ശ്ലോകഃ
അര്ജുന ഉവാച
മദനുഗ്രഹായ പരമം ഗുഹ്യമധ്യാത്മസംജ്ഞിതമ് ।
യത്ത്വയോക്തം വചസ്തേന മോഹോഽയം വിഗതോ മമ ॥ 1 ॥
Meaning
അര്ജുനഃ ഉവാച — Arjuna said; മത്-അനുഗ്രഹായ — just to show me favor; പരമമ് — supreme; ഗുഹ്യമ് — confidential subject; അധ്യാത്മ — spiritual; സംജ്ഞിതമ് — in the matter of; യത് — what; ത്വയാ — by You; ഉക്തമ് — said; വചഃ — words; തേന — by that; മോഹഃ — illusion; അയമ് — this; വിഗതഃ — is removed; മമ — my.
Translation
Arjuna said: By my hearing the instructions You have kindly given me about these most confidential spiritual subjects, my illusion has now been dispelled.
ശ്ലോകഃ
ഭവാപ്യയൌ ഹി ഭൂതാനാം ശ്രുതൌ വിസ്തരശോ മയാ ।
ത്വത്തഃ കമലപത്രാക്ഷ മാഹാത്മ്യമപി ചാവ്യയമ് ॥ 2 ॥
Meaning
ഭവ — appearance; അപ്യയൌ — disappearance; ഹി — certainly; ഭൂതാനാമ് — of all living entities; ശ്രുതൌ — have been heard; വിസ്തരശഃ — in detail; മയാ — by me; ത്വത്തഃ — from You; കമല-പത്ര-അക്ഷ — O lotus-eyed one; മാഹാത്മ്യമ് — glories; അപി — also; ച — and; അവ്യയമ് — inexhaustible.
Translation
O lotus-eyed one, I have heard from You in detail about the appearance and disappearance of every living entity and have realized Your inexhaustible glories.
ശ്ലോകഃ
ഏവമേതദ്യഥാത്ഥ ത്വമാത്മാനം പരമേശ്വര ।
ദ്രഷ്ടുമിച്ഛാമി തേ രൂപമൈശ്വരം പുരുഷോത്തമ ॥ 3 ॥
Meaning
ഏവമ് — thus; ഏതത് — this; യഥാ — as it is; ആത്ഥ — have spoken; ത്വമ് — You; ആത്മാനമ് — Yourself; പരമ-ഈശ്വര — O Supreme Lord; ദ്രഷ്ടുമ് — to see; ഇച്ചാമി — I wish; തേ — Your; രൂപമ് — form; ഐശ്വരമ് — divine; പുരുഷ-ഉത്തമ — O best of personalities.
Translation
O greatest of all personalities, O supreme form, though I see You here before me in Your actual position, as You have described Yourself, I wish to see how You have entered into this cosmic manifestation. I want to see that form of Yours.
ശ്ലോകഃ
മന്യസേ യദി തച്ഛക്യം മയാ ദ്രഷ്ടുമിതി പ്രഭോ ।
യോഗേശ്വര തതോ മേ ത്വം ദര്ശയാത്മാനമവ്യയമ് ॥ 4 ॥
Meaning
മന്യസേ — You think; യദി — if; തത് — that; ശക്യമ് — is able; മയാ — by me; ദ്രഷ്ടുമ് — to be seen; ഇതി — thus; പ്രഭോ — O Lord; യോഗ-ഈശ്വര — O Lord of all mystic power; തതഃ — then; മേ — unto me; ത്വമ് — You; ദര്ശയ — show; ആത്മാനമ് — Your Self; അവ്യയമ് — eternal.
Translation
If You think that I am able to behold Your cosmic form, O my Lord, O master of all mystic power, then kindly show me that unlimited universal Self.
ശ്ലോകഃ
ശ്രീഭഗവാനുവാച
പശ്യ മേ പാര്ഥ രൂപാണി ശതശോഽഥ സഹസ്രശഃ ।
നാനാവിധാനി ദിവ്യാനി നാനാവര്ണാകൃതീനി ച ॥ 5 ॥
Meaning
ശ്രീ-ഭഗവാന് ഉവാച — the Supreme Personality of Godhead said; പശ്യ — just see; മേ — My; പാര്ഥ — O son of Prithā; രൂപാണി — forms; ശതശഃ — hundreds; അഥ — also; സഹസ്രശഃ — thousands; നാനാ-വിധാനി — variegated; ദിവ്യാനി — divine; നാനാ — variegated; വര്ണ — colors; ആകൃതീനി — forms; ച — also.
Translation
The Supreme Personality of Godhead said: My dear Arjuna, O son of Prithā, see now My opulences, hundreds of thousands of varied divine and multicolored forms.
ശ്ലോകഃ
പശ്യാദിത്യാന്വസൂന്‍രുദ്രാനശ്വിനൌ മരുതസ്തഥാ ।
ബഹൂന്യദൃഷ്ടപൂർവാണി പശ്യാശ്ചര്യാണി ഭാരത ॥ 6 ॥
Meaning
പശ്യ — see; ആദിത്യാന് — the twelve sons of Aditi; വസൂന് — the eight Vasus; രുദ്രാന് — the eleven forms of Rudra; അശ്വിനൌ — the two Aśvinīs; മരുതഃ — the forty-nine Maruts (demigods of the wind); തഥാ — also; ബഹൂനി — many; അദൃഷ്ട — that you have not seen; പൂർവാണി — before; പശ്യ — see; ആശ്ചര്യാണി — all the wonders; ഭാരത — O best of the Bhāratas.
Translation
O best of the Bhāratas, see here the different manifestations of Ādityas, Vasus, Rudras, Aśvinī-kumāras and all the other demigods. Behold the many wonderful things which no one has ever seen or heard of before.
ശ്ലോകഃ
ഇഹൈകസ്ഥം ജഗത്കൃത്സ്നം പശ്യാദ്യ സചരാചരമ് ।
മമ ദേഹേ ഗുഡാകേശ യച്ച‍ആന്യദ്‍ദ്രഷ്ടുമിച്ഛസി ॥ 7 ॥
Meaning
ഇഹ — in this; ഏക-സ്ഥമ് — in one place; ജഗത് — the universe; കൃത്സ്നമ് — completely; പശ്യ — see; അദ്യ — immediately; സ — with; ചര — the moving; അചരമ് — and not moving; മമ — My; ദേഹേ — in this body; ഗുഡാകേശ — O Arjuna; യത് — that which; ച — also; അന്യത് — other; ദ്രഷ്ടുമ് — to see; ഇച്ചസി — you wish.
Translation
O Arjuna, whatever you wish to see, behold at once in this body of Mine! This universal form can show you whatever you now desire to see and whatever you may want to see in the future. Everything – moving and nonmoving – is here completely, in one place.
ശ്ലോകഃ
ന തു മാം ശക്യസേ ദ്രഷ്ടുമനേനൈവ സ്വചക്ഷുഷാ ।
ദിവ്യം ദദാമി തേ ചക്ഷുഃ പശ്യ മേ യോഗമൈശ്വരമ് ॥ 8 ॥
Meaning
ന — never; തു — but; മാമ് — Me; ശക്യസേ — are able; ദ്രഷ്ടുമ് — to see; അനേന — with these; ഏവ — certainly; സ്വ-ചക്ഷുഷാ — your own eyes; ദിവ്യമ് — divine; ദദാമി — I give; തേ — to you; ചക്ഷുഃ — eyes; പശ്യ — see; മേ — My; യോഗം ഐശ്വരമ് — inconceivable mystic power.
Translation
But you cannot see Me with your present eyes. Therefore I give you divine eyes. Behold My mystic opulence!
ശ്ലോകഃ
സംജയ ഉവാച
ഏവമുക്ത്വാ തതോ രാജന്മഹായോഗേശ്വരോ ഹരിഃ ।
ദര്ശയാമാസ പാര്ഥായ പരമം രൂപമൈശ്വരമ് ॥ 9 ॥
Meaning
സംജയഃ ഉവാച — Sañjaya said; ഏവമ് — thus; ഉക്ത്വാ — saying; തതഃ — thereafter; രാജന് — O King; മഹാ-യോഗ-ഈശ്വരഃ — the most powerful mystic; ഹരിഃ — the Supreme Personality of Godhead, Kriṣṇa; ദര്ശയാം ആസ — showed; പാര്ഥായ — unto Arjuna; പരമമ് — the divine; രൂപം ഐശ്വരമ് — universal form.
Translation
Sañjaya said: O King, having spoken thus, the Supreme Lord of all mystic power, the Personality of Godhead, displayed His universal form to Arjuna.
ശ്ലോകഃ
അനേകവക്‍ത്രനയനമനേകാദ്ഭ‍ഉതദര്ശനമ് ।
അനേകദിവ്യാഭരണം ദിവ്യാനേകോദ്യതായുധമ് ॥ 10 ॥
ദിവ്യമാല്യാംബരധരം ദിവ്യഗംധാനുലേപനമ് ।
സർവാശ്ചര്യമയം ദേവമനംതം വിശ്വതോമുഖമ് ॥ 11 ॥
Meaning
അനേക — various; വക്ത്ര — mouths; നയനമ് — eyes; അനേക — various; അദ്ഭുത — wonderful; ദര്ശനമ് — sights; അനേക — many; ദിവ്യ — divine; ആഭരണമ് — ornaments; ദിവ്യ — divine; അനേക — various; ഉദ്യത — uplifted; ആയുധമ് — weapons; ദിവ്യ — divine; മാല്യ — garlands; അംബര — dresses; ധരമ് — wearing; ദിവ്യ — divine; ഗംധ — fragrances; അനുലേപനമ് — smeared with; സർവ — all; ആശ്ചര്യ-മയമ് — wonderful; ദേവമ് — shining; അനംതമ് — unlimited; വിശ്വതഃ-മുഖമ് — all-pervading.
Translation
Arjuna saw in that universal form unlimited mouths, unlimited eyes, unlimited wonderful visions. The form was decorated with many celestial ornaments and bore many divine upraised weapons. He wore celestial garlands and garments, and many divine scents were smeared over His body. All was wondrous, brilliant, unlimited, all-expanding.
ശ്ലോകഃ
ദിവി സൂര്യസഹസ്രസ്യ ഭവേദ്യുഗപദുത്ഥിതാ ।
യദി ഭാഃ സദൃശീ സാ സ്യാദ്ഭ‍ആസസ്തസ്യ മഹാത്മനഃ ॥ 12 ॥
Meaning
ദിവി — in the sky; സൂര്യ — of suns; സഹസ്രസ്യ — of many thousands; ഭവേത് — there were; യുഗപത് — simultaneously; ഉത്ഥിതാ — present; യദി — if; ഭാഃ — light; സദൃശീ — like that; സാ — that; സ്യാത് — might be; ഭാസഃ — effulgence; തസ്യ — of Him; മഹാ-ആത്മനഃ — the great Lord.
Translation
If hundreds of thousands of suns were to rise at once into the sky, their radiance might resemble the effulgence of the Supreme Person in that universal form.
ശ്ലോകഃ
തത്രൈകസ്ഥം ജഗത്കൃത്സ്നം പ്രവിഭക്തമനേകധാ ।
അപശ്യദ്ദേവദേവസ്യ ശരീരേ പാംഡവസ്തദാ ॥ 13 ॥
Meaning
തത്ര — there; ഏക-സ്ഥമ് — in one place; ജഗത് — the universe; കൃത്സ്നമ് — complete; പ്രവിഭക്തമ് — divided; അനേകധാ — into many; അപശ്യത് — could see; ദേവ-ദേവസ്യ — of the Supreme Personality of Godhead; ശരീരേ — in the universal form; പാംഡവഃ — Arjuna; തദാ — at that time.
Translation
At that time Arjuna could see in the universal form of the Lord the unlimited expansions of the universe situated in one place although divided into many, many thousands.
ശ്ലോകഃ
തതഃ സ വിസ്മയാവിഷ്ടോ ഹൃഷ്ടരോമാ ധനംജയഃ ।
പ്രണമ്യ ശിരസാ ദേവം കൃതാംജലിരഭാഷത ॥ 14 ॥
Meaning
തതഃ — thereafter; സഃ — he; വിസ്മയ-ആവിഷ്ടഃ — being overwhelmed with wonder; ഹൃഷ്ട-രോമാ — with his bodily hairs standing on end due to his great ecstasy; ധനമ്-ജയഃ — Arjuna; പ്രണമ്യ — offering obeisances; ശിരസാ — with the head; ദേവമ് — to the Supreme Personality of Godhead; കൃത-അംജലിഃ — with folded hands; അഭാഷത — began to speak.
Translation
Then, bewildered and astonished, his hair standing on end, Arjuna bowed his head to offer obeisances and with folded hands began to pray to the Supreme Lord.
ശ്ലോകഃ
അര്ജുന ഉവാച
പശ്യാമി ദേവാംസ്തവ ദേവ ദേഹേ
സർവാംസ്തഥാ ഭൂതവിശേഷസംഘാന് ।
ബ്രഹ്മാണമീശം കമലാസനസ്ഥ-
മൃഷീംശ്ച സർവാനുരഗാംശ്ച ദിവ്യാന് ॥ 15 ॥
Meaning
അര്ജുനഃ ഉവാച — Arjuna said; പശ്യാമി — I see; ദേവാന് — all the demigods; തവ — Your; ദേവ — O Lord; ദേഹേ — in the body; സർവാന് — all; തഥാ — also; ഭൂത — living entities; വിശേഷ-സംഘാന് — specifically assembled; ബ്രഹ്മാണമ് — Lord Brahmā; ഈശമ് — Lord Śiva; കമല-ആസന-സ്ഥമ് — sitting on the lotus flower; ഋഷീന് — great sages; ച — also; സർവാന് — all; ഉരഗാന് — serpents; ച — also; ദിവ്യാന് — divine.
Translation
Arjuna said: My dear Lord Kriṣṇa, I see assembled in Your body all the demigods and various other living entities. I see Brahmā sitting on the lotus flower, as well as Lord Śiva and all the sages and divine serpents.
ശ്ലോകഃ
അനേകബാഹൂദരവക്‍ത്രനേത്രം
പശ്യാമി ത്വാം സർവതോഽനംതരൂപമ് ।
നാംതം ന മധ്യം ന പുനസ്തവാദിം
പശ്യാമി വിശ്വേശ്വര വിശ്വരൂപ ॥ 16 ॥
Meaning
അനേക — many; ബാഹു — arms; ഉദര — bellies; വക്ത്ര — mouths; നേത്രമ് — eyes; പശ്യാമി — I see; ത്വാമ് — You; സർവതഃ — on all sides; അനംത-രൂപമ് — unlimited form; ന അംതമ് — no end; ന മധ്യമ് — no middle; ന പുനഃ — nor again; തവ — Your; ആദിമ് — beginning; പശ്യാമി — I see; വിശ്വ-ഈശ്വര — O Lord of the universe; വിശ്വ-രൂപ — in the form of the universe.
Translation
O Lord of the universe, O universal form, I see in Your body many, many arms, bellies, mouths and eyes, expanded everywhere, without limit. I see in You no end, no middle and no beginning.
ശ്ലോകഃ
കിരീടിനം ഗദിനം ചക്രിണം ച
തേജോരാശിം സർവതോ ദീപ്‍തിമംതമ് ।
പശ്യാമി ത്വാം ദുര്നിരീക്ഷ്യം സമംതാ-
ദ്ദീപ്‍താനലാര്കദ്യുതിമപ്രമേയമ് ॥ 17 ॥
Meaning
കിരീടിനമ് — with helmets; ഗദിനമ് — with maces; ചക്രിണമ് — with discs; ച — and; തേജഃ-രാശിമ് — effulgence; സർവതഃ — on all sides; ദീപ്തി-മംതമ് — glowing; പശ്യാമി — I see; ത്വാമ് — You; ദുര്നിരീക്ഷ്യമ് — difficult to see; സമംതാത് — everywhere; ദീപ്ത-അനല — blazing fire; അര്ക — of the sun; ദ്യുതിമ് — the sunshine; അപ്രമേയമ് — immeasurable.
Translation
Your form is difficult to see because of its glaring effulgence, spreading on all sides, like blazing fire or the immeasurable radiance of the sun. Yet I see this glowing form everywhere, adorned with various crowns, clubs and discs.
ശ്ലോകഃ
ത്വമക്ഷരം പരമം വേദിതവ്യം
ത്വമസ്യ വിശ്വസ്യ പരം നിധാനമ് ।
ത്വമവ്യയഃ ശാശ്വതധര്മഗോപ്‍താ
സനാതനസ്ത്വം പുരുഷോ മതോ മേ ॥ 18 ॥
Meaning
ത്വമ് — You; അക്ഷരമ് — the infallible; പരമമ് — supreme; വേദിതവ്യമ് — to be understood; ത്വമ് — You; അസ്യ — of this; വിശ്വസ്യ — universe; പരമ് — supreme; നിധാനമ് — basis; ത്വമ് — You; അവ്യയഃ — inexhaustible; ശാശ്വത-ധര്മ-ഗോപ്താ — maintainer of the eternal religion; സനാതനഃ — eternal; ത്വമ് — You; പുരുഷഃ — the Supreme Personality; മതഃ മേ — this is my opinion.
Translation
You are the supreme primal objective. You are the ultimate resting place of all this universe. You are inexhaustible, and You are the oldest. You are the maintainer of the eternal religion, the Personality of Godhead. This is my opinion.
ശ്ലോകഃ
അനാദിമധ്യാംതമനംതവീര്യ-
മനംതബാഹും ശശിസൂര്യനേത്രമ് ।
പശ്യാമി ത്വാം ദീപ്‍തഹുതാശവക്‍ത്രം
സ്വതേജസാ വിശ്വമിദം തപംതമ് ॥ 19 ॥
Meaning
അനാദി — without beginning; മധ്യ — middle; അംതമ് — or end; അനംത — unlimited; വീര്യമ് — glories; അനംത — unlimited; ബാഹുമ് — arms; ശശി — the moon; സൂര്യ — and sun; നേത്രമ് — eyes; പശ്യാമി — I see; ത്വാമ് — You; ദീപ്ത — blazing; ഹുതാശ-വക്ത്രമ് — fire coming out of Your mouth; സ്വ-തേജസാ — by Your radiance; വിശ്വമ് — universe; ഇദമ് — this; തപംതമ് — heating.
Translation
You are without origin, middle or end. Your glory is unlimited. You have numberless arms, and the sun and moon are Your eyes. I see You with blazing fire coming forth from Your mouth, burning this entire universe by Your own radiance.
ശ്ലോകഃ
ദ്യാവാപൃഥിവ്യോരിദമംതരം ഹി
വ്യാപ്‍തം ത്വയൈകേന ദിശശ്ച സർവാഃ ।
ദൃഷ്ട്വാദ്‍ഭുതം രൂപമുഗ്രം തവേദം
ലോകത്രയം പ്രവ്യഥിതം മഹാത്മന് ॥ 20 ॥
Meaning
ദ്യൌ — from outer space; ആ-പൃഥിവ്യോഃ — to the earth; ഇദമ് — this; അംതരമ് — between; ഹി — certainly; വ്യാപ്തമ് — pervaded; ത്വയാ — by You; ഏകേന — alone; ദിശഃ — directions; ച — and; സർവാഃ — all; ദൃഷ്ട്വാ — by seeing; അദ്ഭുതമ് — wonderful; രൂപമ് — form; ഉഗ്രമ് — terrible; തവ — Your; ഇദമ് — this; ലോക — the planetary systems; ത്രയമ് — three; പ്രവ്യഥിതമ് — perturbed; മഹാ-ആത്മന് — O great one.
Translation
Although You are one, You spread throughout the sky and the planets and all space between. O great one, seeing this wondrous and terrible form, all the planetary systems are perturbed.
ശ്ലോകഃ
അമീ ഹി ത്വാം സുരസംഘാ വിശംതി
കേചിദ്ഭ‍ഈതാഃ പ്രാംജലയോ ഗൃണംതി ।
സ്വസ്തീത്യുക്ത്വാ മഹര്ഷിസിദ്ധസംഘാഃ
സ്തുവംതി ത്വാം സ്തുതിഭിഃ പുഷ്കലാഭിഃ ॥ 21 ॥
Meaning
അമീ — all those; ഹി — certainly; ത്വാമ് — You; സുര-സംഘാഃ — groups of demigods; വിശംതി — are entering; കേചിത് — some of them; ഭീതാഃ — out of fear; പ്രാംജലയഃ — with folded hands; ഗൃണംതി — are offering prayers; സ്വസ്തി — all peace; ഇതി — thus; ഉക്ത്വാ — speaking; മഹാ-ഋഷി — great sages; സിദ്ധ-സംഘാഃ — perfect beings; സ്തുവംതി — are singing hymns; ത്വാമ് — unto You; സ്തുതിഭിഃ — with prayers; പുഷ്കലാഭിഃ — Vedic hymns.
Translation
All the hosts of demigods are surrendering before You and entering into You. Some of them, very much afraid, are offering prayers with folded hands. Hosts of great sages and perfected beings, crying “All peace!” are praying to You by singing the Vedic hymns.
ശ്ലോകഃ
രുദ്രാദിത്യാ വസവോ യേ ച സാധ്യാ
വിശ്വേഽശ്വിനൌ മരുതശ്ചോഷ്മപാശ്ച ।
ഗംധർവയക്ഷാസുരസിദ്ധസംഘാ
വീക്ഷംതേ ത്വാം വിസ്മിതാശ്ചൈവ സർവേ ॥ 22 ॥
Meaning
രുദ്ര — manifestations of Lord Śiva; ആദിത്യാഃ — the Ādityas; വസവഃ — the Vasus; യേ — all those; ച — and; സാധ്യാഃ — the Sādhyas; വിശ്വേ — the Viśvedevas; അശ്വിനൌ — the Aśvinī-kumāras; മരുതഃ — the Maruts; ച — and; ഉഷ്മ-പാഃ — the forefathers; ച — and; ഗംധർവ — of the Gandharvas; യക്ഷ — the Yakṣas; അസുര — the demons; സിദ്ധ — and the perfected demigods; സംഘാഃ — the assemblies; വീക്ഷംതേ — are beholding; ത്വാമ് — You; വിസ്മിതാഃ — in wonder; ച — also; ഏവ — certainly; സർവേ — all.
Translation
All the various manifestations of Lord Śiva, the Ādityas, the Vasus, the Sādhyas, the Viśvedevas, the two Aśvīs, the Maruts, the forefathers, the Gandharvas, the Yakṣas, the Asuras and the perfected demigods are beholding You in wonder.
ശ്ലോകഃ
രൂപം മഹത്തേ ബഹുവക്‍ത്രനേത്രം
മഹാബാഹോ ബഹുബാഹൂരുപാദമ് ।
ബഹൂദരം ബഹുദംഷ്ട്രാകരാലം
ദൃഷ്ട്വാ ലോകാഃ പ്രവ്യഥിതാസ്തഥാഹമ് ॥ 23 ॥
Meaning
രൂപമ് — the form; മഹത് — very great; തേ — of You; ബഹു — many; വക്ത്ര — faces; നേത്രമ് — and eyes; മഹാ-ബാഹോ — O mighty-armed one; ബഹു — many; ബാഹു — arms; ഊരു — thighs; പാദമ് — and legs; ബഹു-ഉദരമ് — many bellies; ബഹു-ദംഷ്ട്രാ — many teeth; കരാലമ് — horrible; ദൃഷ്ട്വാ — seeing; ലോകാഃ — all the planets; പ്രവ്യഥിതാഃ — perturbed; തഥാ — similarly; അഹമ് — I.
Translation
O mighty-armed one, all the planets with their demigods are disturbed at seeing Your great form, with its many faces, eyes, arms, thighs, legs and bellies and Your many terrible teeth; and as they are disturbed, so am I.
ശ്ലോകഃ
നഭഃസ്പൃശം ദീപ്‍തമനേകവര്ണം
വ്യാത്താനനം ദീപ്‍തവിശാലനേത്രമ് ।
ദൃഷ്ട്വാ ഹി ത്വാം പ്രവ്യഥിതാംതരാത്മാ
ധൃതിം ന വിംദാമി ശമം ച വിഷ്ണോ ॥ 24 ॥
Meaning
നഭഃ-സ്പൃശമ് — touching the sky; ദീപ്തമ് — glowing; അനേക — many; വര്ണമ് — colors; വ്യാത്ത — open; ആനനമ് — mouths; ദീപ്ത — glowing; വിശാല — very great; നേത്രമ് — eyes; ദൃഷ്ട്വാ — seeing; ഹി — certainly; ത്വാമ് — You; പ്രവ്യഥിത — perturbed; അംതഃ — within; ആത്മാ — soul; ധൃതിമ് — steadiness; ന — not; വിംദാമി — I have; ശമമ് — mental tranquillity; ച — also; വിഷ്ണോ — O Lord Viṣṇu.
Translation
O all-pervading Viṣṇu, seeing You with Your many radiant colors touching the sky, Your gaping mouths, and Your great glowing eyes, my mind is perturbed by fear. I can no longer maintain my steadiness or equilibrium of mind.
ശ്ലോകഃ
ദംഷ്ട്രാകരാലാനി ച തേ മുഖാനി
ദൃഷ്ട്വൈവ കാലാനലസന്നിഭാനി ।
ദിശോ ന ജാനേ ന ലഭേ ച ശര്മ
പ്രസീദ ദേവേശ ജഗന്നിവാസ ॥ 25 ॥
Meaning
ദംഷ്ട്രാ — teeth; കരാലാനി — terrible; ച — also; തേ — Your; മുഖാനി — faces; ദൃഷ്ട്വാ — seeing; ഏവ — thus; കാല-അനല — the fire of death; സന്നിഭാനി — as if; ദിശഃ — the directions; ന — not; ജാനേ — I know; ന — not; ലഭേ — I obtain; ച — and; ശര്മ — grace; പ്രസീദ — be pleased; ദേവ-ഈശ — O Lord of all lords; ജഗത്-നിവാസ — O refuge of the worlds.
Translation
O Lord of lords, O refuge of the worlds, please be gracious to me. I cannot keep my balance seeing thus Your blazing deathlike faces and awful teeth. In all directions I am bewildered.
ശ്ലോകഃ
അമീ ച ത്വാം ധൃതരാഷ്ട്രസ്യ പുത്രാഃ
സർവേ സഹൈവാവനിപാലസംഘൈഃ ।
ഭീഷ്മോ ദ്രോണഃ സൂതപുത്രസ്തഥാസൌ
സഹാസ്മദീയൈരപി യോധമുഖ്യൈഃ ॥ 26 ॥
വക്ത്രാണി തേ ത്വരമാണാ വിശംതി
ദംഷ്ട്രാകരാലാനി ഭയാനകാനി ।
കേചിദ്വിലഗ്ന‍ആ ദശനാംതരേഷു
സംദൃശ്യംതേ ചൂര്ണിതൈരുത്തമാംഗൈഃ ॥ 27 ॥
Meaning
അമീ — these; ച — also; ത്വാമ് — You; ധൃതരാഷ്ട്രസ്യ — of Dhritarāṣṭra; പുത്രാഃ — the sons; സർവേ — all; സഹ — with; ഏവ — indeed; അവനി-പാല — of warrior kings; സംഘൈഃ — the groups; ഭീഷ്മഃ — Bhīṣmadeva; ദ്രോണഃ — Droṇācārya; സൂത-പുത്രഃ — Karṇa; തഥാ — also; അസൌ — that; സഹ — with; അസ്മദീയൈഃ — our; അപി — also; യോധ-മുഖ്യൈഃ — chiefs among the warriors; വക്ത്രാണി — mouths; തേ — Your; ത്വരമാണാഃ — rushing; വിശംതി — are entering; ദംഷ്ട്രാ — teeth; കരാലാനി — terrible; ഭയാനകാനി — very fearful; കേചിത് — some of them; വിലഗ്നാഃ — becoming attached; ദശന-അംതരേഷു — between the teeth; സംദൃശ്യംതേ — are seen; ചൂര്ണിതൈഃ — with smashed; ഉത്തമ-അംഗൈഃ — heads.
Translation
All the sons of Dhritarāṣṭra, along with their allied kings, and Bhīṣma, Droṇa, Karṇa – and our chief soldiers also – are rushing into Your fearful mouths. And some I see trapped with heads smashed between Your teeth.
ശ്ലോകഃ
യഥാ നദീനാം ബഹവോഽംബുവേഗാഃ
സമുദ്രമേവാഭിമുഖാ ദ്രവംതി ।
തഥാ തവാമീ നരലോകവീരാ
വിശംതി വക്‍ത്രാണ്യഭിവിജ്‍വലംതി ॥ 28 ॥
Meaning
യഥാ — as; നദീനാമ് — of the rivers; ബഹവഃ — the many; അംബു-വേഗാഃ — waves of the waters; സമുദ്രമ് — the ocean; ഏവ — certainly; അഭിമുഖാഃ — towards; ദ്രവംതി — glide; തഥാ — similarly; തവ — Your; അമീ — all these; നര-ലോക-വീരാഃ — kings of human society; വിശംതി — are entering; വക്ത്രാണി — the mouths; അഭിവിജ്വലംതി — and are blazing.
Translation
As the many waves of the rivers flow into the ocean, so do all these great warriors enter blazing into Your mouths.
ശ്ലോകഃ
യഥാ പ്രദീപ്‍തം ജ്‍വലനം പതംഗാ
വിശംതി നാശായ സമൃദ്ധവേഗാഃ ।
തഥൈവ നാശായ വിശംതി ലോകാ-
സ്തവാപി വക്ത്രാണി സമൃദ്ധവേഗാഃ ॥ 29 ॥
Meaning
യഥാ — as; പ്രദീപ്തമ് — blazing; ജ്വലനമ് — a fire; പതംഗാഃ — moths; വിശംതി — enter; നാശായ — for destruction; സമൃദ്ധ — with full; വേഗാഃ — speed; തഥാ ഏവ — similarly; നാശായ — for destruction; വിശംതി — are entering; ലോകാഃ — all people; തവ — Your; അപി — also; വക്ത്രാണി — mouths; സമൃദ്ധ-വേഗാഃ — with full speed.
Translation
I see all people rushing full speed into Your mouths, as moths dash to destruction in a blazing fire.
ശ്ലോകഃ
ലേലിഹ്യസേ ഗ്രസമാനഃ സമംതാ-
ല്ലോകാന്സമഗ്രാന്വദനൈജ്‍‍ർവലദ്ഭ‍ഇഃ ।
തേജോഭിരാപൂര്യ ജഗത്സമഗ്രം
ഭാസസ്തവോഗ്രാഃ പ്രതപംതി വിഷ്ണോ ॥ 30 ॥
Meaning
ലേലിഹ്യസേ — You are licking; ഗ്രസമാനഃ — devouring; സമംതാത് — from all directions; ലോകാന് — people; സമഗ്രാന് — all; വദനൈഃ — by the mouths; ജ്വലദ്ഭിഃ — blazing; തേജോഭിഃ — by effulgence; ആപൂര്യ — covering; ജഗത് — the universe; സമഗ്രമ് — all; ഭാസഃ — rays; തവ — Your; ഉഗ്രാഃ — terrible; പ്രതപംതി — are scorching; വിഷ്ണോ — O all-pervading Lord.
Translation
O Viṣṇu, I see You devouring all people from all sides with Your flaming mouths. Covering all the universe with Your effulgence, You are manifest with terrible, scorching rays.
ശ്ലോകഃ
ആഖ്യാഹി മേ കോ ഭവാനുഗ്രരൂപോ
നമോഽസ്തു തേ ദേവവര പ്രസീദ ।
വിജ്ഞാതുമിച്ഛാമി ഭവംതമാദ്യം
ന ഹി പ്രജാനാമി തവ പ്രവൃത്തിമ് ॥ 31 ॥
Meaning
ആഖ്യാഹി — please explain; മേ — unto me; കഃ — who; ഭവാന് — You; ഉഗ്ര-രൂപഃ — fierce form; നമഃ അസ്തു — obeisances; തേ — unto You; ദേവ-വര — O great one amongst the demigods; പ്രസീദ — be gracious; വിജ്ഞാതുമ് — to know; ഇച്ചാമി — I wish; ഭവംതമ് — You; ആദ്യമ് — the original; ന — not; ഹി — certainly; പ്രജാനാമി — do I know; തവ — Your; പ്രവൃത്തിമ് — mission.
Translation
O Lord of lords, so fierce of form, please tell me who You are. I offer my obeisances unto You; please be gracious to me. You are the primal Lord. I want to know about You, for I do not know what Your mission is.
ശ്ലോകഃ
ശ്രീഭഗവാനുവാച
കാലോഽസ്മി ലോകക്ഷയകൃത്പ്രവൃദ്ധോ
ലോകാന്സമാഹര്തുമിഹ പ്രവൃത്തഃ ।
ഋതേഽപി ത്വാം ന ഭവിഷ്യംതി സർവേ
യേഽവസ്ഥിതാഃ പ്രത്യനീകേഷു യോധാഃ ॥ 32 ॥
Meaning
ശ്രീ-ഭഗവാന് ഉവാച — the Personality of Godhead said; കാലഃ — time; അസ്മി — I am; ലോക — of the worlds; ക്ഷയ-കൃത് — the destroyer; പ്രവൃദ്ധഃ — great; ലോകാന് — all people; സമാഹര്തുമ് — in destroying; ഇഹ — in this world; പ്രവൃത്തഃ — engaged; ഋതേ — without, except for; അപി — even; ത്വാമ് — you; ന — never; ഭവിഷ്യംതി — will be; സർവേ — all; യേ — who; അവസ്ഥിതാഃ — situated; പ്രതി-അനീകേഷു — on the opposite sides; യോധാഃ — the soldiers.
Translation
The Supreme Personality of Godhead said: Time I am, the great destroyer of the worlds, and I have come here to destroy all people. With the exception of you [the Pāṇḍavas], all the soldiers here on both sides will be slain.
ശ്ലോകഃ
തസ്മാത്ത്വമുത്തിഷ്ഠ യശോ ലഭസ്വ
ജിത്വാ ശത്രൂന്ഭുംക്ഷ്വ രാജ്യം സമൃദ്ധമ് ।
മയൈവൈതേ നിഹതാഃ പൂർവമേവ
നിമിത്തമാത്രം ഭവ സവ്യസാചിന് ॥ 33 ॥
Meaning
തസ്മാത് — therefore; ത്വമ് — you; ഉത്തിഷ്ഠ — get up; യശഃ — fame; ലഭസ്വ — gain; ജിത്വാ — conquering; ശത്രൂന് — enemies; ഭുംക്ഷ്വ — enjoy; രാജ്യമ് — kingdom; സമൃദ്ധമ് — flourishing; മയാ — by Me; ഏവ — certainly; ഏതേ — all these; നിഹതാഃ — killed; പൂർവം ഏവ — by previous arrangement; നിമിത്ത-മാത്രമ് — just the cause; ഭവ — become; സവ്യ-സാചിന് — O Savyasācī.
Translation
Therefore get up. Prepare to fight and win glory. Conquer your enemies and enjoy a flourishing kingdom. They are already put to death by My arrangement, and you, O Savyasācī, can be but an instrument in the fight.
ശ്ലോകഃ
ദ്രോണം ച ഭീഷ്മം ച ജയദ്രഥം ച
കര്ണം തഥാന്യാനപി യോധവീരാന് ।
മയാ ഹതാംസ്ത്വം ജഹി മാ വ്യഥിഷ്ഠാ
യുധ്യസ്വ ജേതാസി രണേ സപത്നാന് ॥ 34 ॥
Meaning
ദ്രോണം ച — also Droṇa; ഭീഷ്മം ച — also Bhīṣma; ജയദ്രഥം ച — also Jayadratha; കര്ണമ് — Karṇa; തഥാ — also; അന്യാന് — others; അപി — certainly; യോധ-വീരാന് — great warriors; മയാ — by Me; ഹതാന് — already killed; ത്വമ് — you; ജഹി — destroy; മാ — do not; വ്യഥിഷ്ഠാഃ — be disturbed; യുധ്യസ്വ — just fight; ജേതാ അസി — you will conquer; രണേ — in the fight; സപത്നാന് — enemies.
Translation
Droṇa, Bhīṣma, Jayadratha, Karṇa and the other great warriors have already been destroyed by Me. Therefore, kill them and do not be disturbed. Simply fight, and you will vanquish your enemies in battle.
ശ്ലോകഃ
സംജയ ഉവാച
ഏതച്ഛ്രുത്വാ വചനം കേശവസ്യ
കൃതാംജലിർവേപമാനഃ കിരീടീ ।
നമസ്കൃത്വാ ഭൂയ ഏവാഹ കൃഷ്ണം
സഗദ്ഗ‍ദം ഭീതഭീതഃ പ്രണമ്യ ॥ 35 ॥
Meaning
സംജയഃ ഉവാച — Sañjaya said; ഏതത് — thus; ശ്രുത്വാ — hearing; വചനമ് — the speech; കേശവസ്യ — of Kriṣṇa; കൃത-അംജലിഃ — with folded hands; വേപമാനഃ — trembling; കിരീടീ — Arjuna; നമസ്കൃത്വാ — offering obeisances; ഭൂയഃ — again; ഏവ — also; ആഹ — said; കൃഷ്ണമ് — unto Kriṣṇa; സ-ഗദ്ഗദമ് — with a faltering voice; ഭീത-ഭീതഃ — fearful; പ്രണമ്യ — offering obeisances.
Translation
Sañjaya said to Dhritarāṣṭra: O King, after hearing these words from the Supreme Personality of Godhead, the trembling Arjuna offered obeisances with folded hands again and again. He fearfully spoke to Lord Kriṣṇa in a faltering voice, as follows.
ശ്ലോകഃ
അര്ജുന ഉവാച
സ്ഥാനേ ഹൃഷീകേശ തവ പ്രകീര്ത്യാ
ജഗത്പ്രഹൃഷ്യത്യനുരജ്യതേ ച ।
രക്ഷാംസി ഭീതാനി ദിശോ ദ്രവംതി
സർവേ നമസ്യംതി ച സിദ്ധസംഘാഃ ॥ 36 ॥
Meaning
അര്ജുനഃ ഉവാച — Arjuna said; സ്ഥാനേ — rightly; ഹൃഷീക-ഈശ — O master of all senses; തവ — Your; പ്രകീര്ത്യാ — by the glories; ജഗത് — the entire world; പ്രഹൃഷ്യതി — is rejoicing; അനുരജ്യതേ — is becoming attached; ച — and; രക്ഷാംസി — the demons; ഭീതാനി — out of fear; ദിശഃ — in all directions; ദ്രവംതി — are fleeing; സർവേ — all; നമസ്യംതി — are offering respects; ച — also; സിദ്ധ-സംഘാഃ — the perfect human beings.
Translation
Arjuna said: O master of the senses, the world becomes joyful upon hearing Your name, and thus everyone becomes attached to You. Although the perfected beings offer You their respectful homage, the demons are afraid, and they flee here and there. All this is rightly done.
ശ്ലോകഃ
കസ്മാച്ച തേ ന നമേരന്മഹാത്മന്
ഗരീയസേ ബ്രഹ്മണോഽപ്യാദികര്ത്രേ ।
അനംത ദേവേശ ജഗന്നിവാസ
ത്വമക്ഷരം സദസത്തത്പരം യത് ॥ 37 ॥
Meaning
കസ്മാത് — why; ച — also; തേ — unto You; ന — not; നമേരന് — they should offer proper obeisances; മഹാ-ആത്മന് — O great one; ഗരീയസേ — who are better; ബ്രഹ്മണഃ — than Brahmā; അപി — although; ആദി-കര്ത്രേ — to the supreme creator; അനംത — O unlimited; ദേവ-ഈശ — O God of the gods; ജഗത്-നിവാസ — O refuge of the universe; ത്വമ് — You are; അക്ഷരമ് — imperishable; സത്-അസത് — to cause and effect; തത് പരമ് — transcendental; യത് — because.
Translation
O great one, greater even than Brahmā, You are the original creator. Why then should they not offer their respectful obeisances unto You? O limitless one, God of gods, refuge of the universe! You are the invincible source, the cause of all causes, transcendental to this material manifestation.
ശ്ലോകഃ
ത്വമാദിദേവഃ പുരുഷഃ പുരാണ-
സ്ത്വമസ്യ വിശ്വസ്യ പരം നിധാനമ് ।
വേത്താസി വേദ്യം ച പരം ച ധാമ
ത്വയാ തതം വിശ്വമനംതരൂപ ॥ 38 ॥
Meaning
ത്വമ് — You; ആദി-ദേവഃ — the original Supreme God; പുരുഷഃ — personality; പുരാണഃ — old; ത്വമ് — You; അസ്യ — of this; വിശ്വസ്യ — universe; പരമ് — transcendental; നിധാനമ് — refuge; വേത്താ — the knower; അസി — You are; വേദ്യമ് — the knowable; ച — and; പരമ് — transcendental; ച — and; ധാമ — refuge; ത്വയാ — by You; തതമ് — pervaded; വിശ്വമ് — the universe; അനംത-രൂപ — O unlimited form.
Translation
You are the original Personality of Godhead, the oldest, the ultimate sanctuary of this manifested cosmic world. You are the knower of everything, and You are all that is knowable. You are the supreme refuge, above the material modes. O limitless form! This whole cosmic manifestation is pervaded by You!
ശ്ലോകഃ
വായുര്യമോഽഗ്ന‍ഇർവരുണഃ ശശാംകഃ
പ്രജാപതിസ്ത്വം പ്രപിതാമഹശ്ച ।
നമോ നമസ്തേഽസ്തു സഹസ്രകൃത്വഃ
പുനശ്ച ഭൂയോഽപി നമോ നമസ്തേ ॥ 39 ॥
Meaning
വായുഃ — air; യമഃ — the controller; അഗ്നിഃ — fire; വരുണഃ — water; ശശ-അംകഃ — the moon; പ്രജാപതിഃ — Brahmā; ത്വമ് — You; പ്രപിതാമഹഃ — the great-grandfather; ച — also; നമഃ — my respects; നമഃ — again my respects; തേ — unto You; അസ്തു — let there be; സഹസ്ര-കൃത്വഃ — a thousand times; പുനഃ ച — and again; ഭൂയഃ — again; അപി — also; നമഃ — offering my respects; നമഃ തേ — offering my respects unto You.
Translation
You are air, and You are the supreme controller! You are fire, You are water, and You are the moon! You are Brahmā, the first living creature, and You are the great-grandfather. I therefore offer my respectful obeisances unto You a thousand times, and again and yet again!
ശ്ലോകഃ
നമഃ പുരസ്താദഥ പൃഷ്ഠതസ്തേ
നമോഽസ്തു തേ സർവത ഏവ സർവ ।
അനംതവീര്യാമിതവിക്രമസ്ത്വം
സർവം സമാപ്നോഷി തതോഽസി സർവഃ ॥ 40 ॥
Meaning
നമഃ — offering obeisances; പുരസ്താത് — from the front; അഥ — also; പൃഷ്ഠതഃ — from behind; തേ — unto You; നമഃ അസ്തു — I offer my respects; തേ — unto You; സർവതഃ — from all sides; ഏവ — indeed; സർവ — because You are everything; അനംത-വീര്യ — unlimited potency; അമിത-വിക്രമഃ — and unlimited force; ത്വമ് — You; സർവമ് — everything; സമാപ്നോഷി — You cover; തതഃ — therefore; അസി — You are; സർവഃ — everything.
Translation
Obeisances to You from the front, from behind and from all sides! O unbounded power, You are the master of limitless might! You are all-pervading, and thus You are everything!
ശ്ലോകഃ
സഖേതി മത്വാ പ്രസഭം യദുക്തം
ഹേ കൃഷ്ണ ഹേ യാദവ ഹേ സഖേതി ।
അജാനതാ മഹിമാനം തവേദം
മയാ പ്രമാദാത്പ്രണയേന വാപി ॥ 41 ॥
യച്ച‍ആവഹാസാര്ഥമസത്കൃതോഽസി
വിഹാരശയ്യാസനഭോജനേഷു ।
ഏകോഽഥവാപ്യച്യുത തത്സമക്ഷം
തത്ക്ഷാമയേ ത്വാമഹമപ്രമേയമ് ॥ 42 ॥
Meaning
സഖാ — friend; ഇതി — thus; മത്വാ — thinking; പ്രസഭമ് — presumptuously; യത് — whatever; ഉക്തമ് — said; ഹേ കൃഷ്ണ — O Kriṣṇa; ഹേ യാദവ — O Yādava; ഹേ സഖേ — O my dear friend; ഇതി — thus; അജാനതാ — without knowing; മഹിമാനമ് — glories; തവ — Your; ഇദമ് — this; മയാ — by me; പ്രമാദാത് — out of foolishness; പ്രണയേന — out of love; വാ അപി — either; യത് — whatever; ച — also; അവഹാസ-അര്ഥമ് — for joking; അസത്-കൃതഃ — dishonored; അസി — You have been; വിഹാര — in relaxation; ശയ്യാ — in lying down; ആസന — in sitting; ഭോജനേഷു — or while eating together; ഏകഃ — alone; അഥ വാ — or; അപി — also; അച്യുത — O infallible one; തത്-സമക്ഷമ് — among companions; തത് — all those; ക്ഷാമയേ — ask forgiveness; ത്വാമ് — from You; അഹമ് — I; അപ്രമേയമ് — immeasurable.
Translation
Thinking of You as my friend, I have rashly addressed You “O Kriṣṇa,” “O Yādava,” “O my friend,” not knowing Your glories. Please forgive whatever I may have done in madness or in love. I have dishonored You many times, jesting as we relaxed, lay on the same bed, or sat or ate together, sometimes alone and sometimes in front of many friends. O infallible one, please excuse me for all those offenses.
ശ്ലോകഃ
പിതാസി ലോകസ്യ ചരാചരസ്യ
ത്വമസ്യ പൂജ്യശ്ച ഗുരുര്ഗരീയാന് ।
ന ത്വത്സമോഽസ്ത്യഭ്യധികഃ കുതോഽന്യോ
ലോകത്രയേഽപ്യപ്രതിമപ്രഭാവ ॥ 43 ॥
Meaning
പിതാ — the father; അസി — You are; ലോകസ്യ — of all the world; ചര — moving; അചരസ്യ — and nonmoving; ത്വമ് — You are; അസ്യ — of this; പൂജ്യഃ — worshipable; ച — also; ഗുരുഃ — master; ഗരീയാന് — glorious; ന — never; ത്വത്-സമഃ — equal to You; അസ്തി — there is; അഭ്യധികഃ — greater; കുതഃ — how is it possible; അന്യഃ — other; ലോക-ത്രയേ — in the three planetary systems; അപി — also; അപ്രതിമ-പ്രഭാവ — O immeasurable power.
Translation
You are the father of this complete cosmic manifestation, of the moving and the nonmoving. You are its worshipable chief, the supreme spiritual master. No one is greater than You, nor can anyone be one with You. How then could there be anyone greater than You within the three worlds, O Lord of immeasurable power?
ശ്ലോകഃ
തസ്മാത്പ്രണമ്യ പ്രണിധായ കായം
പ്രസാദയേ ത്വാമഹമീശമീഡ്യമ് ।
പിതേവ പുത്രസ്യ സഖേവ സഖ്യുഃ
പ്രിയഃ പ്രിയായാര്ഹസി ദേവ സോഢുമ് ॥ 44 ॥
Meaning
തസ്മാത് — therefore; പ്രണമ്യ — offering obeisances; പ്രണിധായ — laying down; കായമ് — the body; പ്രസാദയേ — to beg mercy; ത്വാമ് — unto You; അഹമ് — I; ഈശമ് — unto the Supreme Lord; ഈഡ്യമ് — worshipable; പിതാ ഇവ — like a father; പുത്രസ്യ — with a son; സഖാ ഇവ — like a friend; സഖ്യുഃ — with a friend; പ്രിയഃ — a lover; പ്രിയായാഃ — with the dearmost; അര്ഹസി — You should; ദേവ — my Lord; സോഢുമ് — tolerate.
Translation
You are the Supreme Lord, to be worshiped by every living being. Thus I fall down to offer You my respectful obeisances and ask Your mercy. As a father tolerates the impudence of his son, a friend the impertinence of a friend, or a husband the familiarity of his wife, please tolerate the wrongs I may have done You.
ശ്ലോകഃ
അദൃഷ്ടപൂർവം ഹൃഷിതോഽസ്മി ദൃഷ്ട്വാ
ഭയേന ച പ്രവ്യഥിതം മനോ മേ ।
തദേവ മേ ദര്ശയ ദേവ രൂപം
പ്രസീദ ദേവേശ ജഗന്നിവാസ ॥ 45 ॥
Meaning
അദൃഷ്ട-പൂർവമ് — never seen before; ഹൃഷിതഃ — gladdened; അസ്മി — I am; ദൃഷ്ട്വാ — by seeing; ഭയേന — out of fear; ച — also; പ്രവ്യഥിതമ് — perturbed; മനഃ — mind; മേ — my; തത് — that; ഏവ — certainly; മേ — unto me; ദര്ശയ — show; ദേവ — O Lord; രൂപമ് — the form; പ്രസീദ — just be gracious; ദേവ-ഈശ — O Lord of lords; ജഗത്-നിവാസ — O refuge of the universe.
Translation
After seeing this universal form, which I have never seen before, I am gladdened, but at the same time my mind is disturbed with fear. Therefore please bestow Your grace upon me and reveal again Your form as the Personality of Godhead, O Lord of lords, O abode of the universe.
ശ്ലോകഃ
കിരീടിനം ഗദിനം ചക്രഹസ്ത-
മിച്ഛാമി ത്വാം ദ്രഷ്ടുമഹം തഥൈവ ।
തേനൈവ രൂപേണ ചതുര്ഭുജേന
സഹസ്രബാഹോ ഭവ വിശ്വമൂര്തേ ॥ 46 ॥
Meaning
കിരീടിനമ് — with helmet; ഗദിനമ് — with club; ചക്ര-ഹസ്തമ് — disc in hand; ഇച്ചാമി — I wish; ത്വാമ് — You; ദ്രഷ്ടുമ് — to see; അഹമ് — I; തഥാ ഏവ — in that position; തേന ഏവ — in that; രൂപേണ — form; ചതുഃ-ഭുജേന — four-handed; സഹസ്ര-ബാഹോ — O thousand-handed one; ഭവ — just become; വിശ്വ-മൂര്തേ — O universal form.
Translation
O universal form, O thousand-armed Lord, I wish to see You in Your four-armed form, with helmeted head and with club, wheel, conch and lotus flower in Your hands. I long to see You in that form.
ശ്ലോകഃ
ശ്രീഭഗവാനുവാച
മയാ പ്രസന്നേന തവാര്ജുനേദം
രൂപം പരം ദര്ശിതമാത്മയോഗാത് ।
തേജോമയം വിശ്വമനംതമാദ്യം
യന്മേ ത്വദന്യേന ന ദൃഷ്ടപൂർവമ് ॥ 47 ॥
Meaning
ശ്രീ-ഭഗവാന് ഉവാച — the Supreme Personality of Godhead said; മയാ — by Me; പ്രസന്നേന — happily; തവ — unto you; അര്ജുന — O Arjuna; ഇദമ് — this; രൂപമ് — form; പരമ് — transcendental; ദര്ശിതമ് — shown; ആത്മ-യോഗാത് — by My internal potency; തേജഃ-മയമ് — full of effulgence; വിശ്വമ് — the entire universe; അനംതമ് — unlimited; ആദ്യമ് — original; യത് — that which; മേ — My; ത്വത് അന്യേന — besides you; ന ദൃഷ്ട-പൂർവമ് — no one has previously seen.
Translation
The Supreme Personality of Godhead said: My dear Arjuna, happily have I shown you, by My internal potency, this supreme universal form within the material world. No one before you has ever seen this primal form, unlimited and full of glaring effulgence.
ശ്ലോകഃ
ന വേദയജ്ഞാധ്യയനൈര്ന ദാനൈ-
ര്ന ച ക്രിയാഭിര്ന തപോഭിരുഗ്രൈഃ ।
ഏവംരൂപഃ ശക്യ അഹം നൃലോകേ
ദ്രഷ്ടും ത്വദന്യേന കുരുപ്രവീര ॥ 48 ॥
Meaning
ന — never; വേദ-യജ്ഞ — by sacrifice; അധ്യയനൈഃ — or Vedic study; ന — never; ദാനൈഃ — by charity; ന — never; ച — also; ക്രിയാഭിഃ — by pious activities; ന — never; തപോഭിഃ — by serious penances; ഉഗ്രൈഃ — severe; ഏവമ്-രൂപഃ — in this form; ശക്യഃ — can; അഹമ് — I; നൃ-ലോകേ — in this material world; ദ്രഷ്ടുമ് — be seen; ത്വത് — than you; അന്യേന — by another; കുരു-പ്രവീര — O best among the Kuru warriors.
Translation
O best of the Kuru warriors, no one before you has ever seen this universal form of Mine, for neither by studying the Vedas, nor by performing sacrifices, nor by charity, nor by pious activities, nor by severe penances can I be seen in this form in the material world.
ശ്ലോകഃ
മാ തേ വ്യഥാ മാ ച വിമൂഢഭാവോ
ദൃഷ്ട്വാ രൂപം ഘോരമീദൃങ്‍മമേദമ് ।
വ്യപേതഭീഃ പ്രീതമനാഃ പുനസ്ത്വം
തദേവ മേ രൂപമിദം പ്രപശ്യ ॥ 49 ॥
Meaning
മാ — let it not be; തേ — unto you; വ്യഥാ — trouble; മാ — let it not be; ച — also; വിമൂഢ-ഭാവഃ — bewilderment; ദൃഷ്ട്വാ — by seeing; രൂപമ് — form; ഘോരമ് — horrible; ഈദൃക് — as it is; മമ — My; ഇദമ് — this; വ്യപേത-ഭീഃ — free from all fear; പ്രീത-മനാഃ — pleased in mind; പുനഃ — again; ത്വമ് — you; തത് — that; ഏവ — thus; മേ — My; രൂപമ് — form; ഇദമ് — this; പ്രപശ്യ — just see.
Translation
You have been perturbed and bewildered by seeing this horrible feature of Mine. Now let it be finished. My devotee, be free again from all disturbances. With a peaceful mind you can now see the form you desire.
ശ്ലോകഃ
സംജയ ഉവാച
ഇത്യര്ജുനം വാസുദേവസ്തഥോക്ത്വാ
സ്വകം രൂപം ദര്ശയാമാസ ഭൂയഃ ।
ആശ്വാസയാമാസ ച ഭീതമേനം
ഭൂത്വാ പുനഃ സൌമ്യവപുര്മഹാത്മാ ॥ 50 ॥
Meaning
സംജയഃ ഉവാച — Sañjaya said; ഇതി — thus; അര്ജുനമ് — unto Arjuna; വാസുദേവഃ — Kriṣṇa; തഥാ — in that way; ഉക്ത്വാ — speaking; സ്വകമ് — His own; രൂപമ് — form; ദര്ശയാം ആസ — showed; ഭൂയഃ — again; ആശ്വാസയാം ആസ — encouraged; ച — also; ഭീതമ് — fearful; ഏനമ് — him; ഭൂത്വാ — becoming; പുനഃ — again; സൌമ്യ-വപുഃ — the beautiful form; മഹാ-ആത്മാ — the great one.
Translation
Sañjaya said to Dhritarāṣṭra: The Supreme Personality of Godhead, Kriṣṇa, having spoken thus to Arjuna, displayed His real four-armed form and at last showed His two-armed form, thus encouraging the fearful Arjuna.
ശ്ലോകഃ
അര്ജുന ഉവാച
ദൃഷ്ട്വേദം മാനുഷം രൂപം തവ സൌമ്യം ജനാര്ദന ।
ഇദാനീമസ്മി സംവൃത്തഃ സചേതാഃ പ്രകൃതിം ഗതഃ ॥ 51 ॥
Meaning
അര്ജുനഃ ഉവാച — Arjuna said; ദൃഷ്ട്വാ — seeing; ഇദമ് — this; മാനുഷമ് — human; രൂപമ് — form; തവ — Your; സൌമ്യമ് — very beautiful; ജനാര്ദന — O chastiser of the enemies; ഇദാനീമ് — now; അസ്മി — I am; സംവൃത്തഃ — settled; സ-ചേതാഃ — in my consciousness; പ്രകൃതിമ് — to my own nature; ഗതഃ — returned.
Translation
When Arjuna thus saw Kriṣṇa in His original form, he said: O Janārdana, seeing this humanlike form, so very beautiful, I am now composed in mind, and I am restored to my original nature.
ശ്ലോകഃ
ശ്രീഭഗവാനുവാച
സുദുര്ദര്ശമിദം രൂപം ദൃഷ്ടവാനസി യന്മമ ।
ദേവാ അപ്യസ്യ രൂപസ്യ നിത്യം ദര്ശനകാങ്‍‍ക്ഷിണഃ ॥ 52 ॥
Meaning
ശ്രീ-ഭഗവാന് ഉവാച — the Supreme Personality of Godhead said; സു-ദുര്ദര്ശമ് — very difficult to see; ഇദമ് — this; രൂപമ് — form; ദൃഷ്ടവാന് അസി — as you have seen; യത് — which; മമ — of Mine; ദേവാഃ — the demigods; അപി — also; അസ്യ — this; രൂപസ്യ — form; നിത്യമ് — eternally; ദര്ശന-കാംക്ഷിണഃ — aspiring to see.
Translation
The Supreme Personality of Godhead said: My dear Arjuna, this form of Mine you are now seeing is very difficult to behold. Even the demigods are ever seeking the opportunity to see this form, which is so dear.
ശ്ലോകഃ
നാഹം വേദൈര്ന തപസാ ന ദാനേന ന ചേജ്യയാ ।
ശക്യ ഏവംവിധോ ദ്രഷ്ടും ദൃഷ്ടവാനസി മാം യഥാ ॥ 53 ॥
Meaning
ന — never; അഹമ് — I; വേദൈഃ — by study of the Vedas; ന — never; തപസാ — by serious penances; ന — never; ദാനേന — by charity; ന — never; ച — also; ഇജ്യയാ — by worship; ശക്യഃ — it is possible; ഏവമ്-വിധഃ — like this; ദ്രഷ്ടുമ് — to see; ദൃഷ്ടവാന് — seeing; അസി — you are; മാമ് — Me; യഥാ — as.
Translation
The form you are seeing with your transcendental eyes cannot be understood simply by studying the Vedas, nor by undergoing serious penances, nor by charity, nor by worship. It is not by these means that one can see Me as I am.
ശ്ലോകഃ
ഭക്ത്യ‍ആ ത്വനന്യയാ ശക്യ അഹമേവംവിധോഽര്ജുന ।
ജ്ഞാതും ദ്രഷ്ടും ച തത്ത്വേന പ്രവേഷ്ടും ച പരംതപ ॥ 54 ॥
Meaning
ഭക്ത്യാ — by devotional service; തു — but; അനന്യയാ — without being mixed with fruitive activities or speculative knowledge; ശക്യഃ — possible; അഹമ് — I; ഏവമ്-വിധഃ — like this; അര്ജുന — O Arjuna; ജ്ഞാതുമ് — to know; ദ്രഷ്ടുമ് — to see; ച — and; തത്ത്വേന — in fact; പ്രവേഷ്ടുമ് — to enter into; ച — also; പരമ്-തപ — O subduer of the enemy.
Translation
My dear Arjuna, only by undivided devotional service can I be understood as I am, standing before you, and can thus be seen directly. Only in this way can you enter into the mysteries of My understanding.
ശ്ലോകഃ
മത്കര്മകൃന്മത്പരമോ മദ്ഭ‍ക്തഃ സംഗവര്ജിതഃ ।
നിർവൈരഃ സർവഭൂതേഷു യഃ സ മാമേതി പാംഡവ ॥ 55 ॥
Meaning
മത്-കര്മ-കൃത് — engaged in doing My work; മത്-പരമഃ — considering Me the Supreme; മത്-ഭക്തഃ — engaged in My devotional service; സംഗ-വര്ജിതഃ — freed from the contamination of fruitive activities and mental speculation; നിർവൈരഃ — without an enemy; സർവ-ഭൂതേഷു — among all living entities; യഃ — one who; സഃ — he; മാമ് — unto Me; ഏതി — comes; പാംഡവ — O son of Pāṇḍu.
Translation
My dear Arjuna, he who engages in My pure devotional service, free from the contaminations of fruitive activities and mental speculation, he who works for Me, who makes Me the supreme goal of his life, and who is friendly to every living being – he certainly comes to Me.
Browse Related Categories:
