ശ്ലോകഃ
പുരാ ഹയഗ്രീവമഹാസുരേണ ഷഷ്ഠാംതരാംതോദ്യദകാംഡകല്പേ ।
നിദ്രോന്മുഖബ്രഹ്മമുഖാത് ഹൃതേഷു വേദേഷ്വധിത്സഃ കില മത്സ്യരൂപമ് ॥1॥
Meaning
പുരാ - long ago; ഹയഗ്രീവ-മഹാ-അസുരേണ - by Hayagreeva, the great Asura; ഷഷ്ഠ-അംതരാംത-ഉദ്യത്- - at the end of the sixth Manvantara; അകാംഡ-കല്പേ - in the Naimittika Pralaya; നിദ്രാ-ഉന്മുഖ-ബ്രഹ്മ-മുഖാത്- - from the mouth of Brahmaa who was about to sleep; ഹൃതേഷു വേദേഷു- - when the Vedas were stolen; അധിത്സഃ കില - (Thou) desired to assume; മത്സ്യ-രൂപമ് - the form of a Fish;
Translation
Long ago during the Pralaya which took place at the end of the sixth Manvantara, when Brahmaa was about to sleep, the great Asura Hayagreeva stole the Vedas from his mouth. In order to restore them, Thou decided to incarnate as a fish.
ശ്ലോകഃ
സത്യവ്രതസ്യ ദ്രമിലാധിഭര്തുര്നദീജലേ തര്പയതസ്തദാനീമ് ।
കരാംജലൌ സംജ്വലിതാകൃതിസ്ത്വമദൃശ്യഥാഃ കശ്ചന ബാലമീനഃ ॥2॥
Meaning
സത്യവ്രതസ്യ - of Satyavrata (the sage who was); ദ്രമില-അധിഭര്തുഃ- - Dramila's king; നദീജലേ - in the waters of the river (Kritamala); തര്പയതഃ-തദാനീമ് - when he was doing Tarpan; കര-അംജലൌ - in his joined palms; സംജ്വലിത-ആകൃതിഃ- - (in a) lustrous form; ത്വമ്-അദൃശ്യഥാഃ - Thou appeared to be seen as; കശ്ചന ബാലമീന - some (indescribable) tiny fish;
Translation
Sage Satyavrata, the king of Dramila, was doing Tarpana in the waters of the river Kritamaalaa. In his joined palms, then, Thou appeared as an lustrous indescribable form of a shining tiny fish.
ശ്ലോകഃ
ക്ഷിപ്തം ജലേ ത്വാം ചകിതം വിലോക്യ നിന്യേഽംബുപാത്രേണ മുനിഃ സ്വഗേഹമ് ।
സ്വല്പൈരഹോഭിഃ കലശീം ച കൂപം വാപീം സരശ്ചാനശിഷേ വിഭോ ത്വമ് ॥3॥
Meaning
ക്ഷിപ്തം ജലേ - when thrown in the water; ത്വാം ചകിതം വിലോക്യ - seeing Thee very frightened; നിന്യേ-അംബു-പാത്രേണ - carried (Thee) in the water vessel (kamandalu); മുനിഃ സ്വഗേഹമ് - the sage (Satyavrata) to his own house; സ്വല്പൈഃ-അഹോഭിഃ - in a few days; കലശീം ച കൂപം - the pot and the well; വാപീം സരഃ-ച- - the tank and the lake; ആനശിഷേ - (Thou) did outgrow; വിഭോ ത്വമ് - O Lord! Thou;
Translation
When the royal sage threw Thee in the water, seeing Thee very frightened he took Thee to his home in the kamandalu, the water vessel. In a few days, Thou outgrew the pot, the well, the tank and the lake.
ശ്ലോകഃ
യോഗപ്രഭാവാദ്ഭവദാജ്ഞയൈവ നീതസ്തതസ്ത്വം മുനിനാ പയോധിമ് ।
പൃഷ്ടോഽമുനാ കല്പദിദൃക്ഷുമേനം സപ്താഹമാസ്വേതി വദന്നയാസീഃ ॥4॥
Meaning
യോഗ-പ്രഭാവാത്- - by his yogic powers; ഭവത്-ആജ്ഞയാ-ഏവ - according to Thy command alone; നീതഃ-തതഃ-ത്വമ് - Thou were then taken; മുനിനാ പയോധിമ് - by the sage to the ocean; പൃഷ്ടഃ-അമുനാ - requested by him; കല്പ-ദിദൃക്ഷുമ്-ഏനമ് - desirous to see the pralaya, to him; സപ്ത-ആഹമ്-ആസ്വ-ഇതി - for seven days wait, thus; വദന്-അയാസീഃ - saying (Thou) disappeared;
Translation
Then at Thy command sage Satyavrata took Thee to the ocean by means of his yogic powers. On his expressing a desire to see the Pralaya, Thou asked him to wait for seven days. Then Thou disappeared.
ശ്ലോകഃ
പ്രാപ്തേ ത്വദുക്തേഽഹനി വാരിധാരാപരിപ്ലുതേ ഭൂമിതലേ മുനീംദ്രഃ ।
സപ്തര്ഷിഭിഃ സാര്ധമപാരവാരിണ്യുദ്ഘൂര്ണമാനഃ ശരണം യയൌ ത്വാമ് ॥5॥
Meaning
പ്രാപ്തേ ത്വത്-ഉക്തേ-അഹനി - when the day mentioned by Thee arrived; വാരി-ധാരാ-പരിപ്ലുതേ ഭൂമിതലേ - by incessant downpour of rain engulfed was the earth; മുനീംദ്രഃ സപ്തര്ഷിഭിഃ സാര്ധമ്- - the great sage along with the Saptarshis; അപാര്-വാരിണി-ഉദ്ഘൂര്ണമാനഃ - floundering in the vast limitless tremulous waters; ശരണം യയൌ ത്വാമ് - sought refuge in Thee;
Translation
When the day mentioned by Thee arrived, the earth was engulfed by incessant downpour of rain. The great sage Satyavrata along with the Saptarshis floundering in the limitless expanse of tremulous waters sought refuge in Thee.
ശ്ലോകഃ
ധരാം ത്വദാദേശകരീമവാപ്താം നൌരൂപിണീമാരുരുഹുസ്തദാ തേ
തത്കംപകംപ്രേഷു ച തേഷു ഭൂയസ്ത്വമംബുധേരാവിരഭൂര്മഹീയാന് ॥6॥
Meaning
ധരാം ത്വത്-ആദേശകരീമ്- - the earth carrying out Thy command; അവാപ്താം നൌ-രൂപിണീമ്- - in the form of a boat approaching; ആരുരുഹുഃ-തദാ തേ - boarded then they; തത്-കംപ-കംപ്രേഷു - terrified by the boat's trembling; ച തേഷു - and when they (were); ഭൂയഃ-ത്വമ്- - again Thou; അംബുധേഃ-ആവിര്ഭൂഃ- - from the ocean appeared; മഹീയന് - with a huge form (of a fish);
Translation
Ever obedient to Thee the earth in the form of a boat approached at Thy command which they then boarded. And when they were terrified by the boat's trembling, Thou again appeared in the ocean in the form of a huge fish.
ശ്ലോകഃ
ഝഷാകൃതിം യോജനലക്ഷദീര്ഘാം ദധാനമുച്ചൈസ്തരതേജസം ത്വാമ് ।
നിരീക്ഷ്യ തുഷ്ടാ മുനയസ്ത്വദുക്ത്യാ ത്വത്തുംഗശൃംഗേ തരണിം ബബംധുഃ ॥7॥
Meaning
ഝഷ-ആകൃതിം - in the form of the fish; യോജന-ലക്ഷ-ദീര്ഘാം - a lakh of yojana in length; ദധാനമ്-ഉച്ചൈഃ-തര-തേജസമ് - gaining super exceeding glory; ത്വാം നിരീക്ഷ്യ തുഷ്ടാഃ മുനയഃ- - seeing Thee, the sages were very happy; ത്വത്-ഉക്ത്യാ - as commanded by Thee; ത്വത്-തുംഗശൃംഗേ - on Thy high horns; തരണിം ബബംധുഃ - (they) tied the boat;
Translation
The sages were delighted to see Thee of exceeding glory in the form of a fish about a lakh of yojanas in length. At Thy command, they tied the boat to Thy high prominent horns.
ശ്ലോകഃ
ആകൃഷ്ടനൌകോ മുനിമംഡലായ പ്രദര്ശയന് വിശ്വജഗദ്വിഭാഗാന് ।
സംസ്തൂയമാനോ നൃവരേണ തേന ജ്ഞാനം പരം ചോപദിശന്നചാരീഃ ॥8॥
Meaning
ആകൃഷ്ട-നൌകഃ - pulling the boat; മുനി-മംഡലായ പ്രദര്ശയന് - to the group of sages showing; വിശ്വ-ജഗത്-വിഭാഗാന് - the world and its various regions; സംസ്തൂയമാനഃ - Thee being praised; നൃവരേണ തേന - by that great king Satyavrata; ജ്ഞാനം പരം - (Thou) the highest knowledge; ച-ഉപദിശന്- - and bestowing; അചാരീഃ - moved about;
Translation
As Thou pulled the boat, Thou showed the sages the various regions of the world. The great king Satyavrata sang hymns of Thy glory, and Thou moved about bestowing on him the knowledge of the Aatman.
ശ്ലോകഃ
കല്പാവധൌ സപ്തമുനീന് പുരോവത് പ്രസ്ഥാപ്യ സത്യവ്രതഭൂമിപം തമ് ।
വൈവസ്വതാഖ്യം മനുമാദധാനഃ ക്രോധാദ് ഹയഗ്രീവമഭിദ്രുതോഽഭൂഃ ॥9॥
Meaning
കല്പ-അവധൌ - At the end of the Pralaya,; സപ്തമുനീന് - the seven sages; പുരോവത് പ്രസ്ഥാപ്യ - installed them in their places as before; സത്യവ്രത-ഭൂമിപം തം - that king Satyavrata; വൈവസ്വത-ആഖ്യം - by the name of Vaivasvata; മനുമ്-ആദധാനഃ - installed as Manu; ക്രോധാത്-ഹയഗ്രീവമ്-അഭിദ്രുതഃ-അഭൂഃ - (then) in great wrath attacked the demon Hayagreeva;
Translation
At the end of the Pralaya, Thou installed the seven sages in their places as before. The king Satyavrata was installed as the Vaivasvata Manu. Then Thou attacked the demon Hayagreeva in great rage.
ശ്ലോകഃ
സ്വതുംഗശൃംഗക്ഷതവക്ഷസം തം നിപാത്യ ദൈത്യം നിഗമാന് ഗൃഹീത്വാ ।
വിരിംചയേ പ്രീതഹൃദേ ദദാനഃ പ്രഭംജനാഗാരപതേ പ്രപായാഃ ॥10॥
Meaning
സ്വ-തുംഗ-ശൃംഗ-ക്ഷത-വക്ഷസം - whose chest was torn apart by Thy high horn; തം നിപാത്യ ദൈത്യം - killing that Asura; നിഗമാന് ഗൃഹീത്വാ - recovering the Vedas; വിരിംചയേ പ്രീതഹൃദേ ദദാനഃ - (Thou) gave to Brahmaa who was very happy; പ്രഭംജന-ആഗാരപതേ - O Lord of Guruvaayur!; പ്രപായാഃ - protect me;
Translation
Thou with Thy great horns tore apart the chest of the Asura Hayagreeva and killed him. Then recovering the Vedas, handed them over to the delighted Brahmaa. O Lord of Guruvaayur! Protect me.
Browse Related Categories:
