શ્લોકઃ
ગત્વા સાંદીપનિમથ ચતુષ્ષષ્ટિમાત્રૈરહોભિઃ
સર્વજ્ઞસ્ત્વં સહ મુસલિના સર્વવિદ્યા ગૃહીત્વા ।
પુત્રં નષ્ટં યમનિલયનાદાહૃતં દક્ષિણાર્થં
દત્વા તસ્મૈ નિજપુરમગા નાદયન્ પાંચજન્યમ્ ॥1॥
Meaning
ગત્વા સાંદીપનિમ્-અથ - going to the sage Saandipani, then; ચતુઃ-ષષ્ટિ-માત્રૈઃ-અહોભિઃ - in 64 days only; સર્વજ્ઞઃ-ત્વં - Omniscient Thou; સહ મુસલિના - along with Balaraama; સર્વ-વિદ્યા ગૃહીત્વા - all knowledge mastering; પુત્રં નષ્ટં - the dead son; યમ-નિલયનાત્-આહૃતં - from Yama's abode bringing; દક્ષિણા-અર્થં - by way of dakshinaa (to the teacher Sandipini); દત્વા તસ્મૈ - giving him; નિજ-પુરમ્-અગા - to Thy city went back; નાદયન્ પાંચજન્યમ્ - sounding the conch Paanchajanya;
Translation
Along with Balaraama Thou went to sage Sandipani's aashram and mastered all knowledge in just 64 days. Thou brought back Thy guru Sandipani's dead son from Yama's abode and gave him by way of Guru-dakshinaa. Thou then went back to Thy city sounding the conch Paanchajanya.
શ્લોકઃ
સ્મૃત્વા સ્મૃત્વા પશુપસુદૃશઃ પ્રેમભારપ્રણુન્નાઃ
કારુણ્યેન ત્વમપિ વિવશઃ પ્રાહિણોરુદ્ધવં તમ્ ।
કિંચામુષ્મૈ પરમસુહૃદે ભક્તવર્યાય તાસાં
ભક્ત્યુદ્રેકં સકલભુવને દુર્લભં દર્શયિષ્યન્ ॥2॥
Meaning
સ્મૃત્વા સ્મૃત્વા - remembering again and again; પશુપ-સુદૃશઃ - the beautiful Gopikas; પ્રેમ-ભાર-પ્રણુન્નાઃ - who were overwhelmed with love for Thee; કારુણ્યેન - with compassion; ત્વમ્-અપિ વિવશઃ - Thou also were overcome; પ્રાહિણોઃ-ઉદ્ધવં તમ્ - (Thou) sent that Uddhava; કિમ્-ચ-અમુષ્મૈ - and besides to him; પરમ-સુહૃદે - (Thy) very dear friend; ભક્તવર્યાય તાસાં - those great devotees; ભક્તિ-ઉદ્રેકં - intense devotion; સ્કલ-ભુવને દુર્લભં - rare in the whole world; દર્શયિષ્યન્ - wishing to show;
Translation
Again and again Thou remembered the overwhelming love of the beautiful Gopikas for Thee. Thou were also overpowered with compassion for them. Thou sent Thy very dear friend Uddhava to them with a message. Also with the desire to demonstrate to him the intense devotion of those great devotees which was rare in the whole world.
શ્લોકઃ
ત્વન્માહાત્મ્યપ્રથિમપિશુનં ગોકુલં પ્રાપ્ય સાયં
ત્વદ્વાર્તાભિર્બહુ સ રમયામાસ નંદં યશોદામ્ ।
પ્રાતર્દ્દૃષ્ટ્વા મણિમયરથં શંકિતાઃ પંકજાક્ષ્યઃ
શ્રુત્વા પ્રાપ્તં ભવદનુચરં ત્યક્તકાર્યાઃ સમીયુઃ ॥3॥
Meaning
ત્વત્-માહાત્મ્ય- - Thy greatness (and); પ્રથિમ-પિશુનં - magnitude indicating; ગોકુલં પ્રાપ્ય સાયં - to Gokula reaching in the evening; ત્વત્-વાર્તાભિઃ-બહુ - with Thy many news; સ રમયામાસ - he (Uddhava) delighted; નંદં યશોદામ્ - Nanda and Yashodaa; પ્રાતઃ-દૃષ્ટ્વા - in the morning seeing; મણિમય-રથં - the bejewelled chariot; શંકિતાઃ પંકજાક્ષ્યઃ - suspecting, the lotus eyed women; શ્રુત્વા પ્રાપ્તં - hearing (that) had come; ભવત્-અનુચરં - Thy emissary (follower); ત્યક્ત-કાર્યાઃ - abandoning their work; સમીયુઃ - gathered;
Translation
Gokula's prosperity was an indication of the magnitude of Thy greatness. Reaching there in the evening, Uddhava delighted Nanda and Yashodaa with Thy many news. In the morning the lotus eyed women of Gokula saw the bejewelled chariot and suspected Thy arrival. They came to know that one of Thy emissaries had come. Abandoning their work, they gathered at the house of Nandagopa.
શ્લોકઃ
દૃષ્ટ્વા ચૈનં ત્વદુપમલસદ્વેષભૂષાભિરામં
સ્મૃત્વા સ્મૃત્વા તવ વિલસિતાન્યુચ્ચકૈસ્તાનિ તાનિ ।
રુદ્ધાલાપાઃ કથમપિ પુનર્ગદ્ગદાં વાચમૂચુઃ
સૌજન્યાદીન્ નિજપરભિદામપ્યલં વિસ્મરંત્યઃ ॥4॥
Meaning
દૃષ્ટ્વા ચ-એનં - and seeing him; ત્વત્-ઉપમ- - similar to Thee; લસત્-વેષ-ભૂષા-અભિરામં - donning clothes and ornaments charming; સ્મૃત્વા સ્મૃત્વા - remembering again and again; તવ વિલસિતાનિ- - Thy various deeds; ઉચ્ચકૈઃ-તાનિ તાનિ - thoroughly all of them; રુદ્ધ-આલાપાઃ - choking for words; કથમ્-અપિ - somehow; પુનઃ-ગદ્ગદાં - again with faltering; વાચમ્-ઊચુઃ - words spoke; સૌજન્ય-આદીન્ - behaviour etc.,; નિજ-પર-ભિદામ્- - self and others' difference; અપિ-અલં - also completely; વિસ્મરંત્યઃ - forgetting;
Translation
The Gopikas saw Uddhava donning charming clothes and ornaments similar to Thine. They remembered Thee again and again and Thy various deeds and sports very thoroughly. They were full of emotions and were choking for words, and somehow managed to speak to Uddhava with faltering words. They had forgotten to observe the norms of behaviour and courtesies, and the differences between themselves and others.
શ્લોકઃ
શ્રીમાન્ કિં ત્વં પિતૃજનકૃતે પ્રેષિતો નિર્દયેન
ક્વાસૌ કાંતો નગરસુદૃશાં હા હરે નાથ પાયાઃ ।
આશ્લેષાણામમૃતવપુષો હંત તે ચુંબનાના-
મુન્માદાનાં કુહકવચસાં વિસ્મરેત્ કાંત કા વા ॥5॥
Meaning
શ્રીમાન્ કિં ત્વં - O Sir! Is it (that) you; પિતૃજન-કૃતે - for the sake of the parents; પ્રેષિતઃ નિર્દયેન - are sent by the heart-less one; ક્વ-અસૌ કાંતઃ - where is that (Krishna) beloved; નગર-સુદૃશાં - of the city beauties; હા હરે નાથ પાયાઃ - O Hari! O Lord! protect us; આશ્લેષાણામ્- - of the embraces; અમૃત-વપુષઃ - of that nectarine form; હંત તે - alas! Of Thee; ચુંબનાનામ્ - the kisses; ઉન્માદાનાં - the intense love; કુહક-વચસાં - and sly words; વિસ્મરેત્ કાંત - will forget O beloved; કા વા - which one (woman);
Translation
O Sir! Is it that you are sent by the heartless Krishna for the sake of his parents? Where is the beloved one of the beauties of the city? O Lord! O Hari! Protect us. Alas which one of us women can forget the embrace of the nectarine form, the kisses of intense love and the frolicsome words of the beloved one?'
શ્લોકઃ
રાસક્રીડાલુલિતલલિતં વિશ્લથત્કેશપાશં
મંદોદ્ભિન્નશ્રમજલકણં લોભનીયં ત્વદંગમ્ ।
કારુણ્યાબ્ધે સકૃદપિ સમાલિંગિતું દર્શયેતિ
પ્રેમોન્માદાદ્ભુવનમદન ત્વત્પ્રિયાસ્ત્વાં વિલેપુઃ ॥6॥
Meaning
રાસ-ક્રીડા - during the Raasa dance; લુલિત-લલિતં - which was done up, the beautiful; વિશ્લથત્-કેશ-પાશં - dishevelled untied (loosened) hair; મંદ-ઉદ્ભિન્ન- - the slight appearance (of); શ્રમજલ-કણં - of the sweat drops due to exertion; લોભનીયં ત્વત્-અંગમ્ - enchanting Thy form; કારુણ્ય-અબ્ધે - O Ocean of Compassion!; સકૃત્-અપિ - at least once; સમાલિંગિતું દર્શય- - to embrace (kindly) show; ઇતિ પ્રેમ-ઉન્માદાત્- - thus out of intense love; ભુવનમદન - O Enchanter of all the worlds!; ત્વત્-પ્રિયાઃ- - Thy dear ones; ત્વાં વિલેપુઃ - implored Thee;
Translation
During the Raasa dance the done up beautiful hair which were dishevelled and had loosened, and with the appearance of sweat drops, Thy form was rendered enchanting. O Ocean of Compassion! Reveal to us once that form, so that we may once more embrace that form of Thee! O Enchanter of all the worlds!', thus Thy dear ones implored Thee out of intense love.
શ્લોકઃ
એવંપ્રાયૈર્વિવશવચનૈરાકુલા ગોપિકાસ્તા-
સ્ત્વત્સંદેશૈઃ પ્રકૃતિમનયત્ સોઽથ વિજ્ઞાનગર્ભૈઃ ।
ભૂયસ્તાભિર્મુદિતમતિભિસ્ત્વન્મયીભિર્વધૂભિ-
સ્તત્તદ્વાર્તાસરસમનયત્ કાનિચિદ્વાસરાણિ ॥7॥
Meaning
એવં-પ્રાયૈઃ- - of such kind; વિવશ-વચનૈઃ- - of despairful words; આકુલાઃ ગોપિકાઃ-તાઃ- - overwhelmed with grief, those Gopikaas; ત્વત્-સંદેશૈઃ - with Thy messages (of deep knowledge); પ્રકૃતિમ્-અનયત્ - came to their own selves (became normal); સઃ-અથ - he (Uddhava) then; વિજ્ઞાન-ગર્ભૈઃ - with knowledge of self full of; ભૂયઃ- - thereafter; તાભિઃ-મુદિતમતિભિઃ- - with them who were delighted; ત્વત્-મયીભિઃ-વધૂભિઃ- - and who were absorbed in Thee, with (those) women; તત્-તત્-વાર્તા- - all those tales; સરસમ્-અનયત્ - happily narrating spent; કાનિચિત્-વાસરાણિ - some days;
Translation
The Gopikas bemoaned their fate with such words of despair and were overwhelmed with grief. Uddhava comforted them with Thy message of deep spiritual import. They came to their normal selves and thereafter experienced Thy inner presence. Uddhava spent some days with the totally devoted Gopikas joyfully and happily narrating various incidents about Thee.
શ્લોકઃ
ત્વત્પ્રોદ્ગાનૈઃ સહિતમનિશં સર્વતો ગેહકૃત્યં
ત્વદ્વાર્તૈવ પ્રસરતિ મિથઃ સૈવ ચોત્સ્વાપલાપાઃ ।
ચેષ્ટાઃ પ્રાયસ્ત્વદનુકૃતયસ્ત્વન્મયં સર્વમેવં
દૃષ્ટ્વા તત્ર વ્યમુહદધિકં વિસ્મયાદુદ્ધવોઽયમ્ ॥8॥
Meaning
ત્વત્-પ્રોદ્ગાનૈઃ સહિતમ્- - with songs about Thee; અનિશં સર્વતઃ - always everywhere; ગેહ-કૃત્યં - household chores; ત્વત્-વાર્તા-એવ - Thy tale alone; પ્રસરતિ - goes on; મિથઃ સા-એવ - amongst them that alone; ચ-ઉત્સ્વ-અપલાપાઃ - in dreams speaking; ચેષ્ટાઃ પ્રાયઃ- - actions mostly; ત્વત્-અનુકૃતયઃ- - were Thy imitations; ત્વત્-મયં - Thyself personified; સર્વમ્-એવં - everything altogether; દૃષ્ટ્વા તત્ર - seeing there; વ્યમુહત્-અધિકં - was stunned very greatly; વિસ્મયાત્-ઉદ્ધવઃ-અયમ્ - with wonder.that Uddhava;
Translation
The Gopikas always sang songs about Thee. Everywhere while doing their household chores, they narrated Thine tales, amongst themselves. They even spoke about Thee in their dreams.Their actions were mostly imitations of Thy actions as they tried to personify Thee. Everything that there, was permeated by Thy presence. Observing all this that great devotee Uddhava was wonderstruck and left stunned.
શ્લોકઃ
રાધાયા મે પ્રિયતમમિદં મત્પ્રિયૈવં બ્રવીતિ
ત્વં કિં મૌનં કલયસિ સખે માનિનીમત્પ્રિયેવ।
ઇત્યાદ્યેવ પ્રવદતિ સખિ ત્વત્પ્રિયો નિર્જને મા-
મિત્થંવાદૈરરમદયં ત્વત્પ્રિયામુત્પલાક્ષીમ્ ॥9॥
Meaning
રાધાયાઃ મે - for Raadhaa of Mine; પ્રિયતમમ્-ઇદં - this is the favourite; મત્-પ્રિયા-એવં બ્રવીતિ - my dear one speaks like this; ત્વં કિં મૌનં કલયસિ - you are why silence maintaining; સખે - Oh! Friend; માનિની-મત્-પ્રિયા-ઇવ - like my dear and proud one (Raadhaa); ઇતિ-આદિ-એવ - in this way only; પ્રવદતિ સખિ - says O friend (Raadhaa); ત્વત્-પ્રિયઃ - your beloved (Krishna); નિર્જને મામ્- - when alone, to me; ઇત્થં-વાદૈઃ- - with such words; અરમત્-અયં - gladdened he (Uddhava); ત્વત્-પ્રિયામ્- - Thy dear one (Raadhaa); ઉત્પલ-આક્ષીમ્ - the lotus eyed;
Translation
This is my Raadhaa's favourite. My dear one speaks like this. My dear friend! Why are you silent like my dear proud one (Raadhaa)?' 'In this way O dear friend (Raadhaa) your beloved (Krishna) speaks to me when we are alone.' With these words Uddhava gladdened Thy dear lotus eyed Raadhaa.
શ્લોકઃ
એષ્યામિ દ્રાગનુપગમનં કેવલં કાર્યભારા-
દ્વિશ્લેષેઽપિ સ્મરણદૃઢતાસંભવાન્માસ્તુ ખેદઃ ।
બ્રહ્માનંદે મિલતિ નચિરાત્ સંગમો વા વિયોગ-
સ્તુલ્યો વઃ સ્યાદિતિ તવ ગિરા સોઽકરોન્નિર્વ્યથાસ્તાઃ ॥10॥
Meaning
એષ્યામિ દ્રાક્- - I will come soon; અનુપગમનં - (my) not coming is; કેવલં કાર્યભારાત્- - only due to work pressure; વિશ્લેષે-અપિ - in separation also; સ્મરણ-દૃઢતા-સંભવાત્- - because of firm remembrance; મા-અસ્તુ ખેદઃ - let there be no grief; બ્રહ્માનંદે મિલતિ - when Brahmaananda is attained; ન-ચિરાત્ - without long (soon); સંગમઃ વા વિયોગઃ- - meeting or separation; તુલ્યઃ વઃ સ્યાત્- - same for you will be; ઇતિ તવ ગિરા - thus by Thy words; સઃ-અકરોત્- - he made; નિર્વ્યથાઃ-તાઃ - them free of sorrow;
Translation
I shall come soon. My not coming is only due to work pressure. When there is firm remembrance, in separation also there is no grief. Before long when Brahmaananda is attained, you will experience the separation and union equally blissful.' By such words of Thine Uddhava appeased them.
શ્લોકઃ
એવં ભક્તિ સકલભુવને નેક્ષિતા ન શ્રુતા વા
કિં શાસ્ત્રૌઘૈઃ કિમિહ તપસા ગોપિકાભ્યો નમોઽસ્તુ ।
ઇત્યાનંદાકુલમુપગતં ગોકુલાદુદ્ધવં તં
દૃષ્ટ્વા હૃષ્ટો ગુરુપુરપતે પાહિ મામામયૌઘાત્ ॥11॥
Meaning
એવં ભક્તિઃ - such devotion; સકલ-ભુવને - in the whole world; ન-ઈક્ષિતા - is not seen; ન શ્રુતા વા - or is not heard of; કિં શાસ્ત્ર-ઔઘૈઃ - of what use are so many scriptures; કિમ્-ઇહ તપસા - of what use here is penance; ગોપિકાભ્યઃ નમઃ-અસ્તુ - for the Gopikaasa may there be salutations; ઇતિ-આદિ- - thus and so; આનંદ-આકુલમ્- - overwhelmed with joy; ઉપગતં ગોકુલાત્- - who had returned from Gokula; ઉદ્ધવં તં - that Uddhava; દૃષ્ટ્વા હૃષ્ટઃ - seeing, very happy (Thou); ગુરુપુરપતે પાહિ - O Lord of Guruvaayur! Save me; મામ્-આમય-ઔઘાત્ - from my so many afflictions;
Translation
Such devotion is neither seen nor heard of in the whole world. Of what use is the study of so many scriptures and the practices there in. And what is the use here of all penances. May there be salutations to the Gopikaas.' Thus Uddhava joyfully exclaimed when he returned from Gokula and met Thee. O Lord of Guruvaayur! Who were happy to see Uddhava, save me from so many of my afflictions.
Browse Related Categories:
