શ્લોકઃ
સાંદ્રાનંદતનો હરે નનુ પુરા દૈવાસુરે સંગરે
ત્વત્કૃત્તા અપિ કર્મશેષવશતો યે તે ન યાતા ગતિમ્ ।
તેષાં ભૂતલજન્મનાં દિતિભુવાં ભારેણ દૂરાર્દિતા
ભૂમિઃ પ્રાપ વિરિંચમાશ્રિતપદં દેવૈઃ પુરૈવાગતૈઃ ॥1॥
Meaning
સાંદ્ર-આનંદ-તનો - condensed bliss incarnate; હરે નનુ પુરા - O Lord! Even long ago; દૈવ-અસુરે સંગરે - in the battle between the Devas and the Asuras; ત્વત્-કૃત્તા અપિ - even though slain by Thee; કર્મ-શેષ-વશતઃ યે - because of their residual Karma, those who; તે ન યાતા ગતિમ્ - they did not attain liberation; તેષાં ભૂતલ-જન્મનાં - and so on this earth were born; દિતિભૂવાં ભારેણ - of those Asuras (by their) burden; દૂરાર્દિતા ભૂમિઃ - the tormented earth; પ્રાપ વિરિંચમ્-આશ્રિત-પદં - approached Brahmaa and sought refuge; દેવૈઃ પુરા-એવ-આગતૈઃ - the Devas had already reached (there);
Translation
O Lord Hari! Condensed bliss incarnate! Long ago, in the battle between the Devas and Asuras, some of the Asuras, even though slain by Thee,did not get liberation because of their residual Karmas. So they were born again on the earth. Mother earth being very much tormented by their burden sought refuge in Brahmaa and reached his abode, where the Devas had already gone.
શ્લોકઃ
હા હા દુર્જનભૂરિભારમથિતાં પાથોનિધૌ પાતુકા-
મેતાં પાલય હંત મે વિવશતાં સંપૃચ્છ દેવાનિમાન્ ।
ઇત્યાદિપ્રચુરપ્રલાપવિવશામાલોક્ય ધાતા મહીં
દેવાનાં વદનાનિ વીક્ષ્ય પરિતો દધ્યૌ ભવંતં હરે ॥2॥
Meaning
હા હા - Alas!; દુર્જન-ભૂરિ-ભાર-મથિતાં - by the wicked peoples' immense weight, crushed; પાથોનિધૌ પાતુકામ્- - into the ocean , about to fall; એતાં પાલય હંત - this (me) protect, pray!; મે વિવશતાં સંપૃચ્છ - (about) my helplessness ask; દેવાન્-ઇમાન્ ઇતિ-આદિ - these Devas, in this manner; પ્રચુર-પ્રલાપ-વિવશામ્- - much lamenting and helpless; આલોક્ય ધાતા મહીં - seeing the earth, Brahmaa; દેવાનાં વદનાનિ વીક્ષ્ય - and also of the Devas' faces, seeing; પરિતઃ - (who had) assembled all around; દધ્યૌ ભવંતં - meditated on Thee; હરે - O Lord!;
Translation
Crushed by the immense weight of the evil minded people and about to fall in the ocean of the causal waters, this me please protect. Ask the Devas here of my plight,' the Earth lamented. O Lord! Seeing the Earth in such a helpless state and also looking at the faces of the Devas, who had assembled there, Brahmaa meditated on Thee.
શ્લોકઃ
ઊચે ચાંબુજભૂરમૂનયિ સુરાઃ સત્યં ધરિત્ર્યા વચો
નન્વસ્યા ભવતાં ચ રક્ષણવિધૌ દક્ષો હિ લક્ષ્મીપતિઃ ।
સર્વે શર્વપુરસ્સરા વયમિતો ગત્વા પયોવારિધિં
નત્વા તં સ્તુમહે જવાદિતિ યયુઃ સાકં તવાકેતનમ્ ॥3॥
Meaning
ઊચે ચ-અંબુજભૂઃ- - and said Brahmaa; અમૂન્-અયિ સુરાઃ - to them , O Devas; સત્યં ધરિત્ર્યા વચઃ - true are the Earth's words; નનુ-અસ્યા ભવતાં ચ - indeed hers and yours; રક્ષણ-વિધૌ - in the matter of protection; દક્ષઃ હિ લક્ષ્મીપતિઃ - capable alone is Maha Vishnu; સર્વે શર્વ-પુરઃ-સરા - all of us led by Shiva; વયમ્-ઇતઃ ગત્વા - we, from here going; પયઃ-વારિધિં - to the Milk Ocean; નત્વા તં સ્તુમહે જવાત્- - will prostrate before him and sing his praises, quickly; ઇતિ યયુઃ સાકં - together (they) went; તવ-આકેતનમ્ - to Thy abode;
Translation
Presently, the lotus born Brahmaa said to the Devas that what the Mother Earth was saying was indeed true. In the matter of the protection of the Devas and the Earth, Maha Vishnu alone was capable. So all of them and Brahmaa, led by Shiva would quickly go from there to the Milk Ocean and prostrate before Him and sing hymns of his prise. So together they went to Thy abode.
શ્લોકઃ
તે મુગ્ધાનિલશાલિદુગ્ધજલધેસ્તીરં ગતાઃ સંગતા
યાવત્ત્વત્પદચિંતનૈકમનસસ્તાવત્ સ પાથોજભૂઃ ।
ત્વદ્વાચં હૃદયે નિશમ્ય સકલાનાનંદયન્નૂચિવા-
નાખ્યાતઃ પરમાત્મના સ્વયમહં વાક્યં તદાકર્ણ્યતામ્ ॥4॥
Meaning
તે - they; મુગ્ધ-અનિલ-શાલિ- - (to the ocean) a pleasant breeze comprising of; દુગ્ધ-જલધેઃ તીરં - to the Milk Ocean's shores; ગતાઃ સંગતા યાવત્- - went, (and when they were) together standing; ત્વત્-પદ-ચિંતન-એક-મનસઃ- - and when on Thy feet their minds were fixed and meditating; તાવત્ સ પાથોજભૂઃ - then that lotus born Brahmaa; ત્વત્-વાચં હૃદયે નિશમ્ય - Thy words, in his own heart, hearing; સકલાન્-આનંદયન્- - making everyone happy,; ઊચિવાન્-આખ્યાતઃ - said, '(I) have been told; પરમાત્મના સ્વયમ્- - by the supreme Lord Himself; અહં વાક્યં - I (have been told) the words,; તત્-આકર્ણ્યતામ્ - which please listen';
Translation
They together went to the shore of the Milk Ocean where a pleasant breeze was blowing. As they stood there with their minds fixed on Thy feet, meditating, the lotus born Brahmaa in his own heart heard Thy words. Making everyone happy, he told them that he had been spoken to by the Supreme Lord Himself, and asked them to listen to those words.
શ્લોકઃ
જાને દીનદશામહં દિવિષદાં ભૂમેશ્ચ ભીમૈર્નૃપૈ-
સ્તત્ક્ષેપાય ભવામિ યાદવકુલે સોઽહં સમગ્રાત્મના ।
દેવા વૃષ્ણિકુલે ભવંતુ કલયા દેવાંગનાશ્ચાવનૌ
મત્સેવાર્થમિતિ ત્વદીયવચનં પાથોજભૂરૂચિવાન્ ॥5॥
Meaning
જાને દીન-દશામ્-અહં - (I) know the sad state; દિવિષદાં ભૂમેઃ-ચ - of the gods and of the earth; ભીમૈઃ-નૃપૈઃ- - (caused) by cruel kings; તત્-ક્ષેપાય - for its removal; ભવામિ યાદવ-કુલે - (I) shall be born in the Yaadava clan; સઃ-અહં સમગ્ર-આત્મના - that Me with all My powers; દેવાઃ વૃષ્ણિકુલે ભવંતુ - the gods, in the Vrishni clan, may be born; કલયા - as part incarnation; દેવાંગનાઃ-ચ-અવનૌ - and also the wives of the Devas, on the earth; મત્-સેવા-અર્થમ્- - to serve me; ઇતિ ત્વદીય-વચનમ્ - thus Thy words; પાથોજભૂઃ-ઊચિવાન્ - Brahmaa told;
Translation
"I know the sad state of the gods and of the Earth caused by the cruel kings. For its removal I shall be born in the Yaadava clan with all My powers (as a complete incarnation). The gods may be born in the Vrishni clan as part incarnation, and the wives of the Devas also will be born on the Earth to serve me." Thus Thy words Brahmaa told to the Devas and the Earth.
શ્લોકઃ
શ્રુત્વા કર્ણરસાયનં તવ વચઃ સર્વેષુ નિર્વાપિત-
સ્વાંતેષ્વીશ ગતેષુ તાવકકૃપાપીયૂષતૃપ્તાત્મસુ ।
વિખ્યાતે મધુરાપુરે કિલ ભવત્સાન્નિધ્યપુણ્યોત્તરે
ધન્યાં દેવકનંદનામુદવહદ્રાજા સ શૂરાત્મજઃ ॥6॥
Meaning
શ્રુત્વા કર્ણ-રસાયનમ્ - hearing the (words), to the ears nectar like; તવ વચઃ સર્વેષુ - Thy words; નિર્વાપિત-સ્વાંતેષુ- - all of them whose minds were freed from sorrow; ઈશ ગતેષુ - O Lord! (they) having gone; તાવક-કૃપા- - Thy compassion; પીયૂષ-તૃપ્ત-આત્મસુ - nectar like satiated them; વિખ્યાતે મધુરાપુરે કિલ - in the famous city of Mathura, it is said,; ભવત્-સાન્નિધ્ય-પુણ્ય-ઉત્તરે - by Thy presence made more sacred; ધન્યાં દેવકનંદનામ્- - the virtuous daughter of Devak; ઉદ્વહત્-રાજા સ - married that king; શૂરાત્મજઃ - the son of Shoorasena;
Translation
Hearing Thy compassionate message which was like nectar to their ears they all went away with their minds freed from sorrow, highly delighted and satiated with Thy sweet words. In the famous city of Mathura which is said to be made more sacred by Thy ever presence there, Devaki, the virtuous daughter of Devaka married the king Vasudeva, the son of Shoorasena.
શ્લોકઃ
ઉદ્વાહાવસિતૌ તદીયસહજઃ કંસોઽથ સમ્માનય-
ન્નેતૌ સૂતતયા ગતઃ પથિ રથે વ્યોમોત્થયા ત્વદ્ગિરા ।
અસ્યાસ્ત્વામતિદુષ્ટમષ્ટમસુતો હંતેતિ હંતેરિતઃ
સંત્રાસાત્ સ તુ હંતુમંતિકગતાં તન્વીં કૃપાણીમધાત્ ॥7॥
Meaning
ઉદ્વાહ્-અવસિતૌ - when the marriage ceremony was over; તદીય-સહજઃ કંસઃ-અથ - her (Devaki's) brother, Kansa then; સમ્માનયન્-એતૌ - honouring these two (the couple); સૂતતયા ગતઃ પથિ રથે - as a charioteer went on the road, in the chariot; વ્યોમ-ઉત્થયા ત્વત્-ગિરા - rising in the sky, by Thy voice; અસ્યાઃ-ત્વામ્-અતિ-દુષ્ટમ્- - her, you who are very wicked; અષ્ટમ-સુતઃ હંતા-ઇતિ - eighth son will be the killer, thus; હંત-ઈરિતઃ - alas, was spoken; સંત્રાસત્ સ તુ - out of great fear, he then; હંતુમ્-અંતિકગતાં તન્વીં - to kill, who was near by, the beautiful lady; કૃપાણીમ્-અધાત્ - the sword , took;
Translation
When the marriage ceremony was over Devaki's brother Kansa, in order to honour the couple became their charioteer and took to the road in the chariot. Rising from the sky Thy voice said, "You who are very wicked will be killed by her eighth son." Alas! Thus spoken, out of great fear, he then drew his sword to kill the beautiful lady who was near by.
શ્લોકઃ
ગૃહ્ણાનશ્ચિકુરેષુ તાં ખલમતિઃ શૌરેશ્ચિરં સાંત્વનૈ-
ર્નો મુંચન્ પુનરાત્મજાર્પણગિરા પ્રીતોઽથ યાતો ગૃહાન્ ।
આદ્યં ત્વત્સહજં તથાઽર્પિતમપિ સ્નેહેન નાહન્નસૌ
દુષ્ટાનામપિ દેવ પુષ્ટકરુણા દૃષ્ટા હિ ધીરેકદા ॥8॥
Meaning
ગૃહ્ણાનઃ-ચિકુરેષુ તામ્ - catching hold of her by the hair; ખલમતિઃ - the evil minded one (Kansa); શૌરેઃ-ચિરં સાંત્વનૈઃ - by Shauri's (Vasudeva's) repeated conciliatory words; નો મુંચન્ પુનઃ- - not releasing, again then; આત્મજ-અર્પણ-ગિરા - his children offering to surrender, by these words; પ્રીતઃ-અથ યાતઃ ગૃહાન્ - satisfied (he) then went home; આદ્યં ત્વત્-સહજમ્ - the first born, Thy brother; તથા-અર્પિતમ્-અપિ - accordingly, though surrendered; સ્નેહેન ન-અહન્-અસૌ - out of love,did not kill, this (Kansa); દુષ્ટાનમ્-અપિ દેવ - even in the wicked (people), O Lord!; પુષ્ટ-કરુણા - great compassion; દૃષ્ટા હિ ધીઃ-એકદા - is indeed seen in the heart, once in a while;
Translation
The evil minded Kansa who had caught hold of Devaki by her hair did not release her in spite of the repeated conciliatory words of Shauri (Vasudeva). Then at the offer of Vasudeva to surrender his children, he was satisfied and went home. The first born Thy brother, though handed over to Kansa as promised, he did not kill the child out of love. For, O Lord! even wicked people are found to be very compassionate in the heart, once in a while.
શ્લોકઃ
તાવત્ત્વન્મનસૈવ નારદમુનિઃ પ્રોચે સ ભોજેશ્વરં
યૂયં નન્વસુરાઃ સુરાશ્ચ યદવો જાનાસિ કિં ન પ્રભો ।
માયાવી સ હરિર્ભવદ્વધકૃતે ભાવી સુરપ્રાર્થના-
દિત્યાકર્ણ્ય યદૂનદૂધુનદસૌ શૌરેશ્ચ સૂનૂનહન્ ॥9॥
Meaning
તાવત્-ત્વત્-મનસા-એવ - at that time by Thy will alone; નારદ મુનિઃ - sage Naarada; પ્રોચે સ ભોજેશ્વરં - he told the king of Bhoja (Kansa); યૂયં નનુ-અસુરાઃ - you all are indeed Asuras; સુરાઃ-ચ યાદવઃ - and Yaadavas are Devas; જાનાસિ કિં ન પ્રભો - do you not know O King!; માયાવી સ હરિઃ- - that master of Maayaa, Hari,; ભવત્-વધ કૃતે - for your killing; ભાવી સુર-પ્રાર્થનાત્- - will be born by Devas' prayer; ઇતિ-આકર્ણ્ય - this hearing; યદૂન્-અદૂધુનત્-અસૌ - the Yadus, drove out that (Kansa); શૌરેઃ-ચ સૂનૂન્-અહન્ - and Vasudeva's sons killed;
Translation
At that time, prompted by Thy will alone Naarada Muni told to the king of Bhoja, Kansa, that did he not know that his clan was of Asuras, whereas, the Yaadavas were Devas. Hari, the master of the Maayaa, will be born to kill him, as result of the prayers of the Devas. Hearing this, Kansa drove out the Yadavaas and killed the sons of Vasudeva.
શ્લોકઃ
પ્રાપ્તે સપ્તમગર્ભતામહિપતૌ ત્વત્પ્રેરણાન્માયયા
નીતે માધવ રોહિણીં ત્વમપિ ભોઃસચ્ચિત્સુખૈકાત્મકઃ ।
દેવક્યા જઠરં વિવેશિથ વિભો સંસ્તૂયમાનઃ સુરૈઃ
સ ત્વં કૃષ્ણ વિધૂય રોગપટલીં ભક્તિં પરાં દેહિ મે ॥10॥
Meaning
પ્રાપ્તે સપ્તમ-ગર્ભતામ્- - entered (the womb of Devaki) at the seventh pregnancy; અહિપતૌ - when the king of serpents (Aadishesha); ત્વત્-પ્રેરણાત્- - by Thy prompting; માયયા નીતે - by Yoga Maayaa was taken away; માધવ રોહિણીં - O Maadhava! To Rohini's (womb); ત્વમ્-અપિ ભોઃ- - Thou also O!; સત્-ચિત્-સુખ-એક-આત્મકઃ - who are Existence Consciousness and Bliss in one soul; દેવક્યા જઠરં વિવેશિથ - in Devaki's womb entered; વિભો સંસ્તૂયમાનઃ સુરૈઃ - O Lord! Being well praised by the Devas; સ ત્વં કૃષ્ણ - That Thou O Krishna; વિધૂય રોગ-પટલીમ્ - removing the host of ailments; ભક્તિં પરાં દેહિ મે - supreme devotion bestow to me;
Translation
At the seventh pregnancy when the king of serpents, Aadishesha entered the womb of Devaki, by Thy prompting, the foetus was transferred to the womb of Rohini by Yoga Maaya. O Maadhava, Thou also who are Existence Consciousness and Bliss alone, entered in Devaki's womb, being well prised by the Devas. O Lord! That Thou O Krishna! removing the host of ailments, bestow to me supreme devotion.
Browse Related Categories:
