ശ്ലോകഃ
ഹിരണ്യാക്ഷം താവദ്വരദ ഭവദന്വേഷണപരം
ചരംതം സാംവര്തേ പയസി നിജജംഘാപരിമിതേ ।
ഭവദ്ഭക്തോ ഗത്വാ കപടപടുധീര്നാരദമുനിഃ
ശനൈരൂചേ നംദന് ദനുജമപി നിംദംസ്തവ ബലമ് ॥1॥
Meaning
ഹിരണ്യാക്ഷം താവത്- - to Hiranyaaksha, then; വരദ - O Bestower of boons!; ഭവത്-അണ്വേഷണപരമ് - who was searching for Thee (and); ചരംതം സാംവര്തേ പയസി - who was running around in the waters of deluge; നിജ-ജംഘാ-പരിമിതേ - which was reaching his thighs; ഭവത്-ഭക്തഃ ഗത്വാ - Thy devotee approaching (Hiranyaaksha); കപടപടുധീഃ-നാരദമുനിഃ - Naarada muni who was a diplomatic missionary; ശനൈഃ-ഊചേ - calmly spoke (to Hiranyaaksha); നംദന് ദനുജമ്-അപി - pleasing the Asura; നിംദന്-തവ ബലമ് - and denigrating Thy prowess;
Translation
O Bestower of Boons! Then Thy devotee, the sage Naarada who is skillfully diplomatic in furthering Thy purposes, approached Hiranyaaksha, who was running about searching for Thee, in the cosmic waters which barely reached his knees. Naarada calmly spoke to him, praising him and undermining Thy prowess.
ശ്ലോകഃ
സ മായാവീ വിഷ്ണുര്ഹരതി ഭവദീയാം വസുമതീം
പ്രഭോ കഷ്ടം കഷ്ടം കിമിദമിതി തേനാഭിഗദിതഃ ।
നദന് ക്വാസൌ ക്വാസവിതി സ മുനിനാ ദര്ശിതപഥോ
ഭവംതം സംപ്രാപദ്ധരണിധരമുദ്യംതമുദകാത് ॥2॥
Meaning
സഃ മായാവീ വിഷ്ണുഃ- - "that deceitful Vishnu; ഹരതി ഭവദീയാം വസുമതീം - is stealing away your own earth; പ്രഭോ - O Mighty One!; കഷ്ടം കഷ്ടം കിമ്-ഇദമ്-ഇതി - what a pity, how is it so", thus; തേന-അഭിഗദിതഃ - by him (Naarada) was said; നദന് ക്വ-അസൌ - roaring "Where is he; ക്വ-അസൌ-ഇതി - where is he", thus; സ മുനിനാ - he (the Asura) by the Muni; ദര്ശിത-പഥഃ - was shown the way; ഭവംതം സംപ്രാപത്- - reached Thee; ധരണി-ധരമ്- - (Thee who was) holding up the earth; ഉദ്യംതമ്-ഉദകാത് - coming up from the waters;
Translation
When Naarada told the mighty Hiranyaaksh that the deceitful Vishnu was stealing away his own earth and how was it so , Hiranyaaksha with a roar asked where he was, where he was. Thus, following the direction given by the sage, he reached Thee, as Thou were rising up from the waters with the earth.
ശ്ലോകഃ
അഹോ ആരണ്യോഽയം മൃഗ ഇതി ഹസംതം ബഹുതരൈ-
ര്ദുരുക്തൈർവിധ്യംതം ദിതിസുതമവജ്ഞായ ഭഗവന് ।
മഹീം ദൃഷ്ട്വാ ദംഷ്ട്രാശിരസി ചകിതാം സ്വേന മഹസാ
പയോധാവാധായ പ്രസഭമുദയുംക്ഥാ മൃധവിധൌ ॥3॥
Meaning
അഹോ ആരണ്യഃ-അയം മൃഗ - "O this is only a wild animal"; ഇതി ഹസംതം - thus ridiculing with; ബഹുതരൈഃ-ദുരുക്തൈഃ-വിധ്യംതം - and many abuses lashing out; ദിതിസുതമ്- - the son of Diti (the Asura); അവജ്ഞായ ഭഗവന് - ignoring (Thee) O Lord; മഹീം ദൃഷ്ട്വാ - seeing the earth; ദംഷ്ട്രാശിരസി - at the tip of the tusks; ചകിതാം - (the earth) trembling; സ്വേന മഹസാ - by Thy power; പയോധൌ-ആധായ - (then) placing (the earth) in the ocean; പ്രസഭമ്- - at once; ഉദയുംക്ഥാ - (Thou) did prepare; മൃധവിധൌ - for a fight;
Translation
O Lord! Thou ignored the ridiculing words of the Asura that this is only a wild animal and the many abuses hurled by him. Thou saw the earth trembling in fear at the tip of Thy tusk and so placed her firmly on the ocean by Thy power. Then Thou at once were ready for a fight.
ശ്ലോകഃ
ഗദാപാണൌ ദൈത്യേ ത്വമപി ഹി ഗൃഹീതോന്നതഗദോ
നിയുദ്ധേന ക്രീഡന് ഘടഘടരവോദ്ഘുഷ്ടവിയതാ ।
രണാലോകൌത്സുക്യാന്മിലതി സുരസംഘേ ദ്രുതമമും
നിരുംധ്യാഃ സംധ്യാതഃ പ്രഥമമിതി ധാത്രാ ജഗദിഷേ ॥4॥
Meaning
ഗദാപാണൌ ദൈത്യേ - the Asura armed with a mace; ത്വമ്-അപി ഹി - Thou also indeed; ഗൃഹീത-ഉനംത-ഗദഃ - flourishing a mighty mace; നിയുദ്ധേന ക്രീഡന് - by a dual (fight) as though sporting (the clashing of maces); ഘട-ഘട-രവ-ഉദ്ഘുഷ്ട-വിയതാ - resounding the sky with fierce sound; രണ-ആലോക-ഔത്സുക്യാത്- - with the eagerness to see the fight; മിലതി സുരസംഘേ - when the hosts of gods assembled; ദ്രുതമ്-അമും നിരുംധ്യാഃ - quickly kill this (Asura); സംധ്യാതഃ പ്രഥമമ്- - before evening; ഇതി ധാത്രാ ജഗദിഷേ - thus Thou were requested by Brahmaa;
Translation
As the Asura was armed with a mace, Thou too flourished a mighty mace and sportingly gave him battle. As the clang of the clashing maces resounded in the sky, the hosts of gods assembled eagerly to see the dual. Brahmaa cried out requesting Thee to kill the Asura before nightfall.
ശ്ലോകഃ
ഗദോന്മര്ദേ തസ്മിംസ്തവ ഖലു ഗദായാം ദിതിഭുവോ
ഗദാഘാതാദ്ഭൂമൌ ഝടിതി പതിതായാമഹഹ! ഭോഃ ।
മൃദുസ്മേരാസ്യസ്ത്വം ദനുജകുലനിര്മൂലനചണം
മഹാചക്രം സ്മൃത്വാ കരഭുവി ദധാനോ രുരുചിഷേ ॥5॥
Meaning
ഗദോന്മര്ദേ തസ്മിന്- - in that fight with the maces; തവ ഖലു ഗദായാം - (when) Thy mace indeed; ദിതിഭുവഃ - (and) of the Asura's; ഗദാ-ഘാതാത്- - by a blow of the mace; ഭൂമൌ ഝടിതി പതിതായാമ്- - on the ground suddenly fell; അഹഹ ഭോഃ - what a wonder O Lord!; മൃദുസ്മേര-ആസ്യഃ-ത്വമ് - with a gentle smile on Thy face, Thou; ദനുജകുല-നിര്മൂലചണമ് - famous as the destroyer of the entire Asura race; മഹാചക്രം സ്മൃത്വാ - (that) great discus invoking (Sudarshana); കരഭുവി ദധാനോ - in the palms of Thy hands holding; രുരുചിഷേ - looked magnificent;
Translation
During that combat, the Asura's stroke suddenly knocked down Thy mace to the ground. With a smile on Thy face Thou invoked Thy discus (Sudarshana) which is well known for slaying of the race of the Asuras. Thou looked magnificent as the invoked discus placed itself in Thy hands.
ശ്ലോകഃ
തതഃ ശൂലം കാലപ്രതിമരുഷി ദൈത്യേ വിസൃജതി
ത്വയി ഛിംദത്യേനത് കരകലിതചക്രപ്രഹരണാത് ।
സമാരുഷ്ടോ മുഷ്ട്യാ സ ഖലു വിതുദംസ്ത്വാം സമതനോത്
ഗലന്മായേ മായാസ്ത്വയി കില ജഗന്മോഹനകരീഃ ॥6॥
Meaning
തതഃ ശൂലമ് - then, a trident; കാലപ്രതിമ്-അരുഷി ദൈത്യേ - angry like Rudra the Destroyer, when the Asura; വിസൃജതി - threw (the trident); ത്വയി ഛിംദതി- - Thou broke; ഏനത് - this (trident); കര-കലിത-ചക്ര-പ്രഹരണാത് - by the blow of the discus held in Thy hand; സമാരുഷ്ടഃ - greatly enraged; മുഷ്ട്യാ സ ഖലു - with (his) fist he indeed; വിതുദന്-ത്വാമ് - hitting Thee; സമതനോത് ഗലന്മായേ - did employ against Thee, who are beyond, the effects of Maya; മായാഃ ത്വയി കില - Maaya on Thee indeed; ജഗത്-മോഹനകരീഃ - (Maya) whose tricks can deceive the whole world;
Translation
The Asura who was angry as the Destroyer Rudra, threw his trident at Thee, and Thou broke it with the discus in Thy hands.Greatly enraged he hit Thee with his fist and also employed tricks of Maya against Thee,which may deceive the whole world but does not effect Thee who are above all Maya.
ശ്ലോകഃ
ഭവച്ചക്രജ്യോതിഷ്കണലവനിപാതേന വിധുതേ
തതോ മായാചക്രേ വിതതഘനരോഷാംധമനസമ് ।
ഗരിഷ്ഠാഭിര്മുഷ്ടിപ്രഹൃതിഭിരഭിഘ്നംതമസുരം
സ്വപാദാംഗുഷ്ഠേന ശ്രവണപദമൂലേ നിരവധീഃ ॥7॥
Meaning
ഭവത്-ചക്ര-ജ്യോതിഷ്-കണ-ലവ-നിപാതേന - being hit by a powerful spark of Thy divine discus; വിധുതേ - were destroyed; തതഃ മായാ-ചക്രേ - then (when) the illusion created by the Asura; വിതത-ഘന-രോഷ-അംധ-മനസമ് - whose mind was blinded by intense rage; ഗരിഷ്ഠാഭിഃ-മുഷ്ടി-പ്രഹൃതിഭിഃ- - with strong blows of his fist; അഭിഘ്നംതമ്-അസുരമ് - the Asura who was hitting Thee; സ്വ-പാദ-അങുഗുഷ്ഠേന - with Thy big toe; ശ്രവണ-പദ-മൂലേ - at the base of (his) ear; നിരവധീഃ - Thou did strike;
Translation
When the illusions created by the Asura were all dispersed being hit by a powerful spark of Thy divine discus, the Asura's mind was overcome by intense rage. He then attacked Thee with strong blows of his heavy fists, whereupon Thou struck him with a powerful blow with Thy big toe at the base of his ear.
ശ്ലോകഃ
മഹാകായഃ സോഽയം തവ ചരണപാതപ്രമഥിതോ
ഗലദ്രക്തോ വക്ത്രാദപതദൃഷിഭിഃ ശ്ലാഘിതഹതിഃ ।
തദാ ത്വാമുദ്ദാമപ്രമദഭരവിദ്യോതിഹൃദയാ
മുനീംദ്രാഃ സാംദ്രാഭിഃ സ്തുതിഭിരനുവന്നധ്വരതനുമ് ॥8॥
Meaning
മഹാകായഃ സഃ-അയമ് - that Asura of gigantic proportions; തവ ചരണ-പാത-പ്രമഥിതഃ - by the blow of Thy foot crushed; ഗലത്-രക്തഃ വക്ത്രാത്- - with blood flowing out of his mouth; അപതത്- - fell; ഋഷിഭിഃ ശ്ലാഘിത-ഹതിഃ - the sages praised his slaying; തദാ ത്വാമ്- - then to Thee; ഉദ്ദാമ-പ്രമദഭര-വിദ്യോതി-ഹൃദയാ - with their hearts full and brimming with joy; മുനീംദ്രാഃ - the great sages; സാംദ്രാഭിഃ സ്തുതിഭിഃ- - with verses full of deep meaning; അനുവന്- - praised; അധ്വര-തനുമ് - O Thou! The Embodiment of Yajna;
Translation
That gigantic Asura crushed by the powerful blow of Thy foot, fell down with blood flowing out of his mouth. The sages praised his slaying. O Thou! Who are the embodiment of Yajna! As they did so their hearts were full and brimming with joy. They sang hymns with deep meaning.
ശ്ലോകഃ
ത്വചി ഛംദോ രോമസ്വപി കുശഗണശ്ചക്ഷുഷി ഘൃതം
ചതുര്ഹോതാരോഽംഘ്രൌ സ്രുഗപി വദനേ ചോദര ഇഡാ ।
ഗ്രഹാ ജിഹ്വായാം തേ പരപുരുഷ കര്ണേ ച ചമസാ
വിഭോ സോമോ വീര്യം വരദ ഗലദേശേഽപ്യുപസദഃ ॥9॥
Meaning
ത്വചി ഛംദഃ - in Thy skin are the Vedic Metres; രോമസു-അപി കുശഗണഃ- - Thy hair are the Kush grass; ചക്ഷുഷി ഘൃതമ് - Thy eyes are ghee; ചതുര്ഹോതാരഃ-അംഘ്രൌ - Thy feet are the four sacrificing priests; സ്രുഗ്-അപി വദനേ - Thy face is 'sruk' (the ladle used for offering); ച-ഉദര ഇഡാ - and Thy stomach the 'ida' (the vessel used for keeping the ingredients for offering); ഗ്രഹാ ജിഹ്വായാം തേ - Thy tongue the soma pot; പരപുരുഷ - O Infinite Lord!; കര്ണേ ച ചമസാ - Thy ears are the chamasas (vessel used for keeping the sacrificial remnants); വിഭോ - O Lord!; സോമോ വീര്യമ് - Thy virility is Soma; വരദ - O Bestower of Boons!; ഗലദേശേ-അപി-ഉപസദഃ - in Thy neck are the sacrifices called 'Upasat' (the subsidiary rites);
Translation
O Infinite Lord! In Thy skin are the Vedic Mantras, Thy hair are the 'kush' grass, Thy eyes are the ghee, Thy feet are the four sacrificing priests, Thy face is 'sruk',( the ladle for sacrifice) and Thy stomach is the 'Ida' (the vessel which holds the sacrificial ingredients), Thy tongue is the soma pot. O Lord! Thy ears are the chamasas (the vessel which holds the sacrificial remnants) and Thy virility is soma. O Bestower of Boons! in Thy neck are the sacrifices called Upasat, (the subsidiary rites). Thou are the embodiment of the holy Yagna.
ശ്ലോകഃ
മുനീംദ്രൈരിത്യാദിസ്തവനമുഖരൈര്മോദിതമനാ
മഹീയസ്യാ മൂര്ത്യാ വിമലതരകീര്ത്യാ ച വിലസന് ।
സ്വധിഷ്ണ്യം സംപ്രാപ്തഃ സുഖരസവിഹാരീ മധുരിപോ
നിരുംധ്യാ രോഗം മേ സകലമപി വാതാലയപതേ ॥10॥
Meaning
മുനീംദ്രൈഃ-ഇത്യാദി- - by the various great sages; സ്തവന-മുഖരൈഃ-മോദിത-മനാ - who were intoning such hymns,; മോദിത-മനാ - being delighted; മഹീയസ്യാ മൂര്ത്യാ - with a splendid form and; വിമലതര-കീര്ത്യാ ച - with unblemished glory; വിലസന് - shining; സ്വധിഷ്ണ്യം സംപ്രാപ്തഃ - reaching Thy abode of Vaikunth; സുഖ-രസ-വിഹാരീ - O Thee! Reveling in Thy own Bliss!; മധുരിപോ - O Destroyer of Madhu!; നിരുംധ്യാ രോഗം മേ - destroy ailments of mine; സകലമ്-അപി - all of them; വാതാലയപതേ - O Lord of Guruvaayur!;
Translation
O Lord of Guruvaayur! O Destroyer of Madhu! Delighted with the hymns of the sages Thou shone with Thy huge and adorable form and taintless glory and retired to Thy abode of Vaikunth, revelling in Thy innate Bliss. May Thou be pleased to eradicate all my ailments.
Meaning
Translation
Browse Related Categories:
