોઽભૂઃ કપિગુહામ્ ॥3॥
Meaning
શશંસુઃ - talked about; સત્રાજિત્-ગિરમ્-અનુ - Satraajit's words following; જનાઃ-ત્વાં મણિ-હરં - the people, Thou jewel thief; જનાનાં પીયૂષં - for the people nectar like; ભવતિ ગુણિનાં - it is of the virtuous; દોષ-કણિકા - fault slightest; તતઃ સર્વજ્ઞઃ-અપિ - therefore knowing everything also; સ્વ-જન-સહિતઃ - Thy people along with; માર્ગણ-પરઃ - to search intent; પ્રસેનં તં - that Prasen; દૃષ્ટ્વા હરિમ્-અપિ - seeing the lion also; ગતઃ-અભૂઃ - went; કપિ-ગુહામ્ - (into) the monkey's cave;
Translation
Influenced by the allegations of Satraajit, people suspected that Thou had stolen the jewel. Even a slight fault in the conduct of the virtuous person is like nectar for people in general, for it gives them a chance to slight that person. In spite of the fact that Thou knew everything about the jewel, Thou went in search for it with Thy men. Thou saw Prasena and the lion lying dead and thus were led to the monkey (Jaambavaan's) cave.
શ્લોકઃ
ભવંતમવિતર્કયન્નતિવયાઃ સ્વયં જાંબવાન્
મુકુંદશરણં હિ માં ક ઇહ રોદ્ધુમિત્યાલપન્ ।
વિભો રઘુપતે હરે જય જયેત્યલં મુષ્ટિભિ-
શ્ચિરં તવ સમર્ચનં વ્યધિત ભક્તચૂડામણિઃ ॥4॥
Meaning
ભવંતમ્-અવિતર્કયન્- - Thee not identifying; અતિ-વયાઃ - due to age; સ્વયં જાંબવાન્ - himself Jaambavaan; મુકુંદ-શરણં - to Mukunda surrendered; હિ માં કઃ-ઇહ - indeed me, who here; રોદ્ધુમ્-ઇતિ-આલપન્ - is to obstruct, thus saying; વિભો રઘુપતે - O Lord Raama!; હરે જય જય-ઇતિ-અલં - O Hari! Victory to Thee! Thus; મુષ્ટિભિઃ-ચિરં - with fists for long; તવ સમર્ચનં વ્યધિત - Thy worship performed; ભક્તચૂડામણિઃ - the crest jewel of the devotees;
Translation
The aged Jaambavaan did not know Thy identity and so exclaimed, 'who has come to obstruct me who has Mukund as his only resort?' As, the crest jewel of the devotees, he was invoking Thee with "O Lord Raam! O Hari! Victory be to Thee!, he worshipped Thee with blows of his fists.
શ્લોકઃ
બુધ્વાઽથ તેન દત્તાં નવરમણીં વરમણિં ચ પરિગૃહ્ણન્ ।
અનુગૃહ્ણન્નમુમાગાઃ સપદિ ચ સત્રાજિતે મણિં પ્રાદાઃ ॥5॥
Meaning
બુધ્વા-અથ - recognizing (Thee) then; તેન દત્તાં - by him was given; નવ-રમણીં - to the young girl (his daughter); વર-મણિં ચ - the precious jewel and; પરિગૃહ્ણન્ - accepting; અનુગૃહ્ણન્-અમુમ્- - blessing him; આગાઃ સપદિ - returning immediately; ચ સત્રાજિતે - and to Satraajit; મણિં પ્રાદાઃ - the jewel gave back;
Translation
Finally when Jaambavaan recognized Thee, he gave to Thee his young daughter and the jewel. Thou accepted them and blessed him, and immediately returned and gave back the jewel, the Syamantaka Mani, to Satraajit.
શ્લોકઃ
તદનુ સ ખલુ બ્રીલાલોલો વિલોલવિલોચનાં
દુહિતરમહો ધીમાન્ ભામાં ગિરૈવ પરાર્પિતામ્ ।
અદિત મણિના તુભ્યં લભ્યં સમેત્ય ભવાનપિ
પ્રમુદિતમનાસ્તસ્યૈવાદાન્મણિં ગહનાશયઃ ॥6॥
Meaning
તદનુ સ ખલુ - thereafter he indeed; બ્રીલા-લોલઃ - shame filled with; વિલોલ-લોચનાં - with loving eyes; દુહિતરમ્-અહો - the daughter Oh!; ધીમાન્ - the intelligent one (Satraajit); ભામાન્ - Satyabhaamaa; ગિરા-એવ - by words only; પર-અર્પિતામ્ - given to another; અદિત મણિના - gave (along with) the jewel; તુભ્યં લભ્યમ્ - to Thee, the worth getting; સમેત્ય ભવાન્-અપિ - having got, Thou also; પ્રમુદિત-મનાઃ- - with a happy mind; તસ્ય-એવ-આદાત્- - to him only gave back; મણિમ્ - the jewel; ગહન-આશયઃ - deep thinking (Thou);
Translation
Satraajit, the intelligent one, was then filled with shame for his conduct with Thee. He had given away his roving eyed daughter Satyabhaamaa to someone verbally only. He gave her to Thee along with the jewel. Thou, happily, with Thy deep and unfathomable reasoning gave back the jewel, having got what was worth getting (Satyabhaamaa).
શ્લોકઃ
વ્રીલાકુલાં રમયતિ ત્વયિ સત્યભામાં
કૌંતેયદાહકથયાથ કુરૂન્ પ્રયાતે ।
હી ગાંદિનેયકૃતવર્મગિરા નિપાત્ય
સત્રાજિતં શતધનુર્મણિમાજહાર ॥7॥
Meaning
વ્રીલા-આકુલાં - by shyness overcome; રમયતિ ત્વયિ - (her) delighting (when) Thou were; સત્યભામામ્ - her Satyabhaamaa; કૌંતેય-દાહ- - the son's of Kunti's burning; કથયા-અથ - news, then; કુરૂન્ પ્રયાતે - Thou to Kurukshetra went away; હી - how shameful; ગાંદિનેય-કૃતવર્મ-ગિરા - by Akrura and Kritavarmaa's words; નિપાત્ય સત્રાજિતં - killing Satraajit; શતધનુઃ-મણિમ્-આજહાર - Shatadhanu the jewel took away;
Translation
When Thou were delighting the shy Satyabhaamaa, there was the news of Kunti's sons being burnt in the wax palace. So Thou went away to the land of the Kurus. Under the promptings of Akrura and Kritvermaa, Shatadhanu killed Satraajit and took away the jewel.
શ્લોકઃ
શોકાત્ કુરૂનુપગતામવલોક્ય કાંતાં
હત્વા દ્રુતં શતધનું સમહર્ષયસ્તામ્ ।
રત્ને સશંક ઇવ મૈથિલગેહમેત્ય
રામો ગદાં સમશિશિક્ષત ધાર્તરાષ્ટ્રમ્ ॥8॥
Meaning
શોકાત્ - due to grief; કુરૂન્-ઉપગતામ્- - to the country of Kuru's having come; અવલોક્ય કાંતાં - seeing (Thy) wife; હત્વા દ્રુતં શતધનું - killing quickly Shatadhanu; સમહર્ષયઃ-તામ્ - appeased her; રત્ને સશંક ઇવ - about the jewel doubting, as though; મૈથિલ-ગેહમ્-એત્ય - to the king of Mithila's abode reaching; રામો ગદાં - Balaraam the mace wielding; સમશિશિક્ષત - taught well; ધાર્તરાષ્ટ્રમ્ - to Duryodhana;
Translation
Satyabhaama was overcome with grief and went to Kurukshetra. Seeing her, Thou quickly killed Shatadhanu and made her happy. As though doubting the whereabouts of the jewel, Balaraam went to the abode of the king of Mithilaa. There he very well trained Duryodhana in the art of wielding the mace.
શ્લોકઃ
અક્રૂર એષ ભગવન્ ભવદિચ્છયૈવ
સત્રાજિતઃ કુચરિતસ્ય યુયોજ હિંસામ્ ।
અક્રૂરતો મણિમનાહૃતવાન્ પુનસ્ત્વં
તસ્યૈવ ભૂતિમુપધાતુમિતિ બ્રુવંતિ ॥9॥
Meaning
અક્રૂર એષ - Akrura, this; ભગવન્ - O Lord!; ભવત્-ઇચ્છયા-એવ - by Thy will alone; સત્રાજિતઃ કુચરિતસ્ય - of Satraajit, the notorious; યુયોજ હિંસામ્ - caused the death; અક્રૂરતઃ મણિમ્- - from Akrura the jewel; અનાહૃતવાન્ પુનઃ-ત્વં - did not take back again Thou; તસ્ય એવ ભૂતિમ્- - his alone prosperity; ઉપધાતુમ્- - to bring about; ઇતિ બ્રુવંતિ - so it is said;
Translation
This, Akrura, O Lord! By Thy will alone caused the death of the notorious Satraajit. It is said that with a mind to bring about his prosperity, Thou did not take back the jewel from Akrura.
શ્લોકઃ
ભક્તસ્ત્વયિ સ્થિરતરઃ સ હિ ગાંદિનેય-
સ્તસ્યૈવ કાપથમતિઃ કથમીશ જાતા ।
વિજ્ઞાનવાન્ પ્રશમવાનહમિત્યુદીર્ણં
ગર્વં ધ્રુવં શમયિતું ભવતા કૃતૈવ ॥10॥
Meaning
ભક્તઃ-ત્વયિ - devoted to Thee; સ્થિરતરઃ - very firmly; સ હિ ગાંદિનેયઃ - that indeed Akrura; તસ્ય-એવ - his also; કાપથ-મતિઃ - evil mind; કથમ્-ઈશ જાતા - how O Lord! was produced; વિજ્ઞાનવાન્ - all knowing; પ્રશમવાન્-અહમ્- - well self controlled am I; ઇતિ-ઉદીર્ણં ગર્વં - thus bloated vanity; ધ્રુવં શમયિતુમ્ - certainly to curb; ભવતા કૃતા-એવ - by Thee was brought about only;
Translation
Akrura was very firmly devoted to Thee. O Lord! How could there be an evil thought in his mind (of killing Satraajit and getting the jewel)? He was bloated with the vanity of having self knowledge and self control. Certainly to curb that, Thou brought this about.
શ્લોકઃ
યાતં ભયેન કૃતવર્મયુતં પુનસ્ત-
માહૂય તદ્વિનિહિતં ચ મણિં પ્રકાશ્ય ।
તત્રૈવ સુવ્રતધરે વિનિધાય તુષ્યન્
ભામાકુચાંતશયનઃ પવનેશ પાયાઃ ॥11॥
Meaning
યાતં ભયેન - having fled in fear; કૃતવર્મયુતં - Kritvarma along with; પુનઃ-તમ્-આહૂય - again calling him; તત્-વિનિહિતં ચ - with him hidden and; મણિં પ્રકાશ્ય - the jewel bringing out; તત્ર-એવ સુવ્રત-ધરે - there only (him) with good deeds, endowed; વિનિધાય તુષ્યન્ - retaining and satisfying him; ભામા-કુચાંત-શયનઃ - (on) Satyabhaamaa's bosom reclined; પવનેશ પાયાઃ - O Lord of Guruvaayur! Save me;
Translation
Akrura with Kritvarma fled in fear. Thou called him again and brought out the jewel hidden with him. Thou then let him retain the jewel who was of good conduct, and satisfied him. Thou then lived happily with Satyabhaamaa reclining on her bosom. O Lord of Guruvaayur! save me.
Browse Related Categories:
