શ્લોકઃ
સ્થિતસ્સ કમલોદ્ભવસ્તવ હિ નાભિપંકેરુહે
કુતઃ સ્વિદિદમંબુધાવુદિતમિત્યનાલોકયન્ ।
તદીક્ષણકુતૂહલાત્ પ્રતિદિશં વિવૃત્તાનન-
શ્ચતુર્વદનતામગાદ્વિકસદષ્ટદૃષ્ટ્યંબુજામ્ ॥1॥
Meaning
સ્થિતઃ - - seated; સ કમલોદ્ભવઃ - - he, the lotus born (Brahmaa); તવ હિ નાભિપંકેરુહે - in Thy navel lotus itself; કુતઃ સ્વિત્- - from where indeed; ઇદમ્-અંબુધૌ-ઉદિતમ્- - this (lotus) in the ocean has come up; ઇતિ-અનાલોકયન્ - this not comprehending; તત્-ઈક્ષણ-કુતૂહલાત્ - out of eagerness to find the source; પ્રતિદિશં વિવૃત્ત-આનનઃ - - in all directions (he) turned his face; ચતુઃ-વદનતામ્-અગાત્- - (and thus) became endowed with four faces; વિકસત્-અષ્ટ-દૃષ્ટિ-અંબુજામ્ - with eight eyes (beautiful) like full blown lotuses;
Translation
Brahma sitting on the full blown lotus emerging from Thy lotus-like navel, and wondering about its origin looked all around by turning his face in all the directions. He was thus endowed with four faces and lotus-like eight beautiful eyes.
શ્લોકઃ
મહાર્ણવવિઘૂર્ણિતં કમલમેવ તત્કેવલં
વિલોક્ય તદુપાશ્રયં તવ તનું તુ નાલોકયન્ ।
ક એષ કમલોદરે મહતિ નિસ્સહાયો હ્યહં
કુતઃ સ્વિદિદંબુજં સમજનીતિ ચિંતામગાત્ ॥2॥
Meaning
મહાર્ણવ-વિઘૂર્ણિતં - tossing in the vast ocean; કમલમ્-એવ તત્-કેવલં - that lotus all alone; વિલોક્ય તત્-ઉપાશ્રયં - seeing its support (the stem); તવ તનું તુ ન-આલોકયન્ - and not seeing Thy body; કઃ એષ - who is this (me); કમલ-ઉદરે મહતિ - inside this huge lotus; નિસ્સહાયઃ હિ-અહં - without any support (helpless) am I; કુતઃ સ્વિત્- - from where; ઇદમ્-અંબુજં સમજનિ- - did this lotus originate; ઇતિ ચિંતામ્-અગાત્ - (he) was immersed in such thoughts;
Translation
Brahmaa found himself to be all alone in the huge lotus which was tossing about in the vast ocean of causal waters. He saw the stem supporting the lotus but was unable to see Thy body and wondered as to who he was helpless and all alone and also of the source of the lotus.
શ્લોકઃ
અમુષ્ય હિ સરોરુહઃ કિમપિ કારણં સંભ્વે-
દિતિ સ્મ કૃતનિશ્ચયસ્સ ખલુ નાલરંધ્રાધ્વના ।
સ્વયોગબલવિદ્યયા સમવરૂઢવાન્ પ્રૌઢધી -
સ્ત્વદીયમતિમોહનં ન તુ કલેવરં દૃષ્ટવાન્ ॥3॥
Meaning
અમુષ્ય હિ સરોરુહઃ - certainly for this lotus; કિમ્-અપિ કારણં સંભવેત્- - there must be some cause (place) of origin; ઇતિ સ્મ કૃતનિશ્ચયઃ - - thus having concluded; સ ખલુ - he (Brahmaa) indeed; નાલ-રંધ્ર-અધ્વના - through the hollow in the lotus stem; સ્વ-યોગ-બલ-વિધ્યયા - with the power of his yogic knowledge; સ્મવરૂઢવાન્ - descended; પ્રૌઢધીઃ - - he of mighty intellect; ત્વદીયમ્-અતિ-મોહનં - Thy this most enchanting; ન તુ કલેવરં દૃષ્ટવાન્ - form but could not perceive;
Translation
Brahmaa who was of mighty intellect, decided that there must definitely be some source of this lotus. Using his yogic power he descended through the hollow of the lotus stem to look for the cause. He, however could not not see Thy most enchanting form.
શ્લોકઃ
તતઃ સકલનાલિકાવિવરમાર્ગગો માર્ગયન્
પ્રયસ્ય શતવત્સરં કિમપિ નૈવ સંદૃષ્ટવાન્ ।
નિવૃત્ય કમલોદરે સુખનિષણ્ણ એકાગ્રધીઃ
સમાધિબલમાદધે ભવદનુગ્રહૈકાગ્રહી ॥4॥
Meaning
તતઃ - then; સકલ-નાલિકા-વિવર-માર્ગગઃ - going through all the orifices of the stem; માર્ગયન્ - searching; પ્રયસ્ય શતવત્સરં - striving for hundred divine years; કિમ્-અપિ ન-એવ સંદૃષ્ટવાન્ - could not see anything at all; નિવૃત્ય કમલ-ઉદરે - (he then) returned inside the lotus; સુખનિષણ્ણ એકાગ્રધીઃ - sitting comfortably with one pointed intellect; સમાધિ-બલમ્-આદધે - resorted to deep samaadhi; ભવત્-અનુગ્રહ-એક-આગ્રહી - solely desirous of Thy grace;
Translation
Brahmaa spent a hundred divine years strenuously searching through all the orifices of the lotus stem but he could not see anything. He returned to the lotus and sat calmly with one pointed concentration and resorted to deep samaadhi solely desirous of Thy grace.
શ્લોકઃ
શતેન પરિવત્સરૈર્દૃઢસમાધિબંધોલ્લસત્-
પ્રબોધવિશદીકૃતઃ સ ખલુ પદ્મિનીસંભવઃ ।
અદૃષ્ટચરમદ્ભુતં તવ હિ રૂપમંતર્દૃશા
વ્યચષ્ટ પરિતુષ્ટધીર્ભુજગભોગભાગાશ્રયમ્ ॥5॥
Meaning
શતેન પરિવત્સરૈઃ - - for a hundred (divine) years; દૃઢ-સમાધિ-બંધ-ઉલ્લસત્- - of practising of undisturbed samaadhi, resulted; પ્રબોધ-વિશદીકૃતઃ - (and ) the knowledge dawned (in him); સ ખલુ પદ્મિનીસંભવઃ - he, indeed, the lotus born (Brahmaa); અદૃષ્ટચરમ્-અદ્ભુતં - not seen by humans, the wonderful; તવ હિ રૂપમ્- - Thy divine form; અંતર્દૃશા વ્યચષ્ટ - in his inner vision saw; પરિતુષ્ટધીઃ- - (with) heart full of contentment; ભુજગ-ભોગભાગ-આશ્રયં - on a part of the body of the great serpent, resting;
Translation
The lotus born Brahmaa was absorbed in undisturbed samaadhi for a hundred divine years.The knowledge of Reality then dawned on him. He then had the vision of Thy wonderful form which humans cannot easily see, resting on a part of Aadishesha's (the great serpent's), body. So he was full of happiness and contentment.
શ્લોકઃ
કિરીટમુકુટોલ્લસત્કટકહારકેયૂરયુઙ્-
મણિસ્ફુરિતમેખલં સુપરિવીતપીતાંબરમ્ ।
કલાયકુસુમપ્રભં ગલતલોલ્લસત્કૌસ્તુભં
વપુસ્તદયિ ભાવયે કમલજન્મે દર્શિતમ્ ॥6॥
Meaning
કિરીટ-મુકુટ-ઉલ્લસત્- - a crown,with a diadem shining; કટક-હાર-કેયૂર-યુક્- - with bracelets, necklaces and shoulder ornaments; મણિ-સ્ફુરિત-મેખલં - with gems studded waist band; સુપરિવીત-પીતાંબરમ્ - with beautifully worn yellow silk cloth; કલાય-કુસુમ-પ્રભં - like the Kalaaya flower (blue lily) brilliant (blue complexion); ગલ-તલ-ઉલ્લસત્-કૌસ્તુભં - (with) around the neck the shining Kaustubha jewel; વપુઃ -તત્-અયિ ભાવયે - on that form of Thine, O Lord! I meditate; કમલજન્મને દર્શિતં - to the lotus born (Brahmaa) which was revealed;
Translation
O Lord! That divine form of Thine with the golden crown, with a brilliant blue complexion like the beautiful Kalaaya flower (blue lily), with the shining Kaustubh jewel adorning Thy neck, with shoulder ornaments and bracelets , and with studded golden waistband and beautifully wearing a yellow silk garment (Peetaambara). This Thy form was revealed to the lotus born Brahmaa , on which I meditate.
શ્લોકઃ
શ્રુતિપ્રકરદર્શિતપ્રચુરવૈભવ શ્રીપતે
હરે જય જય પ્રભો પદમુપૈષિ દિષ્ટ્યા દૃશોઃ ।
કુરુષ્વ ધિયમાશુ મે ભુવનનિર્મિતૌ કર્મઠા-
મિતિ દ્રુહિણવર્ણિતસ્વગુણબંહિમા પાહિ મામ્ ॥7॥
Meaning
શ્રુતિ-પ્રકર- - in several Vedic texts; દર્શિત-પ્રચુર-વૈભવ - declared, the abundant glory; શ્રીપતે - O Consort of Laxmi!; હરે - O Destroyer of all sorrows; જય જય પ્રભો - Hail O Lord!; પદમ્-ઉપૈષિ દિષ્ટ્યા દૃશોઃ - Thou have appeared, by good fortune, before my eyes; કુરુષ્વ - make; ધિયમ્-આશુ મે - my intellect, soon; ભુવન-નિર્મિતૌ કર્મઠામ્- - in the creation of the world, capable; ઇતિ દ્રુહિણ-વર્ણિત- - thus, described by Brahmaa; સ્વગુણ-બંહિમા - (Thou possessing) countless excellences; પાહિ મામ્ - please protect me;
Translation
"O Consort of Laxmi! Thy abundant glories have been sung of in the Vedaas. Hail O all-powerful Lord and remover of sorrows! It is my good fortune that Thou have revealed Thy sacred form to me. O Lord! Make my intelligence capable of creating the world." Thou, whose innumerable excellences were thus praised by Brahma, please be merciful to protect me.
શ્લોકઃ
લભસ્વ ભુવનત્રયીરચનદક્ષતામક્ષતાં
ગૃહાણ મદનુગ્રહં કુરુ તપશ્ચ ભૂયો વિધે ।
ભવત્વખિલસાધની મયિ ચ ભક્તિરત્યુત્કટે-
ત્યુદીર્ય ગિરમાદધા મુદિતચેતસં વેધસમ્ ॥8॥
Meaning
લભસ્વ - may you attain; ભુવનત્રયી-રચન-દક્ષતામ્-અક્ષતાં - in creating the three worlds, expertise unending; ગૃહાણ મત્-અનુગ્રહં - receive My blessings; કુરુ તપઃ -ચ ભૂયઃ -વિધે - and do Tapa (penance) again O Brahmaa; ભવતુ-અખિલ-સાધની - may that accomplish everything; મયિ ચ ભક્તિઃ -અતિ-ઉત્કટા- - and intense devotion to me; ઇતિ-ઉદીર્ય ગિરમ્- - saying these words; આદધા મુદિત-ચેતસં વિધસમ્ - rendered a happy mind to Brahmaa;
Translation
O Brahmaa, may you be endowed with unending capability and expertise in the creation of the three worlds. May your devotion excel. Do penance again by which you will accomplish everything.' So saying Thou made Brahmaa's mind immensely happy.
શ્લોકઃ
શતં કૃતતપાસ્તતઃ સ ખલુ દિવ્યસંવત્સરા-
નવાપ્ય ચ તપોબલં મતિબલં ચ પૂર્વાધિકમ્ ।
ઉદીક્ષ્ય કિલ કંપિતં પયસિ પંકજં વાયુના
ભવદ્બલવિજૃંભિતઃ પવનપાથસી પીતવાન્ ॥9॥
Meaning
શતં કૃત-તપાઃ-તતઃ - for a hundred years having done penance, then; સ ખલુ દિવ્ય-સંવત્સરાન્- - he (Brahmaa) indeed for hundred divine years; અવાપ્ય ચ તપોબલં મતિબલં - attained spiritual powers and mental powers; ચ પૂર્વ-અધિકમ્ - more than ever before; ઉદીક્ષ્ય કિલ - and seeing indeed; કંપિતં પયસિ પંકજં - the lotus swaying in the waters; વાયુના - by the wind; ભવત્-બલ વિજૃંભિતઃ - by Thy prowess strengthened; પવનપાથસી પીતવાન્ - the wind and the waters (he) drank up;
Translation
Brahmaa then did penance for another hundred divine years, by which he attained spiritual and mental powers even more than before. He saw the lotus on which he was seated, swaying in the causal waters. He, with the powers given by Thee, drank the wind and the waters.
શ્લોકઃ
તવૈવ કૃપયા પુનસ્સરસિજેન તેનૈવ સઃ
પ્રકલ્પ્ય ભુવનત્રયીં પ્રવવૃતે પ્રજાનિર્મિતૌ ।
તથાવિધકૃપાભરો ગુરુમરુત્પુરાધીશ્વર
ત્વમાશુ પરિપાહિ માં ગુરુદયોક્ષિતૈરીક્ષિતૈઃ ॥10॥
Meaning
તવ-એવ કૃપયા - by Thy grace alone; પુનઃ - - then; સરસિજેન તેન-એવ - out of that lotus itself; સઃ - Brahmaa; પ્રકલ્પ્ય ભુવનત્રયીં - created the three worlds; પ્રવવૃતે પ્રજાનિર્મિતૌ - engaged himself in creating various species of beings; તથા-વિધ-કૃપાભરઃ - (O Thou!) who abound in such compassion; ગુરુમરુત્પુરાધીશ્વર - O Lord of Guruvaayur!; ત્વમ્-આશુ પરિપાહિ માં - Thou soon protect me; ગુરુ-દયા-ઉક્ષિતઃ ઈક્ષતૈઃ - great mercy overflowing Thy glances;
Translation
Brahmaa, then, by Thy grace created the three worlds out of that lotus itself and got engaged in creating the various species of beings. O Lord of Guruvaayur! Full of such compassion please cast Thy glance overflowing with great mercy on me and protect me soon.
Browse Related Categories:
