ശ്ലോകഃ
ബലസമേതബലാനുഗതോ ഭവാന് പുരമഗാഹത ഭീഷ്മകമാനിതഃ ।
ദ്വിജസുതം ത്വദുപാഗമവാദിനം ധൃതരസാ തരസാ പ്രണനാമ സാ ॥1॥
Meaning
ബല-സമേത- - along with an army; ബല-അനുഗതഃ - by Balaraam followed; ഭവാന് - (were) Thou; പുരമ്-അഗാഹത - the city of (Kundina) entered; ഭീഷ്മക-മാനിതഃ - Bhishmaka honoured (Thee and Balaraam); ദ്വിജ-സുതം - to the Braahmin boy; ത്വത്-ഉപാഗമ-വാദിനം - who Thy coming had announced; ധൃതരസാ തരസാ - with joy at once; പ്രണനാമ സാ - prostrated she (Rukmini);
Translation
Thou were respectfully received along with Balaraam who had followed Thee with an army, by king Bhishmaka, as Thou entered the city of Kundina. Rukmini at once honoured the Braahmin boy with salutations who gave her the news of Thy arrival in the city.
ശ്ലോകഃ
ഭുവനകാംതമവേക്ഷ്യ ഭവദ്വപുര്നൃപസുതസ്യ നിശമ്യ ച ചേഷ്ടിതമ് ।
വിപുലഖേദജുഷാം പുരവാസിനാം സരുദിതൈരുദിതൈരഗമന്നിശാ ॥2॥
Meaning
ഭുവന-കാംതമ്-അവേക്ഷ്യ - in the world most beautiful (Thee) seeing; ഭവത്-വപുഃ- - Thy form; നൃപ-സുതസ്യ - the king's son's (Rukmi's); നിശമ്യ ച ചേഷ്ടിതമ് - hearing the effort; വിപുല-ഖേദ-ജുഷാമ് - great sorrow overcome with; പുര-വാസിനാം - the public (of Kundina); സരുദിതൈഃ-ഉദിതൈഃ- - with tears speaking about; അഗമത്-നിശാ - spent the night;
Translation
The public of Kundina saw Thy most beautiful form in the world, and heard about the ill effort of Rukmi, the king's son. They were smitten with great sorrow with the state of affairs in the city and spent a sleepless night sadly and tearfully talking about it all.
ശ്ലോകഃ
തദനു വംദിതുമിംദുമുഖീ ശിവാം വിഹിതമംഗലഭൂഷണഭാസുരാ ।
നിരഗമത് ഭവദര്പിതജീവിതാ സ്വപുരതഃ പുരതഃ സുഭടാവൃതാ ॥3॥
Meaning
തദനു വംദിതുമ്- - then to worship; ഇംദുമുഖീ ശിവാം - the moon faced (Rukmini), Paarvati; വിഹിത-മംഗല- - adorning auspicious; ഭൂഷണ-ഭാസുരാ - ornaments (and attire) shining; നിരഗമത് - came out; ഭവത്-അര്പിത-ജീവിതാ - to Thee having dedicated her life; സ്വപുരതഃ പുരതഃ - of her chambers, in front; സുഭട-ആവൃതാ - by guards surrounded;
Translation
Then, the next morning, the moon faced beauty Rukmini, who had already dedicated her life to Thee, came out of her chambers to worship Paarvati. She was bedecked with auspicious ornaments and attire and was well surrounded by the guards.
ശ്ലോകഃ
കുലവധൂഭിരുപേത്യ കുമാരികാ ഗിരിസുതാം പരിപൂജ്യ ച സാദരമ് ।
മുഹുരയാചത തത്പദപംകജേ നിപതിതാ പതിതാം തവ കേവലമ് ॥4॥
Meaning
കുല-വധുഭിഃ-ഉപേത്യ - with the noble women reaching; കുമാരികാ - the princess; ഗിരിസുതാം പരിപൂജ്യ - Paarvati worshipped with fervour; ച സാദരമ് - and with reverence; മുഹുഃ-അയാചത - again and again prayed; തത്-പദ-പംകജേ - on her lotus feet; നിപതിതാ - prostrating; പതിതാം തവ കേവലം - as husband Thee only;
Translation
The princess reached the temple of goddess Paarvati in the company of noble women. With great reverence and fervour she worshipped the goddess and prostrated at her feet praying again and again that Thou alone be her husband.
ശ്ലോകഃ
സമവലോകകുതൂഹലസംകുലേ നൃപകുലേ നിഭൃതം ത്വയി ച സ്ഥിതേ ।
നൃപസുതാ നിരഗാദ്ഗിരിജാലയാത് സുരുചിരം രുചിരംജിതദിങ്മുഖാ ॥5॥
Meaning
സമവലോക- - the sight (of Rukmini); കുതൂഹല-സംകുലേ - expecting (to see) joyfully gathered; നൃപ-കുലേ - the assembly of kings; നിഭൃതം ത്വയി - silently aloof when Thou; ച സ്ഥിതേ - and were standing; നൃപ-സുതാ നിരഗാത്- - the princess came out; ഗിരിജാ-ആലയാത് - from goddess Paarvati's temple; സുരുചിരം - in a charming manner; രുചിര-രംജിത- - brilliantly lighting; ദിക്-മുഖാ - the quarters;
Translation
The assembly of kings had gathered joyfully with the expectation to see Rukmini. Thou stood among them in a silently aloof manner. Just then the princess came out of the temple of goddess Paarvati, in a charming manner causing the quarters to light up with her brilliance.
ശ്ലോകഃ
ഭുവനമോഹനരൂപരുചാ തദാ വിവശിതാഖിലരാജകദംബയാ ।
ത്വമപി ദേവ കടാക്ഷവിമോക്ഷണൈഃ പ്രമദയാ മദയാംചകൃഷേ മനാക് ॥6॥
Meaning
ഭുവന-മോഹന- - the world enchanting; രൂപ-രുചാ തദാ - beauty enthralling then; വിവശിത-അഖില- - bewitched the entire; രാജ-കദംബയാ - king's assembly; ത്വമ്-അപി ദേവ - Thou also O Lord!; കടാക്ഷ-വിമോക്ഷണൈഃ - by sidelong glances casting; പ്രമദയാ - by the enchanting one (Rukmini); മദയാന്-ചകൃഷേ - were enchanted; മനാക് - somewhat;
Translation
Then the enthralling beauty Rukmini bewitched the entire assembly of kings gathered there. Thou also, O Lord! Were somewhat enchanted by her as she cast her sidelong glances.
ശ്ലോകഃ
ക്വനു ഗമിഷ്യസി ചംദ്രമുഖീതി താം സരസമേത്യ കരേണ ഹരന് ക്ഷണാത് ।
സമധിരോപ്യ രഥം ത്വമപാഹൃഥാ ഭുവി തതോ വിതതോ നിനദോ ദ്വിഷാമ് ॥7॥
Meaning
ക്വനു ഗമിഷ്യസി - where indeed are you going; ചംദ്രമുഖീ-ഇതി - O Moon faced one! Thus; താം സരസമ്-ഏത്യ - her quickly reaching; കരേണ ഹരന് ക്ഷണാത് - by hand leading away instantly; സമധിരോപ്യ രഥം - helping her in the chariot; ത്വമ്-അപാഹൃഥാ - Thou carried away; ഭുവി തതഃ വിതതഃ - all over the earth then spreading; നിനദഃ ദ്വിഷാമ് - loud protest among the enemies;
Translation
Addressing her admiringly, Thou asked her, 'O moon-faced one! where indeed are you going?' Thou hastily reached her and holding her by her arm Thou led her to the chariot and helping her in it, Thou carried her away. Whereupon there spread a loud protest among Thy rivals.
ശ്ലോകഃ
ക്വ നു ഗതഃ പശുപാല ഇതി ക്രുധാ കൃതരണാ യദുഭിശ്ച ജിതാ നൃപാഃ ।
ന തു ഭവാനുദചാല്യത തൈരഹോ പിശുനകൈഃ ശുനകൈരിവ കേസരീ ॥8॥
Meaning
ക്വ നു ഗതഃ - where indeed has he gone; പശുപാല ഇതി - the cowherd, thus; ക്രുധാ കൃതരണാ - enraged (and) fighting; യദുഭിഃ-ച - by the Yadus, and; ജിതാഃ-നൃപാഃ - won over, the kings; ന തു ഭവാന്- - not indeed Thou; ഉദചാല്യത - were to be swayed; തൈഃ-അഹോ - by them, O what a wonder!; പിശുനകൈഃ - the wicked ones; ശുനകൈഃ-ഇവ കേസരീ - by dogs, just as, the lion;
Translation
Where indeed has he gone, the cowherd?' Thus the enraged kings shouted and put up a fight. They were defeated by the Yaadavas. O what a wonder! Thou were not swayed in the least by the wicked ones, just as the lion is not swayed by the barking of the dogs.
ശ്ലോകഃ
തദനു രുക്മിണമാഗതമാഹവേ വധമുപേക്ഷ്യ നിബധ്യ വിരൂപയന് ।
ഹൃതമദം പരിമുച്യ ബലോക്തിഭിഃ പുരമയാ രമയാ സഹ കാംതയാ ॥9॥
Meaning
തദനു രുക്മിണമ്- - thereafter Rukmi; ആഗതമ്-ആഹവേ - (who had) come for battle; വധമ്-ഉപേക്ഷ്യ - to kill refraining; നിബധ്യ വിരൂപയന് - binding and disfiguring (him); ഹൃത-മദമ് - humbling (his) pride; പരിമുച്യ - (then) releasing (him); ബല-ഉക്തിഭിഃ - by Balaraam's direction; പുരമ്-അയാഃ - came to town; രമയാ സഹ കാംതയാ - with Ramaa (Thy) wife (Rukmini);
Translation
Rukmi then came to battle with Thee. Refraining to kill him, Thou bound him and disfigured him and thus humbled his pride. At the instance of Balaraama Thou released him of his bondage and returned to Thy city Dwaarkaa with Thy wife Rukmini who was Ramaa (Laxmi) herself.
ശ്ലോകഃ
നവസമാഗമലജ്ജിതമാനസാം പ്രണയകൌതുകജൃംഭിതമന്മഥാമ് ।
അരമയഃ ഖലു നാഥ യഥാസുഖം രഹസി താം ഹസിതാംശുലസന്മുഖീമ് ॥10॥
Meaning
നവ-സമാഗമ - newness of being with her husband; ലജ്ജിത-മാനസാമ് - with a shy mind; പ്രണയ-കൌതുക- - love and joy; ജൃംഭിത-മന്മഥാമ് - increasing the passion; അരമയഃ ഖലു - sported (Thou) indeed; നാഥ - O Lord!; യഥാ-സുഖം - so as to (make her) happy; രഹസി താം - in private, her; ഹസിത-അംശുല-സന്മുഖീമ് - smile rays brightening her face;
Translation
Rukmini was shyly caught between the new experience of being with her husband and the increased passion caused by the joy of experiencing love. O Lord! Thou sported with her in privacy so as to delight her whose face was beaming with the rays of her smile.
ശ്ലോകഃ
വിവിധനര്മഭിരേവമഹര്നിശം പ്രമദമാകലയന് പുനരേകദാ ।
ഋജുമതേഃ കില വക്രഗിരാ ഭവാന് വരതനോരതനോദതിലോലതാമ് ॥11॥
Meaning
വിവിധ-നര്മഭിഃ- - by various jokes; ഏവമ്-അഹഃ-നിശമ് - thus day and night; പ്രമദമ്-ആകലയന് - delight creating; പുനഃ-ഏകദാ - again one day; ഋജു-മതേഃ - simple minded (her); കില വക്ര-ഗിരാ - certainly with doubtful words; ഭവാന് - Thou; വര-തനോഃ-അതനോത്- - for the beautiful one created; അതി-ലോലതാമ് - severe agitation;
Translation
Day and night Thou delighted the beautiful Rukmini by various jokes and pleasant talks. Then one day, by Thy doubtful words the simple minded one was very much agitated.
ശ്ലോകഃ
തദധികൈരഥ ലാലനകൌശലൈഃ പ്രണയിനീമധികം സുഖയന്നിമാമ് ।
അയി മുകുംദ ഭവച്ചരിതാനി നഃ പ്രഗദതാം ഗദതാംതിമപാകുരു ॥12॥
Meaning
തത്-അധികൈഃ-അഥ - then more than before; ലാലന-കൌശലൈഃ - by affection expertises; പ്രണയിനീമ്-അധികം - the beloved, evermore; സുഖയന്-ഇമാമ് - delighting her; അയി മുകുംദ - O Bestower of liberation!; ഭവത്-ചരിതാനി - Thy excellences; നഃ പ്രഗദതാം - we narrating; ഗദ-താംതിമ്-അപാകുരു - (our) disease causing sufferings do remove;
Translation
More than ever before by Thy affectionate expertises Thou delighted this Thy beloved even more. O Bestower of Liberation! Liberate me from the sufferings caused by the disease, who is always narrating Thy excellences.
Browse Related Categories:
