શ્લોકઃ
પ્રિયવ્રતસ્ય પ્રિયપુત્રભૂતા-
દાગ્નીધ્રરાજાદુદિતો હિ નાભિઃ ।
ત્વાં દૃષ્ટવાનિષ્ટદમિષ્ટિમધ્યે
તવૈવ તુષ્ટ્યૈ કૃતયજ્ઞકર્મા ॥1॥
Meaning
પ્રિયવ્રતસ્ય - of Priyavrata; પ્રિયપુત્રભૂતાત્-આગ્નીધ્ર-રાજાત્- - from the dear son king Aagnidhra; ઉદિતઃ હિ નાભિઃ - was born Naabhi, indeed,; ત્વાં દૃષ્ટવાન્-ઇષ્ટદમ્- - (he) saw Thee the fulfiller of desire; ઇષ્ટિ-મધ્યે - during the Yanjya; તવ-એવ તુષ્ટ્યૈ - for propitiating Thee alone; કૃત-યજ્ઞ-કર્મા - (who) had performed a Yanjya;
Translation
King Priyavrata had a dear son named Asgnidhra king, of whom Naabhi was born. While Naabhi was performing a Yanjya, for propitiating Thee, he had a vision of Thee, the bestower of desired boons to devotees.
શ્લોકઃ
અભિષ્ટુતસ્તત્ર મુનીશ્વરૈસ્ત્વં
રાજ્ઞઃ સ્વતુલ્યં સુતમર્થ્યમાનઃ ।
સ્વયં જનિષ્યેઽહમિતિ બ્રુવાણ-
સ્તિરોદધા બર્હિષિ વિશ્વમૂર્તે ॥2॥
Meaning
અભિષ્ટુતઃ-તત્ર - being praised there (in the yanjya); મુનીશ્વરૈઃ-ત્વં - by the great sages Thou; રાજ્ઞઃ સ્વતુલ્યં સુતમ્- - for the king a son like Thee; અર્થ્યમાનઃ - being prayed for; સ્વયં જનિષ્યે-અહમ્- - I shall Myself be born; ઇતિ બ્રુવાણઃ- - saying thus; તિરોદધા બર્હિષિ - (Thou) disappeared in the sacrificial fire; વિશ્વમૂર્તે - O Lord! With the cosmos as Thy form;
Translation
O Lord of the whole universe! The sages sang Thy praises and the king prayed to Thee for a son like Thyself. Thou then declared that Thou would Thyself be born as his son and then Thou disappeared in the sacrificial fire.
શ્લોકઃ
નાભિપ્રિયાયામથ મેરુદેવ્યાં
ત્વમંશતોઽભૂઃ ૠષભાભિધાનઃ ।
અલોકસામાન્યગુણપ્રભાવ-
પ્રભાવિતાશેષજનપ્રમોદઃ ॥3॥
Meaning
નાભિ-પ્રિયાયામ્-અથ - to Naabhi's dear wife, then; મેરુદેવ્યાં - named Merudevi; ત્વમ્-અંશતઃ-અભૂઃ - Thou as a part incarnation were born; ૠષભ-અભિધાનઃ - with the name Rishabha; અલોક-સામાન્ય-ગુણ-પ્રભાવ - endowed with sublime and rare virtues; પ્રભાવિત-અશેષ-જન-પ્રમોદઃ - causing to countless people great delight (with Thy glory);
Translation
Then Thou were born as a part incarnation with the name Rishabha to Merudevi the wife of Naabhi. Thou delighted everyone with sublime virtues and glory not commonly seen in the world.
શ્લોકઃ
ત્વયિ ત્રિલોકીભૃતિ રાજ્યભારં
નિધાય નાભિઃ સહ મેરુદેવ્યા ।
તપોવનં પ્રાપ્ય ભવન્નિષેવી
ગતઃ કિલાનંદપદં પદં તે ॥4॥
Meaning
ત્વયિ ત્રિલોકીભૃતિ - On Thee, the ruler of the three worlds; રાજ્ય-ભારં નિધાય - transferring the responsibility of governance; નાભિઃ સહ મેરુદેવ્યા - Naabhi along with Merudevi; તપોવનં પ્રાપ્ય - reaching the forest; ભવત્-નિષેવી - and worshipping Thee; ગતઃ કિલ-આનંદપદં - indeed attained the state of bliss; પદં તે - abode of Thine;
Translation
Naabhi entrusted the administration of the kingdom to Thee, who are the ruler of the three worlds and went away to the forest with his wife Merudevi to lead an ascetic life. Worshipping Thee there, he attained to Thy state of Supreme Bliss.
શ્લોકઃ
ઇંદ્રસ્ત્વદુત્કર્ષકૃતાદમર્ષા-
દ્વવર્ષ નાસ્મિન્નજનાભવર્ષે ।
યદા તદા ત્વં નિજયોગશક્ત્યા
સ્વવર્ષમેનદ્વ્યદધાઃ સુવર્ષમ્ ॥5॥
Meaning
ઇંદ્રઃ-ત્વત્-ઉત્કર્ષકૃતાત્- - Indra by Thy achievements; અમર્ષાત્ - out of jealousy; વવર્ષ ન-અસ્મિન્- - did not shower rain on this; અજનાભવર્ષે - (land) Ajanaabh-varsha; યદા તદા ત્વં - when (this happened) then Thou; નિજ-યોગ-શક્ત્યા - by Thy yogic power; સ્વ-વર્ષમ્-એનત્- - on Thy own kingdom brought; વ્યદધાઃ સુવર્ષમ્ - abundant rainfall;
Translation
Owing to jealousy at the prosperity of the world generated by Thy (Rishabha's) greatness, Indra withheld rain from the continent Ajanaabha. Thereupon Thou by Thy yogic power brought enough rain on this Thy continent.
શ્લોકઃ
જિતેંદ્રદત્તાં કમનીં જયંતી-
મથોદ્વહન્નાત્મરતાશયોઽપિ ।
અજીજનસ્તત્ર શતં તનૂજા-
નેષાં ક્ષિતીશો ભરતોઽગ્રજન્મા ॥6॥
Meaning
જિતેંદ્ર-દત્તાં - given by Indra; કમનીં જયંતીમ્- - beautiful Jayanti; અથ-ઉદ્વહન્- - then marrying; આત્મરત-આશયઃ-અપિ - even though ever absorbed in Brahman; અજીજનઃ-તત્ર શતં તનૂજાન્- - (he) begot hundred sons; એષાં ક્ષિતીશઃ ભરતઃ- - among them, king Bharat; અગ્ર-જન્મા - was the eldest;
Translation
Thus defeated, Indra bestowed beautiful Jayanti on Thee as Thy wife. Though Thou were ever absorbed in the Aatman, Thou begot in her one hundred sons, the eldest of whom was king Bharat.
શ્લોકઃ
નવાભવન્ યોગિવરા નવાન્યે
ત્વપાલયન્ ભારતવર્ષખંડાન્ ।
સૈકા ત્વશીતિસ્તવ શેષપુત્ર-
સ્તપોબલાત્ ભૂસુરભૂયમીયુઃ ॥7॥
Meaning
નવ-અભવન્ યોગિવરાઃ - nine of them became great yogis; નવ-અન્યે-તુ- - another nine indeed; અપાલયન્ ભારતવર્ષખંડાન્ - ruled over the various regions of Bharatavarsha; સૈકા તુ-અશીતિઃ- - one and eighty however; તવ શેષ પુત્રઃ- - Thy remaining sons; તપોબલાત્ - by the power of their austerities; ભૂસુરભૂયમ્-ઈયુઃ - attained Braahminhood;
Translation
Nine of them became great yogis, and another nine ruled over the various regions of Bhaaaratavarsha. Thy remaining eighty-one sons attained Braahminhood by the power of their austerities.
શ્લોકઃ
ઉક્ત્વા સુતેભ્યોઽથ મુનીંદ્રમધ્યે
વિરક્તિભક્ત્યન્વિતમુક્તિમાર્ગમ્ ।
સ્વયં ગતઃ પારમહંસ્યવૃત્તિ-
મધા જડોન્મત્તપિશાચચર્યામ્ ॥8॥
Meaning
ઉક્ત્વા સુતેભ્યઃ-અથ - instructing the sons then; મુનીંદ્ર-મધ્યે - in the midst of great sages; વિરક્તિ-ભક્તિ-અન્વિત- - comprising of renunciation and devotion; મુક્તિ-માર્ગમ્ - the path of liberation; સ્વયં ગતઃ - Thyself went (took to); પારમહંસ્યવૃત્તિમ્- - the way of the life of Paramahansas; અધાઃ - adopting; જડ-ઉન્મત્ત-પિશાચ-ચર્યામ્ - the behaviour of idiots lunatics and ghosts;
Translation
Afterwards Thou instructed Thy sons along with the great ascetics in the path of salvation through renunciation and devotion. Then adopting the life of a total renunciate Thou moved about behaving like an idiot, a mad man or a ghost.
શ્લોકઃ
પરાત્મભૂતોઽપિ પરોપદેશં
કુર્વન્ ભવાન્ સર્વનિરસ્યમાનઃ ।
વિકારહીનો વિચચાર કૃત્સ્નાં
મહીમહીનાત્મરસાભિલીનઃ ॥9॥
Meaning
પરાત્મભૂતઃ-અપિ - though one with the Supreme Aatman; પર-ઉપદેશં કુર્વન્ - giving instructions to others; ભવાન્ સર્વ-નિરસ્ય-માનઃ - Thou being insulted by others; વિકાર-હીનઃ - free from attachment (or aversion); વિચચાર - wondered; કૃત્સ્નાં મહીમ્- - all over the earth; અહીન-આત્મરસ-અભિલીનઃ - completely absorbed in the bliss of the Supreme Self;
Translation
Though Thou had attained complete identity with the Brahman, Thou continued to impart knowledge to others. Thou were free from attachment and aversion, though Thou were treated with indifference.Thou wandered all over the earth completely absorbed in the bliss of the Supreme self.
શ્લોકઃ
શયુવ્રતં ગોમૃગકાકચર્યાં
ચિરં ચરન્નાપ્ય પરં સ્વરૂપમ્ ।
દવાહૃતાંગઃ કુટકાચલે ત્વં
તાપાન્ મમાપાકુરુ વાતનાથ ॥10॥
Meaning
શયુ-વ્રતમ્ - the way of the life of the python; ગો-મૃગ-કાક-ચર્યામ્ - and the ways of the cow, dear and crow; ચિરં ચરન્- - practising for a long time; આપ્ય પરં સ્વરૂપં - attaining oneness with the Supreme Brahman; દવા-હૃત-અંગઃ - with body perishing in the forest fire; કુટકાચલે ત્વં - in the Coorg mountains, Thou; તાપાન્ મમ-અપાકુરુ - ailments of mine do destroy; વાતનાથ - O Lord of Guruvaayur!;
Translation
Observing the ways of the life of a python, a cow, a deer, and a crow, Thou wandered about for long, attaining identity with the Supreme Brahman. Thy body then perished in the forest fire in the Coorg mountains. O Lord of Guruvaayur! Deign to eradicate my afflictions.
Browse Related Categories:
