શ્લોકઃ
પ્રાચેતસસ્તુ ભગવન્નપરો હિ દક્ષ-
સ્ત્વત્સેવનં વ્યધિત સર્ગવિવૃદ્ધિકામઃ ।
આવિર્બભૂવિથ તદા લસદષ્ટબાહુ-
સ્તસ્મૈ વરં દદિથ તાં ચ વધૂમસિક્નીમ્ ॥1॥
Meaning
પ્રાચેતઃ-તુ - a son of Prachetas, indeed,; ભગવન્- - O Lord!; અપરો હિ દક્ષઃ- - another Daksha (not Daksha Prajaapati); ત્વત્-સેવનં વ્યધિત - Thy worship performed; સર્ગ-વિવૃદ્ધિ-કામઃ - the species to multiply desirous; આવિર્બભૂવિથ તદા - Thou appeared then; લસત્-અષ્ટ-બાહુઃ- - with eight resplendent arms; તસ્મૈ વરં દદિથ - (and) gave the boon; તાં ચ વધૂમ્- - and also that bride; અસિક્નીમ્ - (named) Asikni;
Translation
The son of one of the Prachetas, another Daksha, indeed, desirous of multiplying the progeny, worshipped Thee. Then Thou appeared with eight resplendent arms and gave him a boon and also Asikni as wife.
શ્લોકઃ
તસ્યાત્મજાસ્ત્વયુતમીશ પુનસ્સહસ્રં
શ્રીનારદસ્ય વચસા તવ માર્ગમાપુઃ ।
નૈકત્રવાસમૃષયે સ મુમોચ શાપં
ભક્તોત્તમસ્ત્વૃષિરનુગ્રહમેવ મેને ॥2॥
Meaning
તસ્ય-આત્મજાઃ- - his sons; તુ-અયુતમ્- - indeed ten thousand; ઈશ - O Lord!; પુનઃ-સહસ્રં - again (also) one thousand; શ્રીનારદસ્ય વચસા - by the advice of Shree Naarada; તવ માર્ગમ્-આપુઃ - took to Thy path (of meditation etc); ન-ઐકત્ર-વાસમ્- - (you) will not be residing in one place; ઋષયે - to the sage (Naarada); સ મુમોચ શાપં - he (Daksha) gave the curse; ભક્ત-ઉત્તમઃ-તુ-ઋષિઃ- - highest of (Thy) devotees, the sage; અનુગ્રહમ્-એવ મેને - took it for a blessing.;
Translation
His eleven thousand sons, on the advice of Shree Naarada took to the path of devotion to Thee, to attain liberation. Daksha was displeased with Naarada and so pronounced a curse on him that he would not have any fixed place of residence. Sage Naarada, the highest of devotees, considered it only as blessing.
શ્લોકઃ
ષષ્ટ્યા તતો દુહિતૃભિઃ સૃજતઃ કુલૌઘાન્
દૌહિત્રસૂનુરથ તસ્ય સ વિશ્વરૂપઃ ।
ત્વત્સ્તોત્રવર્મિતમજાપયદિંદ્રમાજૌ
દેવ ત્વદીયમહિમા ખલુ સર્વજૈત્રઃ ॥3॥
Meaning
ષષ્ટ્યા તતઃ દુહિતૃભિઃ - then by ( his) sixty daughters; સૃજતઃ કુલ-ઔઘાન્ - (he) was multiplying the species; દૌહિત્ર-સૂનુઃ-અથ તસ્ય - then one of his daughter's son's son; સ વિશ્વરૂપઃ - that (named) Vishwaroopa; ત્વત્-સ્તોત્ર-વર્મિતમ્- - Thy protective hymn; અજાપયત્-ઇંદ્રમ્- - made Indra recite; આજૌ - in a battle; દેવ - O Lord!; ત્વદીય-મહિમા - Thy glory; ખલુ સર્વજૈત્રઃ - indeed is victorious over all;
Translation
Then Daksha multiplied the species through his sixty daughters. His daughter's son's son named Vishwaroopa made Indra win the battle against the Asuras. Indra was provided protection and victory by learning from Vishwaroopa the hymn addressed to Thee (Naaraayana Kavacha). O Lord! Thy glory can indeed conquer all.
શ્લોકઃ
પ્રાક્શૂરસેનવિષયે કિલ ચિત્રકેતુઃ
પુત્રાગ્રહી નૃપતિરંગિરસઃ પ્રભાવાત્ ।
લબ્ધ્વૈકપુત્રમથ તત્ર હતે સપત્ની-
સંઘૈરમુહ્યદવશસ્તવ માયયાસૌ ॥4॥
Meaning
પ્રાક્- - once upon a time; શૂરસેન-વિષયે - in Shoorsena's kingdom; કિલ ચિત્રકેતુઃ - indeed, Chitraketu; પુત્ર-આગ્રહી નૃપતિઃ - desirous of a son, the king; અંગિરસઃ પ્રભાવાત્ - by sage Angirasa's blessings; લબ્ધ્વા-એક-પુત્રમ્- - getting one son; અથ તત્ર હતે સપત્નીસંઘૈઃ- - then, there (the son) was killed by the other wives; અમુહ્યત્-અવશઃ- - and overcome by grief, he fainted; તવ માયયા અસૌ - owing to the power of Thy Maayaa;
Translation
Once upon a time, in the kingdom named Shoorsena the king Chitraketu was desirous of getting a son. By the blessings of sage Angirasa he got a son. The child was killed by his other wives out of jealousy. The king fainted with grief owing to the power of Thy Maayaa.
શ્લોકઃ
તં નારદસ્તુ સમમંગિરસા દયાલુઃ
સંપ્રાપ્ય તાવદુપદર્શ્ય સુતસ્ય જીવમ્ ।
કસ્યાસ્મિ પુત્ર ઇતિ તસ્ય ગિરા વિમોહં
ત્યક્ત્વા ત્વદર્ચનવિધૌ નૃપતિં ન્યયુંક્ત ॥5॥
Meaning
તં નારદઃ-તુ - him, Naarada then; સમમ્-અંગિરસા - along with Angirasa; દયાલુઃ - merciful (Naarada); સંપ્રાપ્ય - approaching; તાવત્-ઉપદર્શ્ય - then showed; સુતસ્ય જીવમ્ - the son's soul; કસ્ય-અસ્મિ પુત્ર(ઃ) ઇતિ - whose son am I, thus; તસ્ય ગિરા - by his speech; વિમોહં ત્યક્ત્વા - giving up delusion; ત્વત્-અર્ચન-વિધૌ - in the ways of Thy worship; નૃપતિં ન્યયુંક્ત - gave instructions to the king;
Translation
The merciful Naarada and sage Angirasa went to Chitraketu and showed him the soul of his dead son. The soul asked 'whose son am I?' These words dispelled the king's delusion. The sages then instructed him in the ways of Thy worship.
શ્લોકઃ
સ્તોત્રં ચ મંત્રમપિ નારદતોઽથ લબ્ધ્વા
તોષાય શેષવપુષો નનુ તે તપસ્યન્ ।
વિદ્યાધરાધિપતિતાં સ હિ સપ્તરાત્રે
લબ્ધ્વાપ્યકુંઠમતિરન્વભજદ્ભવંતમ્ ॥6॥
Meaning
સ્તોત્રં ચ મંત્રમ્-અપિ - hymns and Mantras; નારદતઃ-અથ લબ્ધ્વા - from Naarada then receiving; તોષાય શેષ-વપુષઃ - for propitiation of (Thee) (who were) in the form of Aadishesha; નનુ તે તપસ્યન્ - practising austerities to Thee alone; વિદ્યાધર-અધિપતિતાં - the leadership of Vidyaadharas; સ હિ સપ્ત-રાત્રે લબ્ધ્વા- - he obtained only in seven days; અપિ-અકુંઠમતિઃ- - still dissatisfied; અન્વભજત્-ભવંતમ્ - (he) continued to worship Thee;
Translation
Then receiving hymns and Mantras from Naarada, he practised austerities for propitiating Thee who were in the form of Aadishesha. Within seven days he obtained the leadership of the Vidyaadharas. Still dissatisfied, he continued to worship Thee with the same fervour.
શ્લોકઃ
તસ્મૈ મૃણાલધવલેન સહસ્રશીર્ષ્ણા
રૂપેણ બદ્ધનુતિસિદ્ધગણાવૃતેન ।
પ્રાદુર્ભવન્નચિરતો નુતિભિઃ પ્રસન્નો
દત્વાઽઽત્મતત્ત્વમનુગૃહ્ય તિરોદધાથ ॥7॥
Meaning
તસ્મૈ - to him (Chitraketu); મૃણાલ-ધવલેન - as white as a lotus stalk; સહસ્ર-શીર્ષ્ણા - with a thousand heads; રૂપેણ - in (such a) form; બદ્ધનુતિ-સિદ્ધગણ-આવૃતેન - singing hymns of praises,by Sidhdhas, surrounded; પ્રાદુર્ભવન્-અચિરતઃ - quickly manifested; નુતિભિઃ પ્રસન્નઃ - with the hymns pleased; દત્વા-આત્મ-તત્ત્વમ્- - imparting knowledge of self; અનુગૃહ્ય - and blessing (him); તિરોદધાથ - Thou disappeared;
Translation
Presently Thou revealed Thyself to him in Thy form of Aadishesha, with a thousand hoods and white like a lotus stalk,surrounded by bands of Sidhdhaas singing hymns of praise. Pleased with the hymns, Thou blessed him and imparted to him the knowledge of the self and then Thou disappeared.
શ્લોકઃ
ત્વદ્ભક્તમૌલિરથ સોઽપિ ચ લક્ષલક્ષં
વર્ષાણિ હર્ષુલમના ભુવનેષુ કામમ્ ।
સંગાપયન્ ગુણગણં તવ સુંદરીભિઃ
સંગાતિરેકરહિતો લલિતં ચચાર ॥8॥
Meaning
ત્વત્-ભક્ત-મૌલિઃ-અથ સ- - the greatest of devotees ,he, then; અપિ ચ - and also; લક્ષ-લક્ષં વર્ષાણિ - for many many years; હર્ષુલ-મના - happily (blissfully); ભુવનેષુ - in all the worlds; કામં સંગાપયન્ - made to be sung; ગુણગણં તવ - Thy glories; સુંદરીભિઃ - by beautiful Vidyaadharis; સંગ-અતિરેક-રહિતઃ - without much sensuous attachment; લલિતં ચચાર - happily wandered about;
Translation
This great devotee Chitraketu for many many years wandered about happily in all the worlds without much attachment. He led the troupe of beautiful Vidyaadharis and also caused Thy glories and excellences to be sung, to his hearts content.
શ્લોકઃ
અત્યંતસંગવિલયાય ભવત્પ્રણુન્નો
નૂનં સ રૂપ્યગિરિમાપ્ય મહત્સમાજે ।
નિશ્શંકમંકકૃતવલ્લભમંગજારિં
તં શંકરં પરિહસન્નુમયાભિશેપે ॥9॥
Meaning
અત્યંત-સંગ-વિલયાય - to rid (himself) of all sensuous hankerings; ભવત્-પ્રણુન્નઃ નૂનં - prompted by Thee, it seems,; સ રૂપ્યગિરિમ્-આપ્ય - he, reaching the Silver mountain (Kailaash); મહત્-સમાજે - in the assembly of sages; નિશ્શંકમ્- - without any inhibition; અંક-કૃત-વલ્લભમ્- - who had seated his consort on his lap; અંગજારિં તં શંકરં - the destroyer of Kaamdeva, that Shankara; પરિહસન્- - ridiculing (him); ઉમયા-અભિશેપે - was cursed by Umaa;
Translation
To rid himself completely of all sensuous hankerings, prompted by Thee, he once went to Mount Kailaash. There he saw the destroyer of Kaamadeva , Shankara, sitting in the assembly of sages with his consort Umaa seated on his lap without any concern. Chitraketu mocked at him and in turn was cursed by Umaa.
શ્લોકઃ
નિસ્સંભ્રમસ્ત્વયમયાચિતશાપમોક્ષો
વૃત્રાસુરત્વમુપગમ્ય સુરેંદ્રયોધી ।
ભક્ત્યાત્મતત્ત્વકથનૈઃ સમરે વિચિત્રં
શત્રોરપિ ભ્રમમપાસ્ય ગતઃ પદં તે ॥10॥
Meaning
નિસ્સંભ્રમઃ- - unperturbed; તુ-અયમ્- - however, he (Chitraketu); અયાચિત-શાપ-મોક્ષઃ - did not ask for relief from the curse; વૃત્રાસુરત્વમ્-ઉપગમ્ય - as vritraasura being born; સુરેંદ્ર-યોધી - against Indra fighting; ભક્ત્યા- - by his devotion; આત્મતત્ત્વ-કથનૈઃ - and by imparting knowledge of the self; સમરે - in the battle,; વિચિત્રં - surprisingly,; શત્રોઃ-અપિ ભ્રમમ્- - the delusion of the enemy also; અપાસ્ય - removing; ગતઃ પદં તે - reached Thy abode;
Translation
Unperturbed, Chitraketu did not ask for relief from the curse, and was born as Vritraasura. By his devotion, while fighting in the battle against Indra, he imparted the knowledge of the self to Indra and he removed the delusion of even his enemy. Thereby he reached Thy abode. What a wonder!
શ્લોકઃ
ત્વત્સેવનેન દિતિરિંદ્રવધોદ્યતાઽપિ
તાન્પ્રત્યુતેંદ્રસુહૃદો મરુતોઽભિલેભે ।
દુષ્ટાશયેઽપિ શુભદૈવ ભવન્નિષેવા
તત્તાદૃશસ્ત્વમવ માં પવનાલયેશ ॥11॥
Meaning
ત્વત્-સેવનેન - by worshipping Thee; દિતિઃ- - Diti; ઇંદ્ર-વધ-ઉદ્યતા-અપિ - though wanting to kill Indra; તાન્-પ્રત્યુત- - them, instead,; ઇંદ્ર-સુહૃદઃ મરુતઃ- - Indra's friends Maruts; અભિલેભે - begot; દુષ્ટ-આશયે-અપિ - even for evil mind persons; શુભદા-એવ - Thy worship; ભવત્-નિષેવા - gives good only; તત્-તાદૃશઃ-ત્વમ્- - Thou who are thus; અવ માં - protect me; પવન-આલય-ઈશ - O Lord of Guruvaayur!;
Translation
Diti, the mother of the Asuras, worshipped Thee in order to have a son who would kill Indra, but instead gave birth to Maruts who became friends of Indra. By worshipping Thee, even an evil minded person receives good only. O Lord of Guruvaayur! Who are like that, deign to protect me.
Browse Related Categories:
