ശ്ലോകഃ
ദക്ഷോ വിരിംചതനയോഽഥ മനോസ്തനൂജാം
ലബ്ധ്വാ പ്രസൂതിമിഹ ഷോഡശ ചാപ കന്യാഃ ।
ധര്മേ ത്രയോദശ ദദൌ പിതൃഷു സ്വധാം ച
സ്വാഹാം ഹവിര്ഭുജി സതീം ഗിരിശേ ത്വദംശേ ॥1॥
Meaning
ദക്ഷഃ വിരിംച-തനയഃ അഥ - Daksha, the son of Brahmaa, then; മനോഃ-തനൂജാം ലബ്ധ്വാ പ്രസൂതിമ്- - getting Manu's daughter Prasooti, in marriage; ഇഹ - through her; ഷോഡശ ച-ആപ കന്യാഃ - begot sixteen daughters; ധര്മേ ത്രയോദശ ദദൌ - to Dharma he gave thirteen; പിതൃഷു സ്വധാം ച - (he gave) Swadhaa to the Pitris; സ്വാഹാം ഹവിര്ഭുജി - (and) Swahaa to Agni; സതീം ഗിരിശേ ത്വത്-അംശേ - Sati (he gave to) Shiva, who is an aspect of Thyself;
Translation
Daksha Prajaapati, the son of Brahmaa married Prasooti, the daughter of Manu and begot sixteen daughters off her. He gave thirteen of them to Dharmaa deva, Swadhaa to the Pitris, Swaahaa to Agni and Sati to Shiva who is an aspect of Thyself.
ശ്ലോകഃ
മൂര്തിര്ഹി ധര്മഗൃഹിണീ സുഷുവേ ഭവംതം
നാരായണം നരസഖം മഹിതാനുഭാവമ് ।
യജ്ജന്മനി പ്രമുദിതാഃ കൃതതൂര്യഘോഷാഃ
പുഷ്പോത്കരാന് പ്രവവൃഷുര്നുനുവുഃ സുരൌഘാഃ ॥2॥
Meaning
മൂര്തിഃ-ഹി ധര്മ-ഗൃഹിണീ - Murti the wife of Dharmadeva; സുഷുവേ ഭവംതം നാരായണം - gave birth to Thee as Naaraayana; നരസഖം മഹിത-അനുഭാവം - along with Nara of great glory; യത്-ജന്മനി - at whose birth; പ്രമുദിതാഃ - extremely delighted; കൃത-തൂര്യ-ഘോഷാഃ - sounding musical instruments; പുഷ്പ-ഉത്കരാന് പ്രവവൃഷുഃ- - (and) showering heaps of celestial flowers; നുനുവുഃ സുരൌഘാഃ - that host of Devas sang hymns in Thy praise;
Translation
Murti the wife of Dharmadeva gave birth to Thee as her most glorious son Naaraayana, along with Nara as inseparable companion. The gods in the heavens rejoiced at this birth, they sang hymns in Thy praise, in accompaniment of musical instruments, and showered heaps of flowers.
ശ്ലോകഃ
ദൈത്യം സഹസ്രകവചം കവചൈഃ പരീതം
സാഹസ്രവത്സരതപസ്സമരാഭിലവ്യൈഃ ।
പര്യായനിര്മിതതപസ്സമരൌ ഭവംതൌ
ശിഷ്ടൈകകംകടമമും ന്യഹതാം സലീലമ് ॥3॥
Meaning
ദൈത്യമ് - the Asura; സഹസ്ര-കവചം കവചൈഃ പരീതമ് - known as Sahasrakavacha, who was covered by a thousand coat of arms; സാഹസ്ര-വത്സര-തപഃ-സമര-അഭിലവ്യൈഃ - which could be pierced only by penance for one thousand years and fighting for the same duration; പര്യായ-നിര്മിത-തപഃ-സമരൌ - taking turns in doing penance and fighting; ഭവംതൌ - Thou two; ശിഷ്ട-ഐക-കംകടമ്-അമുമ് - (one who was) left with only one coat of armour, this Asura; ന്യഹതാമ് - killed effortlessly; സലീലമ് - as a sport;
Translation
The Asura known as Sahasrakavacha, had one thousand coats of armour. One who did penance for a thousand years and also fought with the Asura for a thousand years, simultaneously, only could pierce the armors. Thou as Naaraayan along with Nara did the required in turns and all the coats of the Asura were destroyed but one remained. Then Thou killed him effortlessly, as a sport.
ശ്ലോകഃ
അന്വാചരന്നുപദിശന്നപി മോക്ഷധര്മം
ത്വം ഭ്രാതൃമാന് ബദരികാശ്രമമധ്യവാത്സീഃ ।
ശക്രോഽഥ തേ ശമതപോബലനിസ്സഹാത്മാ
ദിവ്യാംഗനാപരിവൃതം പ്രജിഘായ മാരമ് ॥4॥
Meaning
അന്വാചരന്- - practicing; ഉപദിശന്-അപി - and also preaching; മോക്ഷ-ധര്മമ് - the path of liberation; ത്വം ഭ്രാതൃമാന് - Thou along with Thy brother (Nara); ബദരികാശ്രമമ്-അധ്യവാത്സീഃ - dwelt in Badarikaashrama; ശക്രഃ-അഥ - Indra then; തേ ശമ-തപഃ-ബല-നിസ്സഹ-ആത്മാ - unable to bear because of jealousy Thy prowess acquired by discipline and penance; ദിവ്യാംഗനാ-പരിവൃതമ് - surrounded by celestial beauties; പ്രജിഘായ - sent; മാരമ് - cupid;
Translation
Practicing and teaching the path of disciplines, leading to liberation, Thou with Nara Thy brother, dwelt in Badarikaashrama. Indra who was jealous of Thy spiritual powers, which Thou had acquired by penance and discipline, sent cupid along with celestial beauties to disturb Thee.
ശ്ലോകഃ
കാമോ വസംതമലയാനിലബംധുശാലീ
കാംതാകടാക്ഷവിശിഖൈർവികസദ്വിലാസൈഃ ।
വിധ്യന്മുഹുര്മുഹുരകംപമുദീക്ഷ്യ ച ത്വാം
ഭീരുസ്ത്വയാഽഥ ജഗദേ മൃദുഹാസഭാജാ ॥5॥
Meaning
കാമഃ - Cupid; വസംത-മലയ-അനില - with Vasant (spring) and Malaya breeze; ബംധുശാലീ - as his friends (associates); കാംതാ-കടാക്ഷ-വിശിഖൈഃ- - with the arrows in the sidelong glances of the damsels; വികസത്-വിലാസൈഃ - and amorous movements; വിധ്യന്-മുഹുഃ-മുഹുഃ- - piercing again and again; അകംപമ്-ഉദീക്ഷ്യ ച ത്വാമ് - and seeing Thee unwavered; ഭീരുഃ- - (were) frightened; ത്വയാ-അഥ ജഗദേ - then, were told by Thee; മൃദു-ഹാസ-ഭാജാ - (Thee) who were smiling;
Translation
Cupid accompanied by spring season and the Malaya breeze, tried to attack Thee many times by the arrows consisting of the damsels' sidelong glances and their amorous movements. Finding Thee unaffected, they were frightened. Thou then smilingly spoke to them.
ശ്ലോകഃ
ഭീത്യാഽലമംഗജ വസംത സുരാംഗനാ വോ
മന്മാനസം ത്വിഹ ജുഷധ്വമിതി ബ്രുവാണഃ ।
ത്വം വിസ്മയേന പരിതഃ സ്തുവതാമഥൈഷാം
പ്രാദര്ശയഃ സ്വപരിചാരകകാതരാക്ഷീഃ ॥6॥
Meaning
ഭീത്യാ-അലമ്- - do not fear; അംഗജ വസംത സുരാംഗനാ വഃ - you (all) Cupid, Spring, damsels; മത്-മാനസം തു-ഇഹ - here, however, (you all) product of my mind; ജുഷധ്വമ്- - enjoy; ഇതി ബ്രുവാണഃ - thus saying; ത്വം - Thou (showed); വിസ്മയേന പരിതഃ - (who were) surrounded by wonder (wonder-struck); സ്തുവതാമ്-അഥ-ഐഷാമ് - who were praising Thee, then to them; പ്രാദര്ശയഃ - (Thou) showed; സ്വപരിചാരക-കാതരാക്ഷീഃ - the beautiful damsels attending on Thee;
Translation
Thou told Cupid and others who were standing around Thee struck with wonder, and praising Thee -" O Kaamdeva, Spring and damsels! Do not fear. Look at these products of my mind." So saying Thou revealed to them the beautiful handmaids attending on Thee.
ശ്ലോകഃ
സമ്മോഹനായ മിലിതാ മദനാദയസ്തേ
ത്വദ്ദാസികാപരിമലൈഃ കില മോഹമാപുഃ ।
ദത്താം ത്വയാ ച ജഗൃഹുസ്ത്രപയൈവ സർവ-
സ്വർവാസിഗർവശമനീം പുനരുർവശീം താമ് ॥7॥
Meaning
സമ്മോഹനായ - to enchant (Thee); മിലിതാ മദന-ആദയഃ- - Cupid and others who had assembled; തേ - Thee; ത്വത്-ദാസികാ-പരിമലൈഃ - by the fragrance of Thy handmaids; കില മോഹമ്-ആപുഃ - indeed were enchanted; ദത്താം ത്വയാ ച - and given by Thee; ജഗൃഹുഃ-ത്രപയാ-ഏവ - accepted (Urvashi) with shame indeed; സർവ-സ്വർവാസി-ഗർവ-ശമനീം - who humbled the pride of all celestial damsels; പുനഃ-ഉർവശീം താമ് - again that Urvashi;
Translation
Kaamadeva (Cupid) and others who had come to overpower Thee, were themselves captivated by Thy handmaids' fragrance.Then, they, feeling ashamed, accepted Urvashi, who was given by Thee and who humbled the pride of all the celestial damsels.
ശ്ലോകഃ
ദൃഷ്ട്വോർവശീം തവ കഥാം ച നിശമ്യ ശക്രഃ
പര്യാകുലോഽജനി ഭവന്മഹിമാവമര്ശാത് ।
ഏവം പ്രശാംതരമണീയതരാവതാരാ-
ത്ത്വത്തോഽധികോ വരദ കൃഷ്ണതനുസ്ത്വമേവ ॥8॥
Meaning
ദൃഷ്ട്വാ-ഉർവശീം - on seeing Urvashee; തവ കഥാം ച നിശമ്യ - and hearing Thy story; ശക്രഃ - Indra; പര്യാകുലഃ-അജനി - became perplexed; ഭവത്-മഹിമാ-അവമര്ശാത് - on realising Thy glory; ഏവം - in this manner; പ്രശാംത-രമണീയതര-അവതാരാത് - gentle and so beautiful than this incarnation (avataara); ത്ത്വത്തഃ- - of Thee; അധികഃ - greater (surpassing); വരദ - O Bestower of boons!; കൃഷ്ണതനുഃ-ത്വമ്-ഏവ - is Thy incarnation as Krishna, only;
Translation
Seeing Urvashi and hearing about Thy achievements, Indra was perplexed, and thus realized Thy glory. O Bestower of Boons! This incarnation of Thee as Nara Naaraayana which is so gentle and beautiful, is excelled only by Thy incarnation as Krishna.
ശ്ലോകഃ
ദക്ഷസ്തു ധാതുരതിലാലനയാ രജോഽംധോ
നാത്യാദൃതസ്ത്വയി ച കഷ്ടമശാംതിരാസീത് ।
യേന വ്യരുംധ സ ഭവത്തനുമേവ ശർവം
യജ്ഞേ ച വൈരപിശുനേ സ്വസുതാം വ്യമാനീത് ॥9॥
Meaning
ദക്ഷഃ-തു - Daksha, indeed; ധാതുഃ-അതി-ലാലനയാ - due to excessive indulgence shown by Brahmaa; രജഃ-അംധഃ - blinded by Rajoguna (haughtiness); ന-അതി-ആദൃതഃ-ത്വയി - without much respect for Thee; ച കഷ്ടമ്- - and Alas!; അശാംതിഃ-ആസീത് - was unpeaceful in mind; യേന വ്യരുംധ സ - because of that he became antagonistic to; ഭവത്-തനുമ്-ഏവ ശർവം - Shiva who is a form of Thee alone; യജ്ഞേ ച വൈര-പിശുനേ - and during the Yanjya which he did to show his enmity to Shiva; സ്വ-സുതാം വ്യമാനീത് - insulted his own daughter;
Translation
Owing to the extreme indulgence given to him by Brahmaa, Daksha was blinded with haughtiness and overpowered by Rajoguna. Alas! He had no respect for Thee and had lost his mental calmness. So he became antagonistic to Shiva who is Thee alone in another form. He performed a sacrifice to show his enmity towards Shiva and also slighted his own daughter Sati.
ശ്ലോകഃ
ക്രുദ്ധേശമര്ദിതമഖഃ സ തു കൃത്തശീര്ഷോ
ദേവപ്രസാദിതഹരാദഥ ലബ്ധജീവഃ ।
ത്വത്പൂരിതക്രതുവരഃ പുനരാപ ശാംതിം
സ ത്വം പ്രശാംതികര പാഹി മരുത്പുരേശ ॥10॥
Meaning
ക്രുദ്ധ-ഈശ-മര്ദിത-മഖഃ - enraged, Shiva disrupted the Yanjya; സ തു കൃത്ത-ശീര്ഷഃ - and that Daksha was beheaded; ദേവ-പ്രസാദിത-ഹരാത്-അഥ - from Shiva who was propitiated by the gods, then,; ലബ്ധ-ജീവഃ - was restored to life; ത്വത്-പൂരിത-ക്രതുവരഃ - whose Yanjya was completed by Thy grace; പുനഃ-ആപ ശാംതിം - (he) regained peace of mind; സ ത്വം പ്രശാംതികര - That Thou O Bestower of calmness!; പാഹി മരുത്പുരേശ - protect O Lord of Guruvaayur!;
Translation
Enraged, Shiva disrupted the sacrifice of Daksha and also cut off his head. However on being propitiated by the gods, Shiva restored Daksha to life again. His sacrifice was then completed by Thy grace, and he also achieved mental peace. O Lord of Guruvaayur! O Bestower of calmness! deign to protect me.
Browse Related Categories:
