શ્લોકઃ
આદૌ હૈરણ્યગર્ભીં તનુમવિકલજીવાત્મિકામાસ્થિતસ્ત્વં
જીવત્વં પ્રાપ્ય માયાગુણગણખચિતો વર્તસે વિશ્વયોને ।
તત્રોદ્વૃદ્ધેન સત્ત્વેન તુ ગુણયુગલં ભક્તિભાવં ગતેન
છિત્વા સત્ત્વં ચ હિત્વા પુનરનુપહિતો વર્તિતાહે ત્વમેવ ॥1॥
Meaning
આદૌ હૈરણ્યગર્ભીં તનુમ્- - in the beginning as Hiranyagarbha form; અવિકલ-જીવાત્મિકામ્- - undivided (collective) state of all jivas; આસ્થિતઃ-ત્વં - manifested Thou; જીવત્વં પ્રાપ્ય - becoming (separate) jivas; માયા-ગુણ-ગણ-ખચિતઃ - with Maayaa and its various Gunas associated; વર્તસે વિશ્વયોને - (Thou do) manifest, O Thou Origin of All!; તત્ર-ઉદ્વૃદ્ધેન સત્ત્વેન - there, by well developed Sattva Guna; તુ ગુણ-યુગલં - indeed the other two (Rajas and Tamas); ભક્તિ-ભાવં ગતેન - when devotion attitude is got; છિત્વા સત્ત્વં ચ હિત્વા - destroying (the other two) and Sattva also leaving behind; પુનઃ-અનુપહિતઃ - again unobstructed; વર્તિતાહે ત્વમ્-એવ - shall remain Thyself only;
Translation
O Thou! The Origin of All! In the beginning Thou were in an undivided state of all jivas in the Hiranyagarbha form. Then Thou do manifest Thyself in multiplicity of jivas, and become associated with Maayaa and its various Gunas. With the well developed and dominant Sattva, devotional attitude is reached, by which the other two gunas Rajas and Tamas are destroyed. By and by when Sattva also is abandoned I (the jiva) shall, again, unobstructed, realise myself as Thyself only.
શ્લોકઃ
સત્ત્વોન્મેષાત્ કદાચિત્ ખલુ વિષયરસે દોષબોધેઽપિ ભૂમન્
ભૂયોઽપ્યેષુ પ્રવૃત્તિસ્સતમસિ રજસિ પ્રોદ્ધતે દુર્નિવારા ।
ચિત્તં તાવદ્ગુણાશ્ચ ગ્રથિતમિહ મિથસ્તાનિ સર્વાણિ રોદ્ધું
તુર્યે ત્વય્યેકભક્તિશ્શરણમિતિ ભવાન્ હંસરૂપી ન્યગાદીત્ ॥2॥
Meaning
સત્ત્વ-ઉન્મેષાત્ - when Sattva upsurges (predominates); કદાચિત્ ખલુ - sometimes indeed; વિષય-રસે - in sense enjoyments; દોષ-બોધે-અપિ - harmfulness is realised even; ભૂમન્ - O Infinite Being!; ભૂયઃ-અપિ-એષુ - again also in these (beings); પ્રવૃત્તિઃ-સતમસિ રજસિ - preponderous in Tamas and Rajas; પ્રોદ્ધતે દુર્નિવારા - attraction is difficult to overcome; ચિત્તં તાવત્-ગુણાઃ-ચ - then the mind and the gunas; ગ્રથિતમ્-ઇહ મિથઃ- - interlocked here mutually; તાનિ સર્વાણિ રોદ્ધું - all these to control; તુર્યે ત્વયિ-એક-ભક્તિઃ- - in the Turiya Thee alone devotion; શરણમ્-ઇતિ - is the refuge, thus; ભવાન્ હંસ-રૂપી ન્યગાદીત્ - Thou, in the form of a swan instructed;
Translation
O Infinite Being! When the Sattva Guna predominates, the harmfulness of sense enjoyments is realised. Whereas when the Rajas and Tamas are predominant, to abstain from worldly enjoyments becomes difficult, because the mind and the gunas are mutually interlinked. To control all these, devotion in Thy Tureeya state alone is the only refuge. Thus, in the form of a swan Thou instructed.
શ્લોકઃ
સંતિ શ્રેયાંસિ ભૂયાંસ્યપિ રુચિભિદયા કર્મિણાં નિર્મિતાનિ
ક્ષુદ્રાનંદાશ્ચ સાંતા બહુવિધગતયઃ કૃષ્ણ તેભ્યો ભવેયુઃ ।
ત્વં ચાચખ્યાથ સખ્યે નનુ મહિતતમાં શ્રેયસાં ભક્તિમેકાં
ત્વદ્ભક્ત્યાનંદતુલ્યઃ ખલુ વિષયજુષાં સમ્મદઃ કેન વા સ્યાત્ ॥3॥
Meaning
સંતિ શ્રેયાંસિ ભૂયાંસિ-અપિ - there are for welfare many (paths) also; રુચિ-ભિદયા કર્મિણાં - suited to taste of people; નિર્મિતાનિ ક્ષુદ્ર-આનંદાઃ- - and are created trivial joy giving; ચ સાંતા બહુ-વિધ-ગતયઃ - and are ephemerals and many kinds of results; કૃષ્ણ તેભ્યઃ ભવેયુઃ - O Krishna! From them can be had; ત્વં ચ-આચખ્યથા સખ્યે - and Thou did say to Thy friend; નનુ મહિતતમાં - indeed super glorious; શ્રેયસાં ભક્તિમ્-એકાં - and welfare bringing devotion alone; ત્વત્-ભક્તિ-આનંદ-તુલ્યઃ - Thy devotion's bliss in comparison; ખલુ વિષય-જુષાં સમ્મદઃ - for people engrossed in worldly pleasures; કેન વા સ્યત્ - by what can there be;
Translation
There are many paths of welfare laid down to suit varying tastes of people as means of fulfilment. O Krishna! They lead to goals that yield only temporary and trivial pleasures. Thou did describe to Thy friend, Uddhava, devotion as the most glorious path for attainment of supreme spiritual welfare of man. Where does the joy that people get by worldly pursuits, stand in comparison to the bliss of devotion to Thee!
શ્લોકઃ
ત્વત્ભક્ત્યા તુષ્ટબુદ્ધેઃ સુખમિહ ચરતો વિચ્યુતાશસ્ય ચાશાઃ
સર્વાઃ સ્યુઃ સૌખ્યમય્યઃ સલિલકુહરગસ્યેવ તોયૈકમય્યઃ ।
સોઽયં ખલ્વિંદ્રલોકં કમલજભવનં યોગસિદ્ધીશ્ચ હૃદ્યાઃ
નાકાંક્ષત્યેતદાસ્તાં સ્વયમનુપતિતે મોક્ષસૌખ્યેઽપ્યનીહઃ ॥4॥
Meaning
ત્વત્-ભક્ત્યા તુષ્ટ-બુદ્ધેઃ - in Thy devotion (whose) satisfied is the mind; સુખમ્-ઇહ ચરતઃ - happily in this world moving about; વિચ્યુત-આશસ્ય - whose all desires have dropped; ચ-આશાઃ સર્વાઃ સ્યુઃ - and for whom all directions become; સૌખ્યમય્યઃ - full of joy; સલિલ-કુહરગસ્ય-એવ - in the waters' depths going (creatures) (living); તોય-એકમય્યઃ - water is everywhere; સઃ-અયં ખલુ- - that this (person) indeed,; ઇંદ્રલોકં કમલજ-ભવનં - Indraloka or Brahamaa's residence; યોગ-સિદ્ધીઃ-ચ હૃદ્યાઃ - or Yogic powers attractive; ન-આકાંક્ષતિ- - does not covet for; એતત્-આસ્તાં - may this be so; સ્વયમ્-અનુપતિતે - by itself coming (to him); મોક્ષ-સૌખ્યે-અપિ-અનીહઃ - the liberation bliss also is not desired for;
Translation
A person whose mind is satisfied in Thy devotion, moves about happily in this world. One who has dropped all desires, for him, every place is full of joy, just like an aquatic creature living in deep waters, finds water everywhere. Such a person does not covet Indraloka or Brahmaa's residence or the attractive Yogic powers. This may be so. The bliss of liberation coming of its own to him is also without his seeking.
શ્લોકઃ
ત્વદ્ભક્તો બાધ્યમાનોઽપિ ચ વિષયરસૈરિંદ્રિયાશાંતિહેતો-
ર્ભક્ત્યૈવાક્રમ્યમાણૈઃ પુનરપિ ખલુ તૈર્દુર્બલૈર્નાભિજય્યઃ ।
સપ્તાર્ચિર્દીપિતાર્ચિર્દહતિ કિલ યથા ભૂરિદારુપ્રપંચં
ત્વદ્ભક્ત્યોઘે તથૈવ પ્રદહતિ દુરિતં દુર્મદઃ ક્વેંદ્રિયાણામ્ ॥5॥
Meaning
ત્વત્-ભક્તઃ - and Thy devotee; બાધ્યમાનઃ-અપિ ચ - ensnared, though; વિષય-રસૈઃ-ઇંદ્રિય- - by sense pleasures, (because of) the senses; અશાંતિ-હેતોઃ- - not in control because of; ભક્ત્યા-એવ-આક્રમ્યમાણૈઃ - by devotion alone (when) they are confronted; પુનઃ-અપિ ખલુ - again also indeed; તૈઃ-દુર્બલૈઃ-ન-અભિજય્યઃ - by them, the weak senses are not conquered; સપ્તાર્ચિઃ-દીપિતાર્ચિઃ-દહતિ - the fire well lit burns down; કિલ યથા ભૂરિ-દારુ-પ્રપંચમ્ - indeed, just as, a great heap of wood; ત્વત્-ભક્તિ-ઓઘે તથા-એવ - in Thy devotion's stream in the same manner; પ્રદહતિ દુરિતં - burns up sins (and sinful tendencies); દુર્મદઃ ક્વ-ઇંદ્રિયાણામ્ - the false power, of senses, where (does it stand);
Translation
If Thy devotee is sometimes ensnared by sense pleasure, because of his senses not being in his control fully, they by nature weak, cannot stand the onslaught of devotion and so Thy devotee cannot be conquered by the senses. Just as a well lit blazing fire burns down stacks and heaps of wood, in the same way Thy devotion burns away stacks of sins and sinful tendencies. When this happens, the false power of the senses do not stand any chance.
શ્લોકઃ
ચિત્તાર્દ્રીભાવમુચ્ચૈર્વપુષિ ચ પુલકં હર્ષવાષ્પં ચ હિત્વા
ચિત્તં શુદ્ધ્યેત્કથં વા કિમુ બહુતપસા વિદ્યયા વીતભક્તેઃ ।
ત્વદ્ગાથાસ્વાદસિદ્ધાંજનસતતમરીમૃજ્યમાનોઽયમાત્મા
ચક્ષુર્વત્તત્ત્વસૂક્ષ્મં ભજતિ ન તુ તથાઽભ્યસ્તયા તર્કકોટ્યા॥6॥
Meaning
ચિત્ત-આર્દ્રી-ભાવમ્- - the mind's melting in love; ઉચ્ચૈઃ-વપુષિ ચ પુલકં - standing on end on the body, the hair; હર્ષ-વાષ્પં ચ હિત્વા - and joyous tears flooding, without these; ચિત્તં શુદ્ધ્યેત્-કથં વા - the mind becomes pure, in what manner; કિમુ બહુ-તપસા - what is the use of many austerities; વિદ્યયા વીત-ભક્તેઃ - or of learning, devoid of devotion; ત્વત્-ગાથા-આસ્વાદ- - Thy narrations imbibing; સિદ્ધ-અંજન-સતત- - is sure collyrium for constant; મરીમૃજ્યમાનઃ-અયમ્-આત્મા - purification of this soul; ચક્ષુઃ-વત્-તત્ત્વ-સૂક્ષ્મં - like the eyes (which reveal the objects), the subtle truth; ભજતિ ન તુ તથા- - is revealed, not so indeed; અભ્યસ્તયા તર્કકોટ્યા - by the study of highly sophisticated arguments;
Translation
Unless the heart melts with love, the hair of the whole body stand on end or tears of joy flow, how can the mind be purified. Of what use are austerities or learning devoid of devotion. Just as, by constant use of collyrium the eyes can see the objects, the mind intuits Thy subtle truth by constant imbibing of Thy narrations and so purifying the soul. It is not so indeed by the study of highly sophisticated arguments.
શ્લોકઃ
ધ્યાનં તે શીલયેયં સમતનુસુખબદ્ધાસનો નાસિકાગ્ર-
ન્યસ્તાક્ષઃ પૂરકાદ્યૈર્જિતપવનપથશ્ચિત્તપદ્મં ત્વવાંચમ્।
ઊર્ધ્વાગ્રં ભાવયિત્વા રવિવિધુશિખિનઃ સંવિચિંત્યોપરિષ્ટાત્
તત્રસ્થં ભાવયે ત્વાં સજલજલધરશ્યામલં કોમલાંગમ્ ॥7॥
Meaning
ધ્યાનં તે શીલયેયં - meditation on Thee (I) will practice; સમ-તનુ-સુખ-બદ્ધ-આસનઃ - with body erect and sitting in sukhaasana; નાસિકા-અગ્ર-ન્યસ્ત-આક્ષઃ - on the nose tip gazing eyes; પૂરક-આદ્યૈઃ-જિત-પવન-પથઃ- - with Pooraka etc., controlling the vital breath energies; ચિત્ત-પદ્મં તુ-અવાંચમ્ - the heart lotus indeed facing downwards; ઊર્ધ્વ-અગ્રં ભાવયિત્વા - fully blown and upward imagining; રવિ-વિધુ-શિખિનઃ - in sun moon and fire; સંવિચિંત્ય-ઉપરિષ્ટાત્ - imagining above it; તત્રસ્થં ભાવયે ત્વાં - there placed will meditate on Thee; સજલ-જલધર-શ્યામલં - like water bearing cloud dark blue; કોમલાંગમ્ - Thy delicate form;
Translation
To practice meditation, I will sit erect in a comfortable pose (sukhaasana) and gaze on the tip of the nose. Controlling my vital breath energies by doing Pooraka etc., praanaayaam (breath control) I will imagine the downward lotus in the heart as facing upward. I will imagine the sun, moon and fire above it and Thee in a delicate dark blue form as the water bearing clouds, seated on the top.
શ્લોકઃ
આનીલશ્લક્ષ્ણકેશં જ્વલિતમકરસત્કુંડલં મંદહાસ-
સ્યંદાર્દ્રં કૌસ્તુભશ્રીપરિગતવનમાલોરુહારાભિરામમ્ ।
શ્રીવત્સાંકં સુબાહું મૃદુલસદુદરં કાંચનચ્છાયચેલં
ચારુસ્નિગ્ધોરુમંભોરુહલલિતપદં ભાવયેઽહં ભવંતમ્ ॥8॥
Meaning
આનીલ-શ્લક્ષ્ણ-કેશં - blue and lustrous hair; જ્વલિત-મકર-સત્કુંડલં - shining fish shaped beautiful earrings; મંદ-હાસ-સ્યંદ-આર્દ્રં - gentle smile with compassion flowing; કૌસ્તુભ-શ્રી-પરિગત- - the lustrous beauty of Kaustubha covering; વનમાલ-ઉરુ-હાર-અભિરામમ્ - the garlands and big necklaces attractive; શ્રીવત્સ-અંકં સુબાહું - the Shreevatsa mark, beautiful arms; મૃદુ-લસત્-ઉદરં - soft and charming abdomen; કાંચન-ચ્છાય-ચેલં - golden hued garment; ચારુ-સ્નિગ્ધ-ઉરુમ્- - comely well shaped thighs; અંભોરુહ-લલિત પદં - like the lotus tender feet; ભાવયે-અહં ભવંતં - I shall meditate on Thee;
Translation
I meditate on Thy blue form which has lustrous hair, shining fish shaped earrings, a gentle smile with compassion flowing, lustre of Kaustubha spreading over the garlands and the big pearl necklaces, the Shreevatsa mark, a soft and charming abdomen, golden hued garment, comely well shaped thighs and lotus like tender feet.
શ્લોકઃ
સર્વાંગેષ્વંગ રંગત્કુતુકમિતિ મુહુર્ધારયન્નીશ ચિત્તં
તત્રાપ્યેકત્ર યુંજે વદનસરસિજે સુંદરે મંદહાસે
તત્રાલીનં તુ ચેતઃ પરમસુખચિદદ્વૈતરૂપે વિતન્વ-
ન્નન્યન્નો ચિંતયેયં મુહુરિતિ સમુપારૂઢયોગો ભવેયમ્ ॥9॥
Meaning
સર્વ-અંગેષુ-અંગ - on all Thy limbs, O Beloved!; રંગત્-કુતુકમ્-ઇતિ - with growing eagerness, thus; મુહુઃ-ધારયન્-ઈશ ચિત્તં - again and again concentrating, O Lord! My mind; તત્ર-અપિ-એકત્ર યુંજે - there also on one place will fix (the mind); વદન-સરસિજે - on Thy face lotus like; સુંદરે મંદહાસે - beautiful with a gentle smile; તત્ર-આલીનં તુ ચેતઃ - there absorbed indeed, the mind; પરમ-સુખ-ચિત્- - Eternal Bliss Consciousness; અદ્વૈત-રૂપે વિતન્વન્- - non-dual form immersing; અન્યત્-નો ચિંતયેયં - anything else will not think; મુહુઃ-ઇતિ - again and again thus; સમુપારૂઢ-યોગો ભવેયમ્ - I shall remain steady in the advanced state of communion;
Translation
O Beloved Lord! Again and again I will concentrate with growing eagerness on all Thy limbs. Then I will fix my mind on Thy lotus like face with a gentle smile. The fully absorbed mind in the Eternal Bliss Consciousness in a non-dual form will not think of anything else. Thus I shall remain steady in the advanced state of communion, by repeated effort.
શ્લોકઃ
ઇત્થં ત્વદ્ધ્યાનયોગે સતિ પુનરણિમાદ્યષ્ટસંસિદ્ધયસ્તાઃ
દૂરશ્રુત્યાદયોઽપિ હ્યહમહમિકયા સંપતેયુર્મુરારે ।
ત્વત્સંપ્રાપ્તૌ વિલંબાવહમખિલમિદં નાદ્રિયે કામયેઽહં
ત્વામેવાનંદપૂર્ણં પવનપુરપતે પાહિ માં સર્વતાપાત્ ॥10॥
Meaning
ઇત્થં ત્વત્ - in this manner, in Thy; ધ્યાન-યોગે સતિ પુનઃ- - meditation having mastered, again; અણિમા-આદિ- - Animaa etc.,; અષ્ટ-સંસિદ્ધયઃ-તાઃ - the eight bodied Sidhdhis, they; દૂર-શ્રુતિ-આદયઃ-અપિ - from far, hearing etc., also; હિ-અહમ્-અહમિકયા - indeed, competing with one another; સંપતેયુઃ-મુરારે - will come, O Slayer of Mura!; ત્વત્-સંપ્રાપ્તૌ - to Thee having reached; વિલંબ-આવહમ્- - delay causing; અખિલમ્-ઇદં ન-આદ્રિયે - all this is, will not accept; કામયે-અહં ત્વામ્-એવ- - I long for Thee alone; આનંદપૂર્ણં પવનપુરપતે - the Plentitude of Bliss! O Lord of Guruvaayur!; પાહિ માં સર્વ-તાપાત્ - save me from all miseries;
Translation
O Slayer of Mura! As I master meditation on Thee, the eight bodied Sidhdhis - Animaa etc., will indeed come to me jostling one another. Realising that they only cause delay in one's attainment of Thee, I shall not accept them. I long for Thee alone, the Plentitude of Bliss. O Lord of Guruvaayur! save me from all miseries.
Browse Related Categories:
